Pojęcie, zakres i zasady prawa cywilnego
Prawo cywilne jest uznaną powszechnie i skodyfikowaną gałęzią prawa która wyróżnia się z poœród innych gałęzi przedmiotem regulacji , który obejmuje społeczne stosunki majątkowe i niemajątkowe z nimi związane.
Stosunki majątkowe to wszelkiego rodzaju stosunki które są związane z jakimiœ dobrami , z wartoœciami np. prawa związane z utworami , z własnoœcią osobistą a więc to co człowiek posiada co z tym może robić to reguluje prawo cywilne .
Stosunki niemajątkowe zimni związane dotyczą takich kwestii jak dobra osobiste , jest to kategoria związana z tym co wiąże się z osobą : nazwisko , imię , zdolnoœci , efekty pracy jednostki , tajemnica korespondencji.
Metoda regulacji w prawie cywilnym wyraża się w kształtowaniu sytuacji prawnej podmiotu na zasadzie równorzędnoœci .
Cechy charakterystyczne prawa cywilnego
Cechy prawa cywilnego :
1. Liberalizm - prawo to nie ingeruje w cudzą sferę prawa . Na gruncie prawa cywilnego brak prawnej kompetencji do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej innych podmiotów co występuje na gruncie prawa publicznego.
2. Autonomicznoœć - oznacza ,że we wzajemnych stosunkach podmiotu prawa cywilnego decydują oni . Jeżeli mają oni jakieœ problemy nie mogą się dogadać to wówczas rozstrzyga organ trzeci rozstrzyga sąd na wniosek jednej ze stron.
3. Odszkodowawczoœć - polega na tym ,że typowym sposobem ochrony interesów , pozycji podmiotów jest odszkodowanie . W przypadku niewykonania umowy , naruszenia własnoœci przysługują stronie dla której to było niekorzystne przysługuje odszkodowanie.
4. Skodyfikowanie - przepisy prawa cywilnego składające się na normy tego prawa znajdują się w akcie prawnym (kodeks cywilny), akt odgrywa szczególna rolę, jego zakres regulacji i technika obejmuje trzon prawa cywilnego.
Zakres prawa cywilnego
W zakres prawa cywilnego wchodzi prawo pracy . Jest to gałąŸ , która wyodrębniła się z prawa cywilnego i dzisiaj w istniejącym stanie prawnym w kwestiach nieuregulowanych w prawie pracy stosuje się przepisy prawa cywilnego jak stanowi art. 300 kodeksu pracy „ w kwestiach nieuregulowanych w kodeksie pracy stosuje się kodeks cywilny”.
W systemie prawa cywilnego jest prawo rodzinne . Prawo rodzinne jest odrębnym aktem prawnym od kodeksu cywilnego . Często zdarza się ,że przepisy prawa cywilnego bazują na przepisach prawa rodzinnego.
Również w systemie prawa cywilnego mieœci się kodeks handlowy . Prawo handlowe - częœć prawa cywilnego , która związana jest z czynnoœciami handlowymi kupca. Prawo handlowe jest dziedziną regulującą podmiotowoœć, funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Systematyka prawa cywilnego
Systematyka prawa cywilnego zawiera kodeks cywilny według działów - ksiąg:
1. Częœć ogólna - reguluje ona instytucje wspólne dla całego prawa cywilnego podstawowe pojęcia, zasady;
2. Prawo rzeczowe - okreœla szczegółowy sposób zasady korzystania z mienia;
3. Zobowiązania - regulują zasady dot. praw podmiotów prawa cywilnego związane z obrotem gospodarczym, odpowiada za szkodę i efekty bezpodstawnego wzbogacania;
4. Prawo spadkowe - reguluje zagadnienia związane z nabywaniem praw majątkowych po osobach zmarłych;
5. Prawo rodzinne - reguluje stosunki wyznaczone przez więzi krwi i prawne (stosunki rodzinne);
6. Własnoœć intelektualna - to wszystko co jest indywidualnym wytworem człowieka - wynalazki, twórczoœć naukowa, literacka, artystyczna, przemysłowa, która korzysta z bezwzględnej ochrony prawa (prawo autorskie, towarowe, lokalowe, ubezpieczeniowe, rolne).
Zasady prawa cywilnego
Zasada prawa to pewna kategoria norm naczelnych, które wyróżniają się szczegółowoœcią , doniosłoœcią pełniąc na gruncie danej gałęzi rolę interpretacyjną , wskazując na stosowanie i preferencje w przypadku kolizji. Normy zasady są to normy , które okreœlają na potrzeby wykładni pewne kryteria , pewne preferencje ustawodawcy , są to pewne normy naczelne.
Zasady prawa cywilnego:
1. Ochrona i nienaruszalnoœci własnoœci - jest fundamentem prawa cywilnego . Prawo cywilne odnosi się do sfery majątkowej i jeżeli w sferze majątkowej nie było by przyjęte założenie odnoœnie ochrony tej własnoœci , ochrony tego co posiada człowiek , podmiot gospodarczy to prawo cywilne byłoby niepotrzebne. Jest zasadą konstytucyjną.
2. Zasada swobody umów - jest uregulowana w konstytucji i kodeksie cywilnym art. 3531 . Na podstawie konstytucji (w aspekcie ogólnym )i kodeksu cywilnego art. 3531 ( w aspekcie szczegółowym) strony mogą dowolnie ułożyć swój stosunek prawny byle by nie był on w sprzecznoœci z obowiązującym prawem zasadami współżycia społecznego i istniejącymi zwyczajami. Jest niezbędna w warunkach gospodarki rynkowej.
3. Ochrona dobrej wiary - prawo cywilne ma silne oparcie w normach moralnych , w etyce oznacza to na gruncie prawa cywilnego , że podmiot tego prawa , który uzyskuje odpłatnie prawo podmiotowe czy jakieœ uprawnienie , jeżeli działał w dobrej wierze to jest przez prawo chroniony.
4. Zasada okreœlająca sposób wykonywania praw podmiotowych - art. 5 kodeksu cywilnego powiada ,że czynnoœć prawna nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i społeczno gospodarczym przeznaczeniem prawa . Odpowiednikiem art. 5 kodeksu cywilnego w prawie pracy jest art. 8 , który mówi o nadużyciu prawa.
5. Zasada ochrony praw nabytych (zasada nie działania prawa wstecz)- kwestie te reguluje art. 3 kodeksu cywilnego „ prawo nie działa wstecz” a jeżeli działa wstecz to pod pewnymi uwarunkowaniami w taki sposób aby nie naruszać tych rzeczy które nabyto.
6. Zasada ochrony praw dóbr osobistych - kwestie dóbr osobistych reguluje art. 23 i 24 kodeksu cywilnego . W prawie cywilnym nie ma jednoznacznej definicji co jest dobrem osobistym. W art. 23 ustawodawca wymienia przykłady : czeœć , swoboda sumienia , nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji ,nietykalnoœć mieszkania , twórczoœć naukowa i racjonalizatorska oraz wynalazcza , które pozostają pod ochrona prawa cywilnego niezależnie od ochrony na gruncie innej gałęzi prawa. Zgodnie z kodeksem cywilnym osoba , której naruszono dobra osobiste ma prawo żądać zaprzestania naruszania , przywrócenia do stanu poprzedniego oraz odszkodowania.
ródła prawa cywilnego
ródła prawa cywilnego:
1. kodeks cywilny - podstawowe Ÿródło prawa cywilnego .
2. ustawy czyli akty pozakodeksowe takie jak: Międzynarodowe prawo prywatne , które reguluje kwestie z udziałem elementu cudzoziemskiego , Ustawa o prawie autorskim , Prawo wynalazcze , Prawo wekslowe i czekowe, Ustawa o publicznym obrocie papierami wartoœciowymi .
3. akty wykonawcze do ustawy i do kodeksu które mogą być wydane gdy ustawa wyraŸnie o tym stanowi.
W systemie anglosaskim Ÿródłem prawa są zwyczaj i orzecznictwo ,w Polsce te elementy nie są bezpoœrednio Ÿródłami prawa ale pełnią istotna rolę .
Zwyczaj odnosi się do zasad współżycia społecznego , kształtują go miejscowe procedury , które są zgodne z prawem np. strony zawierają umowę sprzedaży i nie okreœlą ceny wtedy stosuje się ceny aktualne na danym rynku.
Orzecznictwo to drugi element , który wpływa na Ÿródła prawa, w Polsce również nie jest Ÿródłem prawa ale spełnia ważną rolę w zakresie wykładni przepisów , w zakresie usuwania luk w tych przepisach , wyjaœniania nieprecyzyjnych zapisów .
Rodzaje norm występujące w sprawie cywilnym
W prawie cywilnym obowiązują dwa rodzaje norm:
Ř bezwzględnie obowiązujące, których wyrazem jest forma przedawnienia
Ř względnie obowiązujące œwiadczą o istocie prawa cywilnego , wyrażają intencje ustawodawców do swobodnego okreœlenia ich praw i obowiązków
Zasady współżycia społecznego - klauzule generalne
Zasady współżycia społecznego powołuje art. 5 Kodeksu Cywilnego , który powiada, że czynnoœć prawna nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i społeczno gospodarczym charakterem prawa. Zasady współżycia społecznego to kategoria, która pełni rolę uzupełniającą rozwiązania prawne.
Zasady współżycia społecznego służą do elastycznego dopracowywania treœci stosunku prawnego, dopracowują to czego prawo nie jest w stanie uchwycić.
Zasady współżycia społecznego działają na zasadzie prawa :
Ř œcisłego - wszystko to co jest zapisane w ustawach, przepisach, kodeksie
Ř słusznego - to co sąd musi orzekając uwzględniać
Inną rolę jaką spełniają zasady współżycia społecznego jest kwalifikacja prawna zdarzeń tworzących stosunki cywilno prawne. W prawie cywilnym mamy tzw. delikty ( to takie sytuacji jeżeli ktoœ dokonuje czynu niedozwolonego , niszczy cudzą własnoœć)
Zasady współżycia społecznego służą do kwalifikacji treœci stosunków prawnych. W art.56 Kodeksu Cywilnego , który powiada, że czynnoœć prawna wywołuje skutki z niej wynikające , wynikające z ustawy i z zasad współżycia społecznego.
Zasady współżycia społecznego są elementem zabezpieczającym konsekwencje w poszczególnych sytuacjach w oparciu o normy moralne.
Art. 5 Kodeksu Cywilnego powiada, że nie można czynić ze swego prawa użytku , który byłby sprzeczny ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego.
Stosunek cywilno prawny jest regulowany przez przepisy imperatywne prawa cywilnego, charakteryzuje się tym, że zachodzi między równorzędnymi podmiotami, w ramach którego maja oni okreœlone uprawnienia i obowiązki a ich realizacja zagwarantowana jest przymusem ze strony Państwa.
Stosunek cywilno prawny ma charakter :
Ř normatywny
Ř powinnoœciowy
Stosunek cywilno prawny zależy od stany faktycznego, od zdarzenia prawnego.
Zdarzenia cywilno prawne
Zdarzeniem cywilno prawnym są okreœlone fakty z którymi norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilno prawnego.
Zdarzenia cywilno prawne dzielą się na dwie kategorie:
Ř zdarzenia w œcisłym tego słowa znaczeniu - niezależne od woli osób (upływ czasu, pożar, klęska żywiołowa). Zdarzenia powodują powstanie, ustanie, przekształcanie stosunku cywilno prawnego - wywołują skutki prawne.
Ř działania - zachowania, które są wynikiem œwiadomego działania człowieka co do wywołania skutków prawnych . W ramach tych działań, które są sterowane wola wyróżniamy:
- czynnoœci zmierzające do wywołania skutków prawnych.
Składają się na nie :
- oœwiadczenia woli (wyraz woli)
- orzeczenia
- inne czyny, są to takie czyny, w których nie ma znaczenia wola decydującego. O ich wpły-
wie na tworzenie się stosunków cywilno prawnych decyduje norma.
Mogą mieć one charakter :
- prawny (zgodne z prawem)
- pozaprawne (niezgodne z prawem)
Elementy stosunku cywilnoprawnego
Stosunek cywilno prawny zawiera w sobie następujące elementy:
1. podmiot
2. przedmiot
3. uprawnienia
4. obowiązki
Podmiot - są to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowoœci prawnej.
Ř Z osobą fizyczną związane są dwa atrybuty: osoba fizyczna ma zdolnoœć prawną lub zdolnoœć do czynnoœci prawnych.
Zdolnoœć prawną posiada każdy człowiek od urodzenia aż do œmierci niezależnie od własnej woli. Wyjątkowo uznaje się w prawie, że zdolnoœć prawną ma również „nastiturus” (dziecko poczęte) pod warunkiem, że urodzi się żywy - dotyczy to praw i przyspożeń majątkowych.
Zdolnoœć do czynnoœci prawnych - oprócz możliwoœci bycia biernym podmiotem, który może otrzymywać przyspożeń majątkowych, praw oznacza również możliwoœć zaciągania zobowiązań ale również odpowiedzialnoœć za te sprawy.
Pełną zdolnoœć do czynnoœci prawnych uzyskuje osoba pełnoletnia lub przez zawarcie małżeństwa.
Częœciową zdolnoœć do czynnoœci prawnych posiada ją osoba która ukończyła lat 13 oraz osoba, która nie jest w stanie w pełni pokierować swoim postępowaniem i w związku z tym ogranicza się jej prawa.
Całkowite ubezwłasnowolnienie, które dokonuje się w stosunku do osoby, która ukończyła lat 13 oraz ze względu na chorobę niedorozwój nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.
Skutki braku zdolnoœci do czynnoœci prawnej
Czynnoœć prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolnoœci do czynnoœci prawnej czyli osobę poniżej 13 roku życia lub całkowicie ubezwłasnowolnioną - czynnoœć jest nieważna. Wyjątek stanowią drobne umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach z życia codziennego, chyba, że taka umowa wiąże się z rażącym pokrzywdzeniem osoby niezdolnej do czynnoœci prawnej.
W przypadku ubezwłasnowolnienia częœciowego ustanawia się kuratelę. W przypadku podejmowani przez taką osobę czynnoœci wiążących się z zaciąganiem zobowiązań lub rozporządzania swym prawem, wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego którym jest kurator a w przypadku dzieci małoletnich to są rodzice.
Osoba, która ma ograniczoną zdolnoœć do czynnoœci prawnych może zawierać bez zgody przedstawiciela ustawowego umowy należące do powszechnie zawieranych w bieżących sprawach (tak jak osoba całkowicie ubezwłasnowolniona) ale może dysponować swoim zarobkiem oraz może rozporządzać swobodnie przedmiotami oddanymi takiej osobie do swobodnego użytku.
Ř Osoby prawne - to skarb państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy prawa przyznają osobowoœć.
Każda osoba prawna ma odpowiadający jej akt prawny, przedsiębiorstwa państwowe mają osobowoœć prawna na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 roku, spółki kapitałowe uzyskują osobowoœć prawną na podstawie Kodeksu Handlowego (dotyczy to Sp. z o.o. oraz Sp. akcyjnej), stowarzyszenia mają osobowoœć prawna na podstawie ustawy o stowarzyszeniach z 1984 roku, spółdzielnie mają osobowoœć na podstawie Prawa spółdzielczego.
W obrocie gospodarczym osoba prawna działa poprzez swoje organy. Organy, które w danym typie osoby są wymagane okreœla ustawa i oparty na niej statut. Siedzibą osoby prawnej jest miejscowoœć w której ma siedzibę organ zarządzający chyba, że statut postanawia inaczej. Jeżeli z jakiœ powodów osoba prawna nie ma organów, wówczas są ustanawia dla niej kuratora, który powinien albo powołać organy wymagane przez statut lub ustawa albo zlikwidować osobę prawną.
Ř Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowoœci prawnej - może posiadać pewne atrybuty osobowoœci prawnej np. zdolnoœć sądową lub wykonywać czynnoœci prawne związane z rodzajem działalnoœci ale nie ma pełnej zdolnoœci do czynnoœci prawnej.
Organizacjami nie posiadającymi zdolnoœci do czynnoœci prawnych jest spółka jawna i komandytowa.
Przedmiotem stosunku cywilno prawnego mogą być zachowania i obiekty materialne i niematerialne, których to zachowanie dotyczy.
Uprawnienia - to prawo do czegoœ (danej osoby). Trudno omawiać uprawnienia bez obowiązków. W stosunku cywilno prawnym istnieje wzajemne powiązanie uprawnień i obowiązków.
A obowiązek B
uprawnienia
uprawnienia
obowiązek
sprzedający kupujący
Podmiot A jest sprzedającym. Podmiot B jest kupującym. Sprzedający ma obowiązek wydać rzecz kupującemu, kupujący jest uprawniony do przyjęcia tej rzeczy. Obowiązkiem kupującego jest zapłacenie kwoty a uprawnieniem sprzedającego jest przyjęcie tej kwoty.
Mówiąc o uprawnieniach i obowiązkach w przypadku każdego stosunku cywilno prawnego są skonkretyzowane odnoœnie obiektów, przedmiotów tego stosunku i mają charakter wzajemny. Nie można rozpatrywać uprawnień i obowiązków jednej stron od uprawnień i obowiązków drugiej strony. Uprawnienie jednej osoby jest obowiązkiem drugiej. Uprawnienia i obowiązki mają charakter wzajemny.
Czynnoœci prawne, które składają się na stosunek cywilno prawny.
Czynnoœcią prawną są wszelkie czynnoœci, działania, zachowania osoby fizycznej lub prawnej, które zmierzają do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno prawnego poprzez złożenie oœwiadczenia woli.
Najważniejsze wœród czynnoœci prawnych są umowy.
Umowa to zgodne oœwiadczenia woli złożone przez strony.
Na treœć umowy składa się:
1. Treœć oœwiadczenia woli złożonego przez strony
2. Skutki wynikające z ustawy dla danego typu czynnoœci prawnych
3. Skutki wynikające z zasad współżycia społecznego
4. Sutki wynikające z ustalonych zwyczajów
Prawa podmiotowe
Prawa podmiotowe są koniecznym elementem stosunku cywilno prawnego. Jest to pojęcie szersze niż uprawnienie.
Prawo podmiotowe to złożona sytuacja prawna wyznaczona podmiotom przez normy obowiązującego prawa i chroniąca prawnie uznane interesy tych podmiotów. Prawo podmiotowe kreuje uprawnienie do zastosowania przymusu.
Prawo podmiotowe służy do:
1. Do opisania sytuacji prawnej podmiotu (treœć okreœlają przepisy)
2. Okreœla zdarzenia prawne , które jeżeli się spełnią wywołują konsekwencje w postaci powstania praw podmiotowych
3. Okreœlenie sfery możliwoœci postępowania przysługującego osobie uprawnionej
4. Służy ochronie interesów osób fizycznych i prawnych uznanych przez to prawo
Prawa podmiotowe mogą mieć charakter:
1. Bezwzględny, maja charakter prawa przeciwko wszystkim (prawo własnoœci)
2. Względne, które skutkują wobec okreœlonych podmiotów
3. Majątkowe, które są związane z majątkiem uregulowane głównie przez prawo rzeczowe
4. Niemajątkowe o charakterze osobistym i rodzinnym
5. Prawa zbywalne i niezbywalne
6. Samoistne
7. Akcesoryjne
Nabycie i utrata praw podmiotowych
Nabycie i utrata praw podmiotowych odbywa się w dwojaki sposób:
1. Pierwotny - polega na tym, sytuacja prawna nabywcy jest oderwana od prawa osoby do której dane prawo podmiotowe należało
2. Pochodny - nabywa się prawo od innej osoby, od innego podmiotu. W przypadku tym obowiązuje podstawowa zasada która mówi, że „nie można przekazać więcej praw aniżeli się samemu posiada”.
Wyjątki od zasady nabycia pochodnego:
1. Dotyczy nieruchomoœci i wynika z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (właœcicielem jest ten kto zapisany jest w księdze wieczystej a nie ten kto nieruchomoœcią włada)
2. Dobra wiara w obrocie - przyjmuje się w art. 169 KC, że kto kupił rzecz od osoby nieuprawnionej osoba taka uzyskuje własnoœć z chwilą objęcia rzeczy chyba, że działa w złej wierze. Jeżeli rzecz została zgubiona, skradziona czy w inny sposób utracona przez właœciciela zostaje zbyta przed upływem trzech lat od chwili jej utraty przez właœciciela, nabywca może uzyskać własnoœć po upływie trzech lat.
3. Pozornoœć- gdy dokonuje się czynnoœci prawnej odpłatnej dla pozoru (zamiast płacić dług udaje że przekazał własnoœć innej osobie). Czynnoœć prawna która pozoruje jest nieważna. W sytuacji gdy mamy doczynienia z pozornoœcią i kontrahent o tym nie wie, działa w dobrej wierze i jest to czynnoœć odpłatna to ona wywołuje skutki prawne.
Prawo podmiotowe traci się w momencie kiedy:
1. Prawo gaœnie - gaœnięcie oznacza, że stosunek upływ czasu przestał obowiązywać (umowa o pracę na czas okreœlony)
2. Rozwiązanie - gdyby strony nie podjęły działań rozwiązujących stosunek prawny to stosunek taki by obowiązywał dalej
3. Z momentem przejœcia na inne osoby, nie dotyczy to praw podmiotowych które maja charakter osobisty
4. Poprzez połączenie (ktoœ kupuje nieruchomoœć na której miał służebnoœć)
5. Zniszczenie przedmiotu
Wpływ upływu czasu na czynnoœci prawne
W art. 110 -116 KC zawarte są ogólne zasady dotyczące liczenia limitu czasu.
Terminem jest dodatkowe zastrzeżenie przy czynnoœci prawnej, że skutek tej czynnoœci zostanie ograniczony w czasie.
Sposoby obliczania czasu w Prawie Cywilnym:
1. Termin oznaczony w dniach - kończy się z upływem ostatniego dnia o godzinie 2400. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
2. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdy takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
3. Jeżeli termin jest oznaczony na początek, œrodek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca. Termin półmiesięczny równa się 15 dniom.
4. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłoœć terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni 30, a rok za dni 365.
5. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.
Instytucją, która spełnia istotną rolę w prawie cywilnym jest zasiedzenie.
Zasiedzenie jest instytucją cywilnoprawna polegającą na tym, że rzecz nabywa się w skutek długo trwałego jej posiadania. Warunkiem zasiedzenia jest posiadanie rzeczy w sposób nieograniczony
Z pojęciem zasiedzenia wiążą się dwa terminy:
1. Dotyczy rzeczy ruchomych - rzeczy ruchome nabywa się przez zasiedzenie tylko i wyłącznie w dobrej wierze. Dobra wiara to taki stan, w którym wydaje nam się, że spełniliœmy, przy zachowaniu wszelkich œrodków ostrożnoœci, wszystkie wymogi aby rzeczywiœcie mieć przekonanie, że daną rzecz nabyliœmy od właœciciela. Termin zasiedzenia - 3 lata.
2. Dotyczy rzeczy nieruchomych - rzeczy nieruchome można zasiedzieć zarówno w złej jak i dobrej wierze.
W dobrej wierze termin zasiedzenia wynosi lat 20, przy czym osoba musi daną rzeczą dysponować jak właœciciel.
Termin zasiedzenia roszczeń w przypadku złej wiary wynosi 30 lat.
Nabycie przez zasiedzenie nieruchomoœci wymaga postępowania nieprocesowego. Z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia należy wystąpić do sądu rejonowego właœciwego według miejsca położenia tej nieruchomoœci. Sąd wydaje decyzję, która jest aktem nabycia własnoœci.
Instytucją składającą się na zalecenia związane z czasem są terminy zawite (prekluzyjne). Nakładają się na nie pewne uprawnienia, które ustawodawca przyznaje stronie dając możliwoœć uzyskania spraw podmiotowych a po tym terminie następuje wygaœnięcie uprawnienia.
Termin zawity sąd uwzględnia z urzędu. Terminem zawitym jest uchylenie się od skutków czynnoœci prawnych opatrzonym błędem. Takim terminem jest również rękojmia za wady fizyczne i prawne towaru , który trwa 1 rok.
Instytucją odmienną od perkluzji jest przedawnienie.
Przedawnienie charakteryzuje się tym, że prawo podmiotowe istnieje ale nie można go zaskarżyć. Po terminie przedawnienia prawo podmiotowe staje się naturalnym pozbawionym sankcji bez możliwoœci zastosowania œrodków przymusu, bez możliwoœci skorzystania z pomocy Państwa. Jeżeli dłużnik po terminie przedawnienia spełni swoje œwiadczenie to ono będzie ważne, będzie œwiadczeniem należnym. Przedawnienie dotyczy roszczeń majątkowych, a więc z tego wynika, że nie przedawniają się roszczenia niemajątkowe, prawa będące prawami osobistymi, rodzinnymi, autorskimi, wynalazczymi.
Terminy przedawnienia
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o œwiadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalnoœci gospodarczej 3 lata.
Działalnoœć gospodarcza to działalnoœć wytwórcza, usługowa, budowlana, prowadzona w celach zarobkowych i na ryzyko osoby ja prowadzących.
Termin 10 letni dotyczy orzeczeń stwierdzonych wyrokiem sądu.
Ww. terminy są terminami ogólnymi. KC przewiduje szczegółowe terminy przedawnienia.
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynnoœć prawną.
Zawieszenie przedawnienia następuje na wskutek okolicznoœci utrudniającym dochodzenie roszczeń mogą to być okolicznoœci:
Ř co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom
Ř co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolnoœci do czynnoœci prawnej przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę
Ř co do roszczeń przysługującemu jednemu z małżonków przeciwko drugiemu w trakcie trwania związku małżeńskiego
Ř co do wszystkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania sprawy danego rodzaju
Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że przez okres przewidziany w przepisie przedawnienie nie biegnie (okres ten nie wlicza się do biegu przedawnienia). Po zakończeniu tego okresu przedawnienie biegnie dalej.
Przerwanie biegu przedawnienia powodują okolicznoœci:
Ř przez każdą czynnoœć przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju
Ř przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje
Przerwanie biegu przedawnienia polega na tym, że z powodu przewidzianego w przepisie przedawnienie przestaje biec a po przeminięciu powodu przedawnienie zaczyna biec od początku (cały okres dotychczasowego przedawnienia uważa się za niebyły).
Termin jako uwarunkowanie czynnoœci prawnych
Strony zawierając umowę mogą uzależnić tą umowę od zdarzenia przyszłego i niepewnego.
Wyróżniamy dwa rodzaje warunków:
1. Warunek zawieszający - oznacza, że skutki czynnoœci prawnej mogą powstać z góry oznaczonym terminie. Jeżeli skutek prawny ma nastąpić z nadejœciem terminu mówimy wówczas o terminie początkowym.
2. Warunek rozwiązujący - oznacza, że skutki czynnoœci prawnej mogą ustać w oznaczonym terminie. Jeżeli skutek prawny ustaje w okreœlonym terminie mówimy o warunku końcowym.
Przedstawicielstwo polega na tym, że czynnoœci prawne dokonuje przedstawiciel działający w granicach umocowania i jego działania wywołują bezpoœrednio skutki dla reprezentowanej osoby.
Przedstawicielstwo ma charakter przedstawicielstwa :
Ř czynnego, jeżeli przedstawiciel składa oœwiadczenie woli
Ř biernego, jeżeli przyjmuje oœwiadczenie woli od drugiej osoby
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na:
Ř ustawie (przedstawicielstwo ustawowe). Przedstawicielami ustawowymi małoletnich dzieci są osoby sprawujące władzę rodzicielską.
Ř oœwiadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Pełnomocnictwem jest oœwiadczenie woli mocodawcy o udzielani pełnomocnictwa , złożone pełnomocnikowi.
Rodzaje pełnomocnictw
1. Pełnomocnictwo ogólne - obejmuje umocowanie do czynnoœci zwykłego zarządu. Do czynnoœci przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo okreœlające ich rodzaj, chyba, że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynnoœci. Pełnomocnictwo to powinno być pod rygorem nieważnoœci udzielone na piœmie.
2. Pełnomocnictwo rodzajowe - do okreœlonego rodzaju czynnoœci
3. Pełnomocnictwo do danej czynnoœci - to pełnomocnictwo wymaga dokładnego okreœlenia zakresu umocowania w pełnomocnictwie, ponieważ jego przekroczenie może spowodować nieważnoœć umowy
Jeżeli czynnoœć prawna musi być dokonana w szczególnej formie np. akty notarialnego to w tej samej formie musi być udzielone pełnomocnictwo.
Pełnomocnikiem może być osoba nie posiadająca pełnej zdolnoœci do czynnoœci prawnych. To, że dana osoba ma ograniczone zdolnoœci do czynnoœci prawnych ma pełnomocnictwo i nim dysponuje może dokonać dla mocodawcy każdej czynnoœci prawnej do której została upoważniona.
Pełnomocnictwo może być w każdej chwili odwołane . Mocodawca może zrzec się dowołania pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa z chwilą œmierci pełnomocnika lub œmierci mocodawcy. Do momentu do którego pełnomocnictwo nie zostało odwołane pełnomocnik może dokonywać działań w granicach umocowania. Gdy pełnomocnictwo jest odwoływane to pełnomocnik powinien zwrócić mocodawcy dokument . W sytuacji w której pełnomocnik przekroczy lub nie ma umocowania ważnoœć czynnoœci zależy od zachowania się mocodawcy, jeżeli mocodawca potwierdzi to czynnoœć jest ważna. Druga strona może wyznaczyć termin w którym mocodawca zobowiązany jest potwierdzić umowę.
Pełnomocnik nie może być drugą strona umowy z mocodawcą , nie może reprezentować dwóch stron.
Rodzajem pełnomocnictwa jest prokura.
Prokura jest pełnomocnictwem w spółkach prawa handlowego jej zakres ustala kodeks handlowy. Prokurent może wszystko oprócz zbycia i wydzierżawienia spółki.
Prawo rzeczowe **
Prawo rzeczowe jest działem prawa cywilnego. W ramach tego działu formułuje się powstanie, treœci, zmiany, ustanie, praw własnoœci oraz innych form korzystania z rzeczy, czyli praw podmiotowych.
Aby dane prawo podmiotowe było regulowane przez prawo rzeczowe muszą być spełnione dwa warunki:
1. musi ono dotyczyć rzeczy
2. musi być prawem bezwzględnym
Rzeczami (art.45 KC) są przedmioty materialne, które charakteryzują się tym, że są materialnymi częœciami przyrody i mają charakter samoistny.
Rzeczami nie są: dobra niematerialne (utwory, wynalazki), prawa, energia, złoża mineralne, dzikie zwierzęta wolne, pieniądze, zwłoki.
Rzeczy dzielimy na rzeczy:
1. Nieruchome
2. Nieruchomoœci- nieruchomoœci gruntowe (częœć powierzchni ziemskiej), budynki (nieruchomoœci budynkowe), częœci budynków (nieruchomoœci lokalowe).
Nieruchomoœci dzielimy na :
- podzielne - to takie, które bez utraty właœciwoœci można użytkować
- niepodzielne
******************************
Częœci składowe i przynależnoœci
Rzeczy składowe to elementy, które przez połączenie z rzeczą tracą byt samodzielny.
Częœci składowe rzeczy dzielą los rzeczy, nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych, chyba, że się nie da oddzielić od rzeczy.
Przynależnoœci to są odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej (kluczyki do samochodu, koło zapasowe..)
ródła prawa rzeczowego
ródłem prawa rzeczowego jest konstytucja. Oprócz konstytucji, kodeks cywilny a oprócz kodeksu cywilnego dwie ustawy: ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawa o gospodarce nieruchomoœciami. Z ogólnych podstawowych aktów mamy ustawy szczegółowe (prawo górnicze).
Własnoœć jest kategoria prawną i ekonomiczną.
Własnoœć jest pojęciem interdyscyplinarnym. Art. 140 KC mówi, że własnoœć jest to najszersze prawo do rzeczy. Pojęcie to jest nieprecyzyjne bo dotyczy wszystkiego. Precyzyjniej okreœla własnoœć art. 44 KC, który mówi, że własnoœć to ogół praw majątkowych nie tylko cywilnych ale i innych praw, jest równoznaczna z mieniem. Mieniem jest własnoœć i inne prawa majątkowe. Własnoœć jest kategorią zmienną zależy od systemu gospodarczego.
Prawo zobowiązań
Prawo zobowiązań to częœć prawa cywilnego. Zobowiązania opisane są w księdze trzeciej KC.
Zobowiązanie można rozumieć jako stosunek zobowiązania powstałe poprzez zawarcie umowy cywilnoprawnej
Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika œwiadczenia, a dłużnik powinien œwiadczenie spełnić. Œwiadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.
W każdy stosunku zobowiązaniowym występują: podmioty, przedmiot (œwiadczenie), treœć stosunku prawnego, (uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika).
Po stronie wierzyciela istnieje wierzytelnoœć natomiast po stronie dłużnika odpowiadający jej dług.
Œwiadczeniem jest zachowanie dłużnika zgodnie z treœcią zobowiązania, mające na celu zadoœćuczynić chronionemu interesowi wierzyciela.
Umowa jest to podstawowy instytucja prawa cywilnego. Jest to podstawowy instrument realizowania interesów, zaspakajania potrzeb, dystrybucji dóbr i usług. Umowa to jeden z podstawowych instrumentów działalnoœci gospodarczej.
Wybór rodzaju umowy należy do stron, to strony muszą dostosować umowę do swoich potrzeb.
Zawierając zobowiązania a nie dochowując zgodnoœci z przepisami prawa wywołamy odmienne skutki.(umowa pożyczki pieniędzy w wysokoœci ponad 500 zł musi być spisana).
Warunki konieczne do zawarcia umowy:
1. Do zawarcia umowy konieczne są co najmniej dwie osoby (strony)
Strony umowy, które po zawarciu umowy nazywamy kontrahentami (sprzedający - nabywca, zamawiający - dostawca....). Oferent - strona składająca ofertę , oblat - osoba , która podjęła działania zgodnie z ofertą. Wierzyciel , strona która żąda okreœlonego zachowania, dłużnik to strona zobowiązania, która ma obowiązek te działania wykonać i wykonuje je na rachunek wierzyciela.
2. Osoby musza posiadać zdolnoœć do czynnoœci prawnych (pełną lub ograniczoną)
Zawarcie umowy polega na œwiadomym swobodnym oœwiadczeniu woli, osiągnięcia skutków prawnych, które są okreœlone w treœci umowy.
Oœwiadczenie woli musi mieć formę:
Ř jeżeli jest wskazana przez prawo to taką jak prawo wskazuje
Ř jeżeli nie ma wskazania to dowolną
Klasyfikacja umów
Umowy klasyfikuje się pod kątem wskazanie jej istotnych cech i to wykazanie cech umowy jest podstawą klasyfikacji.
Najbardziej generalnym podziałem umów jest podział na:
1. Umowy zobowiązania polega na tym, że strona, która jest uprawniona w tej umowie, czyli wierzyciel, ma prawo żądać okreœlonych zachowań od drugiej strony, czyli dłużnika. Umowa zobowiązania polega na zobowiązaniu się do działania jest to prawo jednej strony, obowiązek drugiej strony.
Umowa zobowiązania może być :
- dwustronna
- jednostronna
2. Umowy rozporządzenia polega na przeniesieniu obciążenia z jednej strony umowy na drugą (umowa przechowania)
Inny podział umów:
1. Odpłatne - związane z korzyœcią finansową
2. Nieodpłatne - nie są związane z korzyœcią finansową
3. Nazwane- mające nazwę kodeksową
4. Nienazwane
5. Realne - polega na tym, że jej wykonanie polega na wręczeniu rzeczy realnej
6. Losowe - to takie co do których skutki prawne są okreœlone ale zajœcie tych skutków zależy od wydarzeń losowych (gry liczbowe). Umowa ubezpieczenia jest również umową losową.
Zasady i ograniczenia swobody umów
Każda występująca swoboda związana jest z jej ograniczeniem
Wyróżniamy cztery zasady swobody umów :
1. Swoboda decyzji o zawarciu kontraktu
2. Zasada swobody wyboru kontrahenta
3. Zasada swobody kształtowania treœci
4. Zasada swobody wyboru treœci
ródła powodujące ograniczenia swobody umów:
1. Przepisy prawa - to może się znaleŸć w umowie co nie jest nakazane lub zakazane prawem. Bo jeżeli prawo nakazuje formę umowy to musi być ona zawarta w tej umowie czyli wprowadza ograniczenia. Są szczegółowe przepisy prawa, które ograniczają swobodę umów (art. 388 KC mówiący o wyzysku)
2. Zasady współżycia społecznego - umowa nie powinna być sprzeczna z normami moralnymi, normami obyczajowymi. Treœć umowy nie może być amoralna.
Wady oœwiadczenia woli
Wady oœwiadczenia woli zapisane są w KC w art.82- 88. Te artykuły wskazują na 5wad oœwiadczenia woli:
1. Brak œwiadomoœci lub swobody (art. 82 KC) - wada ta polega na nieważnoœci oœwiadczenia woli (zaburzenia i choroby psychiczne, upojenie alkoholowe..)
2. Pozornoœć (art. 83 KC)- sytuacja może mieć dwa znaczenia:
- jako oœwiadczenia woli w formie nie na serio („imprezowe”)
- stworzenie sytuacji polegającej na ukryciu faktu i w związku z tym wywołanie pozornego
wrażenia
3. Błąd (art. 84 KC) - jest to wzięcie czegoœ co nie jest prawdziwe lub wzięcie czegoœ nieprawdziwego za prawdziwe.
- błąd istotny polega na tym, że on pozwala w sposób jednoznaczny domniemywać, że
strona by umowy nie zawarła znając prawo
- błąd œwiadomy
- błąd nieœwiadomy
4. Podstęp (art. 86 KC)- jest to œwiadome wywołanie (podstępne) wywołanie błędu. Mówiąc o podstępie należy powiedzieć, że jeżeli istnieje błąd który można łatwo wykryć (kupno samochodu z 3 kołami), błąd taki nie skutkuje. Podstęp dokonany przez osobę trzecią skutkuje wówczas gdy dokonany jest za wiedzą strony umowy. Stosunek do reklamy jest taki, który da się zobaczyć w chwili odbioru, oglądając reklamę adresat powinien wiedzieć co ogląda, czyli po co jest reklama i jaki jest jej cel. Przy stratach poniesionych na skutek podjęcia czynnoœci wynikającej z reklamy nie można mówić o podstępnie reklamodawcy.
5. GroŸba (art.87 KC) - jest to bezprawne wymuszenie zachowania na skutek zagrożenia życia, niepokoju o życie strony umowy lub jej bliskich. Jeżeli umowa jest zawarta w sytuacji groŸby dokonanej przez osobę trzecią bez wiedzy strony, to ona również skutkuje jako wada. Przedawnienie w przypadku groŸby liczy się od momentu ustania stania stanu groŸby.
Własnoœć
Własnoœć prywatna jest własnoœcią, która nie jest zdefiniowana w prawie. Potocznie mówimy, że własnoœcią prywatną jest wszystko to co należy do ludnoœci (dobra konsumpcyjne).
Podmiotami są podmioty prawa cywilnego.
Własnoœć społeczna obejmuje własnoœć państwową, komunalną oraz organizacyjną (stowarzyszenia, związki zawodowe).
Własnoœć powstaje ze względu na cel któremu ma służyć. Celem jest potrzeba zbiorowoœci samorządu gminnego, regionalnego, lokalnego..
Zasady własnoœci społecznej:
1. można ja wykorzystać w celach wskazanych w ustawie;
2. decyzje odnoœnie zarządzania własnoœcią muszą być sformalizowane;
3. stosuje się przywilej uprawnienia i dotowania;
4. jest wydzielona z ogólnego mienia państwa;
Atrybuty własnoœci:
1. pozytywne: związane ze sferą uprawnień dotyczących korzystania z rzeczy , rozporządzania rzeczą i przetwarzania rzeczy
2. negatywne: odnoszą się do innych osób, są one zobowiązane do nienaruszania cudzej własnoœci
Okolicznoœci wspólne korzystania z własnoœci:
1. przepisy ustawy: ustawa okreœla np. jak możemy korzystać z rzeczy, jakie wymogi musimy spełnić przy sprzedaży
2. zasady współżycia społecznego
3. społeczno- gospodarcze przeznaczenie danej rzeczy
Ochrona własnoœci
Zadanie ustawodawstwa jest ustalenie takich form aby własnoœć chronić przed innymi.
Roszczenia windykacyjne (art. 221 KC) - właœciciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba ,że osobie tej przysługuje skuteczne względem właœciciela uprawnienie do władania rzeczą
Roszczenia negatoryjne (art. 222 KC) - przeciwko osobie, która narusza własnoœć w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właœciciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właœcicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń..
Dodatkową ochrona własnoœci jest powództwo o ustalenie prawa. Wynika ono z art. 183 KC .
Każda osoba , która jest zainteresowana, może żądać ustalenia przez sąd istnienia bądŸ nieistnienia stosunku prawnego.
Roszczenie o zwrot pożytków (art. 224 KC) - to co się osiąga z posiadania rzeczy
Roszczenie o odszkodowanie za szkodę (art. 225 KC) - spowodowane zużyciem rzeczy, pogorszeniem lub utratą.
Roszczenie z tytułu nakładów jakie dokonał władający rzeczą np. przy ulepszeniu dzierżawionego mieszkania.
Współwłasnoœć
Współwłasnoœć łączna istnieje na podstawie przepisów i kształtowana jest na podstawie osobistego stosunku, który łączy strony np. małżeństwo (wspólnota majątkowa).
Charakterystyczną cechą w spółkach jest zasada, że każdy ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania w obrocie gospodarczym spółki.
Współwłasnoœć łączna oparta jest na bezgranicznym zaufaniu.
Współwłasnoœć ułamkowa nie ma specjalnego przeznaczenia a jej powstanie jest często przypadkowe np. w przypadku darowizny czy spadku.
Przyjmuje się, że jeżeli udziały poszczególnych osób nie zostały podzielone, to uważa się je za równe.
Charakterystyczną cechą współwłasnoœci ułamkowej jest to, że każdy współwłaœciciel może bez zgody pozostałych współwłaœcicieli rozporządzać swoimi udziałami.
Reguły korzystania z obu rodzajów współwłasnoœci reguluje KC w art. 195-221.
Podstawą współdziałania w zarządzaniu jest jej podział na działania zwykłego lub nadzwyczajnego zarządu.
Zwykły zarząd podejmuje czynnoœci zwykłe, typowe decyzje może podejmować jedna osoba.
Zarząd nadzwyczajny wykracza poza obszar czynnoœci zwykłych, decyzje musza podejmować wszystkie osoby.
Zniesie nie współwłasnoœci następuje trybem sądowym.
Współwłasnoœć lokali występuje poza KC. Decyduje o tym ustawa, która wprowadza swobodę względem lokalu. Jej przedmiotem może być każdy lokal. Dopuszcza się ustanowienie kilku lokali dla jednej osoby, dokwaterowanie do lokalu.
Sposób pochodny musi uwzględniać prawa poprzednika i podstawową formę nabycia własnoœci (umowa).
Przeniesienie własnoœci na nabywcę
ü w przypadku rzeczy oznacza, że przechodzą one w momencie podpisania umowy
ü rzeczy oznaczone gatunkowo (cukier, mąka) - w momencie dostarczenia
ü rzeczy co do tożsamoœci - w momencie zawarcia umowy
Znalezienie jest regulowane w zależnoœci od tego do kogo ona należy. Właœciciel okreœlony powinien się zgłosić w ciągu roku, natomiast osoba nie okreœlona - w ciągu 2 lat.
Osoba znajdująca może żądać 10% (ustawowo) wartoœci znaleŸnego.
Rzeczy znalezione w pociągach, statkach powinny być zwrócone zarządcy linii - w tym przypadku znaleŸne nie przysługuje.
Jeżeli wzniesie się budowlę na cudzej nieruchomoœci to właœcicielem tej budowli jest właœciciel nieruchomoœci. Jeżeli rzeczy zostały połączone i nie można ich podzielić - to właœciciele dzielą się na pół lub jedna osoba przekazuje odszkodowanie.
Użytkowanie wieczyste
Użytkowanie wieczyste jest formą wykorzystania gruntów Skarbu Państwa, które mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
Użytkowanie wieczyste należy do praw bezwzględnych podmiotowych i zbliżone jest pod względem charakteru do własnoœci. Użytkowanie wieczyste trwa od 40 do 99 lat z możliwoœcią przedłużenia.
Ograniczone prawo rzeczowe - przysługuje osobom fizycznym lub prawnym wzglądem rzeczy, której właœcicielem jest inna osoba. Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własnoœci.
Ograniczonymi prawami rzeczowymi są:
ü użytkowanie
ü zastaw
ü służebnoœć
ü własnoœciowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
ü spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
ü prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
ü hipoteka
Użytkowanie może dotyczyć rzeczy, nieruchomoœci a także praw. Użytkownikowi przysługuje prawo do użytkowania oraz prawo do pobierania pożytków z rzeczy (czasem ograniczone).
Użytkowanie wygasa jeżeli rzecz jest nie użytkowana przez 10 lat.
Zastaw - ustanowiony umową lub ustawowy, może zabezpieczać wierzytelnoœci bieżące lub przyszłe. Umowa nie wymaga szczególnej formy poza zastawem rejestrowym (Ustawa z
dn. 6.12.1996 roku Dz.U. nr 149) . W odróżnieniu od klasycznego zastawcy , rzecz znajdująca się u zastawnika wymaga wpisu do rejestru zastawów i jest forma zabezpieczenia banków, gmin, spółdzielni. Zastawca składa zobowiązanie, że nie zbędzie rzeczy w okreœlonym czasie.
Zastaw ustawowy powstaje z mocy prawa i jest korzyœcią danych osób(np. rzecz przewoŸnika, spedytora ). Osoby te mogą ustanowić zastaw na rzeczach innych osób, które znajdują się w ich pomieszczeniach.
Służebnoœć jest to ograniczenie w wykonywaniu prawa własnoœci dotyczy osoby, która faktycznie włada nieruchomoœcią. Ustanawia się ją wyłącznie na nieruchomoœciach . Na jej podstawie osoba uprawniona ma prawo korzystać z cudzej nieruchomoœci, ale tylko w okreœlony sposób
np. prawo przejazdu, pobierania wody. Zobowiązuje właœciciela do nieutrudniania osobie korzystającej z jego nieruchomoœci.
Służebnoœci dzielimy na:
ü osobiste - służebnoœć niezbywalna, przypisana danej osobie
ü gruntowe - jest zawsze wpisana do aktu notarialnego, jest dal gruntu którym dysponuje właœciciel
Hipoteka - jest zbliżona do zastawu, odnosi się ona do nieruchomoœci bez względu na właœciciela. Szczegółowe przepisy reguluje ustawa o księgach wieczystych i hipotece.
Księga wieczysta to dokument stanu prawnego nieruchomoœci. Wpisy w tej księdze korzystają z domniemania prawdziwoœci i jawnoœci, ponadto obowiązuje zasada rękojmii. Rękojmie wyłącza wpisane ostrzeżenie (np. że nie są wyjaœnione prawa własnoœci).
Posiadanie i dzierżenie
Posiadanie - to posiadanie stanu faktycznego władztwa nad rzeczą (stan faktyczny a nie prawny).
Posiadanie można podzielić na:
1. posiadanie zależne - posiadaczem zależnym jest ten, kto na podstawie zawarcia umowy, włada rzeczą np. najemca, dzierżawca
2. posiadanie samoistne - właœciciel rzeczy nią włada-
3. posiadanie służebnoœci - dotyczy osób, która faktycznie włada nieruchomoœcią
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktyczne włada jak właœciciel (posiadacz samoistny) jak i ten kto nią faktyczne włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca, lub mający inne prawo , z którym łączy się okreœlone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Skutki posiadania
1. domniemanie, że posiadacz jest właœcicielem samoistnym, że istnieje ciągłoœć posiadania i posiadanie jest w dobrej wierze;
2. możliwoœć zasiedzenia;
3. posiadanie chronione jest przez przepisy prawa
Dzierżenie
Dzierżycielem jest osoba, która faktyczne włada rzeczą.
Różnica między posiadaczem a dzierżycielem jest taka, że pierwszy posiada rzecz dla siebie, a drugi spełnia interesy właœciciela. Dzierżyciel to np. spedytor, przewoŸnik....
Sposoby zawierania kontraktów
Sposoby zawierania kontraktów: (trzeba umieć je scharakteryzować!!!)
ü oferty - podstawowy sposób zawierania umów. Regulują je art. 60-70 KC
ü negocjowanie (rokowania)
ü przetargi
ü aukcje
ü umowa przedwstępna
ü listy intencyjne
Kontrakt nie może być sprzeczny z zasadami obrotu gospodarczego.
Ogólna zasadą w prawie cywilnym jest to, iż oœwiadczenie woli może być złożone w dowolnej formie (pisemnej, ustnej) aby wywołało skutki prawne.
Szczególnymi formami złożenia oœwiadczenia woli są :
ü forma pod rygorem nieważnoœci - wymóg formy pisemnej np. przy pełnomocnictwie ogólnym, o przejęcie długu, przy umowie poręczenia
ü forma dla celów dowodowych - jest ona obligatoryjna jeżeli przedmiotem umowy jest zobowiązanie przekraczające 2000 zł
ü forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych