Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS) - KONSPEKT

Anna Pyszora

KiZ Opieki Paliatywnej

TENS

(transcutaneous electrical nerve stimulation)

to zabieg neuromodulacyjny, polegający na selektywnej stymulacji włókien nerwowych, celem pobudzenia mechanizmów hamujących rozwój procesu nocycepcji.

Analgezja po stymulacji TENS

1. Mechanizm rdzeniowy

Zamykanie bramki w rogach tylnych rdzenia kręgowego.

2. Mechanizm ośrodkowy

Aktywacja zstępującego układu antynocyceptywnego.

Prąd TENS

• prąd zmienny, impulsowy;

• unipolarny lub bipolarny;

• Kształt impulsu:

- prostokątny,

- kwadratowy,

- sinusoidalny,

- trójkątny (szpilkowy);

• impulsacja symetryczna lub asymetryczna;

• możliwość modulacji częstotliwości (f), amplitudy (A) oraz czasu trwania impulsu (ti).

Metody TENS

• H-F TENS (High Frequency), TENS o wysokiej częstotliwości, konwencjonalny,

• L-F TENS (Low Frequency), TENS o niskiej częstotliwości, akupunkturopodobny,

• L-F PT TENS ( Low Frequency Pulse Train lub Burst ), TENS o niskiej częstotliwości, skojarzony z wiązkami szybkiej stymulacji (stymulacja uderzeniowa),

H-F TENS

Częstotliwość (f)	Czas impulsu (ti)	Amplituda (A)	Czas trwania zabiegu
50-100 Hz	100-200 μs	Do bezbolesnych parestezji.	30-60 min. (kilka razy dziennie)

• mechanizm analgezji: zamykanie bramki w rogach tylnych rdzenia kręgowego,

• efekt przeciwbólowy: w trakcie i krótko po zabiegu,

• wskazania: od tej metody zawsze zaczynamy (zarówno w stanach ostrych, jak i przewlekłych).

L-F TENS

Częstotliwość (f)	Czas impulsu (ti)	Amplituda (A)	Czas trwania zabiegu
1-4 Hz	100-200 μs	Silna ale komfortowa.	20-35 min. (1-2 x dziennie)

• mechanizm analgezji: aktywacja zstępującego układu antynocyceptywnego;

• efekt przeciwbólowy: 30-45 minut po zabiegu;

• wskazania: stosujemy w przypadku nieskuteczności HF TENS,

L-F PT TENS

Częstotliwość (f)	Czas impulsu (ti)	Amplituda (A)	Czas trwania zabiegu
2 Hz, [7-10 imp. (80-100 Hz)]	100-250 μs	Silna ale komfortowa.	30-45 min.

• mechanizm analgezji: aktywacja zstępującego układu antynocyceptywnego oraz zamykanie bramki w rogach tylnych rdzenia kręgowego,

• efekt przeciwbólowy: 20 minut po zabiegu,

I. Rodzaj elektrod:

• elektrody wielokrotnego użytku (el. silikonowe, metalowe),

• elektrody jednorazowego użytku.

II. Umiejscowienie elektrod:

• elektrody umieszcza się po tej stronie ciała, w której występują dolegliwości bólowe (wyjątek neuralgia po półpaścu).

• w miejscu występowania bólu lub wzdłuż przebiegu dermatomów (w obszarze objętym bólem),

• wykorzystujemy punkty specjalne, o obniżonej oporności dla przepływu prądu elektrycznego (punkty akupunkturowe, spustowe [trigger points], punkty motoryczne wykorzystywane do elektrostymulacji czynnościowych)

• Między brzegami elektrod powinna być zachowana odległość min. 1 cm.

• Przy uszkodzeniach nerwów obwodowych elektrody aplikujemy proksymalnie w stosunku do uszkodzenia.

Zespoły bólowe (wskazanie do terapii TENS):

Ból neuropatyczny:

• uszkodzenia nerwów obwodowych,

• rwa kulszowa,

• neuralgia po półpaścu,

• neuralgia, zapalenie nerwów międzyżebrowych,

• bóle kikutów po amputacji,

• radikulopatia,

• awulsja splotu ramiennego,

• migrena,

• polineuropatia cukrzycowa,

• bóle fantomowe

Bóle stawowe

• RZS,

• przewlekłe zapalenie stawów: krzyżowo-biodrowego, kolanowego, łokciowego i nadgarstka,

• gościec zwyrodniający,

• dysfunkcyjno-bólowy staw skroniowo-żuchwowy,

• bóle kręgosłupa.

Bóle mięśniowe

• przykurcze mięśni,

• urazy kostno-mięśniowe

Bóle naczyniowe:

• bóle niedokrwienne,

• zespół Raynauda.

Bóle menstruacyjne

Pooperacyjny ból ostry

(stymulacja ciągła lub przerywana: 2h stymulacji, 2h przerwy przez 48 - 72h, w późniejszym okresie PCA - „patient controled analgesia” - analgezja sterowana przez chorego).

Inne wskazania do terapii TENS:

• położnictwo (znieczulenie podczas porodu),

• dławica piersiowa.

Przeciwwskazania do stosowania TENS:

• wszczepiony rozrusznik serca (zabiegi okolicy serca),

• dolegliwości bólowe o nieznanej etiologii,

• zmiany skórne (podrażnienia, uszkodzenia, stany zapalne) w miejscach planowanego umieszczania elektrod,

• pacjenci z allodynią w miejscach planowanego umieszczania elektrod,

• infekcje przebiegające z wysoką temperaturą,

• zabiegi na przedniej powierzchni szyi,

• zaburzenia rytmu serca (aplikacja ekektrod na klatce piersiowej),

• choroba nowotworowa w stadium intensywnego leczenia przyczynowego.