Chrześcijaństwo pierwszych wieków

Prowadzący: prof. dr hab. Andrzej Flis, dr Bożena Gierek

Forma: wykład 30 godz., ćwiczenia 30 godz.

Warunki zaliczenia kursu: egzamin

Warunki wstępne: nie ma

Termin: I semestr

Punktacja: 6 ECTS

Opis kursu:

Kurs przeznaczony jest dla studentów kulturoznawstwa, nauk społecznych i kierunków pokrewnych.

Jego celem jest rekonstrukcja procesu narodzin chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie.

Kurs ukazuje wierzenia chrześcijańskie jako syntezę dwóch odmiennych - i pod wieloma

względami sprzecznych - tradycji: religii żydowskiej i kultury greckiej oraz porównuje dwie

wersje zhellenizowanego judaizmu (idee Filona z Aleksandrii oraz nauki Pawła z Tarsu). Omówione

zostanie zarazem religijne tło wystąpienia Jezusa (zwłaszcza nauki faryzeuszy i esseńczyków),

organizację pierwszych gmin chrześcijańskich, a także powstawanie fundamentów

doktryny chrześcijańskiej. Przedmiotem kursu jest też rozkład pierwotnego chrześcijaństwa,

początki teologii sakramentów, polityczna geneza „prymatu Rzymu” i formowanie się instytucji

Kościoła od III do V wieku.

Zagadnienia:

1. Jezus Chrystus w świetle przekazów ewangelicznych.

2. Nauki Jesusa: synteza idei faryzeuszy i esseńczyków.

3. Bliskowschodnie korzenie religii chrześcijańskiej.

4. Chrześcijaństwo jako synteza religii żydowskiej i kultury greckiej.

5. Zróżnicowanie chrześcijaństwa: chrześcijaństwo orientalne, greckie i łacińskie.

6. Cechy konstytutywne chrześcijaństwa orientalnego.

7. Kształtowanie się kanonu Starego Testamentu: Septuaginta i Biblia hebrajska.

8. Ideologia i organizacja pierwszych gmin chrześcijańskich.

9. Egipscy Ojcowie Pustyni i narodziny monastycyzmu.

10. Religie misteryjne jako źródło teologii sakramentów.

11. Millenaryzm i załamanie się ewangelicznej wizji eschatologicznej.

12. Polityczna geneza „prymatu Rzymu” w świecie chrześcijańskim.

13. Schizma donatystyczna i proces biurokratyzacji Kościoła.

14. Pelagiusz i św. Augustyn: dwie koncepcje zbawienia.

15. Spory chrystologiczne V w.

Literatura podstawowa:

1. Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 2, Warszawa 1994, rozdziały XXVIII-XXX.

2. Flis A., Święta monarchia. Narodziny Kościoła, maszynopis

3. Goldberg A., Judaizm, [w:] Brunner-Traut E., Pięć wielkich religii świata, Warszawa 1987

4. Grant M., Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991, cz. V i VI, aneks , 5, 8 i 9

5. Hamman A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990

6. Johnson P., Historia Żydów, Warszawa 1993, rozdz. I-II

7. Simone M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1992

8. Świderkówna A., Rozmowy o Biblii, Warszawa 1997, ss. 308-354

9. Świderkówna A., Rozmów o Biblii ciąg dalszy, Warszawa 1996, ss. 185-253.

10. Świderkówna A., Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2000, ss. 101- 18, 73- 98.

11. Trocmé É., Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Kraków 2004

12. Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994, ss. 55-77, 135-253.

---