1.Cechy umowy sprzedaży jako czynności prawnej
Sprzedaż jest umową w której jedna strona (zbywca-sprzedawca) zobowiązuje się przenieść własność rzeczy i wydać ją drugiej stronie (nabywcy-kupującemu) a nabywca zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę. Przedmiotem sprzedaży mogą być oprócz rzeczy także energie, prawa majątkowe. Elementami przedmiotowo istotnymi są oznaczenie przedmiotu sprzedaży oraz ceny. Sprzedawane rzeczy mogą być oznaczone co do tożsamości i co do gatunku, sprzedaż może dotyczyć rzeczy lub praw przyszłych. Określenie ceny nie musi oznaczać określonej wskazanej liczbowo sumy, wystarczy że strony wskażą podstawy do jej obliczenia.
Umowa sprzedaży jest umową wzajemną ,odpłatną konsensualną, jest ona również umową zobowiązującą chociaż może wywołać jednocześnie skutki rozporządzające. Umowa sprzedaży może być zawarta w dowolnej formie - chyba że przepisy szczególne ustanawiają dla niej szczególną formę.
Forma pisemna jest zastrzeżona dla czynności prawnych dotyczących świadczeń przekraczających dwa tysiące złotych.
Najczęściej do zawarcia umowy może dojść przez przyjęcie oferty w drodze rokowań lub przetargu.
2. Wady fizyczne rzeczy sprzedanej
Wada fizyczna polega na tym że :
rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy
rzecz nie ma właściwości o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego
rzecz została wydana kupującemu w stanie niezupełnym
Nie uważa się za wady fizyczne braków ilościowych, np. co do liczby, miary. Dla oceny wad fizycznych podstawowe znaczenie mają względy funkcjonalne rzeczy wydanej. Wady fizyczne dotyczą zarówno rzeczy nowych jak i używanych z tym zastrzeżeniem że w stosunku do rzeczy używanych nie stanowi wady fizycznej takie zmniejszenie ich użyteczności które jest następstwem dotychczasowej eksploatacji rzeczy.
3.Wady prawne rzeczy sprzedanej
Wada prawna rzeczy sprzedanej istnieje wówczas gdy :
rzecz stanowi własność osoby trzeciej
rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej
Aby wystąpiła wada prawna rzecz może stanowić własność osoby trzeciej albo stanowiła przedmiot współwłasności. Obciążenie może przyjąć postać ograniczonego prawa rzeczowego jak i zajęcie rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym.
4.Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej - przesłanki i zasada odpowiedzialności.
Rękojmia jest to system odpowiedzialności sprzedawcy w razie sprzedaży przedmiotu wadliwego. Cechuje go zaostrzenie odpowiedzialności oraz szerszy zakres uprawnień w porównaniu z zasadami wyrażonymi w art. 471 KC. Odpowiedzialność opiera się na zasadzie ryzyka - sprzedawca nie może zwolnić się od odpowiedzialności wykazując brak winy.
Rękojmią są objęte wady fizyczne ,które powstały przed przejściem na kupującego niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy. Za wady powstałe później sprzedawca odpowiada jeżeli wynikły one z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej.
Sprzedawca nie odpowiada za wady o których kupujący wiedział.
5.Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej.
Jeżeli spełnione zostaną akty staranności kupującemu z tytułu rękojmi przysługują następujące wzajemnie wyłączające się uprawnienia :
odstąpienie od umowy , chyba że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie.
Żądanie obniżenia ceny
Żądaniu dostarczenia rzeczy wolnej od wad orazz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia
Żądaniu usunięcia wady z zagrożeniem odstąpienia od umowy jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości a sprzedawca jest wytwórcą.
Ada) Kupujący ma obowiązek zwrotu rzeczy dotkniętej wadą , sprzedawca powinien przede wszystkim zwrócić kupującemu cenę. Odstąpienie od umowy nie będzie skuteczne gdy sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie usunie wady. W razie jednokrotnej wymiany lub naprawy odstąpienie od umowy nie podlega dalszym ograniczeniom chyba że kolejne wady są nieistotne.
O ograniczonym prawie odstąpienia można mówić wówczas gdy wadami dotknięte są niektóre tylko rzeczy- dające się odłączyć od pozostałych. Uprawnienie do odstąpienia w tym przypadku będzie dotyczyło tylko rzeczy wadliwych.
Adb) Obniżenie ceny następuje w takim stosunku w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.
Uprawnienia z tytułu rękojmi mogą być wykonywane niezależnie od uprawnień z tytułu gwarancji. Jeżeli chodzi o wady prawne kupujący może dochodzić uprawnień choćby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z tytułu przysługujących jej praw. Odpowiedzialność sprzedawcy powstaje przez sam fakt istnienia wady prawnej.
6.Akty staranności
W odniesieniu do wady fizycznej akt staranności w postaci zawiadomienia sprzedawcy o wadzie ma charakter bezwzględny do dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi. Kupujący traci te uprawnienia jeżeli w ciągu miesiąca od wykrycia , a gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte - w ciągu miesiąca po upływie czasu w którym przy należytej staranności mógł ją wykryć.
Jeżeli sprzedawca wadę zataił kupujący nie traci uprawnień choćby nie zawiadomił sprzedawcy w terminie.
Do zachowania terminów zawiadomień wystarczy wysłać list polecony przed upływem terminu.
Do dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi wad prawnych nie jest konieczny akt staranności w postaci zawiadomienia o nich sprzedawcy. Jeżeli os 3. dochodzi od kupującego roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej powinien on niezwłocznie zawiadomić sprzedawcę aby umożliwić mu udział w sprawie i wykazanie że roszczenie jest nieuzasadnione.
7.Terminy przy rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.
Uprawnienia kupującego z tytułu wad fizycznych wygasają z upływem rocznego terminu a przy wadach budynku z upływem 3 lat. Bieg tych terminów rozpoczyna się z dniem wydania rzeczy.
Przy wadach prawnych termin ten wynosi również rok i biegnie od chwili dowiedzenia się o wadzie.
Terminy te są terminami zawitymi.
Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony po upływie tych terminów jeżeli kupujący je wcześniej zgłosił.
8.Odpowiedzialność z tytułu gwarancji.
Gwarancja polega na zobowiązaniu się gwaranta do spełnienia określonych czynności gwarancyjnych w przypadku gdyby w oznaczonym terminie ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej. Gwarancja nie powstaje ex lege tylko na mocy czynności prawnej i jest dobrowolna.
Gwarancja odnosi się tylko do wad fizycznych. Jeżeli nie zastrzeżono inaczej gwarant odpowiada za wady tkwiące w rzeczy sprzedanej. Odpowiedzialność z tytułu gwarancji oparta jest na zasadzie ryzyka a przesłanką odpowiedzialności jest ujawnienie się wady w terminie określonym w gwarancji - jeżeli innego terminu nie zastrzeżono to wynosi on rok od wydania rzeczy kupującemu. Gwarantem może być zarówno producent jak i sprzedawca. Udowodnienie wady obciąża kupującego.
9.Uprawnienia z tytułu gwarancji.
Z tytułu gwarancji przysługują kupującemu znacznie skromniejsze uprawnienia niż z tytułu rękojmi. Nie może on bowiem odstąpić od umowy ani żądać obniżenia ceny. W razie wystąpienia wady fizycznej gwarant jest obowiązany :
do usunięcia wad fizycznych
dostarczenia rzeczy wolnej od wad
O wyborze świadczeń z tytułu gwarancji decyduje gwarant.
W wypadku dostarczenia kupującemu rzeczy wolnej od wad zamiast wadliwej, dokonania istotnych napraw termin gwarancji biegnie na nowo. Przy drobniejszych naprawach termin ulega przedłużeniu.
Przez czas od wydania rzeczy gwarantowi od jej odebrania przez uprawnionego ryzyko uszkodzenia lub utraty rzeczy ponosi gwarant.
10. Sprzedaż na raty.
Sprzedaż na raty zawiera prowadzący przedsiębiorstwo(s) i osoba fizyczna(k). A przedmiot umowy stanowi rzecz ruchoma nabyta na własne potrzeby kupującego. Cena płatna jest w ratach przy czym rzecz sprzedana ma być wydana kupującemu przed całkowitym zapłaceniem ceny.
