Ćwiczenia 2 24.10.2008
MIEĆ KODEKS
Każda gałąź prawa wskazuje funkcje i zasady.
Przestrzeganie zasad właściwych danej gałęzi prawa stanowi podstawę jego skuteczności.
Zasady są to fundamentalne kanony na jakich oparto system danego prawa
Funkcje są pierwotne względem zasad bo najpierw musimy wyznaczyć sobie cele.
Niekonwencjonalne ujęcie prawa karnego - dr Jan Malec „Przestępczość to ciekawe zjawisko”.
Funkcje prawa karnego
Sprawiedliwościowa
Ma zaspokajać zasady sprawiedliwości ze względu na interes:
społeczeństwa
pokrzywdzonego
sprawy
sądy
Charakterystyczne jest, że interesy każdej z tych grup są sprzeczne a więc funkcja ta jest pewnym postulatem, w praktyce nie da się jej zrealizować perfekcyjnie.
art. 53. par 1
Sąd bierze pod uwagę wymierzając karę:
stopień społecznej szkodliwości
stopień zawinienia sprawy
art. 115 par 2
Objaśnienie stopnia społecznej szkodliwości czynu.
Ochronna
Ma na celu zabezpieczenie społeczeństwa przed popełnianiem przestępstw.
Metody realizacji funkcji ochronnej
ustawodawstwo - fakt istnienia określonych norm
sankcja - zapłata za popełniony czyn
kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa
kara
Prewencyjna
Dwuaspektowość
żeby sprawca nie popełniał przestępstwa
sygnał dla społeczeństwa, że przestępca zostanie ujęty i nieuchronnie zostanie mu wymierzona sprawiedliwość
Nie do pogodzenia z zasadami humanitaryzmu jest narzucanie przez kodeks karny strachu społeczeństwu. Prawo karne nie służy temu abyśmy się bali kary.
Resocjalizacyjna (wychowawcza)
Akcentujemy motyw wychowawczy.
Cezar Betaria - teoretyk prawa i kary - „walor wychowawczy kary polega nie na jej surowości ale na pewności i szybkości wykonania kary”.
Jest to najtrudniejsza funkcja do realizacji ze względu na trudności z wykrywalnością i nieuchronnością (dużo osób latami oczekuje na wykonanie wyroku).
Kodeks z 1969 roku nadużywał słowa resocjalizacja. (np. w art. 53. par 1 były cele „zapobiegawcze i resocjalizacyjne” zamiast tak jak teraz „zapobiegawcze i wychowawcze”).
Represyjna
Kara nie może istnieć bez represji. Istotą kary jest dolegliwość.
Za represją stoi przymus państwowy, dolegliwość może być wymierzona np. przez rodzica dziecku.
Gwarancyjna
Mówimy o niej od czasu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Zasada ta była odreagowaniem na sposób działania państwa feudalnego.
Trzy filary funkcji gwarancyjnej:
obywatel może czynić to, co nie jest zabronione- jest to bardzo ważne i wyraża się w łacińskiej paremii „ nullum crimen sine lege” - została ona określona w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, choć podobne znajdowały się już w amerykańskich konstytucjach stanowych. W państwie feudalnym nie było wyraźnych ram prawa, chłop nie był pewien za co może zostać ukarany bo zależało to w zasadzie od humoru pana feudalnego.
ustalono dokładnie za jakie przestępstwo grozi jaka kara - wcześniej zależało to od woli pana feudalnego
ustalono, że sądzić będzie niezawisły sąd
Zasady prawa karnego
Zasada nullum crimen sine lege
Art. 1. par. 1
Odpowiedzialności podlega ten kto popełnia czyn zabroniony przez ustawę.
Zasada odpowiedzialności tylko za czyny
czyn - uzewnętrznione zachowanie człowieka w otaczającym świecie.
Art. 1. par. 1
Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten kto popełnia czyn zabroniony.
Nie można być karanym za poglądy, myśli.
Zasada winy
Art. 1 par 3
Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
Zasada lex retro non agit
Art. 1 par 1
Odpowiedzialności podlega ten kto popełnia czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia czynu
Zasada nulla poena sine lege
Nie można stosować kary nieprzewidzianej w kodeksie.
Art. 1 par 1
„…pod groźbą kary przez ustawę…”
Zasada nullum crimen sine periculo sociali
Nie ma przestępstwa bez szkodliwości społecznej czynu.
Art. 1 par 2
P.D.
Źródła prawa karnego (budowa przepisu prawno-karnego).
Pojęcie przestępstwa.
Podział przestępstw.
2