„ZROZUMIEĆ ROZWÓJ” część 1.
5 źródeł teorii modernizacji:
-osiągnięcia szkoły niemieckiej w ekonomii
-XIX wieczny ewolucjonizm
-dytochomiczna wizja społeczeństw
-system poglądów hist-socjo. M.Webera
-strukturalny funkcjonalizm Parsonsa
Historycyzm-uprawianie filozofii historii, które zmierza do wykrycia uniwersalnych praw rozwoju społecznego i przewidywania biegu dziejów.
Zmiana społeczna-proces strukturalnych przekształceń systemu społecznego. Przemiana instytucji, norm, kultury czy też struktury społecznej
Rozwój społeczny-ukierunkowany proces społeczny, w wyniku którego następuje ciągły wzrost pewnych istotnych dla danego społeczeństwa zmiennych.
Paradygmat wg Kuhna- sposoby naukowego poznawania świata.zbiór teorii i pojęć tworzących podstawy danej nauki.
Paradygmat wg Mertona- zbiór elementarnych założeń i tw. Jakiejś szczególnej teorii.
Rozwój modernizacji to ewolucyjny, stadialny, jednoliniowy, konwergentny proces zmian społecznych.
Rewolucja informatyczna-polega na stopniowym wprowadzaniu-w krótkich odstępach czasu-kolejnych urządzeń i maszyn opartych na technice mikroprocesorowej. Np. komputer.
Cykl rozwoju modernizacyjnego-społ.tradycyjne-społ. Na poły uprzemysłowione-społ.przemysłowe-społ. Poprzemysłowe-społ. Informacyjne.
Postmodernizm(społ.inf.)
-bunt przeciwko ustalonemu porządkowi
-brak powszechnie akceptowanych autorytetów
-rosnąca rola informacji
-nowy indywidualizm
-zagrożenia globalne i ogólnocywilizacyjne.
Zacofanie-pierwotne, naturalne stadium rozwoju. Jest efektem niskiej podatności jednostki na zmianę. Efekt immobilności jednostek.
Dyferencjacja-nieustanne zróżnicowanie. Proces ten dokonuje się na różnych płaszczyznach m.in. osobowości, społecznej, kulturowej, ekonomicznej, politycznej. Polega na powstawaniu nowych nowoczesnych form organizacji w każdej z powyższych płaszczyzn.
Nowy indywidualizm-siły społeczne zmian tkwią w jednostce a stymulatorami działań są ludzkie potrzeby.
Motywacje hubrystyczne-zmuszają jednostkę do działań prowadzących do dowartościowania siebie, samodoskonalenia, osiągania coraz wyższych pozycji i stanowisk, akceptowania zmian i innowacji.
Motywacje kratyczne-dążenie do osiągania coraz wyższych pozycji i stanowisk w układach władzy.
OSOBOWOŚĆ NOWOCZESNA-3 naważniejsze charakterystyki osobowości:
1.Rozbudowana potrzeba osiągania>McClleland -marzenie o takim postępowaniu, które przynosi Ne tyle zmianę statusu, ile wewnętrzne zadowolenie z indywidualnych dokonań.
Ludzie o rozbudowanej potrzebie osiągania charakteryzują się:
*stałą skłonnością do podejmowania ryzyka przy świadomości jego następstw i konsekwencji*skłonnością do wdrażania i akceptowania innowacji*analityczną oceną podejmowanych działań, zakończonych porażką i sukcesem*skłonnością do podejmowania ryzyka tylko w warunkach współzawodnictwa.
2.wysokie zdolności empatyczne> Lerner- warunkiem szeroko pojętej modernizacji jest empatia. Empatia oznacza psychiczne przygotowanie człowieka tradycyjnego do podejmowania ról nowoczesnych. Jest przyczyną procesów modernizacyjnych.
3.postawa nonkonformistyczna: cechuje ludzi o: *niskiej potrzebie uległości i poniżania się wobec innych*niskiej potrzebie afiliacji* niskiej potrzebie bezpieczeństwa zdobywanego dzięki nieurażaniu innych*niskiej potrzebie doznawania opieki i oparcia.
SPOŁECZEŃSTWO TRADYCYJNE:
1.Wg Hagena: *bezsilność wobec środowiska fizycznego kształtuje osobowość i zachowanie przeciętnego człowieka.* oparte na wzajemnej pomocy ludzi* niemoc prowadzi do agresywności-ta zaś staje się dominującą cechą w społ. Tr.*elitę tworzą ludzie mający władzę tj. kontrolę nad ziemią.
Osobowość-zbiór cech jakościowych determinujących zachowanie jednostki w określonej sytuacji.
Wzorzec autorytarny-każdy człowiek podlega władzy autorytarnej, ale sam posiada lub zdobywa z czasem taką władzę nad innymi.