Dopuszczalne jest zastrzeżenie wymagalności całej ceny na wypadek uchybienia terminom płatności rat ale jego skuteczność zależy od zachowania formy pisemnej a ponadto kupujący musi być w zwłoce z zapłatą dwóch rat na łączną sume przewyższającą 1/5część ceny. Ma on również prawo odstąpienia od umowy z powodu niezapłacenia rat - oparte na tych samych przesłankach - przy czym sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpwiedni termin do spłaty zaległych rat.
Istnieje też sprzedaż na raty gdzie kredytu za zakupy ratalne udziela bank na podstawie umowy kredytu a kupujący zawiera zwykłą umowę ze sprzedawcą płacąc oddanymi mu przez bank środkami pienięznymi a w ratach spłaca bankowi uzyskany kredyt. Bankowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej.
11. Sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej
Ta postać sprzedaży może znaleźć zastosowanie w razie sprzedaży rzeczy ruchomej gdy zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości. Sprzedawca może wówczas zastrzec sobie własność rzeczy aż do uiszczenia ceny. Kupujący uzyskuje własność nie w chwili zawarcia umowy lecz z chwilą zapłaty całej ceny.
12. Sprzedaż na próbę
Jest umową warunkową . Poczytuje się ją za zawartą pod warunkiem zawieszającym ,że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. Po odebraniu rzeczy przez kupującego i braku jego oświadczenia we właściwym terminie ( wyznaczają strony bądź sprzedawca) uważa się że uznał on przedmiot sprzedaży za dobry.
13. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu
Prawo odkupu umożliwia ponowne nabycie rzeczy sprzedanej. Wykonanie prawa odkupu polega na założeniu przez sprzedawcę odpowiedniego oświadczenia woli osobie która od niego uprzednio rzecz kupiła. Po stronie kupującego powstaje obowiązek przeniesienia własności rzeczy sprzedanej z powrotem na sprzedawcę. Ten zaś obowiązany jest do zwrotu ceny i kosztów sprzedaży oraz poczynionych przez kupującego nakładów.
Prawo to nie może być ustanowione na okres dłuższy niż 5 lat. Prawo odkupu jest skuteczne tylko wobec kupującego. Jest niepodzielne i niezbywalne ale podlega dziedziczeniu.
14. Prawo pierwokupu
Polega na tym że określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy w razie gdyby jej właściciel zawarł umowę sprzedaży z innym podmiotem. Prawo pierwokupu powstaje bądź z czynności prawnej bądź ex lege. Uprawniony może skorzystać z prawa pierwokupu tylko wtedy, gdy zobowiązany sprzedaje rzecz innej osobie. Wykonując prawo pierwokupu uprawniony składa właścicielowi rzeczy oświadczenie woli o charakterze prawnokształtującym. W następstwie złożenia tego oświadczenia dochodzi do skutku umowa sprzedaży wiążąca właściciela rzeczy z uprawnionym z tytułu pierwokupu.
Jeżeli właściciel rzeczy mimo istnienia prawa pierwokupu na rzecz określonej osoby , sprzedaje tę rzecz osobie trzeciej ponosi wobec uprawnionego odpowiedzialność odszkodowawczą.
16. Cechy darowizny jako czynności prawnej.
Darowizna jest umową a nie jednostronną czynnością prawną. Do essentialia negotii umowy darowizny zaliczamy zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna jest umową konsensualną i zobowiązującą. Prowadzi wiec do zmniejszenia majątku darczyńcy i powiększenia aktywów obdarowanego.
Świadczenie może polegać na przeniesieniu określonych praw, zapłacie pewnej sumy , zwolnieniu z długu.
Darczyńca odpowiada z za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy - tylko wtedy gdy można mu przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo. Jeżeli chodzi o odpowiedzialność darczyńcy za wady rzeczy darowanej to ogranicza się ona do naprawienia szkody jaka powstała przez to że darczyńca wiedząc o wadach nie zawiadomił o nich obdarowanego we właściwym czasie.
17. Zawarcie umowy darowizny.
Stronami umowy darowizny są darczyńca i obdarowany. Po stronie darczyńcy jak i obdarowanego mogą występować osoby prawne.
Z uwagi na nieodpłatny charakter umowy ustawa zastrzega w interesie darczyńcy, że jego oświadczenie woli powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Natomiast oświadczenie drugiej strony wyrażające przyjęcie darowizny może przybrać formę w zasadzie dowolną. Mimo nie złożenia przez darczyńcę oświadczenia w wymaganej formie umowa darowizny staje się ważna jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
18. Odwołanie darowizny
Dopuszczalne jest odwołanie darowizny w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy. Uprawnienie do odwołania darowizny przysługuje :
darczyńcy
spadkobiercom darczyńcy - po jego śmierci , powołując się na przyczyny jakie mógł podnieść darczyńca ,jeżeli w chwili śmierci był on uprawniony do odwołania darowizny; umyślne spowodowanie przez obdarowanego śmierci darczyńcy.
Uprawnienie do odwołania wygasa :
w razie przebaczenia obdarowanemu
z upływem roku od dnia w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności obdarowanego może nastąpić zarówno przed wykonaniem jak i po wykonaniu darowizny.
NIEDOTATEK DARCZYŃCY
Darczyńca może też odwołać darowiznę gdy pogorszenie się jego sytuacji majątkowej nastąpiło po zawarciu umowy darowizny a umowa nie została jeszcze wykonana.
Nie odwołuje się darowizny gdy czyni ona zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
Odwołanie darowizny następuje przez złożenie oświadczenia woli obdarowanemu na piśmie. Odwołanie darowizny nie może nastąpić w żadnym przypadku gdy czyni ona zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
19.Polecenie przy darowiźnie.
W umowie darowizny można zamieścić postanowienie nakładające na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania. Mogą one prowadzić do uszczuplenia nieodpłatnie uzyskanej korzyści ale polecenie może też wyznaczać obowiązki o charakterze niemajątkowym. Polecenie charakteryzuje się tym że nie czyni ono nikogo wierzycielem. Polecenie stanowi element umowy darowizny.
Wypełnienie polecenia przez obdarowanego można domagać się dopiero po wykonaniu darowizny. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku wypełnienia polecenia przez wydanie przedmiotu darowizny i to w takim stanie w jakim przedmiot znajduje się w chwili żądania. Możliwość taka występuje tylko wtedy gdy wykonania polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy.
Obdarowany może być zwolniony z obowiązku wypełnienia polecenia jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.
20. Obowiązek utrzymania darczyńcy w niedostatku.
Popadnięcie darczyńcy w niedostatek po wykonaniu darowizny nie daje podstawy do jej odwołania. Darczyńca może jednak żądać od obdarowanego środków utrzymania potrzebnych dla niego samego i dla osób ,wobec których ciąży na darczyńcy ustawowy obowiązek alimentacyjny. Obowiązek obdarowanego ograniczony jest w tym wypadku do istniejącego jeszcze wzbogacenia. Może on zwolnić się z tego obowiązku przez zwrot darczyńcy wartości wzbogacenia.
21.Cechy najmu jako czynności prawnej
Najem jest umową wzajemną przez którą wynajmujący zobowiązuje się oddać rzecz najemcy do używania na czas oznaczony lub nie oznaczony , a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Przedmiotem najmu mogą być wszelkiego rodzaju rzeczy ruchome jak i nieruchome jak i również ich części składowe.
Z najmu wypływa uprawnienie najemcy do korzystania z rzeczy tylko w ograniczonym zakresie a mianowicie do jej używania. Świadczenie wynajmującego polega na oddaniu rzeczy do używania czasowego - jest to świadczenie ciągłe a stosunek zobowiązaniowy należy do zobowiązań trwałych. Okres trwania najmu może być z góry oznaczony w treści umowy najmu. Ustawodawca zastrzegł maksymalny termin związania na 10 lat a umowy zawarte na czas dłuższy poczytuje się za zawarte na czas nie oznaczony. W takim przypadku najem ulega zakończeniu przez wypowiedzenie przez każdą ze stron.
Umowa najmu powinna być sporządzona w formie pisemnej i to ze skutkiem ad probationem jeżeli czynsz najmu przypadający za okres nie dłuższy niż rok przekracza dwa tysiące złotych. Ponadto forma pisemna jest wymagana dla wszystkich umów najmu nieruchomości lub pomieszczeń zawartych na czas dłuższy niż rok. W razie jej niezachowania umowę poczytuje się za zawartą na czas nie oznaczony.
