Tlenowe pałeczki gram (-) - są to pałeczki tlenowe, nie wytwarzające przetrwalników, które charakteryzuje brak zdolności fermentacji glukozy, tzn. rozkładania glukozy bez udziału tlenu.
- ściśłe tlenowece ( katalzo (+) )
- prototrofy ( niewymagające) - szczególnie małe wymagania odżywcze
- przeważnie ruchliwe
- niefermentujące glukozy
- większość oksylazo (+)
- oporność na liczne antybityki, środki dezynfukujące
- najczęściej proste, urzęsione biegunowo, mono lub multitrichalne
- niektóre redukują azotany do azotynów i dalej do wolnego azotu
- rozwiją się w szerokim zakresie temperatur 4 - 43 C
- woda, gleba, ścieki, żywność
- zakażenia oporunistyczne
Pseudomonas aeruginosa / pałeczka ropy błękitnej /
flora przewodu pokarmowego
powszechne w środowisku szpitalnym (m - sca o dużej wilgotności)
wytwarza rozpuszczalne w wodzie, dyfundujące do podłoża barwniki
fluoresceina (piowerdyna ) - barwnik fluoryzujący
piocyjniana ( katalizuje przejście tlenu w H2O2 i rodniki ponadtlenkowe hamujace wzrost innych bakterii) - niebieski
piorubina - czerwona
melanina - brązowa
laktazo (-) - wiele szczepów rozkłada glukoze
- niektóre hemoliza
- u szczepów chorobotwórczych - otoczka ( glikokaliks) zbudowana z alginianu; właściwości immunogenne, bariera ochronna w procesach przenikania substancji szkodliwych do wnętrza komórki , chroni przed fagocytozą, działaniem przeciwciał i dopełniacza
Czynniki zjadliwości
otoczka - powinowadzctwo głównie do nabłonka płuc
fimbrie
egzotoksyna A - o aktywności transferazy ADP- rybozylowej
inaktywuje czynnik wydłużający -2 (EF - 2) hamując syntezę białek hamuje aktywność fagocytów
egzotoksyna S - rybozyluje białaka G komórki gospodarza, hamuje aktywność fagocytów
enterotoksyna (enteriłis, biegunka 5-dniowa w klimacie tropikalnym)
ciepłochwiejna fosfolipaza C ( lecytynaza) - może niszczyć surfaktant płucny, przyczyniając sie do niedodmy płuc
ciepłostały glikolipid - hemoliza krwinek w temp.22 - 35 C
leukocydyna - uszkadza ludzkie leukocyty
enzymy protolityczne ( elastaza, kolagenaza, żeletynaza, fibrynolizyna) - zmiany krwiotwórcze; martwicze w skórze, jelitach, otrzewnej i rogówce
pilina i adhezyny - biorą udział we wstępnej kolonizacji tkanki nabłonkowej
Chorobotwórczość
zakażenia ran oparzeniowych
zakażenie dróg oddechowych u chorych z mukowiscydozą ( szczepy śluzowe)
bakteremie i posocznicze ( 50% przypadków śmiertelnych)
zapalenie rogówki, zakażenia wrzodu rogówki, zakażenie głębokie gałki oczej ( mogą powodować ślepotę)
zapalenie płuc u pacjentów w OIT (długotrwała wentylacja)
wewnątrzbrzuszne zakażenia chrurgiczne, zakażenia po przeszczepach narządów
złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego („ucho pływaka”)
zakażenia dróg moczowych (oddziały urologiczne)
zapalenia wsierdzia (narkomani), opon mózgowo- rdzeniowych (opurazowe, pooperacyjne), ropnie mózgu
zakażenia kości u/lub stawów
Diagnostyka
1.Hodowla na podłożu wybiórczym
cetrimid (czynniki selektywne: bromek cetylotrójmetyloamonowy, kwas nalidyksowy)
