ADHD bez nadruchliwości (ADD)

To podtyp częściej występujący u dziewczynek i kobiet, co ma związek z brakiem chromosomu Y lub sposobem, w jaki objawia się gen ADHD. Jest najmniej zgodny ze stereotypowym pojmowaniem zaburzenia jako psychokinetycznego pobudzenia. Osoba, u której występuje jest raczej ruchowo zahamowana. ADD to jakby druga strona zaburzenia, zewnętrznie zupełnie inna, dająca się połączyć z nim tylko gdy przyjrzymy się wewnętrznym motywom kierującym działaniami osób nim dotkniętych.

Zamiast impulsywności i potrzeby działania dominuje deficyt uwagi rozumiany jako skłonność do „odpływania myślami", marzycielstwo. Osoba taka chodzi wprost w chmurze własnych myśli.

Meandry myślenia niczym strumienie wiją się wokół zarysów lądu i bezgłośnie, we własnym tempie torują sobie drogę do jakiejś szerszej rzeki myśli. Na swój sposób to cecha o swoistym uroku. -pisze Edward Hallowell.

Ten swoisty urok ma dla nich cały świat... Dopóki, oczywiście  nie uświadomią sobie,że zupełnie nie umieją zapanować nad swoim życiem, że wykonanie zadania zajmuje im dziesięciokrotnie więcej czasu niż powinno, a w sprawach towarzyskich znowu zabrnęli w nie odpowiadającą im zupełnie sytuację. Wtedy wpadają w przygnębienie lub gniew.

Mimo że nie są impulsywni w klasycznym znaczeniu tego słowa, zawsze wewnątrz reagują na każde zdarzenie, nawet, jeśli- zajęci czym innym- sami nie do końca sobie to uświadamiają. Wrażenia kumulują się i w końcu, gdy kolejne nawet drobne „przepełni czarę", wybuchają ze zwielokrotnioną siłą, często zupełnie nieadekwatnie do sytuacji.

Te eksplozje ( gniewu lub kreatywności) są dla otoczenia dosyć niespodziewane. Tym bardziej, że stałe rozkojarzenie pomaga im utrzymać wprost fenomenalną cierpliwość. Po prostu często nie zastanawiają się co właściwie robią, albo tak bardzo odcinają się od swoich uczuć, że zdaje im się to obojętne. Wtedy, gdy osoba u której przeważa impulsywność już dawno by porzuciła nielubianą czynność, wymagającą dużo wysiłku, one kończą lub przynajmniej bardzo się starają tego dokonać.

Potrafią w końcu odnaleźć wiele smaku w jakimś nieistotnym elemencie rzeczywistości. Może to pomóc im znaleźć pracę w jakiejś dziedzinie wymagającej dokładności lub przyczynić się do dostrzeżenia czegoś niedostrzeganego przez innych i stworzenia czegoś wyjątkowo nowego. Częściej chyba jednak po prostu wplątują się przez to upodobanie w nieistotne niuanse prostych spraw, szczegóły, z którymi potem nie mogą sobie poradzić- zwłaszcza gdy już zapomną o co właściwie im początkowo chodziło(co w tym zaburzeniu jest raczej ogólnie nieuniknione nawet bez balansowania na krawędzi najbardziej ekstremalnej abstrakcji). Tak jakby mieć dokładną mapę labiryntu i nagle w połowie przechodzenia przez niego ją wypuścić z ręki. Okazuje się to po prostu stratą czasu.

Mimo wspominanej cierpliwości- jak wszyscy mający to zaburzenie- szybko się nudzą. Zamiast jednak zaproponować cos nowego, bez hałasu się wymykają- dosłownie lub we własne myśli, pozostając w tym samym miejscu i sprawiając wrażenie zblazowanych.

Jeżeli się z nimi rozmawia, to całkiem prawdopodobne,że raczej nie usłyszymy nic niż spontaniczny słowotok właściwy dla typów z nadruchliwością. Mogą wydawać się bardzo nieśmiali lub po prostu nie mający nic ciekawego do powiedzenia.

Z tych właśnie przyczyn ADD jest diagnozowane znacznie rzadziej niż powinno. Trudności związane z nim uważane są często za indywidualne cechy osobowości i lenistwo. Skutkować to może życiem poniżej swoich możliwości, niespełnieniem swoich ambicji i depresją.

 

ADHD z depresją

Depresja u osoby z ADHD może pojawić się z kilku powodów.