22.Obowiązki wynajmującego.
a)Wynajmujący jest obowiązany wydać najemcy rzecz najętą i to w stanie przydatnym do umówionego użytku.
b)Powinien rzecz utrzymywać w takim stanie przez czas trwania najmu ale z dwoma ograniczeniami :
drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę
jeżeli rzecz została zniszczona nie z winy wynajmującego
c)Wynajmujący ma obowiązek zapewnienia najemcy spokojnego używania rzeczy
d)Wynajmujący ponosi także opartą na zasadzie ryzyka odpowiedzialność za wady rzeczy najętej. Odpowiedzialność z tego tytułu powstaje gdy rzecz ma takie właściwości ,które wyłączają lub ograniczają jej przydatność do umówionego użytku chyba że najemca o nich wiedział w chwili zawarcia umowy.
23.Obowiązki najemcy
a)najemca obowiązany jest do świadczenia wzajemnego w postaci czynszu ,który ma charakter świadczenia okresowego; należy go uiszczać w terminie umówionym.
Jeżeli termin płatności nie został w umowie określony powinien być uiszczany z góry: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc albo gdy umowa została zawarta na czas nieoznaczony to czynsz opłaca się miesięcznie do 10 dnia miesiąca. Wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia jeżeli najemca popadł w zwłokę czynszu za dwa pełne okresy rozliczeniowe.
b)Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych ,z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu.
c)Najemca powinien używać rzeczy w sposób w umowie określony a jeżeli umowa nie stanowi to w sposób odpowiadający właściwości i przeznaczeniu rzeczy. Ciąży na nim obowiązek dokonywania drobnych nakładów połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy.
d)Najemca jest uprawniony do oddania przedmiotu najętego osobie trzeciej w podnajem albo do bezpłatnego używania.
24.Zbycie rzeczy najętej
Jeżeli rzecz najęta zostanie zbyta w czasie trwania najmu to w miejsce zbywcy wstępuje ex lege nabywca tej rzeczy. Staje się wiec on wynajmującym rzeczy najętej ale z tego tytułu związany tylko w ograniczonej mierze albowiem może wypowiedzieć najem z zachowaniem jedynie ustawowych terminów wypowiedzenia ,chociażby najemca zawarł ze zbywcą umowę najmu na czas oznaczony. Natomiast w pełnym zakresie najem będzie wiązał nabywcę rzeczy gdy :
w chwili zbywania rzeczy została ona już najemcy wydana ,a umowa najmu była zawarta na czas oznaczony w formie pisemnej z datą pewną.
Najem był wpisany do księgi wieczystej
25.Zakończenie najmu.
Zgodnie z ogólną zasadą każdy najem zawsze może być rozwiązany na podstawie umowy stron. Ponadto zakończenie stosunku najmu następuje:
a)jeżeli najem został zawarty na czas oznaczony - z nadejściem terminu końcowego.
b)jeżeli czas został zawarty na czas nie oznaczony - wskutek wypowiedzenia przez każdą ze stron z zachowaniem terminów umownych a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych
c)wskutek wypowiedzenia bez zachowania ustawowych terminów wypowiedzenia- w razie kwalifikowanego naruszenia przez najemcę lub wynajmującego obowiązków wynikających z najmu.
Upływ czasu lub wypowiedzenie nie spowoduje zakończenia najmu jeżeli strony następnie przedłużą go w drodze umowy.
Po zakończeniu najmu najemca oraz inne osoby, które na podstawie umowy z nim zawartej władają rzeczą obowiązane są do zwrócenia rzeczy wynajmującemu. Powinna być ona zwrócona w stanie nie pogorszonym przy czym uchylona jest odpowiedzialność za pogorszenie rzeczy ,będące następstwem jej prawidłowego używania.
26.Ochrona najemcy
27. Cechy dzierżawy jako czynności prawnej.
Przez dzierżawę rozumie się umowę wzajemną w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków na czas oznaczony lub nie oznaczony ,a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz.
Typ umowy podobny jest do najmu. Różni się on przede wszystkim tym że dzierżawca ma uprawnienie nie tylko do używania przedmiotu dzierżawy ale i do pobierania z niego pożytków zarówno naturalnych jak i cywilnych.
Dzierżawę można zawrzeć na czas oznaczony albo nie oznaczony. Maksymalny termin związania został oznaczony na 30 lat a wiec stosunek ten jest trwalszy od najmu.
28.Prawa i obowiązki stron w umowie dzierżawy.
Na dzierżawcy ciąży obowiązek wykonywania swego uprawnienia zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki ,jednakże nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego. Dzierżawca jest zobowiązany do dokonywania wszelkich napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym.
Jeżeli dzierżawca używa przedmiotu dzierżawy wbrew zasadom prawidłowej gospodarki, zmienia jego przeznaczenie bez zezwolenia wydzirżawiającego, zaniedbuje przedmiot - wydzierżawiający może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminów wypowiedzenia.
W odróżnieniu od najmu dzierżawca nie może oddać przedmiotu dzierżawy w poddzierżaaawę bez zgody wydzierżawiającego. W razie naruszenia tego obowiązku wydzierżawiający może wypowiedzieć stosunek bez zachowania terminów wypowiedzenia.
W braku odpowiednich postanowień umownych lub ustalonych zwyczajów czynsz płaty jest półrocznie i to z dołu. Jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie ,jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące - wydzierżawiający może wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.
29. Ustanie dzierżawy.
Dzierżawa zawarta na czas oznaczony gaśnie z nadejściem końcowego terminu chyba że nastąpiło tzw. milczące jej przedłużenie. Jeżeli zawarto ją na dłużej niż 30 lat po upływie tego terminu poczytuje się ją za zawartą na czas nie oznaczony.
Dzierżawa zawarta na czas nie oznaczony kończy się wskutek wypowiedzenia przez każdą ze stron. Terminy określa umowa, a w braku postanowień , można ją wypowiedzieć na 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.
Po ustaniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy w takim stanie w jakim powinien się on znajdować przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki.
3*. Różnice między najmem a dzierżawą.
30. Cechy użyczenia jako czynności prawnej.
Użyczenie jest umową przez którą użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony albo nie oznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Świadczenie użyczającego polega na znoszeniu że biorący używa rzecz. Natomiast w odróżnieniu od najmu użyczenie jest umową nieodpłatną. Jest to umowa realna - dochodzi do skutku dopiero po wydaniu rzeczy użyczonej.
31.Prawa i obowiązki stron w umowie użyczenia.
Obowiązki użyczającego :
Użyczający zobowiązany jest do znoszenia tego że biorący używa rzeczy mu wydanej. Użyczający odpowiada tylko za takie wady rzeczy które wyrządziły biorącemu szkodę. Odpowiedzialność oparta jest na zasadzie winy. Powstaje gdy widział o ukrytych wadach i nie zawiadomił o nich biorącego.
Biorącego w używanie:
W braku odmiennej umowy biorący w używanie powinien używać rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem i właściwościami i bez zgody użyczającego nie może jej oddać osobie trzeciej do używania. Spoczywa na nim obowiązek ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania rzeczy. Nie może żądać od użyczającego dokonania żadnych nakładów na rzecz użyczoną.
32.Ustanie użyczenia.
Użyczenie kończy się z upływem terminu określonego w umowie. A jeżeli czas nie był oznaczony to stosunek wygasa gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w ciągu którego mógł ten użytek uczynić.
Niezwłocznego wydania rzeczy użyczający może żądać jeżeli :
rzecz jest niewłaściwie używana
została bezpodstawnie powierzona osobie trzeciej
stała się użyczającemu potrzebna z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy.
Zakomunikowanie takiego żądania powoduje ustanie użyczenia.
Biorący w użyczenie obowiązany jest zwrócić rzecz użyczającemu w stanie nie pogorszonym ale nie ponosi odpowiedzialność za normalne jej zużycie.
33.Cechy pożyczki jako czynności prawnej.
Pożyczka jest umową przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku , a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę określone przedmioty stają się własnością biorącego pożyczkę. Biorący pożyczkę uzyskuje możliwość korzystania przez pewien czas z wartości majątkowych przekazanych mu przez dającego pożyczkę.