2.McClleland- obowiązuje przypisanie do pozycji(zależy od urodzenia, wieku, płci)*nikły poziom potrzeby osiągania
3.Lerner-*nikły poziom empatii*człowiek jest niepiśmienny* obcy miejski styl życia*obojętny wobec środków masowego przekazy
4. Eisenstadt: nieznaczna ruchliwość*słabe zróżnicowanie funkcji i ról*pewna statyczność* niewielkie zróżnicowanie społeczne i majątkowe*przewaga mechanicznego podziału pracy*niski wskaźnik urbanizacji* podstawą egzystencji-rolnictwo.
5.Parsons: preskrypcja(działalność ludzi zmierza do uwiecznienia konformizmu opartego na tradycji)*askrypcja(rodzaj powołania, który jest następstwem rytuału dziedziczenia, przypisania)*funkcjonalna całościowość(nieklarowne stosunki oficjalne i rozległe stosunki osobiste) *partykularyzm(człowiek ocenia ludzi, rzeczy, zjawiska zależnie od swojego do nich stosunku) *afektywność(partykularne postrzeganie świata, nieuniwersalny system wartości)
6.Rostow:podstawą egzystencji-niskotowarowe rolnictwo*wprowadzanie żadko innowacji techniczno-technologicznych*względna samowystarczalność gosp.* prostota stosowanej technologii*nieskomplikowany podział pracy*nieznaczna ruchliwość społeczna*wszechobecny fatalizm
7.Sjoberg: 3stadia rozwoju społeczeństw: społeczeństwo ludowe przedliterackie/społ. Feudalne/społ. Miejskie przemysłowe
*miasta tradycyjne funkcjonują jako siedziby rządowe i religijne*nikła ruchliwość pozioma*elity-centrum miasta, narzucają społ. Standardy postępowania i wzorce zachowań*masy ludności miejskiej-drobny handel, rzemiosło, prace manualne- zamieszkują obszary przylegające do centrów miast * ludność pozakastowa-obrzeża miast-czynności pozostałe m.in. magia, kowalstwo,
SPOŁECZEŃSTWO PRZEMYSŁOWE:
1.Hagen, McClleland, Lerner: *wysoki poziom empatii, kreatywności, potrzeby osiągania*rozpowszechnienie norm świeckich i racjonalnych*publiczne uczestnictwo w przedsięwzięciach Polit. *wzrost mobilności fizycznej, psych., społ.(do Lernera jeszcze*umiejętność korzystania z mass mediów, miejski styl życia)
2.Parsons:*innowacyjność(gotowość na zmiany) *indywidualne pragnienie osiągania*funkcjonalna aspektowość(funkcje w instytucjach jasno zdefiniowane i określone) *uniwersalizm(ocenianie ludzi, zjawisk zgodnie z obowiązującymi układami wartości)
*afektywna neutralność
3.Rostow: społeczeństwo masowej konsumpcji*wysoki poziom zdolności produkcyjnych*duży dochód realny na 1os.*suwerenność konsumenta-swoboda dokonywania wyborów wpływająca na jak najlepsze zaspokajanie potrzeb człowieka. *większość ludzi pracuje w sektorze usług i produkcji
4.Aron: przemysł dominującą formą produkcji*wielkie fabryki*oddzielenie m-ca pracy od m-ca zamieszkania*skomplikowany podział pracy*akumulacja kapitału w przedsiębiorstwach*dominacja rachunku ekonomicznego*klasa robotnicza w wielkich zakładach pracy
Konwergencja-skłanianie się ku czemuś. Proces upodabniania się do siebie kultury, gospodarki, systemów prawnych, wynikające z globalizacji oraz integracji postaw narodowych. Wzajemne zbliżanie się kapitalizmu i socjalizmu/proces zapożyczeń niektórych rozwiązań socjalizmu z kapitalizmu i vice versa/upodobnianie się socjalizmu do kapitalizmu
5.Sjoberg: sieć miast przemysłowych*rozwój nowoczesnych procesów urbanizacyjnych*miasta usytuowane obok ośrodków przemysłowych*nowy układ uwarstwienia oparty na wykształceniu, stylu i standardzie życia.
6.Galbraith:
Paradygmat neoinstytucjonalny-wpływ kluczowych instytucji społecznych na funkcjonowanie i przeobrażenia gosp. Celem-dążenie do integracji ekonomii, politologii i socjologii.
Historyzm-interpretowanie zmieniających się faktów w ich kontekście historycznym.
Eliotyzm-wszelkie koncepcje władzy politycznej, akceptujące założenia,że każde społ. Dzieli się na twórczą mniejszość-elitę, i większość-masy. (teoretycy eliotyzmu:Mosca, Pareto, Michels)
3cechy społ. Masowego ubóstwa:
-równowaga na poziomie nędzy-akceptacja i przystosowanie do ubóstwa-odrzucenie przystosowania przez mniejszość
Czynniki wyjścia z ubóstwa:
-zaszczepienie nowych idei-powstanie koncepcji-wdrażanie nowych technologii
Technostruktura-grupa ludzi wykwalifikowanych i zarządzających wielkimi korporacjami. M.in. specjaliści, menadżerowie, eksperci.
Prywatny dostatek vs. Publiczna nędza-stały wzrost zamożności pewnych grup ludzi związanych z wielkimi korporacjami przy jednoczesnym względnym i bezwzględnym ubożeniu innych.
