Zakażenia szpitalne
Obecnie nazywane zakażeniami nabytymi w szpitalu (hospital acquired infections, HAI)
To każde zakażenie, które nie występowało w formie jawnej , bądź w okresie inkubacji, w czasie przyjęcia chorego do szpitala
Zakażenia szpitalne - podział
Zakażenie u pacjenta:
1. egzogenne- najczęściej wywołane przez florę szpitalną nabytą od innego pacjenta, za pośrednictwem personelu medycznego (zakażenie krzyżowe) lub innych źródeł zakażenia (sprzęt medyczny , płyny , żywność)
2. endogenne - zostało spwodowane przez własną florę pacjenta
3. nie sklasyfikowane (wewnątrzmaciczne, okołoporodowe)
Zakażenia szpitalne dotyczące personelu medycznego
każde zakażenie , które wystąpiło u pracownika opieki zdrowotnej w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych
może ujawnić się podczas hospitalizacji , jak i po wypisaniu chorego do domu lub po przeniesieniu do innego zakładu leczniczego lub opiekuńczego- w okresie wylęgania choroby
dla drobnoustrojów o długim okresie wylęgania (np.. Legionella, wirusy B C zapalenia wątroby, HIV) rozwój choroby może wynosić do dwóch tyg. (postać płucna legionellozy, 6 m-cy (wzw typu B) lub wielu lat (AIDS)
mają znamienny udział w zachorowalności, śmiertelności i kosztach przewyższających oczekiwania związane z podstawową chorobą pacjenta,
stanowią poważny składnik ogólnych kosztów każdego szpitala , nie mówiąc o bardzo wysokich kosztach związanych z odszkodowaniami w przypadkach zaniedbań ze strony personelu szpitala
Czynniki wpływające na częstość zakażeń szpitalnych
1. wielkość szpitala- w dużych szpitalach częściej
2. typ szpitala- nauczające bardziej obciążone ryzykiem zakażenia
3. rodzaj oddziału- najwyższa częstość zakażeń dotyczy oddziałów intensywnej terapii medycznej i chirurgicznych
Czynniki etiologiczne zakażeń
1. wirusy - wywołujące zapalenia dróg oddechowych - grypy, paragrypy, ECHO, coxackie, varicella- zoster, rotawirusy , odry, różyczki ,a także zakażenia przenoszone przez krew (typu B,C,D,G zapalenia wątroby, HIV, cytomegalii)
2. bakterie -ziarenkowce Gram- dodatnie, w wśród nich S. Aureus, gronkowce koagulazo- ujemne i enterokoki,
-pałeczki Gram -ujemne: E.coli, Klebsiella Pneumoniae Pseudomonas aeruginosa , Enterobacter species, Clostidium difficile
3. grzyby - najczęściej Candida albicans sp. i inne drożdżaki
Źródła zakażenia
1. środowisko szpitalne
- miejsca suche (pościel materiały opatrunkowe)- paciorkowce, gronkowce
- miejsca wilgotne ( zlewy, wanny, baseny, inhalatory ) - Klebsiella, Enterobacter, Serratia, Salmonella, Escherichia coli ( woda w wazonach może być siedliskiem bakterii Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas i innych)
- źle wyjałowiony sprzęt medyczny
- przetoczenia zakażonej krwi i jej pochodnych
- ręce personelu
- przedmioty używane do utrzymania higieny szpitalnej, jeśli nie przestrzega się zasad ich użytkowania
- sprzęt anestezjologiczny
- nieodpowiednio przygotowane, przechowywane lub stosowane leki,a także materiały pochodzące
z laboratorium szpitalnego
- urządzenia wentylacyjne, kanalizacyjne i inne stanowiące techniczne wyposażenie szpitala
Współczesne zjawiska występujące w opiece zdrowotnej wpływające na częstość występowania zakażeń szpitalnych:
- zmiana w postępowaniu lekarskim
- zwiększenie ilości oddziałów chirurgii krótkoterminowej
- wczesne przenoszenie na oddziały opieki przewlekłej i/lub kontynuacja leczenia w domu
- przyjmowanie ciężko chorych w ostrym stanie
- zwiększone użycie inwazyjnych technik diagnostycznych i leczniczych
- występowanie czynników patogennych opornych na wiele leków
- niedobór pielęgniarek
- zwiększająca się popularność nowoczesnej opieki zespołowej i „wielkich systemów” opieki zdrowotnej
- wprowadzenie oceny jakości opieki zdrowotnej
Formy kliniczne zakażeń szpitalnych
ZMO - zakażenie miejsca operowanego
KREW - zakażenie krwi
PNEU - szpitalne zapalenie płuc
ZUM - zakażenie układu moczowego
KOŚ-STA - zakażenie kości i stawów
U-ROZ - zakażenie układu rozrodczego
DOL-ODD zakażenie dolnych dróg oddechowych (z wyjątkiem zap.płuc)
CSN - zakażenie centralnego systemu nerwowego
SKÓRA - zakażenie skóry i tkanki podskórnej
SER-N - zakażenie układu sercowo-naczyniowego
P-POK - zakażenie układu pokarmowego
INNE - zakażenie oka, nosa, gardła, jamy ustnej, zatok, górnych dróg oddechowych, zakażenia układowe
Główne zagrożenia dla chorych w oddziałach zabiegowych stanowią zakażenia dróg moczowych i miejsca operowanego, w oddziałach niezabiegowych zakażenia dróg moczowych i dróg oddechowych.
Kryteria rozpoznania najczęstszych form klinicznych zakażeń szpitalnych
Zakażenie miejsca operowanego (ZMO)
1.zakażenie miejsca nacięcia
na.powierzchowne zakażenia rany chirurgicznej
na.głębokie zakażenia rany chirurgicznej
2. zakażenie narządu lub jamy ciała
Zakażenie powierzchowne miejsca nacięcia
Powierzchowne- w okresie do 30 dni od zabiegu chirurgicznego, stan zapalny obejmuje skórę lub skórę i tkankę podskórną w okolicy nacięcia
1.ropny wyciek z miejsca nacięcia
2.wyizolowano drobnoustrój z miejsca nacięcia w posiewie płynu lub tkanki pobranej aseptycznie
3. Obecny jest co najmniej jeden objaw kliniczny stanu zapalnego w okolicy rany i chirurg świadomie otwiera ranę
Zakażenie głębokie miejsca nacięcia
- do 30 dni od zabiegu jeśli nie stosowano implantów lub do 1 roku , jeżeli wszczepiono implant i wszczep jest nadal utrzymywany, a stan zapalny dotyczy głębiej położonych tkanek miękkich w okolicy nacięcia (powięzi, mięśni)
Zakażenie narządu lub jamy ciała/ przestrzeni
- do 30 dni od zabiegu operacyjnego jeśli nie stosowano implantów lub
w okresie do 1 roku , jeżeli był stosowany implant, stan zapalny może dotyczyć każdej lokalizacji w ustroju, innego niż miejsce operowane w trakcie pierwotnego zabiegu np. ropień podprzeponowy po operacji usunięcia wyrostka robaczkowego
Zakażenie układu moczowego (ZUM)
Objawowe
1. Stwierdza się co najmniej jeden z poniższych objawów bez innej uchwytnej przyczyny:
- gorączka >38 st.C
- parcie na pęcherz moczowy
- częstomocz
- objawy dyzuryczne
- ból podbrzusza
oraz znamienną bakteriurię (>100000) i nie więcej niż 2 gatunki drobnoustrojów uropatogennych lub
2. Stwierdza się co najmniej dwa z poniższych objawów bez innej uchwytnej przyczyny:
-gorączka > 38st. C
- parcie na pęcherz moczowy
- częstomocz, - dyzuria
- ból podbrzusza
Bakteriuria bezobjawowa
1.Znamienna bakteriuria” w posiewie moczu nie więcej niż 2 gatunki ??? uropatogenne u chorego zacewnikowanego do 7 dni wstecz, bez objawów fizykalnych lub
2. W dwóch kolejnych posiewach moczu ten sam uropatogen (nie więcej niż dwa) u pacjenta bez cewnika , nie podającego objawów fizykalnych
Zapalenie płuc
1. Rozpoznanie na podstawie badania przedmiotowego - rzężenia lub stłumienie odgłosu opukowego nad polami płucnymi:
-świeża ropna plwocina lub
-drobnoustrój z posiewu krwi lub
-drobnoustrój patogenny z aspiracji śródtchawiczej, bronchoskopii lub biopsji płuca
2. Rozpoznanie na podstawie bad. rtg nowe lub postępujące zmiany zapalne w płucach o charakterze zagęszczeń, kawitacji, nacieku lub płynu opłucnowego
Zakażenie krwi
1. Laboratoryjnie potwierdzona bakteriemia
2. Zakażenia krwi związane z cewnikowaniem
3. Klinicznie rozpoznana posocznica - u pacjenta co najmniej jeden z poniższych objawów bez innej przyczyny
- gorączka >38 st.C
- spadek RR (skurczowe max.90mm Hg)
- oliguria (max.20ml/h) ( nie wykonano posiewu krwi lub nie wyizolowano patogenu, nie stwierdzono ogniska zakażenia w innym miejscu)
3