Jest to umowa konsensualna , jej zawarcie gdy wartość przekracza 500 zl powinna być stwierdzona pismem. Jest czynności dwustronnie zobowiązującą ale nie wzajemną.
Może ona przybrać postać zarówno umowy darmej jak i odpłatnej. Odpłatna będzie np.wtedy gdy świadczenie polega na płaceniu odsetek.
Zwrot dotyczy nie tych samych rzeczy ale takich samych przedmiotów w takiej samej ilości.
34. Prawa i obowiązki stron w umowie pożyczki .
Dającego pożyczkę :
Zobowiązany jest do dokonania wszelkich niezbędnych czynności do przeniesienia na własność biorącego przedmiotu pożyczki w szczególności wydania znaków pieniężnych czy rzeczy zamiennych.
Obowiązek wydania rzeczy ustaje :
jeżeli dający odstępuje od umowy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Nie może on odstąpić jeżeli o takim stanie wiedział lub mógł się z łatwością dowiedzieć.
Jeżeli roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki uległo przedawnieniu, co następuje z upływem 6 miesięcy od chwili kiedy przedmiot pożyczki miał być wydany.
Dający pożyczkę ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne rzeczy wydanej. Odpowiedzialność ta jest łagodniejsza niż przy użyczeniu i darowiźnie. Dający odpowiada za szkodę którą wyrządził biorącemu przez to że wiedząc o wadach nie zawiadomił o nich, ale zwolniony jest z tej odpowiedzialności gdy biorący pożyczkę mógł się o tej wadzie z łatwością dowiedzieć.
Biorącego pożyczkę :
Biorący pożyczkę nie jest zobowiązany do odebrania przedmiotu pożyczki ,przysługuje mu natomiast roszczenie o jego wydanie. Jeżeli przedmiot pożyczki został przez niego odebrany powinien go zwrócić w terminie umówionym. W razie nie nadania terminu powinien on nastąpić w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Obowiązek płacenia odsetek ciąży na biorącym pożyczkę tylko wtedy ,gdy jest w umowie zastrzeżony albo w przepisach pozakodeksowych.
34.Odpowiedzialność rzeczy pożyczonych.
Dający pożyczkę ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne rzeczy wydanej. Odpowiedzialność ta jest łagodniejszą niż przy użyczeniu i darowiźnie. Dający odpowiada za szkodę którą wyrządził biorącemu przez to że wiedząc o wadach nie zawiadomił o nich, ale zwolniony jest z tej odpowiedzialności gdy biorący pożyczkę mógł się o tej wadzie z łatwością dowiedzieć.
3*.Pożyczka a użyczenie
35.Cechy umowy zlecenia jako czynności prawnej.
W umowie zlecenia występują dwie strony : dający zlecenie i przyjmujący zlecenie. Do essentialia negotii należy zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Może być odpłatna jak i nieodpłatna.
Zobowiązanie biorącego zlecenie polega na świadczeniu określonych czynności prawnych i to w sposób pozwalający mu na samodzielne organizowanie odpowiednich działań. Przyjmujący powinien dołożyć należytej staranności aby cel zlecenia osiągnąć.
Działanie przyjmującego zlecenie może polegać na dokonaniu czynności w imieniu dającego zlecenie a wiec z tym skutkiem że odpowiednie prawa lub obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie. W takim przypadku dokonujący czynności działa jako pełnomocnik dającego zlecenie. Nie jest potrzebne udzielenie pełnomocnictwa bowiem zlecenie daje umocowanie do dokonania czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie. Połączenie zlecenia z pełnomocnictwem sprawia że przyjmujący zlecenie jest upoważniony i zarazem zobowiązany do działania w imieniu dającego zlecenie. Dopiero innego rodzaju postanowienie zawarte w umowie uchyla domniemanie pełnomocnictwa.
Przyjmujący zlecenie może działać we własnym imieniu ale na rachunek dającego zlecenie. Nabywa on prawo które następnie ma obowiązek przenieść na dającego zlecenie. Przyjmujący zlecenie występuje wówczas w roli tzw. zastępcy pośredniego.
Forma umowy zlecenia może być dowolna ,chyba że zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest forma szczególna.
36. Prawa i obowiązki zleceniobiorcy.
Podstawowym obowiązkiem jest dokonanie przez niego przewidzianej w umowie czynności prawnej. Powinien on działać z należytą starannością. Zleceniobiorca odpowiada za szkodę wynikłą nawet z winy nieumyślnej. Umowa zlecenia jest oparta na zasadzie zaufania do zleceniobiorcy. Np. Sposób wykonania jest pozostawiony osobie przyjmującej zlecenie. Powinien on wykonywać czynność w zasadzie osobiście. Może on powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy gdy wynika to z umowy , gdy wynika to ze zwyczaju albo gdy jest zmuszony okolicznościami zawiadamiając o tym dającego zlecenie. W takim przypadku odpowiada on za niewłaściwe działania zastępcy tylko w razie winy w wyborze. W pozostałych odpowiada on na zasadzie ryzyka za działania substytuta. Substytut jest zawsze odpowiedzialny za wykonanie zlecenia zarówno wobec jednego jak i drugiego. Jeżeli wraz z nim odpowiada zleceniobiorca to ich odpowiedzialność jest solidarna.
Jest on zobowiązany informować dającego zlecenie o przebiegu sprawy i złożyć mu sprawozdanie z wykonania zlecenia oraz powinien wydać wszystko co przy wykonywaniu zlecenia uzyskał dla zleceniodawcy .
37. Prawa i obowiązki zleceniodawcy
Po stronie dającego zlecenie istnieje obowiązek pokrycia wydatków przyjmującego zlecenie związanych z należytym wykonaniem zlecenia oraz zwolnienia go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań .Jeżeli zlecenie jest odpłatne najważniejszym obowiązkiem dającego zlecenie jest zapłata wynagrodzenia. Należy się ono przyjmującemu zlecenie dopiero po jego wykonaniu. Terminy mogą być ustalone inaczej.
3*.Ochrona zaufania w stosunku zlecenia
3*.Zlecenie a substytucja.
38. Ustanie zlecenia
Z reguły stosunek zlecenia ustaje przez jego wykonanie . Poza tym każda ze stron może w dowolnym czasie wypowiedzieć stosunek ze skutkiem natychmiastowym. Uprawnienie to może być tylko ograniczone ,albowiem każda ze stron może wypowiedzieć stosunek gdy zajdą ku temu ważne powody.
Śmierć dającego zlecenie albo utrata zdczp nie powoduje w braku odmiennej umowy wygaśnięcia zlecenia. W stosunek zlecenia wstępują spadkobiercy.
Śmierć albo utrata zdczp przyjmującego zlecenie jeżeli inaczej nie zastrzeżono powoduje wygaśnięcie zlecenia.
W razie wypowiedzenia przez zleceniodawcę jest on zobowiązany do zwrotu wydatków, a jeżeli zlecenie miało charakter odpłatny - do zapłaty części wynagrodzenia. Ponadto z wypowiedzeniem przez każdą ze stron bez ważnego powodu łączy się obowiązek naprawienia szkody.
39. Cechy umowy o dzieło jako czynności prawnej.
W umowie o dzieło występują dwie strony : przyjmujący zamówienie i zamawiający. Do essentiallia negotii tej umowy należy zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia. Jest to umowa wzajemna.
Wykonanie działa polega nie na samym tylko prowadzeniu działalności ,ale i na doprowadzeniu do oznaczonego rezultatu. Rezultat ten powinien być z góry w umowie określony a jego osiągnięcie powinno być uważane przez strony za pewne. Rezultat w postaci dzieła jest zawsze wytworem przyszłej indywidualnej działalności człowieka. Działalność taką samodzielnie organizuje przyjmujący zamówienie.
4*.Ustalenie wynagrodzenia w umowie o dzieło.
40. Prawa i obowiązki wykonawcy
Zasadniczym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie , a zamawiającego- zapłata wynagrodzenia. Jeżeli termin nie został wskazany w umowie , świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Nie ma osobistego obowiązku wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie.
Sposób wykonania określa umowa ,a przyjmujący zamówienie nie jest obowiązany stosować się do wskazówek zamawiającego. Może się do nich zastosować na ryzyko zamawiającego.