Po pierwsze: jako skutek ciągłych porażek oraz braku zrozumienia i akceptacji ze strony otoczenia. Po drugie:ze względu na właściwą osobom z ADHD potrzebę, by ciągle być czymś zajętym. Gdy brak zajęcia, zaczyna się nerwowo poszukiwać czegoś czym można by się zająć, szczególnie mocno jest ten brak odczuwany po zakończeniu wyjątkowo intensywnego działania, gdy nagle spada ciśnienie. Rzeczywistość i tak odbierana przez ADHD- owca jako monotonna i mecząca, przez kontrast wydaje się taka jeszcze bardziej.

Może też jednak istnieć obok ADHD, wyrastając z tego samego podłoża fizjologicznego.

Zgodnie z hipotezą Jamesa Hudsona i Harrisona Pope'a z Wydziału Medycyny Uniwersytetu Harvardzkiego depresja należy do zaburzeń spektrum afektywnego(poza nią do tej grupy należą: bulimia, zaburzenia obsesyjno- kompulsyjne,katalepsja, migrena, zaburzenia lękowe i zespół wrażliwego jelita), które są ze sobą powiązane wspólnym podłożem patofizjologicznym. Dowodem na to może być podobna reakcja te same leki, jak również dowody kliniczne.

Ludzie u których występuje ten podtyp zaburzenia zawsze odczuwają smutek. On dominuje nad właściwymi dla ADHD nagłymi zmianami nastroju. Nie mają gorszych i lepszych okresów. Codziennie wstają smutni, pozostają smutni przez cały dzień i w tym samym nastroju się kładą. Depresja nie objawia się u nich jako wielka rozpacz,ale raczej cień przysłaniający widok na świat. Jeśli nawet w ich życiu zdarzy się coś pozytywnego mogą tego nie zauważyć, zaabsorbowani przez jakieś inne, stosunkowo drobne zmartwienie.

 

ADHD z zaburzeniami uczenia się

ADHD jest jednym z zaburzeń uczenia się.Ogólnie utrudnia uczenie się, nie upośledzając żadnej określonej funkcji poznawczej. Mogą mu towarzyszyć inne zaburzenia uczenia się oraz specyficzna niezdolność do uczenia się np. matematyki lub języków obcych.

Najczęściej spotykanym zaburzeniem jest dysleksja. Poza tym inne problemy z rozwojem języka,

prawopółkulowe zaburzenia uczenia się (dotyczące przede wszystkim problemów z matematyką, pisaniem, umiejętnościami plastycznymi, jak również towarzyszących trudności z wiedzą społeczną.), problemy z przetwarzaniem informacji słuchowych.

ADHD może zaostrzać te problemy. Jego pierwotne objawy-deficyt uwagi, impulsywność, nadruchliwość mogą też np. utrudniać czytanie, pozorując tym samym dysleksję.

 

ADHD z pobudzeniem lub manią

Mania to szczytowa forma pobudzenia nie wywołanego lekami. Cierpiący na nią sprawiają w czasie rozmowy wrażenie, jakby coś „wypychało im słowa z ust", przeskakują z tematu na temat (gonitwa myśli),są całkowicie pozbawione kontroli nad sobą. Podejmują wiele działań na ogromna skalę

W ADHD również występuje wzmożona aktywność, łatwość rozpraszania, lekceważenie własnego bezpieczeństwa, jednak zwykle pobudzenie nie jest tak silne, by przeciętna osoba nie potrafiła go naśladować, co ma miejsce w przypadku manii.

ADHD należy do zaburzeń występujących w różnym natężeniu i przy różnych proporcjach poszczególnych objawów. Może więc się zdarzyć, że stopień aktywności jest wyższy niż przeciętnie występujący w tym zaburzeniu. Wtedy często błędnie diagnozuje się chorobę afektywną dwubiegunową ( charakteryzującą się naprzemiennie występującymi epizodami maniakalno- depresyjnymi) Sole litu, karbamazepina czy kwas walprionowy, stosowane w niej mogą złagodzić wtórne objawy ADHD jak wybuchy złości, jednak nie leczą prawdziwej przyczyny.Jeśli dojdzie się do wniosku,że nie działają, warto wziąć pod uwagę ADHD.

Czasami oczywiście osoba z ADHD może jednocześnie mieć chorobę dwubiegunową.

