Socjologia edukacji
(ćwiczenia w roku 2009/2010; 15 godzin, semestr zimowy, II rok)
forma zaliczenia: zaliczenie z oceną)
Prowadząca: mgr Aleksandra Nowakowska
Zakład Socjologii Wychowania i Resocjalizacji, pok. 243, Budynek Główny UKW
Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami mającymi zastosowanie w socjologicznych analizach dotyczących edukacji, rozbudzenie wyobraźni socjologicznej, umiejętności postrzegania i opisu systemu edukacyjnego z perspektywy socjologicznej.
Wymagania
Zaliczenie ćwiczeń jest podstawą dopuszczenia Państwa do egzaminu z socjologii edukacji, którego zasady ustala prowadzący wykład.
obecność - obecność podczas ćwiczeń jest obowiązkowa. Dopuszczalna jest jedna nieobecność (bez konieczności zaliczania) na zajęciach w semestrze. Każdą następną należy zaliczyć u prowadzącej na dyżurze w terminie dwóch tygodni od jej wystąpienia. Student zgłasza się z konspektem tekstu obowiązującego na zajęciach i dokonuje jego krótkiej prezentacji, prowadząca dopuszcza przeprowadzenie kolokwium zaliczającego nieobecność (np. sprawdzian z pojęć) lub inne formy sankcji. W przypadku przekroczenia terminu, i większej ilości nieobecności (4 i więcej), Student nie zalicza kursu.
przygotowanie do zajęć - każdy Student uczestniczy aktywnie w przygotowaniu zajęć.
Podstawową kwestią jest przeczytanie i przestudiowanie zadanych tekstów (tzn. wyjaśnienie nieznanych słów, sformułowań czy pojęć i próba zrozumienia głównej tezy pracy). Znajomość tekstów może być sprawdzana w formie wejściówek. Prowadząca zastrzega sobie prawo do zadawania dodatkowych tekstów poza wymienionymi w programie w miarę pojawiania się nowych publikacji z dziedziny.
Grupy ćwiczeniowe zostaną podzielone na zespoły. Każda podgrupa będzie zobowiązana do przygotowania projektu zespołowego (a nie klasycznego referatu!), którego przedmiotem będzie jeden z tematów zajęć. Projekt (w formie konspektu) można omówić na dyżurze przed planowanym wystąpieniem. W ramach projektu nie referujemy tekstów obowiązkowych (sic!). Ocena projektu będzie wprost proporcjonalna do oryginalności wystąpienia, umiejętności zaangażowania całej grupy w udział w przygotowanych zadaniach, najlepiej praktycznych. Wskazane jest duże zaangażowanie we wspólne analizowanie problemów socjologicznych dotyczących tematu zajęć i ich interpretacji przy użyciu socjologicznych kategorii. Najważniejszą częścią projektu ma być merytorycznie wartościowa dyskusja. Podgrupa przygotowująca projekt może sporządzić dla całej grupy 1-stronicowe streszczenie swego wystąpienia (wyjaśnienie podstawowych pojęć lub kategorii) oraz kilkustronicowe opracowanie dla prowadzącego z bibliografią (obowiązkowo). Standardowy maszynopis: czcionka Times New Roman, 12 pkt., odstęp 1,5 wiersza.
Niedopuszczalne jest opuszczenie zajęć przez osoby odpowiedzialne w danym dniu za projekt.
aktywność - aktywny udział w dyskusji będzie punktowany. W ciągu semestru na każdych zajęciach można zdobyć 0,5 punkta za aktywność. Punkty będą przyznawane pod koniec zajęć. Studenci nie biorący udziału w dyskusji będą mieli problemy z zaliczeniem ćwiczeń.
prowadząca ma prawo do „krótkiej” formy sprawdzającej przygotowanie grupy do zajęć. Ilość sprawdzianów będzie uzależniona od aktywności grupy na zajęciach. Oceny z tych sprawdzianów będą składową częścią końcowej oceny z ćwiczeń.
kolokwium zaliczeniowe - odbędzie się na przedostatnim spotkaniu i obejmie wiedzę z tekstów obowiązkowych. Będzie miało formę pisemną
na ocenę z ćwiczeń składają się: punkty z projektu, punkty z kolokwium, punkty za aktywność
Punktacja
21pkt. - kolokwium
14 pkt. - (2 projekty) - 7+7
5 pkt. - aktywność
Na punktację za projekt składa się:
- konspekt - 1 pkt.
- krótkie wprowadzenie teoretyczne - 1 pkt.
- aktywizacja grupy - 2 pkt. (krótki opis zadań powinien być zaprezentowany w konspekcie)
- dyskusja - 3 pkt. (pytania, zagadnienia do dyskusji powinny być przygotowane na piśmie w konspekcie)
Razem - 40 pkt.
Oceny
23-26 -dst
27-29 - dst plus
30-33 - db
34-36 - db plus
37-40 - bdb
Na czas zajęć proszę wyłączać telefony komórkowe.
Osoby, które w pierwszym terminie nie zaliczą ćwiczeń (otrzymają ocenę ndst z powodu uzyskania mniej niż 23 punktów), będą miały prawo do zaliczenia poprawkowego w terminie ustalonym ze Studentami.
Treści programowe
1. Zajęcia organizacyjne (przedstawienie się prowadzącej, omówienie programu zajęć, warunków zaliczenia, odpracowania nieobecności, wybór starosty grupy, podział na pierwsze podgrupy zadaniowe).
2. Perspektywa i wyobraźnia socjologiczna w badaniach i refleksji nad edukacją
Literatura obowiązkowa
Giddens A., Socjologia, PWN, Warszawa 2004, ss. 26-30.
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, ss. 3-12, 315-320.
Literatura uzupełniająca
Mills Ch. W., Obietnica, [w:] Sztompka P., Kucia M. [red.], Socjologia. Lektury, Znak, Kraków 2006
ss. 11-17.
3. Człowiek - istota społeczna. Osobowość społeczna. Kontekst edukacyjny w życiu człowieka
Literatura obowiązkowa
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, ss. 7-
15.
Woźniak R. B., Zarys socjologii i zachowań społecznych, Koszalin 1998, s. 57-71.
Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008, s. 143-148.
Literatura uzupełniająca
Berger P., Zaproszenie do socjologii, PWN, Warszawa, ss. 68-141.
Borowicz R., Socjalizacja, Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
4. Szkoła w systemie edukacji. Instytucje edukacyjne
Literatura obowiązkowa
Woźniak R. B., Zarys socjologii i zachowań społecznych, Koszalin 1998, ss. 221-263.
Znaniecki F., Socjologia wychowania, PWN, Warszawa, Rozdział: Szkoła
Tillman K., Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, PWN, Warszawa 2005, ss. 110-118.
Literatura uzupełniająca
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, ss. 389-442.
5. Rodzina
Literatura obowiązkowa
Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, WUJ, Kraków, ss. 13-43.
Warzywoda-Kruszyńska W., Małżeństwo, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Literatura uzupełniająca
Giza-Poleszczuk A., Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, WUW, Warszawa 2005.
Nowicka E., Świat człowieka - świat kultury, PWN, Warszawa 2002, ss. 349 - 364.
6. Przemiany rodziny i alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego
Literatura obowiązkowa
Kwak A., Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, WA „Żak”, ss. 82-96.
Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Scholar, Warszawa 2004, ss. 184-216.
Literatura uzupełniająca
Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków 2002, ss. 86-173.
7. Klasa szkolna jako mała grupa społeczna. Struktura socjometryczna. Normy, stosunki społeczne.
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, ss. 265-279.
Szmatka J., Małe struktury społeczne, PWN, Warszawa 2007, ss. 161-205.
Literatura uzupełniająca
Mayntz R., Holm K., Hubner P., Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa 1985. Rozdział: Socjometria
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, ss. 77-
105.
8. Rola społeczna nauczyciela. Rola społeczna ucznia. Władza i przywództwo.
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, ss. 280-292.
Literatura uzupełniająca
Ernst K., Szkolne gry uczniów, WSiP, 1991
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, MWN, Olecko 1995, s. 96-122.
Sztompka P., Socjologia, Znak, Kraków 2002, ss. 369-386.
9. Grupy rówieśnicze (funkcje, typologia, rola grup rówieśniczych w procesie socjalizacji) jako grupy
odniesienia. Młodzież jako kategoria społeczna
Literatura obowiązkowa
Woźniak R., Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Wyd. WSE, Koszalin 1998, 293-316.
Turowski Jan, Socjologia. Małe struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, 2001, ss.
115-127.
Koseła K., Młodzież, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa
Literatura uzupełniająca
Skeris Piotr, Pojęcie „grupy odniesienia”, [w:] Machaj Irena (red.), Małe struktury społeczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, ss. 115-119
Misztal B., Grupy rówieśnicze młodzieży, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1974, ss. 48-82; 110-124.
Mead M., Kultura i tożsamość, PWN, Warszawa 2000, ss. 96-133.
Griese H. M. Socjologiczne teorie młodzieży, Impuls, Kraków 1996.
Szafraniec K., „Porzucona generacja”: młodzież polska wobec wyzwań „społeczeństwa ryzyka” http://www.irwirpan.waw.pl/polski/Krystyna_Szafraniec_Porzucona_generacja.pdf
Gwozda M., Krawczak E., Subkultury młodzieżowe. Pomiędzy spontanicznością a uniwersalizmem, w: Filipiak, Socjologia kultury, UMCS, Lublin 2003, s. 161-174.
Edukacyjne szanse życiowe (płeć, klasa społeczna, mniejszości etniczne, nierówności społeczne).
Literatura obowiązkowa
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, ss. 321-370.
Borowicz R., Dlaczego upowszechnienie wykształcenia wyższego nie prowadzi do egalitaryzmu?, w:
Borowicz R., Kwestie społeczne: trudne do rozwiązania czy nierozwiązywalne?, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2008, ss. 102-113.
Literatura uzupełniająca
Renzetti C. M., Curran Daniel J., Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, PWN, Warszawa 2005, s. 138-192.
Domański Henryk, Struktura społeczna, Scholar, 2004, ss. 227-231.
Borowicz R., Powszechny dostęp do wykształcenia vs wczesne społeczne wykluczanie, w: Gołdyka L., Machaj I., Enklawy życia społecznego, Szczecin 2007.
11. Ukryty program
Literatura obowiązkowa
Meighan R., Socjologia edukacji, Wyd. UMK, Toruń 1993, ss. 69-98; 110-133; 145-189.
Literatura uzupełniająca
Pryszmont-Ciesielska M., Ukryty program fizycznej pozadydaktycznej przestrzeni uniwersytetu, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, Tom V, Nr 2, 2009,
12. Selekcje szkolne
Literatura obowiązkowa
Szymański M., J., Studia i szkice z socjologii edukacji, IBE, Warszawa 2004, ss. 100-141.
Literatura uzupełniająca
Borowicz R., Zakres i mechanizmy selekcji w szkolnictwie, PWN, Warszawa 1983.
13. Socjopatologia edukacji
Literatura obowiązkowa
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, MWN, Olecko 1995, s. 9-20, 65-85.
Literatura uzupełniająca
Szafraniec K., Anomia, w: Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Gromkowska-Melosik A., Ściągi, plagiaty, fałszywe dyplomy, GWP, Gdańsk 2007, s. 8-33.
14. Edukacja w społeczeństwie informacyjnym. E-learning
Literatura obowiązkowa
Niezgoda M., Edukacja w społeczeństwie wiedzy, czyli o zmienionych warunkach działania szkoły w: Buchner-Jeziorska A., Sroczyńska M., Edukacja w cywilizacji XXI wieku, Kielce 2005, ss. 19-32.
Literatura uzupełniająca
Siemieniecki B. (red.), Kształcenie na odległość w świetle badań i analiz, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006
Siemieniecka D, Siemińska-Łosko A., Wybrane aspekty technologii informacyjnej w edukacji, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007.