Resocjalizacja II rok, III grupa

Projekt własny: Kłusek Marika

Stępień Karina

Szczepanik Dominika

Ślusarczyk Anna

Śliwka Klaudia

Telka Iwona

Trzaskoś Klaudyna

Wolska Weronika

Zbróg Paulina

GRUPA W SZKOLE

1. Definicja grupy.

GRUPA SPOŁECZNA to co najmniej trzy osoby powiązane systemem stosunków uregulowanych instytucjonalnie, posiadające wspólne zadania (cele) i oddzielone od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności. Charakteryzuje się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

Zadaniem grup społecznych jest działanie na rzecz wspólnego dobra — na przykład poprzez podejmowane decyzje.

Grupy społeczne są bardzo zróżnicowane. Wszelkie, nawet nie dające się ściśle wyodrębnić kręgi osób, połączone pozytywnym, tj. akceptowanym poczuciem bliskości, identyfikacji lub członkostwa, stanowią w tym rozumieniu, grupę społeczną. Pojecie grupy społecznej odnosi się właśnie do ludzi, którzy pozostają ze sobą w szczególnych powiązaniach, polegających na poczuciu bliskości, identyfikacji lub poczuciu członkostwa.

Grupę społeczną stanowi rodzina, krąg przyjaciół, stowarzyszenie, wyznanie religijne i naród.

2. Normy.

Normy społeczne to reguły dotyczące zachowania się, obowiązujące wszystkich członków grupy. Normy społeczne w grupie prowadzą do kształtowania dyscypliny, formowania świadomości moralnej, ułatwiają realizację zadań i wprowadzają ład i porządek do działalności grupy. Przestrzeganie ich prowadzi do zwartości, jednomyślności grupy w kwestiach ważnych, zgodności w ustalaniu jej zadań i celów.

Przykłady: klasy szkolne, drużyny harcerskie, organizacje młodzieżowe, samorządowe.

3. Zachowania konformistyczne i jego przyczyny.

Konformizm można zdefiniować jako zmianę zachowania lub opinii danej osoby spowodowaną rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy ludzi.

Przytoczę teraz eksperyment Ascha przeprowadzony na grupie studentów. Asch zorganizował eksperyment dotyczący spostrzegania. Brało w nim udział 5 osób(4 podstawione i 1 ochotnik). Będziemy go rozpatrywać z perspektywy ochotnika. Wszyscy eszli do pokoju.

Eksperymentator pokazał im obrazek:

x

a b c

Uczestnik ma za zadanie określić który odcinek jest najbardziej zbliżony do odcinka x. Ochotnik jest zaskoczony łatwością zadania gdyż, jest pewien, że to odcinek b. Jednak odpowiada on ostatni w kolejności. Pierwszy uczestnik, mówi, że to odcinek a. Ochotnik jest zaskoczony i myśli o nim jako o ślepym lub głupcu. Drugi z kolei uczestnik także twierdzi, że to a. Ochotnik, aż otwiera usta ze zdumienia. Trzeci z uczestników także mówi a. Wtedy ochotnik zaczyna mieć już wątpliwości. Czwarty uczestnik, twierdzi,że a. Wtedy przychodzi kolej na ochotnika, a on odpowiada: „to oczywiście, wiedziałem to od razu”. Jest to swego rodzaju konflikt między własnymi odczuciami, a zdaniem innych ludzi, które jak widać ma na nas ogromny wpływ. Osoby które odpowiadały jako pierwsze były pomocnikami eksperymentatora. Sama ocena była niewiarygodnie łatwa i negatywnych odp. Byłoby niewiele, gdyby tylko badanym pozwalano podejmować decyzje w pojedynką, a nie pod naciskiem grupy. Niestety przy takiej formie ¾ badanych nie zaliczyło zadania. Podstęp był konieczny, aby tak naprawdę zbadać konformizm uczestników, a nie ich spostrzeganie, bo gdyby eksperymentator powiedział uczestnikowi, że jest właśnie badany na uległość i wytłumaczył po kolei co będzie się działo, nikt by nie uległ. Dlaczego? Ponieważ konformizm uważany jest za zachowanie nieatrakcyjne i będące oznaką słabości. Wniosek- ludzie na ogół są konformistami. Szczególnemu konformizmowi ulegają dzieci w szkole, ponieważ nauczyciela wymagają od uczniów pewnego stopnia konformizmu. Bez niego nie dałoby się szkołami kierować. Jednak aspektem konformizmu szczególnie widocznym na poziomie szkoły jest presja wywierana na jednostki przez grupę rówieśniczą. Szczególnie w okresie młodzieńczym, ale też w szkole pods. Na dzieci bardzo łatwo wpływa to co robią inni. Potrzeba bycia akceptowanym, bycia częścią grupy jest bardzo silna. Grupa często rozwija zachowania odrębne, do których należy się dostosować, aby być jej członkiem. Presja ze strony gr. Rówieśniczej bywa często tak silna, że dzieci pozwalają im kształtować swoje zachowanie w dziedzinach, w których ich indywidualne odczucia różnią się od grupowych.