ADHD z Zaburzeniem Obsesyjno-Kompulsywnym

ZOK (Zaburzenie Obsesyjno- Kompulsywne; angielski skrót to OCD:Obsessive- Compulsive Disorder) ma podobnie jak ADHD podłoże biologiczne i może pojawiać się towarzysząco z innym zaburzeniami. Objawy to miedzy innymi: obsesyjne rytualne myślenie, kompulsyjne(przymusowe), powtarzające się zachowania, przesądy i brak „woli", by się przeciwstawić tym objawom, mimo usilnych starań. Wszystko to ma zapobiegać mało prawdopodobnym zdarzeniom, które w mniemaniu osoby dotkniętej zaburzeniem mogłyby nastąpić w razie zaniedbania rytuału. Pojawia się z lękiem nasilającym się przy próbach zaprzestania, depresją i depersonalizacją.

Osoby z ZOK cechuje dążenie do bycia kompetentną, osiągającą sukces, by unikać dezaprobaty własnej i otoczenia oraz podnosić zaniżone poczucie własnej wartości. Nieuniknione błędy i niepowodzenia w osiąganiu ideałów prowadzą do samokarania i potępienia.

Osoby z ADHD, ciągle odczuwając brak kontroli nad własnym życiem, jednocześnie mobilne, aktywne i twórcze, zdając sobie sprawę z własnych możliwości również mogą wykształcić u siebie to przyzwyczajenie na płaszczyźnie psychicznej.

Jeśli występują razem,któreś z nich,to objawiające się mniej uciążliwie może być nierozpoznane.

 

ADHD ze stanami dysocjacji

Dysocjacja oznacza brak połączenia danego uczucia z jego przyczyną. To pusty, emocjonalnie neutralny stan umysłu, w którym osoba jest odcięta od świata zewnętrznego i od wewnętrznych odczuć. Pojawia się u tych, którzy przeżyli coś traumatycznego i ma stanowić obronę przed bólem związanym z nadmiarem negatywnych, nieznośnych odczuć. Osoba z ADHD też często nie potrafi określić dlaczego coś czuje, jednak wynika to z ogólnego chaosu panującego w             jej wnętrzu. Nie zapomina wydarzeń, tylko nie umie ich zinterpretować.

 

ADHD z cechami osobowości pogranicznej

Osobowość pograniczna opisano po raz pierwszy w latach pięćdziesiątych jako granicę między psychozą a nerwicą. Nazwa została od tego czasu niezmieniona, jednak zmieniło się jej postrzeganie.

Osoby z tym zaburzeniem mają słabo określone wewnętrzne poczucie jaźni. Z jednej strony gonią za związkami, odczuwają potrzebę, by niemal zlać się w jedno z inną osobą, z drugiej- zrywają związki, uciekając od bliskości, kiedy tylko się pojawi. Miewają okresy głębokiego bólu psychicznego, wściekłości, lęku, depresji.

Jednym z pierwotnych uczuć jest gniew, ogarniający zupełnie niespodziewanie, bez prowokowania.

Osoby takie są wyjątkowo wrażliwe na odrzucenie. Maja skłonność do wciągania innych w swój osobisty dramat i dzielenia ludzi, zwykle swoich opiekunów na dobrych i złych. Trudno im dostrzegać innych jako mieszankę dobra i zła.

Podobieństwa między ADHD a osobowością pograniczną :

 

ADHD		OSOBOWOŚĆ POGRANICZNA
Rozkojarzone wewnętrzne „ja"		Słabo określone wewnętrzne „ja"
Wyłączanie w związkach		Zrywanie związków
Skłonność do silnych wrażeń		Łagodzenie bólu za pomocą silnych wrażeń
Często impulsywność		Często impulsywność
Gniew w skutek frustracji z powodu źle wykonanej pracy		Gniew z powodu niezaspokojonych potrzeb emocjonalnych
Często uzależnienie od substancji psychoaktywnych		Często uzależnienie od substancji psychoaktywnych
Chwiejność nastrojów		Chwiejność nastrojów
Częsty brak osiągnięć		Częsty brak osiągnięć

 

 

ADHD z zaburzeniami lękowymi

Czasami ADHD może być przyczyną lęku i skłonności do nieustannego zamartwiania się. Niektórzy po prostu tak bardzo nie potrafią sobie poradzić z chaosem wywołanym przez nagłą zmianę sytuacji, że muszą znaleźć sobie jakiś punkt, wokół którego będą mogli skupić rozproszone myśli. Zmartwienie nadaje się do tego doskonale, ponieważ jest zwykle silnie odczuwane.

