Dyskryminację można rozumieć jako formę wykluczenia społecznego, objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w podobnej sytuacji ze względu na jakąś cechę, np. płeć, tożsamość seksualną, wiek, niepełnosprawność, religię, przekonania, czy pochodzenie społeczne bądź rasowe. Osoba dyskryminowana nie jest traktowana na równi z innymi członkami społeczeństwa, częściej są podejmowane wobec niej działania agresywne, rzadziej wybacza się takiej osobie „błędy” lub niestosowne zachowania. Dyskryminacja przejawia się w różnych dziedzinach życia, pojawia się w szkole, wśród rówieśników, w staraniach się o znalezienie pracy, czy też w samej pracy (np. różnica płacowa kobiet i mężczyzn na tym samym stanowisku pracy, jeżeli wydajność ich pracy jest porównywalna). Podłożem dyskryminacji może być: rasizm (dyskryminacja ze względu na kolor skóry, rasę), seksizm (dyskryminacja ze względu na płeć), heterofobia i homofonia, czyli dyskryminacja ze względu na orientację seksualną, transfobia (dyskryminacja ze względu na transpłciowość), ksenofobia, czyli dyskryminacja ze względu na pochodzenie
i narodowość, np. antysemityzm, antypolonizm, rusofobia; ageizm i adultyzm, czyli dyskryminacja ze względu na wiek; atrakcjonizm (dyskryminacja ze względu na wygląd zewnętrzny); jak także dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność mogąca przejawiać się zarówno bezpośrednią agresją jak też np. lekceważeniem potrzeb osób niepełnosprawnych w architekturze. Skutkiem tego rodzaju dyskryminacji jest odczuwanie przez niepełnosprawnych poczucia wykluczenia ze społeczeństwa.
Dyskryminacja rasowa, rasizm - zespół poglądów głoszących tezę o nierówności ludzi, a wynikająca z nich ideologia przyjmuje wyższość jednych ras nad innymi. Przetrwanie tych "wyższych" ras staje się wartością nadrzędną i z racji swej wyższości dążą do dominowania nad rasami "niższymi”. Rasizm opiera się na przekonaniu, że różnice w wyglądzie ludzi niosą za sobą niezbywalne różnice osobowościowe i intelektualne.
Rasizm kulturowy (tzw. "nowy rasizm") - pojęcie to zaistniało w latach 80. XX wieku, kiedy w związku
z dużymi migracjami ludności doszło do konfrontacji kulturowej pomiędzy określonymi grupami społecznymi. Rasizm kulturowy zakładał istnienie różnic pomiędzy ludźmi natury biologicznej, i wynikał z chęci ochrony tradycji, zwyczajów i pewnego stylu życia charakterystycznego dla wybranych społeczności. Poglądy te, chociaż podkreślały iż "obcy" (ludzie odmienni kulturowo) nie są gorsi, z racji ich przynależności do obcej kultury odmawiały im przyznania identycznych praw i przywilejów, jakie posiadały kultury rodzime. Rasizm kulturowy cechowały brak akceptacji dla niedostosowania innych grup kulturowych do kultury rodzimej. Rasiści kulturowi twierdzili, iż jednostka ludzka jest nierozerwalnie związana ze swoją kulturą i nie może się rozwijać bez zaakceptowania jej zasad i poza nią. Różnica pomiędzy "nowym rasizmem" a rasizmem tradycyjnym polegała na tym, iż zasadniczym jego kryterium była kultura, natomiast w rasizmie klasycznym wyłącznie rasa. Współcześnie "nowy rasizm" istnieje w społecznościach, w których elementy obce kulturowo nie wykazują chęci do asymilacji i przyjęcia wzorców kultury rodzimej.
Definicja dyskryminacji rasowej według ONZ - Konwencja o Eliminowaniu Wszystkich Form Dyskryminacji Rasowej: „rozróżnianie, wykluczanie, restrykcje lub preferencje na podstawie rasy, koloru, urodzenia, albo narodowego lub etnicznego pochodzenia, które maja na celu lub powodują niweczenie, umniejszanie uznania, cieszenia się z lub wykonywania, na równych zasadach, praw ludzkich i podstawowych wolności w polityce, ekonomii, w sferze socjalnej, kulturalnej, lub jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego”. Polska jest członkiem tej konwencji (podpisanie 7 marca 1966, ratyfikacja 5 grudnia 1968).
Seksizm to pogląd, że kobiety i mężczyźni nie są sobie równi, lub że nie powinni posiadać równych praw. Zazwyczaj sprowadza się do wiary w wyższość mężczyzn i wynikających z niej dyskryminujących zachowań wobec kobiet. Często oznacza przekonanie, że mężczyźni są lepsi od kobiet i zasługują na to, by sprawować nad nimi kontrolę.