Przyczyny zachowań konformistycznych:

Wpływ normatywny- To właśnie powyższy przykład, czyli chęć uniknięcia kary, takiej jak odrzucenie czy wyśmianie przez grupę, lub uzyskanie nagrody w postaci przyjaźni, czy akceptacji ze strony grupy.

Wpływ informatywny- przekonanie,że moja pierwotna ocena była błędna, a zachowanie innych jest dobre. Jest wiele takich sytuacji, w których dostosowujemy się do zachowania innych, ponieważ ich zachowanie jest dla nas jedyna wskazówką co do właściwego sposobu działania. Krótko mówiąc inni ludzie służą nam do określenia rzeczywistości.

4. Struktura ról i władzy w grupie.

Struktura ról to zestaw określonych ról i wzajemnych stosunków pomiędzy nimi, zdefiniowanych i akceptowanych przez członków grupy. Ludzie pełnią wiele ról. Ludzie uczą się swojej roli od oddziałujących na nich elementów otoczenia. Ludzie są zdolni do szybkiej zmiany jednej roli na inną, kiedy zdadzą sobie sprawę, że sytuacja wyraźnie wymaga dużych zmian. Kiedy pojawia się poważne zakłócenie, ludzie mogą doświadczać niejasności, konfliktu lub przeciążenia ról.

Role społeczne są określonym zestawem wskazań mówiących jak powinno się postępować, jakie ma się obowiązki, uprawnienia, jakiego postępowania mogą oczekiwać inni ludzie. Role społeczne porządkują i określają ludzkie postępowanie i wzajemne kontakty. Role społeczne mogą mieć charakter sformalizowany lub niesformalizowany (określony przepisami jak np. rola dyrektora przedsiębiorstwa lub nie ujęty w przepisach i mało sprecyzowany, ale dość wyraźnie pod różnymi względami określony zwyczajowo, jak np. rola kobiety czy mężczyzny). Tak jak aktor na scenie zachowuje się w sposób stosowany do granej roli, tak też człowiek żyjąc w społeczeństwie znajduje się pod presją, by stosować się do ustalonych zasad i norm postępowania zależnych od tego kim jest czyli w jakiej roli aktualnie występuje. Życie społeczne można porównać do granej sztuki teatralnej, w której nie wszystko wprawdzie napisano do końca, dość jednak wyraźnie naszkicowane zostały główne role. Żyjąc w społeczeństwie, gramy role ojca, matki czy dziecka; role mężczyzny czy kobiety; różne role zawodowe (lekarza, nauczyciela, dyrektora itp.); w szkole role ucznia, nauczyciela. Każdy człowiek gra wiele ról społecznych.

W grupach społecznych wyróżnić można trzy typy struktur społecznych: strukturę komunikacji, strukturę przywództwa (władzy) oraz strukturę socjometryczną.

1. Struktura komunikacji odnosi się do sieci wzajemnych interakcji w grupie, co jest istotne ze względu na szybkość przepływu informacji przy realizowaniu przez grupę celów. Jedną z cech roli przywódczej jest nasilenie interakcji przywódcy z pozostałymi członkami grupy. Komunikowanie się rozumiane jako proces prowadzący do "wyrównywania poziomu informacji" należy do centralnych procesów zespołowych. W każdej grupie występuje zróżnicowanie pozycji ze względu na ilość informacji dochodzących do tych pozycji i liczbę kanałów, którymi te informacje są przekazywane, a które łączą ze sobą poszczególne pozycje. Struktura komunikacyjna może mieć wymiar formalny i nieformalny. Struktura formalna obejmuje przepływ informacji poprzez pozycje społeczne i przez instytucje grupowe.