Ich myślenie przybiera więc formę takiego schematu:

·        Cos wstrząsa mózgiem

Zwykle to bardzo banalne wydarzenie, jak obudzenie się, czy właśnie otrzymana informacja, które jednak wymaga pewnej reorganizacji ze strony umysłu.

·        mini panika

Umysł, dotąd skupiony na jednej rzeczy, nagle musząc zmienić ustawienie, gubi się, nie może prawidłowo rozpoznać nowego obiektu.Zmartwienie przyciąga uwagę, wiec to ono staje się nowym obiektem. Pozwala zorganizować myśli.

·        niespokojne rozmyślanie

Taki mechanizm wchodzi w krew. Odtąd każdą czynność zaczyna się od przebiegania horyzontu w poszukiwaniu jakiegoś zmartwienia. Niepokój jest trwały, bo dana osoba nie wie, co tak naprawdę jest powodem jej zachowania.

 

 ADHD z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych

ADHD bywa bardzo skutecznie maskowane przez uzależnienia od środków psychoaktywnych, ponieważ objawy mogą być w obydwu przypadkach podobne. Jeśli jednak nie dotrzemy do właściwej przyczyny problemów jaką jest ADHD, one najpewniej się powtórzą.

Osoby z ADHD mają skłonność do uzależnień z kilku powodów.

   Po pierwsze: zażywanie środków psychoaktywnych traktują jako formę samoleczenia.

Zaburzeniu towarzyszy dysforia - ciągłe poczucie niepokoju, zniecierpliwienie, rozdrażnienie, wewnętrzne rozkojarzenie, które nie ma żadnego konkretnego powodu. Aby usunąć ten dosyć nieznośny stan chorzy mogą sięgnąć po kokainę.

O ile u zdrowego człowieka wywołuje ona pobudzenie, osoby nadpobudliwe uspokaja. Po jej zażyciu czują że w końcu mają trzeźwy umysł i mogą się skupić. Jej działanie jest zbliżone do metylfenidatu - standardowego leku podawanego w tym zaburzeniu ( podawanego w dawkach które nie prowadzą do uzależnienia). Zażywają więc coraz więcej, co prowadzi do uzależnienia.

Jeszcze częściej sięgają po marihuanę i alkohol- środki nie mające tak złej sławy i łatwiej dostępne. Wyciszają one wewnętrzny hałas i redukują niepokój, efekt jest jednak krótkotrwały. Marihuana zmniejsza motywację a alkohol na dłuższa metę działa depresyjnie. Ponadto kace i codzienne wycofanie po wytrzeźwieniu zwiększają jeszcze niepokój.

    Innym powodem sięgania po takie substancje może być chęć spróbowania czegoś nowego, potrzeba silnych wrażeń, szczególnie przecież u ADHD- owców rozwinięta.

     Nie można też zapominać, że są to zwykle osoby ogromnie wrażliwe, które chcą „zagłuszyć ból istnienia"

   Czasami też stanowi ten punkt wokół którego można organizować życie - jakkolwiek absurdalne by to w istocie było.

 

 ADHD u osób twórczych

Twórczość to oczywiście nie zaburzenie. Warto jednak zwrócić uwagę, że kilka cech związanych z ADHD może skutkować właśnie jako twórczość.

• Ludzie z ADHD łatwiej niż inni znoszą chaos.

Są do niego przyzwyczajeni. Sama niepewność z jaką podchodzą do większości bodźców pozwala na to, by informacje uległy przekształceniom zanim okrzepną w umyśle. Skłonność do tracenia orientacji, mieszania rzeczy, uznawana za największą uciążliwość może najbardziej istotnie zwiększyć kreatywność.

• Impulsywność

Twórcze myślenie jest z natury swojej impulsywne. Nie można go zaplanować i przewidzieć. Można oczywiście stworzyć jak najbardziej sprzyjające mu warunki, jednak one nie gwarantują pojawienia się idei. Ta pojawia się zupełnie nieoczekiwanie i znikąd.

Impulsywność oznacza też realizowanie pomysłów natychmiast, przed zweryfikowaniem ich sensowności a przecież większość innowacyjnych pomysłów wydaje się początkowo szalona, co znacząco mogłoby zmniejszyć chęć do ich ujawniania.

• Umiejętność intensywnego, przesadnego skupiania się w pewnych okresach lub na określonych inte­resujących przedmiotach.

