Kościelska M.: „Oblicza upośledzenia”

REPREZENTACJA JA - POCZUCIE TOŻSAMOŚCI

R.Zajonc - reakcja emocjonalna na bodziec może wyprzedzać świadome procesy poznawcze. Sugeruje to możliwość percepcji siebie w przypadku występowania negatywnych emocji związanych z Ja.

Stosunek do Ja i poczucie własnej wartości kształtuje się u dzieci głównie w rezultacie ocen, które odbierają one z otoczenia gdy matka patrzy na dziecko, to , co wyraża jej twarz, pozostaje w bezpośrednim związku z tym, co ono widzi. Dziecko tworzy swoja tożsamość poprzez spojrzenia innych

U dzieci wychowanych w zakładzie dodatkowo zachodzą okoliczności, utrudniające kształtowanie reprezentacji Ja, związane z depersonalizacją stosunków i brakiem trwałej więzi między dz a personelem.

Pierwsze przejawy zdolności rozpoznania siebie na zdjęciu pojawiają się w wieku ok.9mż

• W wieku 15mż dz są zdolne do odróżniania siebie od innych, a umiejętności rozpoznania siebie na zdjęciu nabywają w wieku ok. 15-18mż

Badania Moniki Dybowskiej

polegało na rozpoznaniu siebie na zdjęciu. Jest to sytuacja angażująca procesy poznawcze- rozpoznanie własnego wizerunku, ale też procesy emocjonalne, związane z wyrażaniem stosunku do siebie

• Wzięło udział 12 dz:

6DZ i 2 CH chodziło do przedszkola specjalnego i mieszkało z rodzicami, w wieku 7-8lat

4dz: 3DZ i 1CH przebywało w DPSie, w wieku 5-6lat

• LNI bądź UNI

• Wykonano także zdjęcia wychowawczyni

• Autorka wykonywała serię zdjęć na terenie zakładu i przedszkola. Były to zdjęcia:

1. Portretowe

2. Grupowe (cała postać dziecka)

3. Z modyfikacją wyglądu (bez górnej części garderoby)

• Kierowano się myślą, aby umożliwić rozpoznanie siebie:

- w warunkach zew wyodrębnionej postaci;

- w warunkach wymagających wyodrębnienia siebie spośród innych;

- w warunkach różniących spostrzeganą na zdjęciu postać od obcej

• Badanie polegało na zaproponowaniu dziecku oglądaniu zdjęć w warunkach indywidualnego kontaktu z eksperymentatorką,

• Czas oglądania zdjęć mieścił się w granicach 15-25min

• Zasadniczą metodą była obserwacja - zwracano uwagę na następujące aspekty zachowania się:

- fiksacja wzroku, jej przedmiot i czas trwania

- wskazywanie gestem

- emocja wyrażane w trakcie oglądania zdjęć

- ustosunkowania wyrażane do poszczególnych zdjęć lub osób na nich przedstawionych

• Za wskaźniki rozpoznawania siebie i innych na fotografiach przyjęto:

- zachowania specyficzne (używanie imienia lub zaimka osobowego)

- zachowania niespecyficzne (dłuższe przyglądanie się, pokazywanie palcem, identyfikowanie elementów ubrania czy innych cech postaci, używanie określeń porównujących lub wskazujących na przynależność osoby, a także inne zachowania niewerbalne, ujawniające stosunek emocjonalny do obrazu)

Wyniki badań:

• Prawie wszystkie dzieci wykazały umiejętność rozpoznania siebie na zdjęciu

• 11 dzieci rozpoznało siebie na zdjęciach portretowych, 10 na grupowych i 9 na zdjęciach „rozbieranych”

• Niekorzystnie zwrócił uwagę sposób okazywania rozpoznania się:

- 3 dz użyło zaimka „ja” (portret), a tylko jedno na zdjęciu grupowym

- połowa używała własnego imienia (portret), 3 na grupowym

- w pozostałych przypadkach były to inne określenia słowne albo zachowania niewerbalne

