VI. SEJM I SENAT

• określone władcze kompetencje na zasadzie wyłączności: władza ustawodawcza, w przypadku Sejmu - kontrola nad RM

• uprawnienie do regulowania w sposób ogólny i abstrakcyjny wszelkich dziedzin życia społecznego, stosunków prawnych między osobami fizycznymi oraz innymi podmiotami prawnymi, wszędzie tam, gdzie spotkać się można z rygorem stosowania środków przymusu

• preponderencja - uprzywilejowany status, przewaga Sejmu i Senatu - zw. ze szczególnym związkiem z Narodem

• parlament lub izba, gdy organ państwowy: ma charakter kolegialny, stanowi reprezentację społeczeństwa, bierze udział w sprawowaniu władzy co najmniej przez stanowczy udział w uchwalaniu norm, obraduje z zachowaniem zasady jawności, jego członkowie cieszą się szczególnym statusem prawnym - cechy te posiada Sejm; izby biorą nierówny udział w stanowieniu ustaw

• teoria dwuizbowości (bikameralizmu): równorzędna pozycja obu izb, nierównorzędna pozycja

• druga izba: z federalnej struktury państwa, z dążenia do polepszenia jakości ustawodawstwa (izba refleksji, rozwagi - Senat polski), chęci stworzenia reprezentacji o charakterze niepolitycznym;

• Sejm i Senat - jedne z najwyższych, centralne, konstytucyjne organy, o statusie zgromadzeń przedstawicielskich, reprezentujące Naród jako podmiot w państwie suwerenny, podstawowa funkcja - stanowienie ustaw; Sejm i Senat - jako dwuizbowy parlament

• Mandat przedstawicielski, status prawny reprezentantów

• w Polsce - mandat wolny (członek parlamentu samodzielnie wyraża wolę elektoratu)

• bezwzględne pozbawienie mocy wiążącej wszelkich instrukcji kierowanych przez wyborców

• powinnością - przyjmowanie opinii, postulatów, wniosków wyborców i ich organizacji, branie ich pod uwagę w działalności parlamentarnej - ale bez sankcji prawnej

• mandat odpowiedzialny - dopuszczalne odwołanie parlamentarzysty - wykluczony w Konstytucji

• Uprawnienia posłów (senatorów)

• prawo do brania udziału w dyskusjach, głosowaniach na forum izby i w jej organach wewnętrznych; czynne i bierne prawo wyborcze do nich, możliwość składania wniosków

• możliwość zrzeszania się w kluby, koła i zespoły parlamentarne

• funkcja kontrolna: przez interpelacje, zapytania i interwencje poselskie - obowiązek instytucji publicznych, jak i jednostek gospodarki niepaństwowej udzielenia w terminie 14 dni informacji o stanie sprawy, w której podjęto interwencję

• senatorowie - informacje i wyjaśnienia od członków rządu oraz przedstawicieli organów i instytucji państwowych i samorządowych; możliwość podejmowania interwencji na w/w zasadach; brak prawa interpelowania i zgłaszania zapytań i pytań w sprawach bieżących (w praktyce - o analogicznej roli - oświadczenia senatorskie)

• Obowiązki posłów i senatorów, szczególne zakazy

• uczestniczenie (czynne) w pracach izby i ZN - jako obowiązek

• w przypadku niewypełniania obowiązków - odpowiedzialność regulaminowa, zmniejszenie świadczeń finansowych

• obowiązek składania oświadczeń o stanie majątkowym

• niepołączalność z pełnieniem innych ważnych funkcji (zasada incompatibilitas): członkostwo w obu izbach, zajmowania fotela prezydenckiego, wykonywania zawodu sędziego, Prezesa NIK, RPO, członka KRRiT, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa NBP i członków RPP

• nie mogą mandatu wykonywać: ambasadorowie, prokuratorzy, urzędnicy służby cywilnej, żołnierze w czynnej służbie, funkcjonariusze służb ochrony państwa, pracownicy Kancelarii Sejmu, Senatu i Prezydenta