Często ludzie nie kończą swoich projektów ponieważ nie potrafią znaleźć na nie czasu. Osoby z ADHD, gdy coś naprawdę mocno je zainteresuje mogą, nie zważając na brak snu czy jedzenia i wszelkie inne zewnętrzne uwarunkowania pracować dopóki nie skończą. To co przygotowują staje się dla nich centrum świata.

Ponadto bardzo długie zajmowanie się jednym tylko problemem sprawia, że zaczyna się na niego patrzeć z zupełnie innej perspektywy, wejście w coś w rodzaju osobnej rzeczywistości, co sprzyja innowacyjności.

Intensywna szybka praca zawsze jest też bardzo syntetyczna.

• Nadreaktywność.

Ludzie z ADHD zawsze reagują nawet jeśli nie widać tego na zewnątrz; Nawet jeśli sami sobie z tego nie zdają do końca sprawy, zajęci w chwili działania bodźca innymi sprawami.

Problem polega tylko na tym,by twórcza energia nie myła marnowana, co zwykle się dzieje.

Pomysły znikają równie szybko jak się pojawiają, zanim zdąży się sobie je uświadomić i do końca wyartykułować.

 

ADHD z poszukiwaniem silnych wrażeń

Szybkie popadanie w znudzenie codziennymi sytuacjami, właściwe dla ADHD, niektórym daje się we znaki szczególnie mocno. Przyjmuje tak ekstremalną formę, że spokojne miejsce lub relaksująca sceneria może stresować ich do wyczerpania. Spokój i odprężenie znajdują- paradoksalnie- w zgiełku. Chcą żeby ich życie było ożywione i szybkie. Jeśli nie ma jakiegoś konfliktu, który podnosiłby ciśnienie, próbują go za wszelka cenę wywołać, nie zważając na ewentualne konsekwencje. W dzieciństwie wszczynają np. kłótnie z rodzeństwem nie dlatego,że się o coś gniewają ale po prostu się nudzą. Zbyt poważne potraktowanie takiego zachowania, pozwolenie by wyprowadziło nas z równowagi może przynieść wtedy efekt wprost przeciwny, bo ekscytacja wywołana silną reakcją otoczenia jest właśnie tym, czego oczekują.

Gdy dorastają, uprawiają hazard, sporty ekstremalne, wdają się w niebezpieczne romanse.

Mogą też wybierać bezpieczniejsze sposoby na podniesienie poziomu adrenaliny jak np. podejmowanie ciężkich wyzwań, narzucanie sobie ostatecznych terminów w pracy, czy włączenie telewizora, wieży audio i pralki jednocześnie w czasie wykonywania zadania.

 

Z zaburzeniami zachowania ( u dzieci) lub cechami osobowości dyssocjalnej ( u dorosłych) Zaburzenia zachowania i zaburzenia opozycyjno-buntownicze to dwa różne rozpoznania które odno­szą się do konkretnych wzorców agresywnego zachowania u dzieci. Takie dzieci często wdają się w bójki, nie potrafią podporządkować się regułom, opierają się stawianym ograniczeniom, niszczą pracę i zabawę innym. Zaburzenia te spowodowane są przez czynniki genetyczne, ale wpływ maja też czynniki środowiskowe. Często dzieci te pochodzą z rodzin patologicznych, gdzie ojcowie są nieobecni lub nie interesują się rodziną, gdzie bierze się narkotyki,dochodzi do molestowania fizy­cznego lub seksualnego, gdzie dzieci otrzymują niewiele wsparcia wszelkiego rodzaju. „Zaburzone" zachowania dzieci są sygnałem ostrzegawczym wskazującym na potrzebę interwencji i wsparcia ze strony rodziny. Często objawy związane z ADHD mogą być z nimi mylone.

Tabelka przedstawia podstawowe rozróżnienie:

 

	ADHD	ZABURZENIA ZACHOWANIA
reakcja na porażkę	gniew i wzburzenie	szukanie winnego
charakter destrukcyjnych wybuchów	impulsywne i spontaniczne	zaplanowane- odpowiedź na doznaną krzywdę
typowe roztargnienie i pobudzenie	występuje	brak

 

                     

 

 

Wg:  E. Hallowell, J. Ratey: W świecie ADHD,  Poznań 2004

        forum.adhd.org.pl

        Wikipedia, wolna encyklopedia, hasło: Zaburzenia obsesjo-kompulsywne

---