Skolioza Patogeneza
Skolioza idiopatyczna
Rozwojowe zniekształcenie kręgosłupa i tułowia
Przyczyna jest nieznana
Trójwymiarowe zniekształcenie
W płaszczyźnie czołowej - wygięcie boczne
W płaszczyźnie strzałkowej - spłaszczenie fizjologicznej kyfozy lub lordozy
W płaszczyźnie poprzecznej - rotacja osiowa kręgów
Deformacja rozwija się równocześnie we wszystkich trzech płaszczyznach( torsja kręgosłupa)
Kąt skrzywienia mierzony na radiogramie przednio-tylnym w pozycji stojącej wynosi co najmniej 10 st.
Choroba pojawia się w okresie wzrastania
Początkowo może być ewolucja zniekształcenia w stronę regresji lub progresji.
Progresja Skoliozy
U dzieci i młodzieży podstawowym problemem jest ryzyko progresji zniekształcenia
Tym większe im wcześniej skolioza wystąpi
Większe u dziewcząt
Większe w skoliozach pierwotnie dwułukowych
Im większa jest utrata fizjologicznej kyfozy
Skolioza - epidemiologia
Przyczyny nie zostały wyjaśnione
Wieloczynnikowa atologia OUN -(na poziomie układów, narządów, tkanek, komórek, cząsteczek i genów)
Skolioza jest zaledwie objawem zewnętrznym nierozpoznanej patologii
Choroba dotyczy układu posturalnego - oddziaływanie przez układ głębokich mięśni grzbietu na rosnący kręgosłup.
Progresja związana jest z czynnikami wzrostowymi i biochemicznymi.
Rotacja i Torsja kręgu
Rotacja osiowa-zmiana w 1 płaszczyźnie - poprzecznej - powoduje garb żebrowy wał lędźwiowy
Torsja - (skręcenie kręgosłupa) całość zmian przestrzennych dotyczących wzajemnego ustawienia kręgów względem siebie
Zniekształcenie skoliotyczne klp
Na przekroju poprzecznym kształt elipsoidalny
Deformacja żeber (torsja)
Wewnętrzny garb
Ucisk na narządy wewnętrzne
Powikłania sercowo-płucne
Zniekształcenie skoliotyczne miednicy
Torsja miednicy - Wypadkowa trójpłaszczyznowego przemieszczenia i trójpłaszczyznowego wewnętrznego zniekształcenia miednicy
Asymetria miednicy
Asymetria zakresu ruchów w stawach biodrowych
Asymetria ustawienia rotacyjnego goleni i stóp
Badanie
Wywiad
rodzinny,
dysplazja bioder,
wada wzroku,
tempo wzrostu
Pierwsza miesiączka u dziewcząt
Bóle kręgosłupa nie są typowe dla skolioz idiopatycznych
Zaawansowanie dojrzewania płciowego
wzrost i ciężar, długość tułowia
Ocena chodu i sylwetki, funkcjonalnej długości kończyn
Badanie z przodu
Ocena w ustawieniu i symetrii głowy, barków, głębokości talii, wysunięciu bioder.
Ocena osiowych zaburzeń KKG i KKD
Ocena zakresu ruchów w KKG i KKD
Ocena przykurczy mięśni piersiowych
Ocena wiotkości skórno-mięśniowej
Ocena występowania dysmorfii twarzy
Nieprawidłowego uzębienia
Wad podniebienia
Ocena ruchomości kręg. C, Th i L-S
Ocena mięśni mostkowo-sutkowo-obojczykowych
Obserwacja ruchów klp
Badanie z boku
Ocena krzywizn fizjologicznych, ich pogłębienie, spłycenie, wysunięcie barków, przodopochylenie miednicy, wystawanie brzucha i pośladków,
Próba palce - podłoga - ocena przykurczy mięśni kulszowo-goleniowych
Badanie z tyłu
Ocena ustawienia i symetrii barków, talii, bioder, łopatek.
Kontrola ok. L-S
Test Adamsa (najbardziej czuły test w zniekształceniu trójpłaszczyznowym
Pomiar wielkości garbu żebrowego lub wału lędźwiowego
Pomiar kompensacji tułowia
Ocena korektywności skoliozy
Kompensację skoliozy - skolioza jest skompensowana gdy suma wygięć wtórnych równa się wygięciu pierwotnemu, a pion centralny pada na szparę pośladkową
Kompensacja
Uzyskanie kompensacji jest jednym z najważniejszych elementów dobrego wyniku leczenia
Badanie rtg
Najważniejsze badanie dodatkowe
Wykonane w swobodnej pozycji stojącej w projekcji przednio-tylnej i bocznej na długiej kliszy
Powinno objąć kręg. C, Th, L-S, klp, miednicę ze stawami biodrowymi
W przypadku nierówności KKD wskaane rtg z wyrównaniem
Analiza rtg
Wykreślnie osi symetrii tułowia - CLK- centralna linia krzyżowa - przechodzi przez środek kości krzyżowej
Wygięcie pierwotne z reguły największe
Ograniczone jest 2 kręgami krańcowymi
Posiada kręg szczytowy
Kręg krańcowy KK
Inaczej graniczny
Na obu końcach łuku skrzywienia
Znajduje się w pobliżu lub na przecięciu CLK
Najbardziej nachylone do poziomu
Najmniej zniekształcone torsyjnie
Znikoma rotacja osiowa
Kręg szczytowy KS
Ustawiony poziomo
Najbardziej oddalony od CLK
Największa rotacja i torsja
Niekiedy te cechy mają dwa sąsiednie kręgi - wtedy szczyt skrzywienia przypada na łączący je krążek międzykręgowy
Kąt skrzywienia - mierzony sposobem Cobba
Zawarty pomiędzy styczną wykreśloną do górnej powierzchni górnego KK a styczną wykreślona do dolnej powierzchni dolnego KK
Dokładność 2-3 st
Różnice poniżej 5 st. uważane są za błędy pomiaru
Rozpoznanie skoliozy co najmniej 10 st.
