METODY ZBIERANIA DANYCH W NAUKACH PEDAGOGICZNYCH. WPROWADZENIE
TYPY BADAŃ:
uogólniające
- eksperymentalne (quasi-eksperyment pedagogiczny, założenie pewnej „ułomności”)
- porównawcze (poprzeczne i podłużne)
- przeglądowe (survey) np. OBOP przeglądy opinii publicznej
indywidualizujące (założenie o niepowtarzalności każdego obiektu)
- studium przypadku (case-study)
- etnograficzne (badacz przenosi się do badanej społeczności, opisuje ją)
- historyczne (etnografia minionych społeczeństw)
praktyczne
(mają pomóc w usunięciu praktycznej trudności bez odniesień do teorii pedagogicznej)
- rozpoznawcze
- oceniające
- badania w działaniu (action research) - badać i wpływać na przebieg zjawisk
METODY JAKOŚCIOWE
Pozwalają na poznanie: faktów, zdarzeń edukacyjnych, okoliczności w których miały miejsce, skutków które wywołały oraz znaczeń, jakie nadali im ludzie
OBSERWACJA uczestnicząca, etnograficzna
etap orientacji w terenie
etap wyodrębniania elementów zogniskowanych (zawężenie obserwacji)
etap selektywny
Obserwacja zdarzeń krytycznych - skierowanie na konkretny element badanego terenu
WYWIAD indywidualny
- standaryzowany
skoncentrowany na subiektywnych teoriach
skoncentrowany na materiale
- niestandaryzowany
narracyjny (formalne spisanie treści narracji, strukturalny opis tekstu narracji, konstrukcja modelu biografii)
etnograficzny (poszukiwanie informacji na temat terenu badań)
Wywiad zbiorowy
grupowy
narracja grupowa
grupa tematyczna (focus group)
ANALIZA ARCHIWÓW - źródła
analiza treści podręczników
METODY ILOŚCIOWE
Zbieranie danych tą drogą łączy się ze stosowaniem pomiaru, czyli przypisywaniem badanym obiektom wartości liczbowych
OBSERWACJA ILOŚCIOWA - zanotowana w postaci scheduły
redukcja spostrzeżeń
rejestrowanie spostrzeżeń (skale kategorii)
systemy kategorii (triangulacja)
krytyka danych
EKSPERYMENT
- pozwala weryfikować zaplanowane systemy działań pedagogicznych, opiera się na wprowadzeniu elementu manipulacyjnego (czynnika eksperymentalnego), którego działania oczekujemy
METODY SONDAŻOWE
Ankieta - planowe wypytywanie badanego, jej podstawą jest kwestionariusz, czyli lista pytań
ustna
telefoniczna
pisemna
audytoryjna
pocztowa
rodzaje pytań ankietowych:
z wyborem
- otwarte
- zamknięte
- z kafeterią
ze skalowaniem (respondenci zaznaczają stosowną odpowiedź: zawsze często, czasem tak, czasem nie, rzadko nigdy)
ze skalowaniem w wersji Likerta (zdecydowanie zgadzam się, raczej zgadzam się, trudno powiedzieć, raczej nie zgadzam się, zdecydowanie nie zgadzam się)
z rangowaniem (np. hierarchizowanie przyczyn, wyszczególnianie kolejności odpowiedzi wg rangi - ważności)
z niejawnymi opcjami (np. ile ma Pani dzieci)
Pomiar zmiennych nieobserwowalnych
testy
skale psychologiczne
pomiar behawioralny
socjometria
- trafność
- rzetelność
Dla zgłębienia powyższej problematyki polecam Państwu książkę Krzysztofa Konarzewskiego Jak uprawiać badania oświatowe, Warszawa 2000, zwłaszcza fragment na stronach: 109-163
1