Natomiast zamawiającemu służy uprawnienie do kontrolowania wykonania dzieła a mianowicie do terminowości oraz prawidłowości wykonawstwa. Gdy stwierdzi on opóźnienie może od umowy natychmiast odstąpić. Wadliwe albo sprzeczne z umową wykonanie uprawnia zamawiającego do odstąpienia od umowy.
Przyjmujący obowiązany jest z reguły dostarczyć odpowiednie materiały do wykonania dzieła. Obowiązek może jednak przyjąć zamawiający. Przyjmujący obowiązany jest użyć dostarczony materiał ,przedstawić rachunek i zwrócić nie zużytą część.
Do wykonania dzieła potrzebne jest często współdziałanie stron. Jeżeli zamawiający mimo wezwania i wyznaczenia terminu odmawia współdziałania ,przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy.
Gotowe dzieło przyjmujący ma obowiązek wydać a zamawiający odebrać ale tylko wtedy gdy przyjmujący zamówienie wydaje je zgodnie ze swoim zobowiązaniem.
41. Rękojmia za wady dzieła.
Za wady dzieła fizyczne i prawne przyjmujący zamówienie odpowiada wedle zasad określonych w przepisach o rękojmi przy sprzedaży z zastrzeżeniem regulacji szczególnej 638 KC.
W odróżnieniu od rękojmi przy sprzedaży - należy mieć na względzie czy wady rzeczy dadzą się czy nie dadzą się usunąć.
Jeżeli dadzą się naprawić to zamawiający może żądać dokonania naprawy w wyznaczonym terminie i zagrozić ze po upływie terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujący może odmówić naprawy jeżeli będzie ona związana z nadmiernymi kosztami.
Gdy nie dadzą się usunąć zamawiający może odstąpić odmowy jeżeli wady są istotne , a jeżeli są nieistotne może domagać się tylko obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku
W odróżnieniu do sprzedaży zamawiającemu nie służy roszczenie o wydanie innego niewadliwego przedmiotu.
42.Ustalanie wynagrodzenia w umowie o dzieło.
Zamawiający obowiązany jest uiścić należne wynagrodzenie w chwili oddania dzieła ,jeżeli w umowie nie zastrzeżono innego terminu. W praktyce są dwa rodzaje ustalania wynagrodzenia:
ryczałtowe - polega na określeniu z góry wysokości wynagrodzenia w oznaczonej kwocie, Wynagrodzenie to należy się przyjmującemu zamówienie bez względu na rzeczywiste koszty.
Kosztorysowe - obejmuje jedynie zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych. Na tej podstawie po wykonaniu dzieła określa się należne wynagrodzenie.
Ustalenie wynagrodzenia kosztorysowego ma charakter elastyczny :
zmiana cen lub stawek dokonana w toku wykonywania dzieła jest uwzględniona przy ustaleniu wynagrodzenia
plan zamierzonych prac może ulec modyfikacji w toku wykonywania dzieła
43. Cechy poręczenia jako czynności prawnej.
Poręczenie stanowi klasyczną postać zabezpieczenia osobistego wierzytelności. Poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Mimo że mamy tu do czynienia z długiem dłużnika głównego za który poręczono poręczyciel zaciąga także własne zobowiązanie wobec wierzyciela.
Umowa poręczenia jest umową zobowiązującą - lecz nigdy wzajemną. Najczęściej ma ono swoją podstawę prawną causa w stosunku między poręczycielem a dłużnikiem głównym. Kodeks cywilny nie stanowi o odpłatności poręczenia. Umowa może być zawarta nie tylko bez zgody ale i bez wiedzy dłużnika. Dla oświadczenia woli poręczyciela zastrzeżona została i to pod rygorem nieważności zwykła forma pisemna. Oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika i dług. Poręczenie może być ograniczone do części zobowiązania głównego albo do oznaczonej wysokości.
44.Akcesoryjność poręczenia.
Poręczenie sprzężone jest zawsze z jakimś innym stosunkiem zobowiązaniowym. Elementem wiążącym dwa stosunki jest wspólna osoba wierzyciela. Akcesoryjność należy do essentiallia negotii umowy poręczenia.
Akcesoryjność wyraża się w tym :
umorzenie długu głównego powoduje wygaśnięcie poręczenia
nieważność długu głównego powoduje nieważność poręczenia - wyjątek jeżeli poręczyciel wiedział.
o zakresie zobowiązania poręczenia rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika głównego.
Poręczycielowi służą zarzuty jakie może podnieść dłużnik przeciwko wierzycielowi.
45. Charakter odpowiedzialności poręczyciela
Podstawowym obowiązkiem poręczyciela jest obowiązek wykonania zobowiązania gdyby nie wykonał go dłużnik główy. Poręczyciel odpowiada wobec wierzyciela jak współdłużnik solidarny - znaczy to że dług jest wymagalny z chwilą gdy dłużnik główny opóźni się ze spełnieniem swego świadczenia.
O zakresie odpowiedzialności rozstrzyga każdoczesny rozmiar zobowiązania głównego. Poręczyciel odpowiada nie tylko w zakresie długu ale także i za skutki niewykonania i nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Ale umowa zawarta przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zoboiwązania poręczyciela.
46. Podporęczenie.
Podporęczenie jest to udzielenie poręczenia za zobowiązanie poręczyciela. Podporęczyciel poręcza za dług poręczyciela , a w konsekwencji w granicach wskazanych zobowiązaniem poręczyciela. Odpowiada on wraz z poręczycielem bezpośrednio wobec wierzyciela a jedynie roszczenie regresowe przysługuje mu wyłącznie wobec poręczyciela.
4*. Zarzuty przysługujące poręczycielowi.
47.Cechy spółki cywilnej jako czynności prawnej.
Spółka cywilna powstaje w drodze umowy co najmniej dwóch osób, fizycznych lub prawnych. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony ,a w szczególności przez wniesienie wkładów. Do elementów przedmiotowo istotnych należy określenie wspólnego celu gospodarczego ,a także zobowiązanie się wspólników do określonych działań. Umowa spółki jest czynnością konsensualną a do jej zawarcia została przewidziana forma pisemna dla celów dowodowych.
Wspólny cel nie musi polegać na osiągnięciu zysku, może obejmować inne korzystne rezultaty w sferze majątkowej. Cel gospodarczy jest celem wspólnym i niedopuszczalne jest wyłączenie któregoś ze wspólników od udziału w zyskach.
Uczestnikami w umowie mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Umowa tworzy między stronami trwałe stosunki prawne ale nie kreuje osoby prawnej.
48. Stosunki majątkowe między wspólnikami.
Każdy ze wspólników powinien przyczyniać się do osiągnięcia wspólnego celu w sposób oznaczony w umowie. W szczególności przez wniesienie wkładu. Wkład może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo świadczeniu usług. Rodzaj i zakres obowiązków każdego ze wspólników określa umowa spółki.
Z wkładów wspólników oraz z dalszej ich działalności tworzy się wspólny majątek wspólników. Stanowi on pewną całość , wyodrębnioną od pozostałych elementów składających się na majątki indywidualne wspólników. Każdy ze wspólników ma udział który nie jest określony ułamkiem. Jest to wspólność łączna. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku ani w poszczególnych jego składnikach, a także nie może się domagać podziału wspólnego majątku w czasie trwania spółki.
49.Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Zobowiązania spółki są to zobowiązania powstałe w związku z działalnością spółki, odrębne od zobowiązań indywidualnych wspólników. Za zobowiązania dłużnicy odpowiadają solidarnie. Nie tylko wyodrębnionym majątkiem spółki ale i każdy z nich odpowiada indywidualnym majątkiem.
Odpowiedzialność solidarna dotyczy zobowiązań powstałych w okresie istnienia spółki, a rozwiązanie spółki albo wystąpienie wspólnika ze spółki odpowiedzialności tej nie uchyla. Majątkiem osobistym nie odpowiada wspólnik za zobowiązania powstałe przed jego wstąpieniem do spółki. Umowa nie może odpowiedzialności solidarnej wyłączyć.
KC przewiduje równy udział wspólników w zyskach i stratach, ale tylko udział w stratach może zostać wyłączony.
50.Prowadzenie spraw spółki cywilnej i zasady reprezentacji.
