IX. NIEZALEŻNE OD RZĄDU ORGANY REGULUJĄCE
NARODOWY BANK POLSKI
podmiot kreujący system pieniężny w Polsce
podmiot emitujący pieniądze, podejmujący wszelkie inne decyzje, od których zależy utrzymanie dobrej kondycji pieniądza
naczelną ideą ustrojową - niezależność od parlamentu i rządu - niezależność polityczna = brak możliwości wyrażania dezaprobaty dla merytorycznej działalności NBP
NBP podlega kontroli NIK, ale jedynie fachowej
odpowiedzialność konstytucyjna prezesa NBP przed TS
organy NBP: Rada Polityki Pieniężnej, Zarząd NBP, Prezes NBP (na czele obu organów)
prawo rządu do badania i zatwierdzania rocznego sprawozdania finansowego NBP
Rada Polityki Pieniężnej
w skład - po 3 członków powoływanych przez Sejm, Senat i Prezydenta - na 6-letnie, jednorazowe kadencje, rozpoczynające się jednocześnie
rząd nie ma żadnego formalnego wpływu na RPP
odwoływanie członków - jedynie w przypadku zrzeczenia się przez nich funkcji, choroby, skazania wyrokiem za przestępstwo lub jeśli nie zawiesili działalności w partii politycznej lub związku zawodowej
nie podlegają odpowiedzialności konstytucyjnej przez TS
naczelny, konstytucyjny organ NBP - obrady przynajmniej raz w miesiącu, uchwały podejmowane większością głosów w obecności co najmniej 5 członków
zadaniem - ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej, kierując się tymi założeniami - podejmowanie najważniejszych kroków zmierzających do stabilizacji pieniądza (ustanawianie przepisów prawnych)
uchwalane założenia polityki pieniężnej - przedstawiane Sejmowi do wiadomości
Prezes wysyła ponadto założenia RM
z prowadzonej polityki RPP przedstawia Sejmowi sprawozdanie w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego - analiza wykonania założeń - kontrola NIK
Zarząd NBP
Prezes, 2 wiceprezesów, 4-6 członków powoływanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP
powoływanie członków Zarządu - powinno następować bez kontrasygnaty (jak również odwoływanie)
wykonuje uchwały RPP, realizuje całokształt ustawowo określonych zadań NBP poza przypisanymi Prezesowi
Prezes NBP
wybierany przez Sejm na wniosek Prezydenta, na 6-letnią kadencję (tylko 2 razy)
jest organem niezależnym o ograniczonej odpowiedzialności przed Sejmem, odwoływany jedynie na skutek niewykonywania obowiązków z powodu choroby, skazania wyrokiem za przestępstwo lub przez TS
funkcje reprezentacyjne - reprezentuje państwo polskie w międzynarodowych instytucjach bankowych i finansowych; przewodniczy RPP i Zarządowi; jest przełożonym służbowym pracowników NBP, kieruje rewizją wewnętrzną w NBP
KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI
instytucja odpowiadająca za informację publiczną w najważniejszych środkach masowego przekazu - media elektroniczne (radio, telewizja)
w wszystkich (z wyjątkiem tajemnic) sprawach winna informować publiczna radiofonia i telewizja, wyłączona spod gestii władzy politycznej
miejsce w strukturze organów państwa: szczególny status konstytucyjny realizacji wolności wypowiedzi za pośrednictwem radia i telewizji - system koncesyjny, jak i utworzenie KRRiT jako odrębnego, wyspecjalizowanego organu
jednym z podstawowych celów - kontrolowanie działalności innych podmiotów pod kątem zgodności z obowiązującym prawem; KRRiT - w gronie organów kontroli państwowej (IX)
niezależny status, brak formalnego podporządkowania innym organom
kontrola obywateli i zrzeszeń, instytucji prywatnych prowadzących lub zamierzających prowadzić działalność polegającą na emitowaniu programów radiowych i telewizyjnych; kontrola spółek akcyjnych publicznej radiofonii i telewizji
KRRiT - uprawniona do działalności prawotwórczej - zbliżona do aktywności legislacyjnej RM
KRRiT - wydawanie rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych
charakter administracyjny działalności rady
jest organem kolegialnym - ustawa: 9 członków (w praktyce - stanowisko sekretarza KRRiT)
organ o ciągłym trybie działania; system rotacji - co 2 lata kończy się kadencja 1/3 członków Rady; przedłużenie mandatu członka Rady do powołania następcy
autonomia wewnętrzna - samodzielne określenie regulamin obrad
wykonuje swoje uprawnienia poprzez uchwały - podejmowane bezwzględną większością głosów ustawowego składu
powoływanie, status prawny
powoływani przez Sejm (4 członków), Senat (2 członków) i Prezydenta RP (3 członków)
kadencja - 6 lat, bezwzględny zakaz reelekcji; osoby powołane w miejsce opróżnione - tylko do czasu, gdy kończyłaby się kadencja poprzednika
członkowie KRRiT winni wyróżniać się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu
odwołanie: w sytuacji zrzeczenia się funkcji lub choroby, skazania wyrokiem, naruszenia przepisów stwierdzonego przez TS
zakaz przynależności do partii politycznych, związków zawodowych, prowadzenia działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji
zakaz równoczesnego sprawowania mandatu parlamentarzysty
nakaz zawieszenia członkostwa we władzach stowarzyszeń, związków pracodawców, organizacji kościelnych, związków wyznaniowych, zaprzestanie innej pracy zarobkowej
niezależność w stosunku do organów powołujących (zakaz reelekcji, wyłączenie swobodnego odwołania członka Rady), od nadawców programów (zakaz zajmowania się działalnością w zakresie emitowania programów radiowych i telewizyjnych), od partii politycznych
kontrola działalności Rady jako całości - obowiązek składania corocznego sprawozdania i informacji o podstawowych problemach radiofonii i telewizji - możliwość odrzucenia przez organy powołujące sprawozdania
pozycja Przewodniczącego
może nim być tylko osoba zasiadająca w Radzie
Przewodniczący odpowiedzialny przed Radą, może zostać odwołany 2/3 głosów
zadania: kierowanie pracami Rady, reprezentowanie jej na zewnątrz
uprawnienia podejmowania decyzji administracyjnych: udzielanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, cofanie udzielnych koncesji, nakazywanie zaniechania przez nadawcę działań naruszających przepisy prawa lub warunki koncesji, nakładanie kar pieniężnych na naruszających obowiązki wynikające z przepisów i w szczególnych przypadkach na osoby kierujące działalnością nadawcy
jest odrębnym od Rady organem władzy publicznej, kompetencje ściśle związane z uchwałami Rady - są podstawą jego decyzji administracyjnych
bieżąca kontrola nad działalnością nadawców programów radiowych i telewizyjnych
Kompetencje KRRiT
stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji
rada powołana do strzeżenia gwarantowanych konstytucyjnie wolności wypowiedzi i prawa do informacji
stanie na straży samodzielności nadawców, otwartego i pluralistycznego charakteru radia i telewizji
funkcja prawodawcza - konstytucyjne upoważnienie do wydawania rozporządzeń - działalność prawotwórcza wyłącznie o charakterze wykonawczym, tylko na podstawie i w celu wykonania szczegółowego upoważnienia ustawowego
obowiązek informowania szefa rządu o zamierzonych i przygotowywanych aktach prawnych oraz zapewnienie mu możliwości przedstawienia swego stanowiska
określanie trybu postępowania w sprawach związanych z ustawowo zagwarantowanym uprawnieniem partii politycznych i innych organizacji społecznych do przedstawiania stanowiska w sprawach publicznych
funkcja koncesyjna - podejmowanie rozstrzygnięć w sprawie udzielania koncesji
procedura obejmuje nie tylko analizę pisemnych wniosków, ale również publiczne ustne wyjaśnienia wnioskodawców - uchwała o udzieleniu/nieudzieleniu koncesji - ostateczna (naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego)
funkcja kreacyjna - wybór członków rad nadzorczych publicznych spółek radiofonii i telewizji, powoływanie po 15 członków ich rad programowych
funkcja kontrolna - upoważnienie Rady do podejmowania rozstrzygnięć w przedmiocie cofnięcia koncesji na rozpowszechnianie programów
w porozumieniu z Prezesem RM Rada projektuje kierunki polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji, opiniuje projekty aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych w swej dziedzinie
Odpowiedzialność
negatywna ocena działalności - dokonywana przez obie izby i głowę państwa (szczególna forma odpowiedzialności politycznej)
prawo izb do inspirowania działalności Rady przez uwagi i zastrzeżenia zawarte w uchwałach
zakończenie kadencji w przypadku zgodnego, negatywnego stanowiska wszystkich trzech podmiotów powołujących członków Rady (Prezydent - 14 dni od uchwał izb na decyzję, jeżeli milczy - akceptuje)
potwierdzenie wygaśnięcia kadencji KRRiT - konieczność kontrasygnaty Premiera
odpowiedzialność kolegialna, solidarna
indywidualna odpowiedzialność konstytucyjna przed TS