• Pozytywna relację emocjonalną na własny obraz wykazało 7 dzieci, w 5 przypadkach zanotowano obojętność albo reakcję negatywną

• Zdjęcie grupowe: 5 reakcji pozytywnych, a 7 negatywnych lub obojętnych

• Skala reagowania emocjonalnego była bardzo duża: od wyraźnych przejawów radości, piszczenia, przytualania zdjęć, głaskania i usiłowania zatrzymania dla siebie, poprzez rezerwę, obojętność, brak zainteresowania; po plucie, darcie i ucieczkę z pokoju

• Niski wskaźnik pozytywnych reakcji na swoje zdjęcia dowodzi problemów emocjonalnych u badanych dzieci i sugeruje negatywny stosunek do Ja i niską samoocenę

• Przewaga reakcji niewerbalnych, wyrażających rozpoznanie, w zestawieniu z werbalnymi - świadczy o silnych emocjach, wywołujących regres w sposobie komunikowania się

• Przewaga reakcji pozytywnych na zdjęcie wychowawczyni w zestawieniu z reakcjami na zdjęcie własne dzieci może sugerować iż osoba wychowawczyni stanowi wsparcie dla ich poczucia tożsamości i jest pomocna w psychicznym funkcjonowaniu; może też znaczyć, że ta osoba jest ważniejsza dla dzieci niż dzieci dla siebie samych (słabe Ja)

Wnioski:

W badanej grupie dzieci miano do czynienia z różnymi nieprawidłowościami w rozwoju struktury i funkcji Ja:

• Niewykształcenie ja podmiotowego i przedmiotowego

• Niewyodrębnienie Ja indywidualnego ( przy istnieniu poczucia tożsamości grupowej)

• Ja „wew puste” (kreowane z przyłączanych do niego elementów świata zew)

• Ja o zdartych granicach, dążące do symbiozy

• Ja zdepersonalizowane

• Ja nie zaakceptowane

• Ja dążące do samounicestwienia

• Ja opóźnione w rozwoju

Wpływ patologii Ja na funkcjonowanie poznawcze obserwowano jako:

• Zahamowanie czynności eksploracyjnej (brak zainteresowania poznawaniem rzeczywistości zew, a także zdobywaniem info na swój temat)

• Deformacje percepcyjne

• Myślenie życzeniowe

• Traktowanie rzeczywistości zew jako niespecyficznego materiału stymulującego

• Brak kontroli nad procesami poznawczymi

Udało się uchwycić związek zachodzący między patologia rozwoju Ja a funkcjonowaniem procesów poznawczych, codla rozumienia zjawiska UU wydaje się istotne

Widoczny był związek pomiędzy nieprawidłowym rozwojem Ja a zaburzeniami stosunków uczuciowych z otoczeniemW tworzeniu się upośledzenia istotną rolę odegrały czynniki traumatyczne uczuciowe, blokujące równocześnie rozwój Ja i f-cjonowanie poznawcze
OBRAZ WŁASNEGO CIAŁA A AKTYWNOŚĆ RUCHOWA.
1. BADANIE JOANNY MUŚKO(1992) dot. tzw. Ja cielesnego:
-poszukiwanie związku między obrazem Ja a funkcjonowaniem DZ
-na ile obraz własnego ciała determinuje aktywność ruchową
-w badaniu brały udział DZci z MPD, których sprawność ruchowa była umniejszona z powodów organicznych
-za Wincottem-> założenie, że sposób wykorzystywania potencjału ruchowego nie zależy jedynie od stopnia uszkodzenia neuronu ruchowego, ale jest funkcją psychologicznego obrazu Ja cielesnego
-Obraz własnego Ja u DZ kształtuje się gł. pod wpływem przekazania mu tego obrazu przez matkę (matka pierwsza wytwarza sobie obraz cielesny DZ i przybiera doń emocjonalne ustosunkowanie). Sposób, w jaki kontaktuje się ze swoim DZ, przede wszystkim na płaszczyźnie fizykalnej (dotykanie, pieszczoty itd.) jest dla DZ podstawowym źródłem wiedzy o swoim ciele i źródłem jego wartościowania.
Matki, które dowiadują się o uszkodzeniu ciała swojego DZ i obserwują deformacje fizykalne jego ciała, przeżywają rodzaj psychicznej traumy.
Różny sposób dawania sobie rady z traumą przez matki będzie skutkował różnego typu ustosunkowaniami wobec ciała DZ i wobec niego samego. Tym samym-nowa zmienna interweniująca w przebieg kształtowania się Ja cielesnego u DZ.