podłoże TTC z 1 % chlorkiem trifenylotetrazoliowym (czerwone kolonie redukują TTC)
podłoże z King B z dodoatkiem nitrorurantoiny ( w świetle UV fluorescencja koloru zielonego,zielono - żółtego, niebieskiego)
Pseudomonas agar (intensywniejsze wytworzenie barwników)
Kolonie duże, szare, matowe (czasem metaliczne), nieregularny brzeg
W hodowlach powstaje trimetyloamina - zapach jaśminu
2. testy O/F (oksydatywny/ fermatywny) - do badania tlenowego lub fermetacyjnego rozkładu cukru
Na podłożu Hugh-Leifsona zawierającym 1% glukozę oraz błękit bromotymolowy jako wskaźnik barwny; badany szczep posiewa się do dwóch probówek z podłożem Hugh-Leifsona, jedną z nich zalewa się jałową parafiną; inkubacja w temp. 35-37°C 24 godziny; zdolność do fermentacji glukozy (F) - zmiana zabarwienia do żółtego występuje w obu probówkach (z parafiną i bez parafiny); zdolność do oksydacji glukozy (O) - zmiana zabarwienia do żółtego tylko w probówce bez parafiny
3. testy identyfikujące (Api 20 NE, ID 32GN)
Antybiotyki:
- panicyliny anty - pseudomonas ( 40 % szczepów opornych)
- karbenicylina , tykarcylina
- uridopenicyliny (piperacylina)
- cefalosporyny III i IV generacji
- aminolglikozydy (20% szczepów opornych - zaburzenia enterozależnego transportu antybiotyku do receptora komórkowego
- fluorochinolony (szczepy oporne)
- karbapenemy (szczepy oporne - MBL)
- wysoka naturalna oporność na liczne antybiotyki ( penicylina G, ampicylina, cefalosporyny I i II generracji , teracykliny, linkozamidy , stare chinolony, chloramfenikol, kotrimoksazol) -> wynik produkcji enzymów oraz względnej nierozpuszczalności ściany komórkowej
- B- laktamy AmpC
- rzadko ESBL
Stenotrophomonas
Do rodzaju należy tylko 1 gatunek - Stenotrophomonas maltophilia .Jest druga pod względem częstości niefermentująca pałeczka gram (-)
Oksydazo (-)
Rosną dobrze na zwykłych podłożach
Barwniki - lawendowe -> lawendowe lub szare kolonie o zapachu amoniaku, czasem śluzowe
Wytwarzają duże ilości enzymów zewnątrzkomórkowych proteazy (m.in elastaza), toksyny cytolityczne(np.hemolizyny), chitynazy, lipazy,hialuronidazy, mucynazy, Dnazy,lecytynazy
Powszechne w środowisku naturalnym
Izolowane w środowisku naturalnym
Izolowane z żywności : wody, kału, skóry rąk człowieka ( nie stanowią fizjologicznej mikroflory skóry i przewodu pokarmowego) częste w śodowisku szpitalnym
Głównie zakażenia osób hospitalizowanych ( o obniżonej odporności, z nowotworami,sztucznie wentylowani, z cewnikami, zwłaszcza przyjmujący antybiotyki o szerokim spektrum działania (imiperem)- zwykle w konsekwencji intensywnego leczenia zakażeniem P.aeruginosa
Chorobotwórczość
Baktermie i/ lub posocznice ( często wieloetiologiczne)
Zgorzelinowe zapalenie skóry (gł. U niemowląt i osób z nowotworami)
Zapalenia wsierdzia, płuc (gł chorzy na mukowiscydozę), opon mózgowo - rdzeniowych
Zakażenia ran pooperacyjnych, pourazowych
Zakażenia dróg moczowych, oka, zapalanie najądrzy i inne.
