Paulina Kistella SoiZ
Perspektywy przyjęcia w Polsce wspólnej waluty
Jedynym z wyzwań które stały przed polityką gospodarczą w Polsce u progu transformacji, było przywrócenie stabilności pieniądza. Wymagało to zaciśnięcia polityki pieniężnej i fiskalnej, a także ograniczenie inflacji. Jednym z dowodów zaufania do polskiego pieniądza jest to, że większość krajowych oszczędności jest trzymana właśnie w polskim złotym.
Istotnym elementem przyspieszającym modernizację gospodarki i jednocześnie zwiększającym stabilność makroekonomiczną w Polsce była integracja europejska poprzez przystąpienie Polski do Unii Europejskiej.
Polska po wejściu do UE została równocześnie członkiem unii gospodarczej i walutowej (UGW) jako członek z tzw. derogacją od ogólnych zasad obowiązujących w jej ramach, co oznacza obowiązek przystąpienia do strefy euro, bez ustalonego wyznaczania terminu. Zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej kraje integrujące się i aspirujące do unii gospodarczej i walutowej muszą wypełnić tzw. kryteria konwergencji, czyli doprowadzić do tego, że parametry ekonomiczne osiągną określone, świadczące o ustabilizowaniu gospodarki, wartości podstawowe. Jest to niezbędne do włączenia ich systemów gospodarczych do jednego wspólnego organizmu, którego możliwości dynamicznego i stabilnego rozwoju byłyby wysoce prawdopodobne.6
Kraje członkowskie UE aby wstąpić do strefy euro muszą zrealizować określone uwarunkowania zwane kryteriami konwergencji tj:
Kryterium stabilności cenowej
Kryterium stabilnej sytuacji finansów publicznych
Kryterium stabilności długoterminowych stóp procentowych
Kryterium stabilności kursu walutowego
Korzyści związane z przystąpieniem Polski do strefy euro.
Możemy rozróżnić korzyści bezpośrednie, czyli takie które będą odczuwane w krótkim czasie, oraz pośrednie czyli takie które mogą przypuszczalnie wystąpić w długookresowej perspektywie czasu.
Korzyści bezpośrednie mają charakter trwały i gromadzą się w określonym czasie. Natomiast korzyści pośrednie mają charakter warunkowy, dlatego analizowane są w kategorii szans.
Ma wpływ na redukcję kosztów finansowania działalności gospodarczej
Zwiększenie możliwości akumulacji kapitału i inwestycji finansujących wzrost gospodarczy
Likwiduje ryzyko kursowe oraz koszty jego ubezpieczenia
Zmniejsza koszty transakcyjne, co umożliwia rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
Może otworzyć drogę stabilizacji polskiej gospodarki oraz niwelować różnice w poziomie rozwoju gospodarczego
Stopniowe uniezależnienie się od wahań kursu walut światowych, w szczególności dolara amerykańskiego
Wzrost wymiany handlowej
Swobodny dostęp do oszczędności zgromadzonych w innych krajach strefy euro
Wzrost znaczenia rynku finansowego
Wzrost konkurencyjności całego ugrupowania
Koszty przystąpienia Polski do strefy euro:
Utrata możliwości samodzielnego kształtowania polityki państwa
Wysokie społeczne koszty spełnienia kryteriów niezbędnych do wprowadzenia euro ponoszone przez ludność najmniej rozwiniętą gospodarczo
Mniejsza swoboda reagowania na negatywne cykle w gospodarce
Jednolita polityka monetarna nie zawsze jest korzystna dla wszystkich państw członkowskich
Niepewność co do ustalonego kursu wymiany euro na złote
Rezygnacja z narodowych walut utożsamiana z utrata części suwerenności narodowej
Stosunek polaków do euro
Projekt wprowadzenia w Polsce euro budzi negatywne reakcje. Zdecydowana większość dorosłych Polaków (68%) jest przeciwna przyjęciu przez nasz kraj wspólnej waluty. Odsetek zwolenników wprowadzenia euro należy do najniższych w historii badań CBOS - obecnie decyzję tę popiera jedynie 24% ankietowanych .
Sprzeciw wobec przystąpienia Polski do strefy euro przeważa we wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych. Relatywnie najwięcej zwolenników zastąpienia złotego przez euro jest wśród mieszkańców dużych, ponadpółmilionowych miast (36%) oraz osób o wyższym statusie społeczno-ekonomicznym: badanych z wyższym wykształceniem (29%) oraz ankietowanych o miesięcznych dochodach per capita powyżej 1500 zł (33%). Przeciwnicy przyjęcia przez Polskę euro dominują także w elektoratach wszystkich ugrupowań politycznych cieszących się obecnie największym poparciem społecznym. Stosunkowo najczęściej zwolenników przystąpienia naszego kraju do strefy euro można spotkać wśród sympatyków PO. Najbardziej niechętni temu projektowi są zdeklarowani wyborcy PiS i Nowej Prawicy Janusza Korwin-Mikkego.
Wnioski
Czy Polska powinna przyjąć euro? Pytanie nie podlega dyskusji, gdyż Polska zobowiązała się do przyjęcia wspólnej waluty i podpisała traktat akcesyjny, w którym nie wyznaczono konkretnej daty. Jednak przyjęcie euro nastąpi wówczas, kiedy Polska będzie gotowa po spełnieniu określonych kryteriów. Dotyczy to kwestii nie tylko ekonomicznych ale także prawnych i politycznych. Aspekt prawny związany jest z koniecznością uaktualnienia konstytucji, czyli jej nowelizacji, w której widnieje zapis, że „Narodowy Bank Polski jest jedyną instytucją, której przysługuje prawo emisji pieniądza”. Aby go zmienić, konieczna jest przegłosowanie ustawy w parlamencie, co obecnie nie wydaje się być realne. Natomiast w kwestii politycznej przyjęcie euro zmniejszyłoby suwerenność Polski. Przyjęcie wspólnej waluty przez Polskę ograniczyłoby zakres działania instrumentów polityki gospodarczej, którymi Polska mogłaby się posługiwać. Zaś politykę pieniężna prowadziłby wspólnie dla całej strefy euro Europejski Bank Centralny.
W ciągu ostatnich dwudziestu lat udało się przywrócić stabilny pieniądz w Polsce. Przyjęcie euro powinno pozwolić zachować stabilność pieniądza, jednocześnie dając możliwość szerszej współpracy w ramach Unii Europejskiej. Skuteczne przyjęcie euro wymaga jednak zbudowania konsensusu politycznego w tej sprawie, a następnie prowadzenia polityki gospodarczej gwarantującej spełnienie kryteriów z Maastricht (głównym wyzwaniem w tym zakresie jest ograniczenie nadmiernego deficytu sektora finansów publicznych). Jednocześnie dla ograniczenia kosztów funkcjonowania w unii walutowej należy wprowadzać zmiany, których efektem będzie trwałe wzmocnienie alternatywnych - wobec krajowej polityki monetarnej - mechanizmów dostosowawczych gospodarki. Ponadto, dla ograniczenia ryzyka boomu gospodarczego po przyjęciu euro, należy podejmować działania, które zmniejszą prawdopodobieństwo niewłaściwej alokacji szybko napływającego kapitału zagranicznego związanego z przystąpieniem do strefy euro. Nawiązując do promującego euro hasła „jedna waluta, wiele możliwości”, warto podjąć wysiłek, by przyjęcie euro dało Polsce możliwość szybszego, ale jednocześnie stabilnego rozwoju.
Bibliografia :