Vasta, Miller, Haith „Psychologia dziecka”
TEORIA PIAGETA
Wg Piageta inteligencja ludzka jest zjawiskiem o charakterze adaptacyjnym - podstawowym narzędziem, którym posługują się ludzie w celu przystosowania się do stających przed nimi wyzwań środowiska. Adaptacja przebiega w postaci uzupełniających się procesów asymilacji i akomodacji
Okres sensoryczno-motoryczny, od urodzenia do ok. 2 lat, dzieli się na 6 stadiów:
Stadium 1. Ćwiczenie odruchów (do 1 miesiąca) noworodek ssie, kiedy sutek dotyka jego warg, chwyta kiedy jakiś przedmiot dotyka jego dłoni, odwraca się kiedy pojawia się odpowiedni bodziec wzrokowy, te wzorce zachowania widziane są jako automatyczne reakcje na dane bodźce pochodzące ze środowiska, dziecko nie wykazuje żadnych oznak rozumienia tego, że przedmioty istnieją niezależnie od ich działania
Stadium 2. Rozwijanie schematów (1-4 miesiąc) zaczynają występować schematy sensoryczno-motoryczne, które odnoszą się do wyćwiczonych i możliwych do uogólnienia wzorców działania, dzięki którym niemowlę działa i nadaje znaczenie światu
Schematy podlegają dwojakiego rodzaju rozwojowi:
Indywidualne schematy stają się stopniowo coraz precyzyjniejsze.
Pierwotne niezależnie schematy zaczynają ulegać koordynacji, zamiast stosowania pojedynczo mogą być łączone tak, aby tworzyć większe jednostki, schematy angażujące różne modalności zmysłowe(wzrok, słuch, dotyk) zaczynają być wiązane między sobą
Dziecko nie wykazuje żadnych oznak rozumienia tego, że przedmioty istnieją niezależnie od ich działania
Stadium 3. Odkrywanie procedur (4-8miesiąc) dziecko zaczyna wyraźnie wykazywać zainteresowanie światem zewnętrznym, schematy zaczynają być skierowane na zewnątrz własnego ciała dziecka, ku eksploracji otoczenia, dziecko odkrywa różne procedury pozwalające na odtwarzanie interesujących zdarzeń, rozwija się ważny rodzaj wiedzy: co można robić, aby osiągnąć pożądane skutki, dziecko wykazuje swoisty rodzaj rozumienia przyczynowości - rozumie ją po fakcie, jednak rozwinięte procedury mogą być czasami niewłaściwie zastosowane, tak jakby dziecko sądziło, iż określone zachowanie zawsze może wywołać jakiś interesujący skutek, dziecko potrafi odtwarzać interesujące skutki pod warunkiem, że trafi na nie przez przypadek, dziecko zaczyna poszukiwać przedmiotu, który zniknął, początkowo poszukiwania te charakteryzują się szeregiem ciekawych ograniczeń - dziecko dokonuje poszukiwań, jeśli przedmiot jest częściowo ukryty, ale nie wtedy gdy jest całkowicie schowany, rozpoczęcie poszukiwań może nawet zależeć od tego, jak duża część przedmiotu została ukryta, podjęcie poszukiwań może również zależeć od tego, co spowodowało zniknięcie przedmiotu: działanie dziecka czy inne przyczyny
Stadium 4. Intencjonalne zachowanie (8-12 miesięcy) najpierw dziecko dostrzega jakiś pożądany cel, a następnie zastanawia się, jak mogło by go osiągnąć zachowanie intencjonalne - zachowanie, w którym cel istnieje wcześniej niż działanie wybrane dla jego osiągnięcia, możliwie do wykonania dzięki umiejętności oddzielania środków i celów, stadium 4 jest „pierwszym rzeczywiście inteligentnym wzorcem zachowania”, dziecko ma tendencję do stosowania przeważnie znanych schematów w celu wywołania niewielkiej ilości przeważnie znanych skutków, dziecko w tym okresie potrafi prowadzić systematyczne i inteligentne poszukiwania przedmiotów, poszukują nawet wtedy, gdy przedmiot całkowicie zniknął i zniknięcie nie zostało spowodowane przez nie same, rozumienie stałości nadal jest ograniczone - ujawnia się to, gdy dziecko musi poradzić sobie z więcej niż jednym potencjalnym miejscem ukrycia
Błąd AB - tendencja do poszukiwania przedmiotów w pierwotnej lokalizacji, w której znajdowały je uprzednio, a nie w późniejszym miejscu ukrycia
Stadium 5. Nowość i eksploracja (12-18 miesięcy) dziecko zaczyna świadomie i systematycznie zmieniać swoje zachowania, tworząc w ten sposób zarówno nowe schematy, jak nowe skutki, dziecko nie ogranicza się do odtwarzania rozwiązań, które przynoszą mu uprzednio sukces, lub do wprowadzania do nich niewielkich zmian, potrafi odkrywać zupełnie nowe rozwiązania poprzez bardzo aktywne działanie metodą prób i błędów, zainteresowanie eksploracją i nowością, wykazywanie przez dziecko nie jest ograniczone do sytuacji rozwiązywania problemów, dziecko potrafi poradzić sobie z problemem, jaki stwarza kilka miejsc poszukiwań, jednak dziecko potrafi rozwiązać omawiany problem tylko, wtedy, kiedy ruch przedmiotu jest widoczny, gdy widzi przemieszczanie przedmiotu z jednego miejsca ukrycia w drugie
Stadium 6. Reprezentacje umysłowe (18-24 miesiąc) dziecko po raz pierwszy staje się zdolne do tworzenia reprezentacji - do myślenia o czymś i działania wobec świata w sposób wewnętrzny, a nie tylko zewnętrzny, pojawia się umiejętność posługiwania się symbolami
Stałość przedmiotu- wiedza, że przedmioty istnieją stale, niezależnie od naszego kontaktu percepcyjnego z nimi
Badania nad pojęciem stałości przedmiotu ilustrują dwie główne cechy reprezentowanego przez Piageta podejścia do rozwoju:
rozwój jest procesem progresywnej decentracji - dziecko rozpoczyna życie w stanie głębokiego egocentryzmu, który ujawnia się w braku stałości przedmiotu: dla dziecka przedmioty istnieją na tyle, na ile oddziałuje ona na nie, dopiero stopniowo, w ciągu wieku, dochodzi do decentracji i dziecko staje się bardziej świadome zarówno Ja, jak świata
niezmienniki w rozwoju - wiedza o tym, co pozostaje takie samo, niezmienne w obliczu ciągłych zmian, podstawowym niezmiennikiem poznawczym jest stałość przedmiotu - uświadomienie sobie, że istnienie przedmiotów jest niezmienne mimo zmian w percepcyjnym doświadczaniu ich