Konwencjonalna mądrość-polega na podtrzymywaniu anachronicznych idei, koncepcji, teorii sprzyjających społecznemu bezwładowi, w konsekwencji hamuje procesy rozwojowe
Wygodne cnoty społeczne-zbiór stereotypów rozumowania i standardowych postaw ludzkich np. oszczędność, pracowitość.
Inkulturacja jednostek-indywidualne oraz społeczne przygotowanie głębokich zmian w skali lokalnej i globalnej
Gra o sumie zerowej- sukces jednych jednocześnie oznacza porażkę innych.
DANIEL BELL:
1.społ. przedprzemysłowe- gra przeciwko przyrodzie*zastosowanie siły roboczej w górnictwie, rolnictwie itp.*biologiczne źródła energii, siła mięśni ludzkich*praca wykonywana od lat wg tych samych metod*świat przyrodniczy-bezustanna zmienność żywiołów*codzienną aktywność określa pogoda, pory roku itp.
2.społ. przemysłowe- składa się z 3 odmiennych części a)sfera techniczno-ekonomiczna >efektywność: organizacja produkcji, podział towarów i usług, funkcjonalna racjonalność, efektywność b)polityczna>równość:dziedzina sprawiedliwości społecznej,legalizm,koncepcja równości c)kulturowa>samorealizacja:sfera, w której jednostka osiąga perfekcję i ma szansę samorealizacji.
U podst. Społ.- 2rewolucje naukowo-techn. *bezustanna walka przeciw naturze fabrykowanej*dominacja maszyn*życie odmierzane przez zegary* energia maszyn* wzrost wydajności pracy* standaryzacja* ludzie traktowani jak rzeczy
3. społ. Poprzemysłowe- opiera się na grze m-dzy ludźmi* większość ludzi pracuje w usługach*współpraca i wzajemność*wspólny charakter*decyzje podejmowane w wyniku zbiorowych negocjacji*zarządzanie ludźmi ma skomplikowany charakter* ludzie coraz bardziej żyją poza przyrodą i maszynami*głowną instytucją-uniwersytet* empiria*usługi specjalistyczne i techniczne* technologia naukochłonna.
N.POSTMAN „TECHNOPOL”
1.kultura posługująca się narzędziami: (zanika) *narzędzia wynajdywano aby: rozwiązywać konkretne problemy życia materialnego oraz miały służyć symbolicznemu światu sztuki, polityki, religii. *nie atakowały godnośći kultury do której je wprowadzano* nie przeszkadzały ludziom wierzyć w ich tradycję, Boga itp. * nie integrowały się z kulturą* to nie wielość dostępnych technologii jest cechą definiującą kulturę
2.technokracja: narzędzia odgrywają centralną rolę w intelektualnym świecie kultury* nie integrują się z kulturą, one kulturę atakują* głoszą, że same są kulturą* tradycja, religia muszą walczyć o życie* pismo św. Traci swój autorytet.
A TOFFLER „TRZECIA FALA”
1wsza fala: ludy prymitywne, ziemia podstawą gospodarki, energia pozyskiwana z mięśni ludzkich, słońca, wiatru, energia rozproszona, odnawialna *wynalazki niezbędne* dobra wytwarzane metodami rzemieślniczymi* kiepska komunikacja*prymitywny transport* małe sklepiki* różne formy rodziny* rodziny przywiązane do ziemi* wielopokoleniowe osadzone w 1miejscu* inf. Rozprzestrzeniane ustnie Lub za pomocą gestu* żywność konsumowana przez jej producentów* niewielki handel*domownicy pracują wspólnie, jako jednostka gospodarcza* życie domowe i zawodowe tworzyło jednolitą całość*niski stopień uzależnienia jednej czynności od drugiej.* praca ma charakter organiczny, naturalny* ludzie rzadko zmieniają m-ce zamieszkania*życie płynie powoli*analfabetyzm
2ga fala:energia-węgiel, gaz, ropa naftowa*rozwój gospodarczy*ogromny postęp techniczny-maszyny, fabryki, wiele gałęzi przemysłu, miasta fabryczne, masowa produkcja* koleje, szosy, 1wsze domu towarowe*zniesienie monopolu na komunikację* zachwiana autorytarna władza ojca*zmiana stosunku dzieci do rodziców* edukacja w szkole*społ. Mobilne. *masowa edukacja-wzorowana na modelu fabryki- program obejmuje posłuszeństwo-punktualność-umiejętność wykonywania rutynowej pracy. *korporacje* masowy obieg inf. *poczta, telefon, telegraf, gazety, radio, TV* jednostki przestały być samowystarczalne*zanik produkcji „rodzinnej” * rozszczepienie gospodarki *dehumanizacja więzi ludzkich*związki m-dzy ludźmi-kontraktowe* praca wymaga wysiłku zbiorowego* kobieta w domu, facet pracuje.
6ZASAD II FALI:
-standaryzacja (ujednolicenie)
-specjalizacja
-synchronizacja(czas to pieniądz, punktualność)
-koncentracja
-maksymalizacja
-centalizacja