• zakaz nie obejmuje członków RM i sekretarzy stanu

• w przypadku kolizji - bezpłatny urlop

• wygaśnięcie mandatu parlamentarnego w razie sprawowania lub powołania na radnego w radzie gminy/miasta, powiatu, sejmiku, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, członka zarządu powiatu, województwa lub związku komunalnego

• zakaz podejmowania dodatkowych zajęć, przyjmowania darowizn - antykorupcyjna funkcja

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia państwowego lub komunalnego - odpowiedzialność przed TS

• zakaz zasiadania we władzach zarządzających, kontrolnych i rewizyjnych przedsiębiorstw z bezpośrednim lub pośrednim udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych

• zakaz posiadania pakietu udziałów lub akcji przekraczającego 10% w spółkach prawa handlowego, w których udział mają państwowe lub komunalne osoby prawne

• Gwarancje wykonywania mandatu

• immunitet - wyłączenie lub ograniczenie możliwości pociągania członka parlamentu do odpowiedzialności prawnej oraz legalnego naruszania jego nietykalności osobistej

• niedopuszczalność pozbawienia wolności przez aresztowanie lub zatrzymanie; nie dot. zatrzymania na gorącym uczynku pod warunkiem, że jest ono niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania - niezwłocznie należy powiadomić Marszałka

• immunitet - początek z dniem ogłoszenia wyników wyborów, koniec w zależności od rodzaju immunitetu

• immunitet materialny - zasadniczy zakaz pociągania posła (senatora) do odpowiedzialności za wszelkie działania wchodzące w zakres sprawowania mandatu, choćby nawet nosiły znamiona przestępstwa; immunitetem nie są objęte czyny naruszające prawa osób trzecich

• immunitet formalny - od dnia ogłoszenia wyników nie może parlamentarzysta pociągnięci do odpowiedzialności karnej, chyba że sam wyrazi na to zgodę lub uczyni to dana izba

• ma charakter względny (może być uchylony) i czasowy (obejmuje okres zasiadania w parlamencie)

• postępowanie nie ulega automatycznie zawieszeniu, dopiero na specjalną uchwałę

• uchylenie lub zrzeczenie się immunitetu - nie obejmuje czynów mieszczących się w immunitecie formalnym, a więc działań wchodzących w zakres wykonywania mandatu

• uchylenie - uchwała, 2/3 głosujących

• gwarancje materialne: całość uprawnień o charakterze finansowym i rzeczowym zapewniających bądź zwrot ponoszonych w związku z wykonywaniem mandatu kosztów, bądź wynagrodzenie za wykonane obowiązki

• diety (otrzymują wszyscy) i uposażenie (tylko ci, dla których wykonywanie obowiązków parlamentarnych stanowi odpowiednik pracy zawodowej lub głównej dział. zarobkowej)

• wysokość - równa wynagrodzeniu podsekretarza stanu

• w czasie trwania kadencji nie można rozwiązać stosunku pracy parlamentarzysty, ograniczona możliwość wypowiedzenia

• jego rozwiązanie - zależy od zgody Prezydium izby - zakaz o charakterze względnym

• zapewnienie stabilności pracowniczej

• pracodawca zobowiązany do udzielenia urlopu bezpłatnego (wyłącznie na jego wniosek); jeśli nie korzysta, zakład pracy powinien umożliwić wykonywanie obowiązków - absolutne pierwszeństwo powinności poselskich nad pracowniczymi

• Kadencja, zasady działania

• Kadencja

• 4 lata - początek od dnia zebrania się nowo wybranego Sejmu na pierwsze posiedzenie

• zasada czasowej ciągłości prac - zakończenie kadencji parlamentu dopiero w przeddzień zebrania się nowo wybranych posłów na pierwszym posiedzeniu izby (także w przypadku samorozwiązania)

• koniec kadencji: w sposób zwyczajny i nadzwyczajny; wyjątkowo - po upływie przedłużonej kadencji

• uchwała o skróceniu kadencji - większość 2/3 ustawowej liczby posłów (liczona od nominalnej liczby posłów; minimalna liczba - 307)