Uprawnienie i zobowiązanie każdego ze wspólników do prowadzenia spraw spółki przejawia się w zasadzie łącznego dokonywania tych działań. Przejawem tego są uchwały wspólników wymagające jednomyślności. W umowie może być przyjęty określony sposób prowadzenia spraw spółki. Np. powierzenie spraw jednemu ze wspólników.
Każdy ze wspólników bez uprzedniej zgody może dokonywać czynności nie przekraczających zakresu zwykłych czynności spółki.
Uprzednia uchwała wspólników nie jest wymagana do podjęcia przez któregokolwiek ze wspólników czynności nagłej ,której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na straty.
Reprezentacja polega na reprezentowaniu spółki na zewnątrz , a wiec dokonywanie w imieniu wspólników czynności prawnych z osobami trzecimi. Umocowany do działania w charakterze przedstawiciela jest każdy wspólnik w takich granicach w jakich jest on uprawniony do prowadzenia spraw spółki. Umowa spółki może ustalić inne zasady reprezentacji.
51. Rozwiązanie spółki.
rozwiązanie następuje przede wszystkim z przyczyn określonych w umowie spółki
ulega ona rozwiązaniu przez zgodną uchwałę wspólników
gdy został w niej tylko jeden wspólnik
gdy osiągnięcie zamierzonego celu stało się niemożliwe.
Każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd z powołaniem się na ważne powody.
CZESĆ OGÓLNA
35. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej .
Wyróżniamy zasady odpowiedzialności :
winy
ryzyka
słuszności
gwarancyjno-repartycyjną
ad a) Zasada winy opiera się na założeniu że ten kto swoim zawinionym czynem wyrządził komuś szkodę powinien ponosić konsekwencję zachowania i wyrównać poszkodowanemu doznaną szkodę.
ad b) Zasada ryzyka opiera się na założeniu że ten kto ekspolatuje pewne niebezpieczne dla otoczenia urządzenia lub posługuje się dla realizacji swoich interesów podległymi mu osobami , powinien ponosić odpowiedzialność za szkody , chociażby on sam winy nie ponosił.
ad c) zasada słuszności polega na przypisaniu odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotowi ze względu na szczególnie silne motywy etyczne w zasadach współżycia społecznego.
36. Źródła odpowiedzialności odszkodowawczej.
Wyróżniamy trzy rodzaje odpowiedzialności odszkodowawczej :
odpowiedzialność deliktowa - która występuje gdy między poszkodowanym a podmiotem odpowiedzialnym za szkodę nie ma stosunku zobowiązaniowego ,lub gdy szkoda zostaje wyrządzona poza istniejącym stosunkiem; zdarzenie wyrządzające szkodę rodzi stosunek zobowiązaniowy jako stosunek samoistny.
Odpowiedzialność kontraktowa - powstaje gdy szkoda zaostaje wyrządzona przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika.
Odpowiedzialność gwarancyjno - repartycyjna która powstaje na skutek przyjęcia na siebie przez dany podmiot odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez inne osoby.( odp. Ubezpieczeniowa )
37. Związek przyczynowy w odpowiedzialności oszkodowawczej.
38. Pojęcie szkody.
Szkoda to wszelkie uszczerbki w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. Chodzi tu o uszczerbek zarówno majątkowy jak i niemajątkowy.
39. Postacie szkody majątkowej.
Szkoda majątkowa może przybrać postać dwojaką :
może obejmować stratę jakiej doznaje mienie poszkodowanego
lub może obejmować utratę korzyści jakiej poszkodowany mógł się spodziewać gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zgodnie z ogólnie wyrażoną regułą KC należy uwzględnić oba wspomniane rodzaje szkód majątkowych wszędzie tam gdzie się pojawi odpowiedzialność odszkodowawcza.
40.Krzywda.
Krzywda w kodeksie cywilnym została określona jako uszczerbek typu niemajątkowego. Suma pieniężna przeznaczona na łagodzenie krzywdy nazywana jest zadośćuczynieniem. Krzywda i zadośćuczynienie stanowią szczególną postać szkody i odszkodowania.
41. Szkoda na majątku a szkoda na osobie
Szkoda na mieniu odnosi się do uszczerbku ,który dotyczy bezpośrednio składników majątku poszkodowanego. Pojęcie szkody na osobie odnosi się natomiast bezpośrednio do osoby poszkodowanego, jest ona konsekwencją naruszenia jego dóbr osobistych tj zdrowie, integralność ciała i tylko pośrednio może się wyrażać w konsekwencjach majątkowych.
45.Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej .
Świadczenie odszkodowawcze może pełnić różne funkcje społeczne. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje:
Funkcja kompensacyjna - polega na wyrównaniu szkody doznanej przez poszkodowanego i doprowadzeniu do takiej sytuacji jak gdyby zdarzenie wywołujące szkodliwe następstwa nie nastąpiło
Funkcja represyjna - wyraża się w zadaniu osobie odpowiedzialnej za szkodę dolegliwości związanej z ciążącym na niej obowiązkiem świadczenia odszkodowawczego.
Funkcja prewencyjna i wychowawcza- polega na oddziaływaniu norm prawnych wyznaczjących odpowiedzialność odszkodowawczą w kierunku kształtowania postaw ludzi aby nie wyrządzali szkód.
46. Przyczynienie się poszkodowanego.
Pyt. 49.Solidarność dłużników.
Solidarność dłużników jest jedną z dwóch postaci zobowiązań solidarnych. Solidarność ta charakteryzuje się :
wierzycielowi przysługuje wierzytelność o spełnienie jednego świadczenia ;jeżeli zostanie ono w całości i w sposób należyty spełnione lub jeżeli wierzyciel zostanie w inny sposób zostanie zaspokojony zobowiązanie wygasa
po stronie długu występuje kilka podmiotów.
Wierzyciel może żądać w całości lub w części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie , od kilku z nich od każdego z osobna przy czym azspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych.
Solidarność bierna wzmacnia pozycję wierzyciela.
Pyt 50 . Źródła solidarności biernej
Solidarnośc bierna powstaje tylko w tedy gdy wynika to ze szczególnej podstawy prawnej :
odpowiednie postanowienia czynności prawnej - np. zawarte w umowie stron.
Może zaistniec sytuacja w której przepisy prawne łączą powstanie odpowiedzialności solidarnej z określonymi umowami. (np.art. 370 kilka osób zaciągnęło zob. dotyczące wspólnego mienia.)
Taką podstawą może być powstanie zobowiązań solidarnych z mocy ustawy czyli ex lege. Spośród tych przepisów największe znaczenie ma przepis który łączy odpowiedzialność solidarną z czynem niedozwolonym.
Pyt. 51. Pozycja prawna dłuzników wobec wierzyciela.
Pozycję prawną dłużników charakteryzuję wspólna więź między nimi w odnisieniu do wierzyciela - znajduje to wyraz w zasadzie że zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia z długu pozostałych.
Interesy wszystkich dłużników są reprezentowane przez każdego z nich. Nie znaczy to jednak że pozycja prawna każdego z dłużników musi być identyczna względem wierzyciela. Każdy z dłużników może być zobowiązany w sposób odmienny.- ale nie może polegać na różnym przedmiocie.
Między dłużnikami obowiązuje zasada reprezentacji na ich korzyść wobec wierzyciela.
odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia pozostałych dłużników, chyba że zostało to inaczej zastrzeżone.
Zwłoka wierzyciela wobec jednego dłużników ma doniosłośc prawną wobec pozostałych współdłużników.
Działania i zaniechania jednego z dłużników nie mogą szkodzić pozostałym
Zasada reprezentacji nie obejmuje przypadków zwolnienia z długu przez wierzyciela względem jednego z dłużników.
Pyt 52. Roszczenia regresowe.
Zaspokojenie wierzyciela rzez jednego z dłużników otwiera problem wzajemnych rozliczeń. Podstawę tych rozliczeń stanowi wzajemny ich stosunek wewnętrznymoże wynikać z ustawy luz umowy. Ustawa określa że:
Jeżeli jeden lub niektórzy z dłużników przyczynili się do zaspokojenia wierzyciela w części większej niż na to wskazywał wiążący ich stosunek wewnętrzny ,każdy z nich może żądać zwrotu odpowiedniej części od tych dłużników solidarnych, którzy nie świadczyli w ogóle albo azspokoili wierzyciela w części mniejszej niżby to wynikało ze wspomnianego klucza podziału.