Heterofobia - w literaturze przedmiotu są dwa znaczenia tego terminu:
a) w tradycyjnym dyskursie naukowym pochodzi od greckich słów heteros i phobos i oznacza lęk wobec kogoś innego, drugiej osoby. Francuski socjolog Alain Bihr uważa, że heterofobia lub lęk przed kims innym, obcym jest pochodną ksenofobii
b)(od słów "heteroseksualizm" i "fobia") - termin używany głównie w Ameryce Północnej
w światopoglądowym dyskursie polityczno-socjalnym do oznaczenia irracjonalnego lęku przed zetknięciem się
z osobami o orientacji heteroseksualnej, niechęć bądź wrogość do takich osób.
Homofobia - postawa antyspołeczna charakteryzująca się uprzedzeniem, nienawiścią, i wrogością wobec przedstawicieli mniejszości seksualnych, dyskryminowaniem ich. Niektórzy łączą też pojęcie heteroseksizmu
i heteronormatywności z genezą postawy homofobicznej.
Parlament Europejski 18 stycznia 2006 w rezolucji "w sprawie homofobii w Europie" stwierdził "homofobię można zdefiniować jako nieuzasadniony lęk i niechęć wobec homoseksualizmu oraz osób homoseksualnych, biseksualnych i transseksualnych, oparte na uprzedzeniach podobnie jak rasizm, ksenofobia, antysemityzm
i seksizm".
Homoseksualizm egodystoniczny to stan, w którym jednostka wykazuje silne postawy antyspołeczne względem osób homoseksualnych przy obecności własnego, tłumionego homoseksualizmu.
Transfobia - dyskryminacja osób trans płciowych ( transseksualnych, transwestytycznych, transgenderowych). Celowa bądź niecelowa transfobia może mieć poważne konsekwencje dla osób będących jej obiektem. Wiele osób transpłciowych doświadcza również homofobii ze strony osób błędnie traktujących medycznie rozpoznane zaburzenia tożsamości płciowej jako formę homoseksualizmu.
Ksenofobia - niechęć, wrogość, lęk wobec obcych, przesadne wyrażanie niechęci wobec cudzoziemców. Często źródłem ksenofobii jest bezkrytyczne podejście do stereotypów etnicznych. Ksenofobia może dotyczyć wszystkiego, co wiąże się z obcokrajowcami, osobami nieznanymi, innymi pod pewnymi względami. Pojawienie się ksenofobii towarzyszy zazwyczaj narastaniu w społeczeństwie nastrojów nacjonalistycznych
i stanowi ona swoiste dopełnienie wobec nacjonalizmu. Zazwyczaj obawa przed wpływami z zewnątrz i aktywne im przeciwdziałanie ma swe źródła w sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju. Narasta w chwilach złej sytuacji gospodarczej, pogorszenia się warunków życia. Ksenofobiczne nastroje wobec cudzoziemców (a w tym szczególnie wobec emigrantów podejmujących pracę w danym kraju) znajdują zwolenników przede wszystkim wśród niezadowolonej ze swej sytuacji życiowej, gorzej usytuowanej ekonomicznie części ludności danego kraju, która postrzega obcych jako potencjalnych konkurentów w walce na rynku.
Antysemityzm - postawa wyrażająca uprzedzenie, niechęć, wrogość i dyskryminację Żydów oraz osób pochodzenia żydowskiego, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa, z powodów religijnych, gospodarczych lub politycznych. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do próby wyniszczenia narodu żydowskiego w okupowanej Europie.
Antypolonizm (polonofobia) - termin określający zbiorowo wszelkie postrzegane jako prawdziwe lub rzekome uprzedzenia i postawy wrogości wobec Polaków. Antypolonizm często opiera się na stereotypach etnicznych, prowadzących do zachowań dyskryminacyjnych i odbieranych jako krzywdzące. Posługujący się tym terminem publicyści, politycy i duchowni sięgają po niego najczęściej w kontekście incydentów, znamionujących niechęć do Polaków (Polish jokes, stereotypowe zdania o Polakach w zagranicznych mediach, przekłamania historyczne w rodzaju polskich obozów koncentracyjnych).
Ageizm -dyskryminacja ze względu na wiek. Często dotyczy problemów na rynku pracy (tak z jej znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest także w lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz braku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej. Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako niepotrzebnych.
Adultyzm - rodzaj dyskryminacji ze względu na wiek, od ageizmu różni się tym, że skierowana jest przeciwko ludziom młodym - dorosłym, nastolatkom, a nawet dzieciom. Adultyzm opiera się na przekonaniu - często mylnym - iż doświadczenie życiowe jest silnie powiązane z wiekiem i wynikającym z tego wnioskiem, iż osoba starsza musi być mądrzejsza i we wszelkich sporach należy jej przyznawać rację. Czynnik ten jest szeroko zakorzeniony w kulturze i tradycji, gdyż często osoba starsza uznawana jest i była za osobę najważniejszą w danej hierarchii. Źródłem adultyzmu może być również wygląd zewnętrzny dyskryminowanej osoby. Młody mężczyzna o smukłej budowie ciała i delikatnych rysach twarzy może wywoływać skojarzenia z dzieckiem i pomimo swej dojrzałości emocjonalnej być postrzegany jako osoba niedojrzała.