• Senat nie uczestniczy w żaden sposób w podejmowaniu takiej decyzji

• skrócenie przez Prezydenta: fakultatywne - gdy ustawa budżetowa nie zostanie przedstawiona do podpisu w terminie 4 miesięcy od złożenia przez rząd jej projektu; obligatoryjne - w razie nieudzielenia wotum zaufania RM powołanej w ramach tzw. drugiej rezerwowej procedurze tworzenia rządu; w obu przypadkach - konieczne zasięgnięcie opinii Marszałków (tylko formalność)

• przedłużenie kadencji - gdy jej koniec przypadłby na któryś ze stanów nadzwyczajnych lub w mniej niż 90 dni po jego zakończeniu

• całkowita równoczesność kadencji Sejmu i Senatu

• zasada dyskontynuacji prac parlamentu - koniec kadencji przerywa ciągłość na poszczególnych etapach trybu rozpatrywania, ale przed ostateczną decyzją, uważa się za „odrzucone”

• zasada nie dotyczy projektów w ramach wykonywania obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej; należy rozpatrzyć wnioski o postawieniu przed TS; nowy Sejm może rozpatrzyć sprawozdanie komisji śledczej przyjęte w poprzedniej kadencji; źródłem - zwyczaj

• Zasady działalności

• autonomia regulaminowa izb - sprawy wewnętrznej organizacji i trybu pracy - określane przez same izby; izby same ustalają obowiązujące je normy organizacyjno-proceduralne

• upoważnienie w Konstytucji

• izby nie mają prawa do wzajemnego ingerowania w sprawy regulaminowe

• regulaminy - w formie uchwał - zaliczone do powszechnie obowiązujących źródeł prawa: nie można nakładać obowiązków na podmioty pozaparlamentarne, nie można nadawać uprawnień obowiązujących poza izbą

• sposób wykonywania obowiązków innych organów - może być określony w regulaminie

• organy spoza izby nie są zasadniczo powołane do kontroli zgodności działań z regulaminem; regulaminy podlegają kontroli TK pod względem zgodności z Konstytucją

• sfera regulaminowa - wyłączona z zakresu ustawodawstwa; nie powinno dochodzić do sprzeczności, bo akty te dotyczą innych materii

• zasada permanencji - terminy posiedzeń określane przez same izby

• izby obradują na posiedzeniach

• parlament może obradować przez cały okres swojej kadencji, o konkretnych terminach posiedzeń decydują wyłącznie jego organy wewnętrzne

• zasada jawności - charakter konstytucyjny; jawność obrad Sejmu, Senatu, Zgromadzenia Narodowego = dopuszczenie przedstawicieli środków masowego przekazu oraz publiczności do obserwowania przebiegu obrad

• względny charakter - wyjątkowo tajność obrad, jeżeli wymaga tego dobro państwa - bezwzględna większość głosów; rozpatrywanie wniosku o uchwalenie tajności - z mocy prawa niejawne

• w przypadku komisji - przewodniczący mogą dopuścić obecność innych osób

• zasada kierowania pracami przez Marszałka - przewodniczenie obradom, strzeżenie praw izby, reprezentowanie na zewnątrz - Konstytucja; także - wnioskowanie w niektórych sprawach, decydowanie w ważnych kwestiach proceduralnych

• M zwołują posiedzenia, ustalają porządek dzienny, decydują o przedłużeniu czasu wystąpień, kierują pracami Prezydiów, przewodniczą obradom Konwentów Seniorów

• policja sesyjna - czuwanie nad spokojem i porządkiem na terenie należącym do izb

• decydują o obniżaniu uposażeń w przypadku niewykonywania obowiązków

• wstępna kontrola zgodności z prawem inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych

• Wewnętrzna organizacja izb

• konstytucyjne: Marszałkowie i komisje

• regulaminowe: Prezydia, Konwenty Seniorów

Marszałkowie

• wybierani na pierwszym posiedzeniu - bezwzględną większością głosów w drodze uchwały

• odwołanie Marszałka Senatu - wniosek zgłoszony przez 34 senatorów (1/3); odwołanie Marszałka Sejmu - w drodze praktyki