Jeżeli natomiast nie istnieje między dłużnikami stosunek określający podstawę rozliczeń , dłużnik który spełnił świadczenie ,może żądać od pozostałych dłużników solidarnych zwrotu w częściach równych.
Pyt.53 Solidarność czynna
Charakteryzuję się ona tym że po stronie wierzytelności występuje kilka podmiotów. Jednakże dłużnik zobowiązany jest tylko do jednego świadczenia, które może spełnić do któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli umarza dług wobec pozostałych.
Ten rodzaj solidarności może powstać tylko z mocy czynności prawnej a nie ex lege. Podobnie jak przy solidarności biernej dopuszczalne jest żeby dłużnik był odpowiedzialny w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli.
Między współwierzycielami istnieje zasada wzajemnej reprezentacji na korzyść wobec dłużnika a zdarzenia pogorszające położenie jednego z wierzycieli nie wpływają na sytuację prawną pozostałych wierzycieli.
Pyt.54. Solidarność nieprawidłowa.
Instytucja ta jest tworem nauki i judykatury. Występuje pod wieloma nazwami : przypadkowa , pozorna, nieprawidłowa ,niezupełna, in solidum.
Polega na tym że dłużnicy są zobowiązani z różnych tytułów prawnych spełnić na rzecz tego samego wierzyciela identyczne świadczenie - a spełnienie przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych. Równocześnie nie ma ani przepisu prawnego , ani umowy uzasadniającej powstanie zobowiązania solidarnego.
Pyt.55. Zobowiązania niepodzielne.
Gdy przy świadczeniu niepodzielnym po stronie długu lub werzytelności występuje kilka podmiotów ich sytuacja prawna kształtuje się według modelu zobowiązań solidarnych.
do wielości dlużników zobowiązanych do świadczenia niepodzielnego stosuje się bez zmian reżim prawny solidarności biernej oraz zasady roszczeń regresowych.
Dłużnicy są trktowani jako dłużnicy solidarni nawet gdy świadczenie jakie mają spełnić jest wprawdzie podzielne ,ale niepodzielny charakter ma świadczenie wzajemne.
Jeżeli chodzi o sytuacje wioerzycieli uprawnionych do świadcznia niepodzielnego to dłużnik zobowiązany jest do spełnienia jednego świadczenia ale nie przysługuje mu prawo wyboruwierzyciela któremu chciałby świadczyć. Obowiązany jest świadczyć temu który zażąda chyba że inny się sprzeciwi wtedy może świadczyć tylko wszystkim łącznie albo złożyć przedmiot świadcznia do depozytu.
56.Zobowiązania podzielne
Świadczenie jest podzielne jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany całości.
Jeżeli świadczenie jest podzielne , a po stronie czy to wierzytelności czy długu istnieje wielość podmiotów ,zarówno wierzytelność jak i dług dzielą się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników albo wierzycieli. Nierówny podział może wynikać z przpisów ustawy bądź z umowy.
57. Umowy wzajemne.
Umowy wzajemna są szczególnym rodzajem umów dwustronnych. Odgrywają one doniosłą rolę w obrocie gospodarczym i w stosunkach zobowiązaniowych. Podstawowa cecha tych umów polega na tym że obie strony zobowiązują się w taki sposób że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Umowy wzajemne opierają się na ekwiwalentności świadczeń rozumianej w sensie subiektywnym. Świadczenia są wzajemne ekwiwalentne gdy strony tak uważają. Umowa wzajemna musi się mieścić w ramach odpłatnych czynności prawnych.
Umowami wzajemnymi mogą być zarówno umowy nazwane jak i niezawane. Wśród umów nazawnych wyróżnia się następujące ich rodzaje :
umowy w których elementy przedmiotowo istotne obejmują wzajemne sprzężenie świadczeń - z mocy samej definicji należy do umów wzajemnych.
Umowy w których essentialiia negotii wykluczją obowiązek świadczenia drugiej strony
Zasadą jest że nieważność zobowiązania jedej strony powoduje nieważność zobowiązania drugiej.
58. Umowy realne.
Dojście do skutku umowy realnej wymaga nie tylko złożenia zgodnego oświadczenia woli stron ,ale także wręczenia rzeczy. Sposób złożenia oświadczenia nie jest tu istotny. Rzecz może być wręczona wraz ze złożeniem oświadczenia woli o zawarciu umowy- albo później, lecz w związku ze złożonymi oświadczeniami. Jednakże i w taki wypadku umowa dochodzi do skutku po wręczeniu rzeczy. Zawarcie umowy realnej w przyszłości można sobie zapewnić przez umowę przedwstępną.
59. Umowy kauzalne i abstrakcyjne
Umowy są zawierane z określonych powodów dla realizacji określonych celów. Normatywne ujęcie motywów, którymi kierują się strony przy zawieraniu umowy określa się jako przyczynę (kauza, lub podstawę prawną kontraktu. W zależności od doniosłości prawnej tej przyczyny prawnej dla umowy, umowy dzielimy na kauzalne i abstrakcyjne (oderwane od swej podstawy prawnej). Ważność i skuteczność pierwszej grupy umów zależy od istnienia kauzy. Dla umów abstrakcyjnych kauza jest obojętna, gdyż są one ważne, skuteczne nawet wówczas, gdy brak jakiejkolwiek podstawy prawnej kontraktu.
Kauzalność ma szczególne znaczenie w przypadku umów przysparzających, ponieważ tłumaczy gospodarczy sens transakcji. W tej dziedzinie wyróżnia się 3 rodzaje kauzy:
A) ACQUIRENDI VEL OBLIGANDI
Gdy celem przysporzenia jest chęć uzyskania od kontrahenta wzajemnej korzyści majątkowej (np.: sprzedawca dlatego zobowiązuje się przenieść prawo własności rzeczy, że kupujący zobowiązuje się zapłacić cenę i odwrotnie).
B) SOLVENDI
Gdy celem przysporzenia na rzecz kontrahenta jest zwolnienie się z obowiązku
ciążącego na rzecz tego kontrahenta, a więc zmniejszenie pasywów we własnym majątku (np.: zapłata długów)
C) DONANDI
Gdy celem przysporzenia jest chęć wzbogacenia kontrahenta kosztem majątku przysparzającego (np.: darowizna)
W naszej literaturze przedmiotu wyróżnia się ponadto kauzę
D) CAVENDI
Kauzę dla zabezpieczenia. Celem przysporzenia jest tu zabezpieczenie określonego roszczenia np.: przewłaszczenie na zabezpieczenie, przelew wierzytelności na zabezpieczenie.
W polskim prawie zasadą jest kauzalność umów. W związku z tym umowy zawierane w obrocie gospodarczym są ważne i skuteczne tylko wtedy, gdy mają odpowiednią kauzę.
Zobowiązania abstrakcyjne z konkretnego przepisu, który wyraźnie musi stanowić, że zobowiązanie jest niezależne od podstawy prawnej. Jako przykład wymienia się wystawienie weksla, lub czeku.
Weksel wystawiony przez kupującego opiewający na sumę równą wysokości ceny i wręczony sprzedawcy (który godzi się go przyjąć zamiast pieniędzy) rodzi zobowiązanie dłużnika wekslowego także wtedy, gdy podstawa wystawienia weksla w postaci umowy sprzedaży jest nieważna. Jeżeli sprzedawca przeniesie prawo z weksla na inną osobę, przy pomocy indosu, osoba ta może żądać od kupującego (wystawcy weksla) zapłaty przewidzianej w wekslu sumy, nawet przy nieważności umowy sprzedaży.
60. Zasada swobody umów.
Zasada swobody umów - naczelna zasada prawa zobowiązań, polega na przyznaniu stronom bardzo dużego zakresu swobody w dziedzinie nawiązywania i kształtowania stosunku obligacyjnego, a tym samym zapobiegania ingerencji w te stosunki osoby trzeciej.
Regulacja prawna dotycząca umów ma charakter ogólny i elastyczny, co umożliwia jej dostosowanie do potrzeb zmieniającego się rynku.