Stwierdzenie progresji - powyżej 5 st
Metoda ta nie dostarcza informacji o długości łuku skoliozy
Nie ocenia torsji i rotacji
Medida Perdriolle'a
Wykonana na siatce Perdriolle'a
Służy do oceny rotacji osiowej kręgóów - szczególnie KS
Ocena korektywności skoliozy
Wykonane w pozycji lezącej na wyciągu
Lub w pozycji stojącej w przechyleniu bocznym
Kat żebrowo-kręgowy wg Methy
Ocena ryzyka progresji skoliozy wczesnodziecęcej
Kąt pomiędzy prostopadłą do dolnej powierzchni trzonu KS a osią żebra
Mierzy się go po obu stronach i oblicza różnice
Wartość różnicy przekraczająca 20 st świadczy o progresywności
Ocena wieku kostnego
Tempo rozwoju układu kostnego jest osobniczo zmienne
Nie zawsze zgodne z wiekiem metrykalnym
O wieku kostnym świadczy pojawianie się w charakterystycznych miejscach jąder kostnienia
Test Rissera
Forma oceny wieku kostnego
Oceniany rtg
Ocena pojawienia się cienia jądra kostnienia grzebienia biodrowego
Risser 1 - okolica przedniego górnego kolca biodrowego
Risser 2 - sięga do połowy długości grzebienia
Risser 3 - do kolca tylnego
Risser 4 - zlewa się z obrysem talerzy biodrowych
Risser 5 - całkowite połączenie jądra kostnienia z obrysem talerza biodrowego
Obrazowanie skolioz
Ct
MR
Topografia powierzchniowa
Komputerowa analiza radiogramów
Posturometria
Inne badania
Badanie elektrofizjologiczne
Badanie wydolności krążeniowo-oddechowej
Przebieg kliniczny i rokowania
Zależą od typu skolioz
Skoliozy o małej wartości kątowej postępują w dzieciństwie bardzo powoli
Progresja w czasie skoku pokwitaniowego
Stabilizacja po osiągnięciu dojrzałości kostnej
W wieku dorosłym skoliozy < 30 st -pozostają stabilne
powyżej 50st. - postępują
W skoliozach Th > 50 st. - postępuje niewydolność oddechowo-krążeniowa
Skoliozy odc. L-S w wieku dorosłym pogarszają się szybciej niż w odc. TH ze względu na artrozę - bole kręgosłupa
Klasyfikacja skolioz
Idiopatyczna:
Wczesnodziecięca ( 0-3 lata)
- ustępująca
- postępująca
Dziecięca ( od 4 r.ż. - początek dojrzewania)
Młodzieńcza( początek dojrzewania-dojrzałość kostna)
Dorosłych
Klasyfikacja skolioz
Nerwowo-mięsniowe
Mięśniowe
Wrodzone
Nerwiakowłókniakowatość
Mezenchymalne
Urazowe
Klasyfikacja skolioz
Przykurcz tkanek miękkich
Dysplazje kostne
Nowotwory
Patologia L-S
Neurogenne
Torakogenne
Czynnościowe
Histeryczne
Podział skolioz
Jest wiele podziałów skolioz i wciąż publikowane sa nowe
Podział w.g. wielkości
Podział w.g. Grucy stosowany w praktyce klinicznej
I st- < 30 st - obserwacja i kinezyterapia
II st 30-60 st.- kinezyterapia i gorsetowanie
>60 st. - leczenia operacyjne
Obecnie nastąpiło przesunięcie powyższych wartości
I st- < 20 st - obserwacja i kinezyterapia
II st 20-40 st.- kinezyterapia i gorsetowania
>40 st. - leczenia operacyjne
Podział skolioz w.g. Ponsetiego
A. Jednołukowe - mają 1 wygięcie pierwotne strukturalne i 2 kompensacyjne: powyżej i poniżej pierwotnego.
1. piersiowa: Th5-Th12, KS-Th8, Th9 w 90% P
2.piersiowa niska: KS-Th10, Th11
3. Th-L: KS Th12, L1
4. lędźwiowa: KS-L2, L3,w 70%L
B. Dwułukowe - 2 wygięcia pierwotne, oraz 2 wyrównawcze
1. Th i L zrównowazona-krąg łączący oba skrzywienia Th 11
2. Th i L z przewagą piersiowej
3. Th i L z przewagą lędźwiowej
4. piersiowa podwójna
5. Piersiowa wysoka i piersiowo-ledźwiowa
Klasyfikacja skolioz Lenkego
Typ 1 - jednołukowa Th
Typ 2 - podwójna Th
Typ 3 - podwójna Th i L z przewagą Th
Typ 4 -trójłukowa
Typ 5 - Th-L jednołukowa albo L jednołukowa
Typ 6 - podwójna z przewag L lub Th-L
Klasyfikacja Kinga
Typ 1 - dwułukowa z przewagą L
Typ 2 - dwułukowa z przewagą TH
Typ 3 - jednołukowa TH
Typ 4 - długołukowa Th
Typ 5 - podwójna Th