• Marszałek Sejmu - zastępuje prezydenta, rozpisuje wybory prezydenckie, jest z urzędu przewodniczącym ZN; zawsze uprawniony do wyrażenia opinii w przedmiocie przedterminowego zakończenia kadencji parlamentu w wyniku zarządzenia Prezydenta; prawo złożenia do TK wniosku dot. konstytucyjności aktu normatywnego, prawo żądania rozstrzygnięcia przez TK sporu kompetencyjnego; wyraża opinię w sprawie podpisania ustawy z pominięciem zakwestionowanych przez TK przepisów; jest członkiem Rady Bezpieczeństwa Narodowego; wyłączne prawo wnioskowania o odwołanie RPO przed upływem kadencji, możliwość zgłoszenia kandydatury na prezesa NIK

• Marszałek Senatu - zastępuje Prezydenta, gdy nie może tego uczynić Marszałek Sejmu; występuje z wnioskami do TK, wyraża opinię przed podjęciem przez prezydenta decyzji o skróceniu kadencji parlamentu, jest z urzędu zastępcą przewodniczącego ZN

• Prezydia

• Marszałek i wicemarszałkowie; w Sejmie - liczba nieokreślona, w Senacie - 3

• wicemarszałkowie - nie są organami izb, zadaniem - zastępowanie Marszałka w określonym przezeń zakresie

• wybór wicemarszałków w trybie wyboru marszałka

• funkcje prezydiów: dokonywanie legalnej wykładni regulaminu izby; w Sejmie - ustalanie planu pracy izby

• funkcja opiniodawcza w stosunku do niektórych rozstrzygnięć Marszałków

• działają bez przerw międzykadencyjnych

• Konwenty Seniorów

• podejmowanie decyzji o czasie, sposobie i przedmiocie obrad - zapewnienie współdziałania klubów

• uprawnienia o charakterze wyłącznie opiniodawczym; działają jako organy doradcze przede wszystkim Marszałka

• w skład - członkowie Prezydium, przedstawiciele klubów parlamentarnych, klubów i porozumień poselskich (co najmniej 15 posłów), kół poselskich reprezentujących w dniu wybory osobną listę wyborczą (Sejm); klubów parlamentarnych, klubów i porozumień skupiających min. 7 senatorów (Senat)

• reprezentacja - na zasadzie równości klubów - każdy deleguje jednego; w Sejmie - przewodniczący lub wice klubów, w Senacie - osobne ustalenie osoby

• opinie obligatoryjne - określenie terminu i projektu porządku dziennego, wnioski dot. trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego

• możliwość przekazania przez Marszałka lub Prezydium innych spraw

• Komisje parlamentarne

• wyspecjalizowane organy o charakterze pomocniczym, opiniodawczo-inspirującym

• stałe (zwyczajne) - powoływane na okres całej kadencji w celu względnie ciągłych prac nad określonym kompleksem zagadnień

• nadzwyczajne - powoływane ad hoc dla rozpatrzenia konkretnego zadania

• rodzaje: powołane w celu rozpatrzenia szczególnie ważnych ustaw (przyspieszenie prac i ich koncentracja w jednym ośrodku - np. komisje w sprawach kodeksów), komisje śledcze - dla wyjaśnienia określonej konkretnie sprawy pod kątem wyjaśnienia przyczyn określonego stanu rzeczy i wskazania osób odpowiedzialnych oraz ew. pociągnięcia do odpowiedzialności politycznej lub konstytucyjne; w skład - 11 posłów (powinien odzwierciedlać reprezentację w Sejmie klubów i kół mających przedstawicieli w Konwencie Seniorów)

• komisja śledcza - ma prawo przesłuchiwania wezwanych przez siebie osób, żądania akt lub pisemnych wyjaśnień od instytucji publicznych, zwrócenia się do Prok. Generalnego o przeprowadzenie określonych czynności wyjaśniających

• nie jest związana stanowiskiem innych organów państwowych ani opiniami innych komisji

• obowiązek złożenia sprawozdania z działalności; możliwość przedłożenia wniosku wstępnego o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS

• podział na resortowe i pozaresortowe

Kluby i koła parlamentarne

• klub - co najmniej 15 posłów

• koło - min. 3 posłów

• kluby - reprezentacja w Konwencie Seniorów, szczególne traktowanie w zakresie limitów czasu wystąpień w dyskusji

• liczba podpisów wymaganych do złożenia poselskiej inicjatywy ustawodawczej - zbieżna z minimalną wielkością formy zrzeszania się

• między kołami - możliwość zawarcia porozumienia co do wspólnej reprezentacji w Konwencie Seniorów

• zakaz przynależności do więcej niż jednego klubu/koła

• każdy winien posiadać statut/regulamin wewnętrzny; wszelkie obowiązki przyjęte z chwilą wstąpienia do klubu/koła nie mogą być obwarowane sankcją prawną (np. w postaci utraty mandatu)

• zespoły - kryterium nie polityczne, a terytorialne, zawodowe

• w Senacie - klub = min. 7 senatorów, koło - 3 senatorów

• Funkcja Sejmu i Senatu

• Funkcja ustrojodawcza

• możliwość uchwalania i zmiany ustawy zasadniczej

• prawo inicjatywy w zakresie zmiany Konstytucji - 1/5 ustawowej liczby członków Sejmu, Senat, Prezydent

• 2/3 głosów przy ogólnie obowiązującym quorum

• konieczne uchwalenie przez Senat - bezwzględną większością głosów; stanowisko Senatu - jednolite w stosunku do całego tekstu

• Sejm nie może przełamać uchwały Senatu

• Funkcja ustawodawcza

• Tryb ustawodawczy

• przygotowanie i złożenie inicjatywy ustawodawczej: Senat, Prezydent, Rada Ministrów, posłowie (15 lub komisja), grupa co najmniej 100 obywateli

• złożenie gotowego tekstu, zgodnego z regułami legislacyjnymi; przedstawienie skutków finansowych; także - uzasadnienie i wskazania m.in. źródeł finansowania; oświadczenie o zgodności z prawem UE - wstępna kontrola wniosku przez Marszałka; projekt może opiniować Komisja Ustawodawcza

• postępowanie w Sejmie

• pierwsze czytanie projektu ustawy - sformalizowane, w trybie regulaminowym rozpatrywanie określonego projektu ustawy (przedstawienie i uzasadnienie, pytania osłów, debata); w dwóch formach: na posiedzeniu komisji lub na posiedzeniu plenarnym (w tym przypadku może projekt zostać odrzucony)

• praca w komisji/sjach sejmowej - poprawki: posłów, RM, wnioskodawcy; komisja jako „dysponent” projektu - sama kształtuje jego treść; wnioskodawcy poprawek odrzuconych mają prawo żądać umieszczenia ich w sprawozdaniu jako wniosków mniejszości

• drugie czytanie projektu ustawy - zawsze na posiedzeniu plenarnym, przedstawiane przez posła-sprawozdawcę wyniki prac komisji; wszyscy posłowie mają prawo zgłaszać poprawki (jeśli zgłoszono - wniosek ponownie do komisji, ta, po ich rozpatrzeniu, przedstawia dodatkowe lub poprawione sprawozdanie); do zakończenia czytania - prawo wycofania z Sejmu projektu

• trzecie czytanie projektu ustawy - zawsze na posiedzeniu Sejmu: wystąpienie posła-sprawozdawcy i głosowanie; najpierw wniosek o odrzucenie, później poprawki od najdalej idącej, w końcu całość projektu z przyjętymi poprawkami; Marszałek uprawniony do odmowy poddania pod głosowanie poprawki nieprzedłożonej wcześniej komisji

• uchwalenie ustawy - zwykłą większością głosów przy quorum wynoszącym min. 50% ustawowej liczby posłów - z tą chwilą projekt staje się ustawą

• postępowanie w Senacie

• rozpatrywanie przez właściwe komisje (18 dni na przygotowanie projektu uchwały), debata i przyjęcie uchwały: odrzucenie w całości, uchwalenie poprawek, przyjęcie ustawy bez zmian; uchwalone poprawki nie mogą wykraczać poza zakres przedmiotowy ustawy (nie powinny mieć charakteru inicjatywy ustawodawczej; nie wolno wykroczyć poza „materię ustawy” - zakres zagadnień wyznaczony przez Sejm)

