Cywilizacja islamu

Prowadzący: dr Bożena Prochwicz-Studnicka

Forma: wykład 30 godz., ćwiczenia 30 godz.

Warunki zaliczenia kursu: egzamin

Warunki wstępne: nie ma

Termin: I semestr

Punktacja: 6 ECTS

Opis kursu:

Moment, kiedy Mahomet - zgodnie z muzułmańską tradycją religijną - doznał pierwszego objawienia na górze Hira w pobliżu Mekki, stał się historyczną cezurą, od której rozpoczął się szybki proces rozwoju nowej cywilizacji, cywilizacji islamu. Kurs składa się z dwóch części

- wprowadzająca, przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo i ekspansję islamu. Druga podejmuje zagadnienia szczegółowe - wieloaspektowość islamu i jego uniwersalistyczne dążenia kształtujące życie moralne i duchowe człowieka oraz kierujące jego działalnością polityczną i społeczną. Centralnym tematem kursu jest identyfikacja dóbr kulturowych, wartości, idei i postaw, rozwijanych i utrwalanych
w praktyce życia społecznego.

Zagadnienia:

1. Narodziny islamu (polityczno-społeczna sytuacja Półwyspu Arabskiego w VI/VII w., wystąpienie Mahometa, pierwsza umma, powstanie kalifatu).

2. Rozprzestrzenianie się i rozwój islamu (arabizacja i islamizacja).

3. Koran i sunna Proroka.

4. Dogmatyka muzułmańska.

5. Filary islamu (wyznanie wiary, modlitwa, post, jałmużna, pielgrzymka).

6. Dżihad.

7. System prawny (charakter prawa muzułmańskiego, szkoły ortodoksyjne, główne działy prawa muzułmańskiego).

8. Ruchy religijne / religijno-polityczne (sufizm, szyizm).

9. Pismo arabskie, rozwój kaligrafii, „sztuka książki”.

10. Nauka w islamie (charakter nauki muzułmańskiej, kształtowanie się systemu nauk w klasycznym świecie islamu - rozbudzenie intelektualne, okres tłumaczeń, okres oryginalnego wkładu, przekazywanie dziedzictwa naukowego Europie).

11. Sztuka islamu (ikonoklazm, rozwój ornamentyki, architektura sakralna i świecka).

12. Kultura muzyczna w islamie.

13. Obrzędowość (święta religijne, cykl życia - narodziny i śmierć, obrzezanie, małżeństwo).

Literatura podstawowa:

1. Balsam T., Fundamentalizm religijny, Warszawa 1997

2. Bielawski J., Islam, religia państwa i prawa, Warszawa 1963

3. Cook M., Mahomet, Warszawa 1999

4. Cook M., Koran, Warszawa 2001

5. Corbin H., Historia filozofii muzułmańskiej, Warszawa 2006

6. Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. 1-2, Warszawa 1997-1998

7. Danecki J., Kultura i sztuka w islamie, Warszawa 2003

8. Danecki J., Arabowie, Warszawa 2001

9. Encyclopaedia of Islam (new edition), CD-ROM Edition v. 1.0, Leiden 1999- 2002

10. Encyklopédie de l'islam, Leyde 1954-

11. Ettinghausen R., Grabar O., The art and architecture of Islam: 650-1250, London Yale University Press 1994

12. Farmer H.G., The music of Islam, [w:] The new Oxford history of music, vol. I, Ancient and oriental music, ed. E. Wellesz, London 1957, ss. 4 1-477

13. Hitti P.K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969

14. Koran, z arabskiego przeł. J. Bielawski, Warszawa 1986

15. Kościelniak K., Dżihad. Święta wojna w islamie, Kraków 2001

16. Hourani A., Historia Arabów, Gdańsk 1995

17. Nasr S.H., Science and civilization in Islam, Cambridge, Massachusetts 1968

18. The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World, ed. John L. Esposito, Oxford University Press 2001, vol. 1-4

19. Rodinson M., Mahomet, Warszawa 1991

20. Schimmel A., Mystical Dimension of Islam, Chapel Hill 1975

21. Trimmingham, J.S., The Sufi orders in Islam, Oxford 1971 (także w przekładzie rosyjskim, Moskwa 1989)

---