Najogólniej rzecz biorąc regulacja ta opiera się na założeniu, że co nie jest zakazanie, jest dozwolone. Ponieważ w regulacji dotyczącej umów zdecydowaną przewagę mają przepisy powszechnie obowiązujące, sfera wolności kontraktowej stron jest tu bardzo znaczna.
Gdy idzie o szczegóły w ramach zasady swobody umów można wyróżnić 4 sfery.
Są to swobody:
1) Co do samego zawarcia
2) Co do wyboru kontrahenta
3) Kształtowania treści umowy
4) Co do formy umowy
AD 1)W tym zakresie stronom przyznano możliwość podejmowania decyzji, czy umowę zawrą, czy też nie. Wyjątki mogą wynikać z przepisów nakazujących w określonych sytuacjach zawarcie umowy. Są to przypadki bardzo rzadkie (np.: OC dla posiadacza samochodu)
AD 2) Swoboda umów obejmuje także swobodę wyboru kontrahenta. Obowiązujące przepisy nie narzucają w tej dziedzinie żadnych rozwiązań. Jeżeli swoboda w tym zakresie jest ograniczona, to wynika to raczej z monopolistycznej pozycji, jaką z przyczyn faktycznych, a niekiedy prawnych, zajmują na rynku określone podmioty gospodarcze. Dotyczy to zwłaszcza sfery świadczenia różnego rodzaju usług (dostarczania niektórych nośników energii, świadczenia usług pocztowych, czy (w pewnym stopniu) usług telekomunikacyjnych, oraz niektórych rodzajów przewozów ( z kolejowymi na czele).
AD 3) Gdy idzie o swobodę kształtowania treści umowy, to wyraża ją art. 353¹KC .Głosi on, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść, lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadą współżycia społecznego.
Jak z tego wynika, zakres swobody w kształtowaniu treści umowy jest ogromny. Strony mogą też zmieniać łączący je stosunek prawny, lub prowadzić do jego wygaśnięcia, mogą wreszcie powołać do życia stosunki prawne nigdzie nieuregulowane.
Zawierając umowę nazwaną (uregulowaną przepisami) strony mogą:
zastąpić niektóre postanowienia regulacji prawnej własnymi postanowieniami umownymi
wyłączyć stosowanie niektórych przepisów
uzupełnić obowiązującą regulację poprzez dodania do niej własnych postanowień.
Pyt.61. Ograniczenia swobody umów.
Stronom wolno powołać do życia umowę w ogóle nieuregulowaną przepisami (umowę nienazwaną), lub połączyć w umowie elementy różnych umów nazwanych, tworząc nowe, oryginalne rozwiązania prawne (umowy mieszane)
Art. 353¹KC wyznacza 3 granica swobody kształtowania treści stosunku prawnego:
właściwość zobowiązania (jego naturę)
ustawę
zasady współżycia społecznego
Ad a)
Gdy idzie o pierwszą barierę, to w orzecznictwie wskazuje się jako przykład umowę, która postanawia, że jednej ze stron będzie przysługiwało prawo do dowolnej zmiany treści tej umowy, bez konieczności uzyskania zgody kontrahenta. Tego typu postanowienie uważa się za sprzeczne z naturą umowy cywilnoprawnej.
Ad b)
Chodzi tu tylko o przepisy bezwzględnie obowiązujące, przy czym nie tylko przepisy prawa cywilnego, lecz także przepisy znajdujące się w innych gałęziach prawa (np.: konstytucyjnym, finansowym, karnym).
Jako przykład umów nieważnych ze względu na sprzeczność z przepisami, podaje się sprzeczność postanowień umowy z normatywnymi zakazami prowadzenia praktyk monopolistycznych. Innym przykładem może być sprzeczność umowy z wymogami zawartymi w ustawie z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z przepisów kodeksowych można wskazać art.389 KC stwierdzający, że nie ważna jest umowa przedwstępna, która nie określa terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, albo art. 473§2 , wedle którego nieważne jest zastrzeżenie umowne, iż dłużnik nie będzie odpowiadać za szkodę, którą wyrządzi wierzycielowi umyślnie.
Sprzeczność postanowień umownych z bezwzględnie obowiązującymi przepisami, nie zawsze prowadzi do nieważności całej umowy. Zgodnie z art. 58§1KC przepis szczególny może przewidywać ten skutek, iż w miejsce postanowień nieważnych wejdą stosowne postanowienia ustawy. Ponadto zasadą jest, iż jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część umowy, w pozostałej części umowa pozostaje w mocy, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością, umowa w ogóle nie byłaby zawarta.
Ad c)
Przez sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, rozumie się sprzeczność postanowień umowy z zasadami „uczciwego obrotu” i „dobrymi obyczajami”.
Jako przykład sprzeczności z tymi ostatnimi, przytacza się umowy zmierzające do popierania działań niemoralnych, lub przewidujące czerpania z takich umów korzyści materialnych. W jednym ze swych orzeczeń SN uznał za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego umowę kredytową, w której zastrzeżono dla banku prawo dowolnej zmiany stopy oprocentowania.
Art. 353¹KC wymaga, aby z prawem i zasadami współżycia społecznego była zgodna nie tylko treść, ale i jej cel. W związku z tym, za nieważną można uznać umowę spółki, która przewidywałaby produkcję i dystrybucję narkotyków.
AD 4) Swoboda w zakresie formy. Ogólną zasadą jest, że jeżeli przepis nie przewiduje dla umowy formy szczególnej, może być ona zawarta w formie dowolnej. Ogólna reguła jest taka:
jeżeli przepis szczególny wymaga formy pisemnej i nie stanowi, co się stanie, w razie jej niezachowania, mamy do czynienia z formą dla celów dowodowych.
Gdy natomiast przepis przewiduje inną formę szczególną niż pismo i nie określa skutków jej niezachowania, jest to forma pod rygorem nieważności.
62.Wyzysk
Umowa zawarta w celu wyzysku drugiej strony jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego z właściwością stosunku i ustawą. Umowę taka charakteryzuje dysproporcję między świadczeniami stron. Wartość majątkowa świadczenia jednej ze stron jest w rażącym stopniu niewspółmierna z tym co przyjmuje ona w zamian. Do cech wyzysku zaliczamy również wykorzystanie przymusowego położenia ,niedołęstwa lub niedoświadczenia drugiej strony.
Umowa zawarta dla wyzysku nie jest bezwzględnie nieważna. Pokrzywdzony może żądać zmniejszenia swojego świadczenia albo zwiększenia świadczenia wzajemnego, albo równoczesnego zmniejszenia swojego świadczenia i zwiększenia świadczenia wzajemnego.
Dopiero gdy te modyfikacje bylyby niemożliwe , pokrzywdzony może żądać unieważnienia umowy.
63. Culpa in contrahento
Culpa in contrahendo jest to nielojalne zachowanie się podmiotu względem drugiej strony w stadiach poprzedzających zawarcie umowy. Jest to wina w kontraktowaniu.
64.Umowa przedwstępna .
W umowie przedwstępnej jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, którą ustawa określa mianem umowy przyrzeczonej. Przedmiotem świadczenia dłużnika jest złożenie w przyszłości oświadczneia woli takiej treści by umowa definitywna doszła do skutku. Umowa przedwstępna może mieć charakter jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujący - w zależności czy zobowiązana jest jedna strona czy dwie.
Ważność umowy przedwstępnej jest zależna od dwóch przesłanek :
określenia istotnych postanowień umowy przedwstępnej
terminu w ciągu którego ma ona być zawarta.
65. Skutki prawne zawarcia umowy przedwstępnej.
Następstwa prawne zawarcia umowy przedwstępnej mogą wywołać skutki dwojakiego rodzaju:
słabszy
silniejszy
Skutek silniejszy polega na tym że ten kto jest uprawnionym w umowie przedwstępnej może przymusowoo doprowadzić do zawarcia przyrzeczonej umowy nawet wbrew woli dłużnika - prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające , zastępujące to oświadczenie. Realizacja skutku silniejszego jest zależna od tego by umowa przedwstępna czyniła zadość wymaganiom od których zależy ważność umowy przyrzeczonej.
Skutek słabszy ogranicza się do roszczenia o odszkodowanie za niezawieranie przyrzeczonej umowy. Realizacja skutku słabszego jest uzależniona od wykazania uprawnionego poniesienia szkody jakiej doznał przez to że liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej.
67.Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej.