Gruźlica
Klasyfikacja
gruźlica płuc
gruźlica prosówkowa
serowate zapalenie płuc = suchoty galopujące = gruźlica serowata
gruźlica włóknisto-jamista, marskość pogruźlicza
Diagnostyka
pełna diagnostyka metodami klasycznymi trwa 2-4 miesiące
nowoczesne metody:
biologia molekularna
szybkie systemy hodowlane
chromatograficzne metody klasyfikacji
Postępowanie:
Etap 1 - wybór odpowiedniego materiału
plwocina
najlepszy materiał przy gruźlicy układu oddechowego
pobiera się plwocinę przez 3 kolejne dni
plwocina nie musi być natychmiast badana (śluz chroni prątki)
BAL, BALF
popłuczyny żołądkowe
u dzieci i osób słabo odkrztuszających lub połykających plwocinę
niskie pH jest szkodliwe dla prątków - należy je szybko zneutralizować
płyn z opłucnej - do badania należy wysłać jak najwięcej płynu
gruźlica pozapłucna
gruźlica układu moczowego - mocz
gruźlicze zapalenie opon MR - płyn MR
gruźlica kostno-stawowa - wyskrobiny kości i szpik kostny
dekontaminacja pobranego materiału: antybiotyki, NaOH, ACC + NaOH
Etap 2 - odróżnienie TB complex od MOTT i szczepów patogennych od saprofitycznych
testy identyfikacyjne
czas wzrostu
morfologia kolonii
wytwarzanie barwnika
intensywność wzrostu - ilość wytwarzanych kolonii (<100 - +, >100 - ++, niepoliczalne - +++)
test niacynowy - (+) dla M. tuberculosi, (-) dla M. bovis i MOTT
test NAP - (+) dla M. TB complex
wzór lekooporności
M. bovis - naturalna wrażliwość na Pirazynamid
MOTT - naturalna oporność na wiele leków
Podział prątków:
Mycobacterium TB complex
M. tuberculosis
M. bovis
M. bovis BCG
M. microti
M. africanum
MOTT (prątki atypowe) - inne niż TB complex
fotochromogenne (syntezują barwnik pod wpływem światła)
M. kansasi
M. marinum
M. simiae
skotochromogenne (syntezują barwnik pod wpływem ciemności)
M. scrofulaceum
M. gordonae
M. flavescens
M. szulgai
M. xenopi
niechromogenne
M. avium
M. intracellulare
M. malmoense
M. gastri
M. haemophilum
M. terrae
M. ulcerans
szybko rosnące
M. fortuitum
M. chelonae
M. smegmatis
M. vaccae
Preparat bezpośredni:
metoda Ziehl-Nielsena
prątki kwasooporne nie odbarwiają się kwaśnym alkoholem
obejrzeć 200 pól widzenia:
3-10 prątków - +
>10, ale nie w każdym polu widzenia - ++
w każdym polu liczne prątki - +++
potwierdzenie hodowli - też metodą Ziehl-Nielsena
Hodowla:
podłoże stałe - pożywka Lövensteina-Jensena (jajo kurze) - 10 tygodni w 37°C
podłoże płynne - pacjent obficie prątkujący, materiał skąpoprątkowy, dzieci zakażone HIV
Mykobakteriozy - cechy:
hodowla prątków
zmiany w RTG
objawy kliniczne
pierwotne upośledzenie układu odpornościowego (gł. zakażenie HIV)
Objawy kliniczne
duszność
kaszel
spadek masy ciała
osłabienie
stany podgorączkowe
poty
Gruźlica prosówkowa:
niewydolność oddechowa
niewydolność krążenia
↓ odporności
odczyn tuberkulinowy może być (-)
Leczenie
zawsze wielkolekowe
przez 6 miesięcy:
2 miesiące 4 leki:
Ryfampicyna
INH
Etambutol
Streptomycyna
4 miesiące 2 leki:
Ryfampicyna
INH
MDR (multi drug resistance) - oporność na co najmniej 2 leki p-prątkowe w tym Ryfampicynę i Izoniazyd. Postępowanie:
Capreomycyna
Cykloseryna
Etionamid
Ryfabutina
fluorochinolony: Ofloksacyna, Ciprofloksacyna
makrolidy: Erytromycyna, Clarytromycyna
Biseptol + aminglikozydy, np. amikacyna
W Polsce najczęściej występuje oporność na: INH i Streptomycynę.
Leki:
Ryfampicyna - podawać na czczo (↑ biodostępności), podwójne wchłanianie (po wydaleniu z żółcią do dwunastnicy)
Izoniazyd
Pirazynamid
Etambutol
Streptomycyna
Leczenie podczas ciąży:
wskazane
najbezpieczniejsze leki: INH, Etambutol
Ryfampicyna
izolować dziecko od matki po porodzie
przeciwwskazanie do karmienia piersią
Działania niepożądane:
Ryfampicyna
hepatotoksyczność - do 100 j. transaminaz nie trzeba przerywać leczenia
trombocytopenia
dreszcze, bóle stawów, uczucie rozbicia, gorączka
objawy skórne, uczuleniowe
Pirazynamid
hepatotoksyczność
dyspepsja
bóle stawów
upośledzenie wydalania kwasu moczowego w kanalikach
INH
neurotoksyczność
polineuropatie
Etambutol
pozagałkowe zapalenie n. II - kontrola przed i w trakcie leczenia
Streptomycyna
nefrotoksyczność
ototoksyczność
2/3