a. CHARAKTERYSTYKA BADAŃ:
-badaniom poddano 8 DZci i ich matki, w wieku od 2,3 do 3,9 lat,6 chłopców i 2 dziewczynki, przebywających na Oddziale Dziecięcym STOCER w Warszawie
-DZci z rozpoznaniem MPD, ale o różnym stopniu sprawności ruchowej:
* czworo DZci miało porażenie spastyczne rozległe, czterokończynowe (nie chodziły, poruszały się na
czworaka lub pełzając)
* czworo DZci miało ograniczenia ruchowe mniejszego stopnia (troje chodziło, jedno potrafiło stać)
-matki udzielały obszernego wywiadu psychologicznego dot. rozwoju DZci oraz problemów zw. ze swoim macierzyństwem oraz były obserwowane ze swoim DZ na terenie domu
-w celu zdiagnozowania obrazu cielesnego Ja u DZci-> kilka eksperymentów klinicznych, gdzie zachowanie DZci było rejestrowane kamerą video i poddawane drobiazgowej analizie

- w skład badanych aspektów obrazu własnego ciała u DZci wchodziły:
*wiedza DZ o własnym ciele i jego funkcjach- kryteria analizy to:
~umiejętność lokalizowania poszczególnych części ciała
~umiejętność angażowania poszczególnych części ciała przy wykonywaniu czynności celowych
~możliwość dokonywania manipulacji na własnym ciele za pomocą innych części swojego ciała
*umiejętność posługiwania się ciałem: kryterium stanowiła tu adekwatność użycia różnych jego
części w sposób najbardziej dostosowany do charakteru zadania
*stosunek do własnego ciała: badany pośrednio poprzez:
~ sposób udostępniania go do kontaktu fizycznego z drugą osobą (dotykanie itd.)
~ gotowość do przekraczania granicy fizycznej odrębności drugiej osoby
~ tzw. kateksje libidynalne, czyli sposób zachowania się DZ w sytuacji obnażania

-zdobyciu informacji służyły zaaranżowane sytuacje o charakterze eksperymentu klinicznego (zachowania DZci poddane analizie jakościowej) w różnego rodzaju zabawy, w których DZ miało:
~łapać, rzucać, turlać i kopać piłkę
~wydobyć cukierek z pudełka przykrytego chusteczką
~zdjąć ze swojego ciała (zamknięte oczy) drobny przedmiot przy użyciu rąk lub bez ich użycia
~dosięgnąć obiekt z pokonaniem po drodze przeszkody fizykalnej
~dosięgnąć obiekt z naruszeniem granicy Ja drugiej osoby
~wykonać polecenia zw. z ułożeniem własnego ciała zgodnie z instrukcją
~”baraszkowanie” z osobą dorosłą
~zdjąć ubranie i dowolnie zachowywać się w sytuacji bycia „naguskiem”

b. WYNIKI BADAŃ:
Duże różnice między dziećmi w sposobie zachowania się ruchowego!
We wszystkich próbach obserwowano zróżnicowanie wiedzy, umiejętności i ustosunkowań do własnego ciała.
„Linia podziału między dziećmi ujawniającymi:
*większą i mniejszą wiedzę o budowie i funkcjach swojego ciała
*większą i mniejszą umiejętnością celowego używania różnych części ciała
*mniej lub bardziej pozytywne ustosunkowanie do własnego ciała
nie przebiegała równo pomiędzy grupą DZci bardziej i mniej sprawnych motorycznie (chodzących i niechodzących).”

„Istnieje bardzo wyraźny związek pomiędzy stosunkiem DZci do własnego ciała, wiedzą na jego temat i umiejętnością posługiwania się nim a obrazem ciała DZci, jaki wytworzył się w umysłach ich matek, oraz stosunkiem emocjonalnym do niego.”
(przykład Michała, dla którego matki przyjście DZ na świat nadało sensu jej istnienia- traktowała go jak najpiękniejsze DZ na świecie, nie miała zahamowań w pielęgnowaniu syna z porażeniem czterokończynowymMichał ujawniał najbardziej pozytywny stosunek do własnego ciała)
Inne od w/w postaw matek:
-matki, które nie potrafiły poradzić sobie z traumą uszkodzonego DZ (ruchowe zahamowanie w
kontakcie z DZ, nie cieszyły się DZ) lękowy i niechętny stosunek DZ do ciała, mało o nim wiedziały i
często odmawiały współpracy
-matki, które po okresie pierwszego szoku dały sobie emocjonalnie lepiej radę z sytuacją, ale ich
kontakt z fizycznością DZ nacechowany był ambiwalencją; stosunek do DZ determinowany był
wprost przez stopień jego ruchowego upośledzenia, ale wpływ miały też inne czynniki (poczucie
wsparcia od męża i rodziny, oczekiwania dot. roli jaką miało spełniać DZ w ich życiu, poczucie
własnej wartości itd.) rozwój DZ pełen nierównomierności (dawały radę w jednych sytuacjach, w
innych- bezradni)

c. WNIOSKI:
Wyniki istotne znaczenie m.in. z dwóch powodów:
*charakter praktyczny, dot. wskazań rehabilitacyjnych: „podstawową rolę obrazu Ja w kierowaniu ruchami własnego ciała oraz na znaczenie emocjonalne relacji z otoczeniem dla kształtowania tego obrazu”uwzględnienie tego daje nowe szanse w rehabilitacji
*charakter teoretyczny, dot. szerszej refleksji na temat zw. między organicznym uszkodzeniem a psychicznym funkcjonowaniem: „Znaczenie obrazu Ja oraz relacji emocjonalnych dla aktywności ruchowej potwierdza nasze domniemania dla znaczenia tych zmiennych dla aktywności poznawczej”

2. POCZUCIE WŁASNOŚCI.
Badania Teresy Kaczmarek (1990)- duże znaczenie poczucia własności dla diagnostyki stanu Ja u DZci.
a. POCZUCIE WŁASNOŚCI W ORZEBIEGU PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU. POJĘCIA I ZAŁOŻENIA BADAŃ.
„poczucie własności- zdolność (i gotowość) jednostki do ujmowania swych relacji z otoczeniem w płaszczyźnie moje-nie moje.” Z rozwojowego punktu widzenia: uformowanie się gotowości do ujmowania relacji z otoczeniem na wymiarze „moje-nie moje” wymaga wcześniejszego wytworzenia się zróżnicowania ja-świat, ja-inni.
Geneza kształtowania się tej zdolności- dwie tendencje rozwojowe:
-w stopniowym dojrzewaniu DZ do pokonywania, charakterystycznej dla wcześniejszej fazy rozwoju, tendencji do synkretycznego (globalnego, niezróżnicowanego) spostrzegania siebie i otaczających przedmiotów
-w stopniowym dojrzewaniu DZ do pokonania tendencji do pozostawania w symbiozie z matką- pierwotnym obiektem społecznym
Moment „spotkania się” tych dwóch tendencji przypada na 2r.ż, zaś między 3 a 5r.ż. DZci ujawniają szczególną aktywność w badaniu różnego typu relacji ja-świat zewnętrzny.

Trzy sposoby przejawiania się poczucia własności (T. Kaczmarek):
-subiektywne przeświadczenie osoby o jej wyłącznym prawie do korzystania z danego obiektu i do
dysponowania nim
-świadome identyfikowanie się z obiektem i spostrzeganie go jako dla siebie charakterystycznego
-spostrzeganie siebie jako autora, twórcy obiektu, sprawcy jego istnienia

Te trzy typy poczuć odpowiadają trzem rodzajom relacji własności, określanym przez autorkę jako:
-relacja posiadania
-relacja przynależności
-relacja pochodzenia
Można obserwować przenikanie się wyróżnionych relacji.

„Wyrażanie „posiadania” służy ustalaniu granic Ja (poczuciu autonomii); akcentowanie „przynależności” służy samoidentyfikacji (poczuciu tożsamości), a ujawnianie „pochodzenia” ma znaczenie dla kształtowania się podmiotowości (poczucia sprawczości).”
Ustalanie granic, samoidentyfikacja i podmiotowość służą umacnianiu się indywidualności jednostki, czyli przyczyniają się do rozwoju Ja (każde na specyficznej dla siebie drodze).

Zachowania diagnostyczne dla relacji:
*POSIADANIA u DZci:
A. zachowania pojawiające się w odpowiedzi na utratę przedmiotu lub zagrożenie stanu posiadania (np. trzymanie przedmiotu przy sobie, powierzanie do pilnowania itd.); świadome udostępnianie rzeczy innym; reakcje protestu w sytuacji utraty przedmiotu, ewentualnie połączone z próbami jego odzyskania
B. honorowanie prawa innych osób do posiadania przedmiotów na własność (powstrzymywanie się od sięgnięcia przedmiotu postrzeganego jako „cudzą własność”, negocjowanie prawa do chwilowego użycia cudzej własności)
*PRZYNALEŻNOŚCI u DZci:
A. zachowania i wyrażenia polegające na porządkowaniu rzeczy osobom
B. traktowanie przedmiotu jako przedmiotu identyfikacyjnego ( „Nie ma tej dziewczynki w białym”)
C. użycie cudzego przedmiotu jako rekwizytu identyfikującego daną osobę
*POCHODZENIA i DZci:
A. reakcje emocjonalne zw. z poczuciem sprawstwa (duma lub wstyd z wytworzonego dzieła)
B. wyrażanie autorstwa
C. ekspresja emocjo negatywnych z powodu zniszczenia dzieła albo niemożności dysponowania nim

Z badań Kaczmarek nad fazami rozwoju poczucia własności wynika, że wszystkie w/w typy relacji występują między 2 a 6r.ż, ale zmieniają się ich proporcje i widoczna jest dynamika przekształceń w zakresie funkcji poszczególnych typów zachowań. I tak:
*u DZci 2-3letnich faza wyznaczania podstawowych granic Ja: dominują zachowania charakterystyczne dla ustalenia relacji posiadania;
*u DZci 4-letnich: pojawia się znaczący wzrost zachowań wyrażających relację przynależności; służą one dokonywaniu samoidentyfikacji i budowaniu poczucia tożsamości
*u DZci 5-letnich:szczególnego znaczenia nabierają zachowania sprawcze, akcentujące udział DZ w powstawaniu zmian w otoczeniu; podkreślenie relacji pochodzenia służy budowaniu poczucia podmiotowości

b. POCZUCIE WŁASNOŚCI U DZ UU. MODELE ROZWOJU.
Badania Kaczmarek, dot. manifestacji poczucia własności u małych DZ z UU, miały charakter longitudinalny i polegały na zbieraniu materiałów z sesji terapeutycznych w okresie 1-4lat. DZci poddawano oddziaływaniom ukierunkowanym na wspomaganie rozwoju Ja (wspólnie z Kościelską).

Wyniki wykazały, że „u DZci z lekkim i umiarkowanym UU mogą pojawiać się manifestacje poczucia własności w okresie zbliżonym do normy rozwojowej, pełnić podobną funkcję w kształtowaniu Ja i mieć podobną dynamikę przebiegu. Ale mogą też występować odstępstwa od normalnego modelu procesu rozwojowego, wskazujące na patologię w kształtowaniu się Ja.”
U badanych DZ występowały 3 podstawowe formy nieprawidłowości:
*znaczne opóźnienie w pojawianiu się manifestacji poczucia własności
*bardzo nasilone manifestacje jednego typu relacji
*niewystępowanie określonych typów relacji

Przykład Ewy z Zespołem Downa „świadectwo możliwości zbliżonego do normy kształtowania się poczucia osobowego Ja i jego atrybutu, jakim jest poczucie własności, u DZ z defektem genetycznym typu Zespół Downa.”

Przykład Kasi „bardzo duża koncentracja zachowań służących ustanowieni relacji posiadania; za znacznym opóźnieniem pojawiła się gotowość do wyrażania relacji przynależności, natomiast aż do 5r.ż. nie wystąpiła tendencja do ustanawiania relacji pochodzenia. Te formy zachowań świadczą o ogólnym znacznym opóźnieniu procesy rozwijania się Ja osobowego, a zarazem świadczą o patologii tego procesu, polegającej na przedłużeniu się fazy symbiozy.” Tendencja do nadopiekuńczości matki utrudniła separację i indywiduację Ja dziewczynki.

Przykład Małgosi „jako pierwsza pojawiła się relacja przynależności, i to w stopniu sugerującym nasiloną potrzebę dokonywania przez dziewczynkę samoidentyfikacji. Potrzebę tę można rozumieć w kontekście społecznych doświadczeń dziewczynki, której matka dążyła do tworzenia z córką jednej całości.”

Przykład Piotra „najwyraźniejsza i najwcześniejsza występująca pojawiała się gotowość do akcentowania swojej podmiotowości (ochrony linii działania). Tę nasiloną tendencję (odwrotną niż normalna kolejność rozwojowa) można zrozumieć w związku z doświadczeniami społecznymi chłopca.”
PODSUMOWUJĄC: dziecięce Ja wyraża się poprzez demonstrowanie poczucia własności wobec przedmiotów różnego rodzaju w relacjach. Wśród DZci z UU występują odstępstwa id normalnego przebiegu rozwoju poczucia własności. Wiąże się to z różnego typu brakami w kształtowaniu się Ja a doświadczeniami społecznymi, szczególnie w kontakcie z matką (a nie obniżonym I.I.!).

3. BADANIA IWONY OLECHOWSKIEJ:
-wskazują na umiejętność DZci z UU przyjmowania tzw. Pozaosobistej perspektywy w spostrzeganiu społecznym: „DZci o obniżonym I.I. potrafią uwzględniać sytuację partnera interakcji, liczyć się z jego właściwościami i dostosowywać do niego swoje zachowanie.”

-DZci określone jako UU mogą ujawniać właściwość, która ma ogromne znaczenie dla współżycia społecznego i psychicznego rozwoju jednostki- wrażliwość na ludzi (interpersonalna wrażliwość).

4. BADANIA HANNY SZCZEPAŃSKIEJ:
-dotyczyły kompetencji językowych
-przy zastosowaniu tradycyjnych wskaźników w rozwoju mowy (zasób leksykalny, gramatyczność wypowiedzi, poprawność artykulacji) poziom rozwoju badanych DZci był obniżony
-eksperyment dot. zmienności funkcjonowania językowego w zależności od spostrzeganych cech dorosłego partnera interakcji
-„Z wyjątkiem DZci najsłabiej mówiących, niezdolnych do modyfikowania języka, wszystkie inne dostosowywały swój sposób porozumiewania się do partnera. DZci były wrażliwe na ocenę swoich wypowiedzi.”