• przyjęcie bez zmian lub niepowzięcie uchwały - ustawa przekazywana Prezydentowi

• postępowanie w Sejmie

• rozpatrywanie propozycji Senatu przez komisje; debata i głosowanie: Sejm może przyjąć np. tylko część poprawek; odrzucenie - bezwzględną większością, jeśli takiej nie ma - Sejm zaakceptował stanowisko Senatu

• Sejm nie może dokonać żadnych modyfikacji z własnej inicjatywy

• Prezydent: w terminie 21 dni odmówić podpisania ustawy i wystąpić do Sejmu o ponowne jej rozpatrzenie - etap komisyjny, debata i głosowanie: ponowne uchwalenie ustawy większością 3/5 głosów; zakaz modyfikacji tekstu ustawy; w rozpatrywaniu weta nie bierze udziału Senat

• w przypadku poddania kontroli prewencyjnej i zakwestionowania części przepisów oraz niepodjęcie decyzji o podpisaniu ustawy z pominięciem owych przepisów: Prezydent zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności; rozpatrzenie - przez obie izby parlamentu, na analogicznym zasadach

• podpisanie i zarządzenie ogłoszenia - koniec procesu legislacyjnego

• Modyfikacje trybu ustawodawczego

• ustawa o wyrażeniu zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej, na podstawie której RP przekazuje organizacji międzynarodowej kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach - za zgodą obu izb przy poparciu 2/3 posłów i bezwzględnej większości w Senacie - tryb parlamentarny jako „surogat” trybu referendalnego

• ustawa budżetowa - inicjatywa tylko do RM; I czytanie zawsze na posiedzeniu plenarnym; komisją właściwą - Finansów Publicznych; 20 dni Senatu na ustosunkowanie się (poprawki bądź przyjęcie, bez możliwości odrzucenia)

• projekt pilny - prawo określenia - wyłącznie przez RM w stosunku do dokumentu wniesionego jako jej własna inicjatywa (niedopuszczalne określenie w ten sposób projektów dot. prawa podatkowego, wyborczego, ustroju i właściwości władz publicznych, kodeksów): komisje sejmowe - maks. 30 dni, niedopuszczalność głosowania nad poprawkami nieprzedłożonymi komisji w formie pisemnej, propozycje Senatu - do 7 dni; podpisanie przez Prezydenta - 7 dni

• kodeksy - zawsze komisja nadzwyczajna, ograniczone prawo zgłaszania poprawek w II czytaniu

• obywatelska inicjatywa ustawodawcza - kontrola Marszałka (podpisów), przedstawiciele komitetu inicjatywy uprawnieni do udziału w pracach parlamentarnych; nie obowiązuje zasada dyskontynuacji

• ustaw dostosowujących polskie prawo do prawa UE - Komisja Europejska; z projektem - tłumaczenie odpowiednich przepisów; parlament - jako implementujący prawo wspólnotowe

• ustaw, co do których Sejm postanowił o przyspieszeniu prac - przystąpienie niezwłocznie po I do II czytania

• Funkcja współuczestniczenia w określaniu polityki państwa

• budżet - ustawa o z góry określonym okresie obowiązywania, dotycząca konkretnych adresatów i określonych, konkretnych czynności; wnoszona najpóźniej na 3 miesiące przed początkiem roku budżetowego

• uchwalanie jest obowiązkiem Sejmu

• uchwalanie innych ustaw dotyczących finansów publicznych, szczególnie dot. zaciągania długu publicznego, udzielania gwarancji finansowych przez państwo, ustanawiania monopolu

• aprobata Sejmu dla programu działań nowej RM - obowiązek premiera przedstawienia expose i uzyskania wotum zaufania

• uchwalanie rezolucji i apeli - nie są prawnie wiążące, mają znaczenie polityczne dla rządu

