ANTYNOMIE FILOZOFII BAROKOWEJ

Wielu myślicieli baroku miało ambicje ogarnięcia całości zagadnień filozoficznych poprzez systematyczne ich opisanie, dlatego epoka ta zwana jest także wiekiem systemów filozoficznych.

W wyniku załamania się optymistycznego, antropocentrycznego światopoglądu renesansowego powrotu filozofii do wielkich pytań egzystencjalnych: egzystencjalnych los, o kondycję i sens życia człowieka.

Główne cechy filozofii baroku można przedstawić na następującym schemacie:

Problematyka metafizyczna

Teologiczna ANTYNOMIE matematyczna

Spekulatywnośc systematyczność

Racjonalizm metody

Przeciwieństwa (antynomie), które ujawniają się w barokowej filozofii, to z jednej strony: pozarozumowy, pozazmysłowy przedmiot dociekań - rzeczywistość metafizyczna; z drugiej: rozum jako narzędzie poznania.

Rozum, traktowany jednak nie jako sojusznik zmysłów w doświadczaniu i obserwacji rzeczywistości, ale nakierowany na kwestie metafizyczne (kierunek „kierunek górę', ponad świat). Najpopularniejsza metoda filozoficzna tej epoki łączy zaś znaną ze średniowiecza spekulację myślową z matematyczną systematycznością wykładu.

KARTEZJUSZ - MYŚLĘ WIĘC JESTEM

Wiązał rozum i jego zdolności poznawcze nie ze światem obiektywnym, ale z subiektywną sferą własnej świadomości. Cogito ergo sum- to świadomość człowieka jest źródłem świata…

Mówił o dualizmie duszy i ciała (antynomia !) ; ludzkie ciało i dusza są bytami różnej natury i współistnieją ze sobą, ale nie stanowią harmonijnej całości. Dusza „zamieszkuje” jedynie w ciele…[według niego w szyszynce…]

PASCAL

Łączył racjonalizm z irracjonalizmem.

Refleksje myśliciela są przykładem filozoficznych antynomii barokowych: np.: nieskończoność świata - ograniczoność człowieka, porządek rozumu-ład serca, wielkość człowieka-nędza i kruchość jego czynów losu…

Postrzega chrześcijaństwo radykalnie, jako przestrzeń dramatycznych wyborów człowieka. Istotę ludzką widzi jako słaby byt i targany sprzecznymi pragnieniami. Boga zaś pojmuje dosłownie, niemal starotestamentowo, odczuwając lęk przed jego nieskończonością i wszechmocą.

Pascal dostrzegał wielkość człowieka w mocy jego rozumu, ale zarazem jego słabość jako bytu przyrodniczego, nietrwałego, śmiertelnego.

SPINOZA - DEUS ,SIVE NATURA

Przedstawiciel racjonalistycznej metafizyki i zarazem kontynuator myśli Kartezjusza.

Tak jak on uznawał mamteamtyke za doskonały wzór myślenia, a do wyłożenia swoich pogładów używał metody dowodów geometrycznych.

Podstawa jego myśli były antynomie pomiędzy duchem a materią, Bogiem a przyrodą, stworzeniem a Stwórcą.

Dualizm ten myśliciel pokonał formułując filozoficzna wykładnię panteizmu, czyli przekonania, że cała przyroda jest po prostu Bogiem, a zarazem Bóg jest przyrodą.

1

---