-„wrażliwość interpersonalna stwarza szanse uczenia się od ludzi wszystkiego, co w życiu potrzebne. Jeśli tych umiejętności DZciom brakuje, można domniemywać, że ich kontakty z ludźmi były mało wartościowe lub wręcz szkodliwe dla rozwoju.”

5. MAŁGORZATA RENDASZKA analiza sposobu zachowania się osoby dorosłej w zabawie z dziećmi na terenie zakładu: istotny wpływ jego na przebieg interakcji+ wpływ zainteresowania zabawą , przebieg interakcji między DZćmi i stopień twórczości w zabawie.
„nie ma jednego wzoru zachowania się osoby dorosłej w zabawie z DZckiem, który byłby uniwersalnie dobry albo zły.” Ponadto: zmiana zachowania osoby dorosłej pod wpływem choćby zmian materiału zabawy +utrudnienia zw. z funkcjonowaniem w zakładzie

6. EWA GŁÓD- badania nad gotowością komunikacyjną DZci wychowywanych w zakładzie:
-skonfrontowanie dwóch stylów funkcjonowania dorosłego w diadzie w kontakcie z DZ:
*styl prezentowany przez wychowawczynie: cechuje się narzucaniem DZ linii działania, krytyczną oceną ich zachowania, ignorowaniem komunikatów od DZ, nieuwzględnianiem ich potrzeb i pragnień obniżenie gotowości DZ do dzielenia się doświadczeniami, ograniczał do minimum wymianę emocjonalną, nasilał zachowania patologiczne (typu psychotycznego)
*styl eksperymentatorki: otwarcie na komunikaty DZ, spolegliwość i uznawanie dziecięcej linii aktywności podniesienie atrakcyjności kontaktu
- ogólnie więc:
*badania potwierdzają tezę o wrażliwości interpersonalnej i zależności zachowania DZ a styl funkcjonowania dorosłego
*styl służący poprawnemu funkcjonowaniu DZ: podnosi ich aktywność zabawową, twórczość, gotowość komunikacyjną

Charakter wczesnych stosunków DZ z matką ma zasadnicze znaczeni dla rozwoju Ja;
Stan funkcjonowania Ja odgrywa rolę w sterowaniu procesami poznawczymi. !!!

6. MONIKA DYBOWSKA- studia nad reprezentacją Ja u DZ wychowywanych w DPSie oraz uczęszczających do przedszkola specjalnego metodą konfrontacji ze zdjęciami:
„Badania ujawniły u wszystkich DZci objawy bardzo znacznego niedorozwoju funkcji Ja, zatarcia czy niewykształcenia jego granic, braku poczucia tożsamości indywidualnej, poczucia autonomii i kontroli, braku wiedzy o Ja, dezakcpetacji siebie, a także dążenia do unicestwienia siebie. Wyraźnie rysował się związek między typem patologii Ja i okresem, w którym ona powstała, a rodzajem przeżytej przez DZ traumy: nieprzebyciem fazy symbiotycznej, porzuceniem, izolowaniem od kontaktu, doświadczeniem nieakceptacji czy wręcz wrogości, brakiem trwałej więzi z wybraną osobą dorosłą.”

T.KACZMAREK: „trzeba najpierw być w dobrej relacji z otoczeniem społecznym, aby zaistnieć jako indywidualność i następnie poszerzyć swoje Ja o wybrane elementy otoczenia materialnego.”

OGÓLNIE (Kościelska):
UU stanowi funkcję nieprawidłowego kształtowania się osobowości!
„Można wskazać szczegółowe związki między typem patologii osobowości a typem negatywnych działań społecznych w ontogenezie DZ z UU. Szczegółową rolę w tym procesie odegrały: duża wrażliwość na bodźce społeczne, szczególna adaptabilność do złych warunków życia, wykształcenie mechanizmów obronnych blokujących aktywność eksploracyjną oraz przyswajanie i przetwarzanie o w większości negatywnych informacji o świecie i Ja.”

---