• ogłaszanie stanu wojny i decydowanie o zawarciu pokoju

• Funkcja kreacyjna

• Kompetencje wykonywane wyłącznie przez Sejm

• wybór Prezesa RM i całej RM w rezerwowej procedurze formowania rządu (konstruktywne wotum nieufności)

• wybór całości TK

• wybór zastępców i członków TS

Przypisane Sejmowi przy uczestnictwie Senatu

• powoływanie RPO, prezesa NIK

• z ustaw zwykłych: GIDO, Rzecznik Praw Dziecka, Prezes IPN

• Sprawowane przez Sejm na wniosek Prezydenta - Prezes NBP

• Wykonywane odrębnie przez izby

• Krajowa Rada Sądownicwa (Sejm - 4; Senat - 2); KRRiT (Sejm - 4, Senat - 2); RPP NBP (w równej liczbie)

• Funkcja kontrolna

• kontrola pod względem legalności i celowości (przede wszystkim w kontroli parlamentarnej)

• w relacji z RM - podstawowym środkiem: wotum nieufności

• kontrola pod względem celowości działań głowy państwa: przy obowiązki uzyskania zgody na ratyfikację ważniejszych umów, obligatoryjnej zgodzie Sejmu na przedłużenie stanu wyjątkowego, możliwość uchylenia rozporządzenia o stanie wyjątkowym lub wojennym; zgoda Senatu na zarządzenie referendum

• absolutorium - pozytywna ocena wykonania przez rząd ustawy budżetowej; sprawozdanie rządu analizowane przez NIK; brak obowiązkowej dymisji w przypadku nieotrzymania absolutorium

• wotum zaufania po powołaniu RM - jako kontrola prewencyjna

• Najwyższa Izba Kontroli - podległa Sejmowi; komisje - jako organy kontrolne

• komisje - prawo żądania informacji, a nawet obecności kierowników instytucji państwowych, prawo żądania przeprowadzenia kontroli NIK, mogą same przeprowadzać kontrole

• dezyderaty komisji i opinie: do RM, Prezesa NIK, Prezesa NBP, Prokuratora Generalnego, GIPracy - zobowiązani się odpowiedzieć

• komisja śledcza; komisja ds. Służb Specjalnych - szczególne uprawnienia kontrolne: opiniowanie kierunków pracy i rozpatrywanie corocznych sprawozdań z działalności ABW i AWyw. oraz WSI

• interpelacje - składane w sprawach o zasadniczym charakterze

• zapytania - w sprawach mniejszej wagi, ale nie o charakterze spraw bieżących

• wnoszone przez posłów do wszystkich członków RM; składane na piśmie; pytania w sprawach bieżących - ustnie; interpelacje i pytania - załatwiane na posiedzeniu Sejmu; zapytania - w formie pisemnej; interpelacje i zapytania - odpowiedź w ciągu 21 dni, pytania - na posiedzeniu; w sprawie interpelacji - możliwość przeprowadzenia debaty

• ZGROMADZENIE NARODOWE

• Sejm i Senat obradujące wspólnie

• sytuacje związane z realizacją uprawnień kontrolno-weryfikacyjnych wobec działań Prezydenta

• wyłącznie szczególna forma działania Sejmu i Senatu, nietraktowane jako odrębny organ państwa

• działa wyłącznie w sytuacjach określonych w przepisach konstytucyjnych - nie ma możliwości rozszerzania zakresu działań przez ustawodawstwo zwykłe

• Przewodniczącym - Marszałek Sejmu, w zastępstwie - Marszałek Senatu; do jego uprawnień - przygotowanie i zwoływanie posiedzeń ZN

• Funkcje

• wyłączne prawo pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej przed TS Prezydenta - ale nie posiada samodzielnego prawa pozbawiania go urzędu

• uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności - czasowe zawieszenie pełnienia funkcji przez głowę państwa

• uprawnienie do stwierdzania trwałej niezgodności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia: ZN tylko weryfikuje ocenę lekarską - większością 2/3 głosów

• odbiera przysięgę od Prezydenta;

• wysłuchuje orędzia głowy państwa - bez możliwości przeprowadzenia debaty

---