k10 - płeć (sex) i rodzaj (gender) w kulturze:

1. ciało w kulturze

ciało jako wytwór społeczny

• ciało nie istnieje „samo w sobie”;

• ciało nie ma charakteru „neutralnego”;

• ciało jest definiowane przez kulturowe i społeczne procesy;

koncepcje i dyskursy ciała w kulturze współczesnej

• każdy dyskurs dąży do uzyskania statusu „ciała uniwersalnego”, które wszyscy powinni ucieleśniać;

• dyskurs niewidzialny - wchodzący w życie codzienne o zdrowy rozsądek ludzi, uniemożliwiający zachowanie krytycznego dystansu;

ciało jako „tekst”

• zerwanie z traktowaniem ciała jako naturalne i neutralne;

• tekst w który wpisywane są różnorodne konfiguracje społecznie konstruowanych znaczeń kobiecości i męskości;

• odczytywanie społecznych znaczeń ciała, kształtów i konturów, kolorów i różnorodnych symboli jest nieustanne;

• odczytywanie nigdy nie ma charakteru neutralnego, uwarunkowane jestwiedzą czym jest ciało i czym powinno się stać;

Fouacaultowska koncepcja nierozerwalnych związków wiedzy i władzy:

• w każdym społeczeństwie istnieje walka różnych form wiedzy odnośnie tego która z nich jest prawdziwą wiedzą o ciałach;

• formy wiedzy pochodzą z: biologii, medycyny, psychologii, pedagogiki, filozofii, sztuki, myśli potocznej i zdroworozsądkowej;

• cel walki - uzyskanie statusu prawdy i możliwość definiowania ciała (jakie ma być);

• walka o wiedzę = walka o władzę (prawo do kształtowania ciała, wpisywanie w nie znaczeń);

• wiedza o ciele - charakter normatywny i dyscyplinujący; wyznacza kryteria analizy, wartościowania i klasyfikowania ciał; zmusza do kultywowania cech ciała uważanego za aktualny ideał;

• wiedza/władza działa przez organizowanie i regulowanie przestrzeni i ruchu ludzi w codziennym życiu;

• władza nad ciałem jest równoznaczna w dużym stopniu z władzą nad tożsamością;

dyscyplinowanie ciała

• w przeszłości - za pomocą przemocy i przymusu (nawet bezpośredniego, fizycznego); np. VIII w. - prezentowanie broni, XIX w. - szkoła;

• obecnie - subtelne, rozproszone, niewidzialne i niejednoznaczne; działa przez kontekstualizację normatywności w idei wolnego wyboru jednostki - z wnętrza jednostki a nie z zewnątrz; np. norma fitness, pedicure;

• ćwiczenie - technika narzucająca ciału zadania powtarzające się i różnorodne, choć zawsze stopniowalne;

• nakłanianie do zachowań obliczonych na ostateczny efekt, nieustanna charakterystyka jednostki, porównania, obserwacja, kwalifikacja;

• dyscyplina wytwarza ciała podporządkowane, wyćwiczone, posłuszne;

ciało i tożsamość

• ciało jest miejscem konstruowania tożsamości przez ucieleśnianie jako prawdziwych różnych dyscyplinujących dyskursów prawdy;

• władza nad ciałem jest równoznaczna w dużym stopniu z władzą nad tożsamością;

• konstruowanie przez władzę nad ciałem posłusznego żołnierza, ucznia, kobiety;

• wiedza/władza nad ciałem jest do tego stopnia zinternalizowana w jednostce, że często zupełnie nieuświadomiona;

• kontrolowanie tożsamości odbywa się przez pozornie banalne praktyki kulturowe, przyjmuje postać wolnego wyboru;

• ciało stało się integralnym aspektem jaźni (kultura hedonistyczna);

• tożsamość wymyta z duszy, odgrywana poprzez ciało;

• tożsamość ciała staje się ciałem tożsamości;

• tworzenie tożsamości przez konstruowanie wizualnego image ciała;

• ciało jako środek ekspresji tożsamości jest kowalne, posłuszne, podatne (taka staje się tożsamość);

• fragmentaryzacja tożsamości - wielość, niejednoznaczność, niestałość wzorów, języków, tempa;

ucieczka w ciało jako pseudowyzwolenie i pułapka

• wycofanie się - racjonalna odpowiedź na niemoc panowania nad środowiskiem zewnętrznym, chaosem znaczeń;

• kontrolowanie ciała - poczucie kontroli nad życiem;

• azyl jakim jest ciało może stać się więzieniem;

kult ciała i jego konsekwencje

piękno jako płaszczyzna podtrzymywania czy zacierania różnic płciowych (i rodzajowych):

• piękno jako podstawowy instrument opresji kobiet, represywna kolekcja struktur i praktyk;

• piękno jako główna płaszczyzna podtrzymywanie różnicy płciowej (kobiety pragną być piękne, a mężczyźni poszukują piękna w kobietach);

• ideał piękna jest tak głęboko naturalizowany i normalizowany społecznie, że uzyskuje status prawdy niemal biologicznej;

• idea fizycznego piękna wiąże się integralnie z kobiecością;

• poczucie bycia piękną koreluje u kobiet z poczuciem własnej wartości;

• brak piękna: kobiety - niskie poczucie wartości, mężczyźni - rekompensata w innych sferach życia;

• ciało jest kobietą;

• łączenie atrakcyjności z pozytywnymi cechami - piękno fizyczne odzwierciedla piękno duchowe;

• manipulacja ciałem kobiety stanowiła centralne strategię utrzymywania stosunków władzy między płciami;

• upodmiotowienie mężczyzny i uprzedmiotowienie kobiety;

2

http://members.lycos.co.uk/nonameuwb

---