Lekowrażliwość
- większość - wysoka oporność na B- laktamy -> wytwarzanie B-laktamaz
Karbapemaza (oporność naturalna) - indukowana zależy od Zn mataloenzym
(R na imipenem; inhibitory B - laktamaz)
Cefalosporyna - wrażliwa na inhibitory
- oporność na aminoglikozydy i chinolony -> mutacje białek błony zewnętrznej ( bariera przepuszczalności)
- lek z wyboru - kotrimoksazol (trimetoprim/ sulfametoksazol)
Burkholderia
- bezwzględnie chorobotwórcze gatunki Burkholderia mallei ( nosacizna u koni; u ludzi niezwykle rzadko) Burkholderia pseudomallei (melioidoza u ludzi)
-Burkholderia gladioli i Burkholderia cepacia - bakterie oportunistyczne, zakażenia dróg oddechowych u chorych z mukowiscydozą
Burkholderia cepacia
Oksydazo (+)
Niektóre laktozo (+)
Może wytwarzać żółty lub zielony, niefluoryzujący barwnik dyfundujący do podłoża
Bakteria oportunistyczna - bakteremie, zapalenie wsierdzia, płuc, opon mózgowo - rdzeniowych , zakażenia ran i dróg moczowych
zdolna do wzrostu w wodzie destylowanej, może stanowić zanieczyszczenie sprzętu szpitalnego
wrodzona oporność na wiele antybiotyków ( aminoglikozydy i penicyliny aktywne wobec Pseudomonas, polimyksyna ) i środków dezynfekujących, liczne szczepy oporne na imipenem (karbapenemazy) lub fluorochinolony ( aktywne in vitro)
leczenie (trudne) : temocylina skojarzona z aminoglikozydami lub z ceftazydem
diagnostyka: testy identyfikacyjne (Api 20 NE) oraz podłoża wybiórcze z polimyksyną i tykarcyliną (+ fiolet krystaliczny i sole żółci) - czerwone zabarwienie kolonii
Acinetobacter
- ziarniako- pałeczki - pary lub łańcuszki
- oksydazo (-)
- nieurzęsione ale może występować w tzw ruchu skurczowym (fimbrie na biegunie)
- kolonie okrągłe,bezbarwne
- wystepuje w wodzie, glebie, produktach spożywczych, w miejscach wilgotnych, w środowisku szpitalnym, niektóre u zwierząt
-mikroflora skóry (pachy, pochwiny, przestrzenie międzypalcowe nóg), gł. A.lwoffii, A.johnsonii, A.radioresistens; rzadziej przewód pokarmowy, jama nosowo- gardłowa, pochwa
- znaczenie kliniczne - A.baumannii (laktazo +) A.lwoffii
Chorobotwórczość
- zakażenia oporunistyczne - głównie szpitalne, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością
- zapalenia płuc, zakażenia dróg moczowych, skóry, ran, zapalnia wsierdzia, opon mózgowo- rdzeniowych, otrzewnej, spojówek, gałki ocznej, stawów, kości, szpiku, bakteremie, posocznice i inne
-czynniki predysponujące : nowotwory, oparzenia, choroby o ciężkim przebiegu, zabiegi chirurgiczne, immunodepresja, wiek, długotrwały pobyt na OIOMie (oddział intensywnej opieki medycznej), stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania
Acinetobacter baumannii - powszechnie izolowany z poóbek materiałów od chorych ludzi, inne szczepy są występujące w środowisku szpitalnym A. lwoffii, A. johnsonii, A. junii, A. haemolyticus są rzadziej wywyołują zakażenia szpitalne
Zwykle wieloraka oporność na antybiotyki : aminopenicyliny, ureidopenicyliny, cefalosopryny I i II generacji, cefamycyny, monobactamy, chloramfenikol i tetracykliny
Moga być oporne na cefalosporyny III generacji , aminoglikozydy - aminocyklitole i fluorochinolony (odmienne wzory oporności w różnych krajach)
MBL, rzadko ESBL
Leczenie:ceftazydym, imipenem, B- laktamy w skojarzeniu z aminoglikozydami (amikacyna) lub fluorochinolonami, aktywny wobec nich jest też sulbaktam
Oznaczanie lekowrażliwości pałeczek niefermentujących
Metoda krążkowo - dyfuzyjna
- stosowana szeroko dla Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp.
- dla Stenotrophomonas maltophilia - tylko lewofloksacyna, kotrimoksazol (pozostałe antybiotyki - MIC)
-dla Burkholderia cepacia - tylko ceftazydym, mezopenem i kotrimoksazol ( pozostałe antybiotyki - MIC)
Mc.Conkey +
Laktozo (+) => ID 32 E
Laktzozo (-) =>oksydazo (-) => ID32 GN
oksydazo (+) => Api 20 NE (ID 32GN)