2. Struktura przywództwa określa relacje poddaństwa i dostęp do władzy jednostek znajdujących się w grupie. Ze względu na styl kierowania grupą jednostki mogą mieć większy lub mniejszy wpływ na podejmowane decyzje. W przypadku tej struktury istotne jest zarówno przywództwo formalne w grupie, jak i istnienie przywództwa nieformalnego. W grupie struktura przywództwa może nie być jasno skrystalizowana (np. grupy koleżeńskie). Przywódca może być narzucony lub wyłoniony samoistnie. Decydują o tym: cechy wrodzone, sytuacja (pokój - wojna), charakteru zadania, cechy grupy (charakter grupy, pozycje w grupie).

3. Struktura socjometryczna określa wzajemne postawy jednostek względem siebie, przede wszystkim więzi emocjonalne, które spajają grupę. Struktura ta kształtuje się pod wpływem indywidualnych potrzeb afiliacyjnych jednostek. Pozwala na opis grupy z punktu widzenia jej dynamiki. W socjometrii struktura ta przedstawiana jest za pomocą socjogramów i tabel socjometrycznych. Test socjometryczny pozwala badać zarówno stosunki interpersonalne, jak i układ pozycji w grupie. Wyróżniane są dwa rodzaje struktur socjometrycznych: niescentralizowane (np. cykl, łańcuch), scentralizowane (np. gwiazda: jedna osoba zajmująca pozycję centralną, pozostałe - peryferyjną). Struktura socjometryczna jest afektywna, oparta na uczuciach i emocjach w grupie. Ma szczególne znaczenie dla małej grupy społecznej. Czynniki wpływające na kształtowanie się grupy socjometrycznej: potrzeba emocjonalna, potrzeba bliskości, podobieństwo postaw, relacje wymiany: potrzeba nagradzania i satysfakcji.

Wyróżniamy grupy o strukturze:

• koła- przywódca staje przed członkami grupy,

• związanej - przywódca stoi przed całą grupą,

• liniowej - dwóch pośredników

• łańcuchowej - przywódca porozumiewa się z nieformalnym przywódcą,

• okręgu - grupa jest samodzielna,

• pełnej - każdy integruje się z każdym i może zostać wyłoniony tymczasowy przywódca - mamy wtedy do czynienia z grupa autonomiczną.

5. Style kierowania grupą.

●Styl autokratyczny - Przywództwa charakteryzuje przywódcę, który zazwyczaj: centralizuje uprawnienia, narzuca metody pracy, jednoosobowo podejmuje decyzje, ogranicza uczestnictwo pracowników, zachowuje dystans w stosunku do podwładnych i skupia się na ścisłej kontroli pracowników. Zazwyczaj bywa apodyktyczny w przestrzeganiu norm prawnych, samodzielnie udziela nagan i pochwał.

●Styl demokratyczny - Charakteryzuje przywódcę, który przede wszystkim koordynuje pracę zespołu, stara się stworzyć dobre stosunki między pracownikami, dba o właściwa atmosferę pracy i motywację. Przywódca włącza pracowników do podejmowania decyzji, deleguje uprawnienia, zachęca do uczestnictwa w decydowaniu o metodach i celach pracy.

●Styl nie ingerujący - Charakteryzuje się on biernością kierownika przejawianą wobec wykonywanych przez niego funkcji oraz w stosunku do podległych mu pracowników. Kierownik nie jest zdolny do sprawowania konkretnej władzy oraz do kontrolowania zadań podwładnych. Nie potrafi też koordynować ich działań. Pozostawia swoim pracownikom pełną swobodę w podejmowaniu decyzji i wykonywaniu pracy w sposób, jaki uznają za stosowny. Nie wypowiada również swoich ocen i sądów. Styl taki nie może być realizowany przez dłuższy czas.

Na podstawie analizy funkcjonowania grup zadaniowych wyodrębniano wymiary, które mogą różnicować kierowników bardziej i mniej efektywnych w podobnej sytuacji. Prekursorskie analizy Roberta Balesa (1950, 1958) doprowadziły do wyróżnienia dwóch wymiarów, na których można różnicować zachowania liderów w grupach: zorientowanie na zadania oraz na stosunki społeczne wewnątrz grupy. Zależnie od nasilenia tych orientacji uzyskiwano różne rezultaty w zakresie jakości funkcjonowania grupy, jej efektywności, poziomu zadowolenia jej członków i tym podobne. Podejście to zaowocowało wieloma badaniami i analizami. Obecnie najpopularniejsza chyba jest tak zwana „siatka kierownicza” (Blake i Mounton, 1964), która z kombinacji dwóch czynników (orientacji na ludzi i orientacji na zadanie) wyróżnia 5 podstawowych stylów kierowania:

1. styl zadaniowy - w którym kierownik przejawia wyłączne i duże zainteresowanie zadaniami;

2. styl osobowy - wyłączne i duże zainteresowanie ludźmi;

3. styl unikowy - brak zainteresowania ludźmi i zadaniami;

4. styl zachowawczy - średnie zainteresowanie zadaniami i ludźmi;

5. styl optymalny - duże zainteresowanie zadaniami i ludźmi.

Jak podejmowane są decyzje w grupach społecznych

Przebywając w grupie nie jesteśmy zwykle wyłącznie biernymi obserwatorami naszych zachowań- stajemy się uspołecznieni, nawiązujemy kontakty, poznajemy innych, dyskutujemy i kłócimy się. Krótko mówiąc współdziałamy z innymi. Teraz zajmiemy się aspektem interakcji społecznych, mianowicie podejmowaniem decyzji w grupie, w której dwie osoby lub więcej osób łączy swoje wysiłki w celu wypracowania wspólnej decyzji. Czy rzeczywiście w sytuacji decyzyjnej obowiązuje zasada „ co dwie głowy to nie jedna”. Większość z nas zgadza się z tą tezą. Pojedyncza osoba może mieć dziwaczne i bezsensowne pomysły, ale jeśli będzie nas kilkoro, możemy przedstawiać sobie wzajemnie nasze pomysły i rozważywszy wszystkie, wypracować lepsza decyzję.

Wiele potocznych poglądów dotyczących zalet podejmowania decyzji w grupie okazało się fałszywymi. W którym przypadku decyzja zostanie podjęta w sposób bardziej wyważony i trzeźwy: gdy wyrazi ją pojedyncza osoba czy grupa debatująca nad danym problemem? W przeciwieństwie do potocznego myślenia, grupy dochodzą często do bardziej skrajnych ocen niż jednostki. Wbrew zdrowemu rozsądkowi, grupy są często mniej twórcze i sprawne niż pojedynczo działające osoby.

6. Procesy w grupie:

a) Facylitacja społeczna - jest to napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie łatwiejszych zadań, lecz gorsze wykonanie zadań trudniejszych. W artykule opublikowanym w 1965 roku Robert Zajonc zaproponował doskonałe teoretyczne wyjaśnienie wpływu obecności innych na lepsze wykonanie działań dobrze wyuczonych oraz sprawne wykonanie dominujących reakcji, a jednocześnie gorsze wykonanie działań nowych lub słabo wyuczonych. Tok rozumowania Zajonca był następujący: Po pierwsze, obecność innych podwyższa pobudzenie psychiczne ludzi (tzn. podwyższa się nasza witalność), po drugie w trakcie takiego pobudzenia można łatwo wykonać czynności proste, jednak trudno poradzić sobie z zadaniami nowymi lub skomplikowanymi.

Badacze stworzyli trzy teorie wyjaśniające rolę pobudzenia facylitacji społecznej. Pobudzenie może wywołać szczególnego rodzaju żywotność i czujność; może uwrażliwić nas na fakt, że jesteśmy poddani ocenie; wreszcie może rozpraszać naszą uwagę. Pierwsza teza podkreśla, że obecność innych może nas ożywiać. Gdy czytamy książkę w samotności nie musimy zwracać uwagi na nic innego poza książką; natomiast w obecności innej osoby musimy być przygotowani, że uczyni ona coś, co będzie wymagało naszej reakcji. Ponieważ trudno jest przewidzieć zachowania ludzi, dlatego w ich obecności znajdujemy się w stanie wyższej gotowości. Druga teoria podkreśla fakt, że ludzie mają problemy w związku z obecnością innych ludzi. Jeden z nich sprowadza się do pytania, co myślą o mnie inni? „Lęk przed oceną” wywołuje w nas obawy i napięcie (pobudzenie), gdyż zdajemy sobię sprawę z tego, że inni oceniają nasze postępowanie. Zgodnie z tym nasze pobudzenie nie jest wywołane przez sama obecność innych, lecz podejmowanie przez nich oceny naszego postępowania. Trzecie wyjaśnienie wzrostu pobudzenia obudzenia innych łączy się z rozpraszaniem naszej uwagi. Jesteśmy czujni w obecności innych osób z tą różnicą, że tutaj nacisk położony jest na konflikt, który w nas powstaje związku z zakłóceniami w trakcie realizowanego działania. Każdy rodzaj zakłóceń - czy to obecność innych, czy to hałasy docierające zza ściany - utrudniają koncentrację nad tym, co robimy.

Eksperyment z karaluchami

Robert Zajonc wraz ze współpracownikami zbudował urządzenie, które miało pomóc w rozwiązaniu kwestii wpływu dużej liczby karaluchów na ich zachowanie. Badacze umieścili silne źródło światła, które jest dla nich szkodliwym bodźcem, w jednym końcu pokonywanej przez nie trasy i dokonywali pomiaru szybkości ich ucieczki do drugiego, zaciemnionego końca trasy. Aby insekty wystąpiły w roli widzów, w tym celu karaluchy zostały umieszczone w przejrzystym, plastikowym pudełku, bezpośrednio obok trasy ucieczki. Teraz nie miały już innego wyjścia i musiały obserwować działania pojedynczych uciekinierów. Okazało się, że karaluchy wykonywały zadanie szybciej w obecności innych, niż gdy były same; ich zachowanie uległo wzmocnieniu tylko dzięki obecności innych karaluchów. Innym razem karaluchy umieszczono w labiryncie z kilkoma możliwymi drogami ucieczki, jednak tylko jedna z nich prowadziła do zaciemnionej części pudełka. W trakcie wykonywania tego zadania karaluchy zademonstrowały odmienny wzorzec zachowania: w obecności innych karaluchów wykonanie zadania trwało dłużej niż gdy były same.

Podsumowując, gdy jesteśmy wśród innych, lepiej wykonujemy proste, wyuczone zadania lecz gorzej radzimy sobie z zadaniami trudnymi, wymagającymi opanowania nowych czynności.

b) próżniactwo społeczne - uspokojenie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania; uspokojenie osłabia wykonanie zadań prostych, lecz ułatwia wykonanie zadań trudnych

Problem wpływu wspólnej pracy na nasze działanie badał po raz pierwszy

Max Ringelmann. Wykazał on, że w sytuacji przeciągania liny przez zespół

mężczyzn poszczególne osoby wkładały mniej wysiłku w wykonywane zadanie w porównaniu z samodzielną pracą tego samego rodzaju.

Próżniactwo społeczne zależy od uspokojenia wynikającego z poczucia, że nasze działania nie mogą być oceniane. Eksperyment, aby potwierdzić ta tezę polegał na tym aby studenci krzyczeli najgłośniej, jak tylko potrafią, sugerując, że badają skutki hałasu wywołanego przez grupę. W jednej grupie studenci sądzili, że czynią to samodzielnie, a w drugiej, że krzyczą wspólnie z piątką innych osób. (Badani mieli zasłonięte oczy oraz słuchawki na uszach, nie mogli więc zorientować się, co robią inni). Próżniactwo społeczne, czyli mniejszy poziom krzyku, ujawniał się wówczas, gdy badani sądzili, że krzyczą razem z innymi.

Kolejny eksperyment wykonany przez Wiliamsa i Jacksona pokazywał, że gorzej pracowali ci studenci, którzy rozwiązywali łatwe zadania i byli przekonani, że ich indywidualny wkład pracy niebędzie oceniany. Lepiej pracowali studenci, którzy rozwiązywali trudniejsze zadania i byli przekonani, że ich indywidualny wkład pracy nie będzie oceniany.

Bibliografia:

1. Aronson Elliot, Wilson Timothy D., Akert Robin M. - „Psychologia społeczna Serce i umysł”, Poznań 1997.

2. Aronson Elliot - „Człowiek istota społeczna”, Warszawa 2006.

3. Benesch Hellmuth - „ Atlas psychologii”, tom I i II, Warszawa 2003.

4. Fontana Dawid - „Psychologia dla nauczycieli”, Poznań 1998.

5. Modzelewski Wojciech - „Wprowadzenie do socjologii”, Katowice 1999.

Dodatkowe pomoce:

- plakat,

- zabawa: milionerzy,

- test socjometryczny,

---