1)Socjologia jako nauka
societas-społeczeństwo, logos-nauka
J.Szczepański- socjo to nauka o zbiorowościach ludzkich.Przedmiotem badań są zjawiska i procesy tworzące różne formy życia zbiorowego,struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, będące wynikiem wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.
T.Szczurkiewicz- przedmiotem badań socj. Jest rozwój współżycia społecznego, jego materialne i niematerialne wytwory, zasadnicze formy oraz czynniki powodujące zmienności bądź względna niezmienność tych zasadniczych form i badaniem osobników ludzkich o ile przez to współżycie są wyznaczone, czyli zdeterminowane.
FUNKCJE SOCJOLOGII
teoretyczna-poznawcza, opisuje i wyjaśnia badany przez siebie przedmiot. Ma swoją metodę badań. Zaleca rozpatrywać procesy w aspekcie genetycznym, strukturalnym i funkcjonalnym.
Praktyczna-jest wyrażana podfunkcją diagnostyczną, prognostyczną i socjotechniczną
2) RYS HISTORYCZNY
Jej powst.przed 1,5 wieku,rozpowszechnienie po I WŚ.
W kształtowaniu się nauki wyróżnia się dwa etapy:
-etap przednaukowy- rozwój społecznej myśli ludowej i refleksji mędrców
-etap naukowy- rozpoczął się z formalnym powstaniem socjologii
Etap przednaukowy: Platon('państwo') i Arystoteles ("Polityka") zajmowali się problematyką państwa i prawa, mechanizmami zdobywania i sprawowania władzy;
Pozapolityczna myśl dot. Etyki norm moralnych zw. Z zachowaniem się ludzi- Stoicy z Seneką.Etyka ta była indywidualistyczna,nie zachęcała do łączenia ludzi.polityka zgodności z losem.
Św. Augustyn- koncepcja społ. Oparta na doczesnych i nadprzyrodzonych wartościach;konc.dusz-dusza jest efektem wcielenia boskiego,konc.półpaństwa pożego-państwa bożego i podporządkowanego mu panstwa stoickiego.
Św. Tomasz z Akwinu- społ. Składa się z ludzi modlących, wojujących i panujących;filozofia nie ma prawa wtrącać się do wiary,oceniać jej.
Niccolo Machiavelli- "Książe", świecka teoria państwa;zasadniczym motywem ludzkich działań jest żądza władzy i posiadania.warunki i metody efektywnego działania i realizacji tych wart.prowadzą jedn.lub gdupę społ do sukcesu.
Thomas Mourus-"Utopia" założenia nowożytnego socjalizmu utopijnego,organizacja egalitarnego społ.
prekursorowie socjo w. XVII-XVIII
-Vico-rozwój społ. Bez względnych konfliktów
-Condorcet-teoria postępu społ, który dzięki rozwojowi umysłu ludzkiego jest nieuchronny
-Saint Simon- chciał uporządkować wszytskich utopistów i wyciągnąć z nich to,co jest istotne,mówił o rozwoju struktury społ i postępie
Etap naukowy:
* COMTE- twórca socjologii, "Kurs filozofii pozytywnej", przedmiotem badań jest społeczeństwo stanowiące zharmonizowaną całość i składające się z elementarnych cząstek zwanych rodzinami; obserwacja eksperyment, metoda porównawcza, analiza historyczna;
*LE PLAY-grupy społeczne, głównie klasa robotnicza
*SPENCER-"Zasady socjologii", zadaniem s. jest opis wyjaśnienie, zrozumienie;zbudowanie teoretycznego obrazu społ.
*SZKOŁA EKOLOGICZNA W USA(Park, Burgess) -człowiek jest częścią przyrody
*PARETO-teoria krążenia elit wyjaśniająca nierówności społecznych; proces dziejów to zmiana elit rządzących;
*DURKHEIM-s. jako nauka o faktach społecznych(religia, jezyk,prawo,moda),znajomośc tych faktów jako regulatorów zachowań zbiorowości umożliwia badaczom lepsze poznanie rzeczywistości społecznej.
*TONNIES- wyróżniał dwa typy i więzi zbiorowości- wspólnota i społeczeństwo;pokrewieństwo i sąsiedztwo;
*SIMMEL- s. powinna badać formy życia społecznego;niezaleznie od epoki histiorycznej i kregu kulturowego
*WEBER- przedmiotem badań są działania społeczne, czynności zorientowane na zachowania się ludzi.stworzyl typ idealny spoleczenstwa do którego dazymy.
Socjo w Polsce
*SKUPIŃSKI- ojciec s. polskiej; zajmował się społecznymi uwarunkowaniami jednostki ludzkiej i jej natury; praca i dążenie do wiedzy za główne normy życia społecznego;
*GUMPLOWICZ- nawiązywał do walki ras, konfliktu społecznego, funkcji państwa jako organizacji panowania jednej grupy nad drugą;
*LIMANOWSKI- idee socjalistyczne, demokracja i historia myśli społecznej;
*KELLES-KRAUZ- idee socjalistyczno-demokratyczne, ruchy rewolucyjne;
*PETRAŻYCKI-prawo to ważny czynnik determinujący życie społeczne;
*MALINOWSKI- kultura życia w społeczności;
*ZNANIECKI- twórca s. jako dyscypliny akademickiej; humanistyczna socjologia indukcyjna; zjawiska społ. oparte są na podstawach ludzkich, ich wartościach. Przedmiotem s. są 4 systemy (czynny, stosunki społ., osobowość i grupa społ.),metoda autobiograficzna oparta na pamiętnikach;
*KRZYWICKI- wiedza socjologiczna: obejmująca społ. wczesnych epok i współczesne społ. polskie.
*GRABSKI- socjologia wsi jako agronomia społ.
*BUJAK- obraz wsi polskiej i stosunki społ. zachodzące na wsi;
*CHAŁASIŃSKI- autobiografia, problemy wsi i chłopstwa, robotników, inteligencji, wychowania kultury narodu;
*SZCZURKIEWICZ- logiczne i metodologiczne słabości koncepcji socjologicznych;
*OSOWSKI- problematyka narodu, struktur społ.,formy życia, estetyka;
*OSOWSKA- moralność, normy etyczne;
*SZCZEPAŃSKI- twórca I podręcznika po wojnie, historia socjologii, wpływ urbanizacji na człowieka człowiek i naród.
3) Postawy praktyki i teoretyki w ocenie rzeczywistości
PRAKTYK:
- subiektywne wartościowanie rzeczywistości zgodne z własną postawą;
- aktualistyczna perspektywa- dostrzeganie tego, co najsilniej rysuje się w danej chwili;
- przesadny optymizm- zasłania możliwości głębszego przewidywania,łagodzi sytuacje niewiarygodne
- monizm przyczynowy i myślowy- dostrzeganie jednej podstawowej przyczyny w interpretowaniu zjawisk, brak jakichkolwiek powiązań;
- wieloznaczność terminów;
- rutyniarstwo w działaniu- autonomizacja działań.
- w działalności praktycznej posługujemy się srereotypami
TEORETYK:
- ścisłe i obiektywne ujmowanie zjawisk;
- unikanie subiektywnych wartości oraz stronienie od sympatii i apatii;
- transaktualna postawa, niezależna od aktualnych prądów i zainteresowań społ- politycznych;
- jednoznaczna terminologia;
- chłodne i czujne obserwowanie badanej rzeczywist.
Znajomość teorii w praktyce pomaga człowiekowi w racjonalnym orientowaniu się w problemach społeczno-
ekonomicznych. Trafniejsza diagnoza rzeczywistości, wybranie właściwych środków, przewidywanie następstw.
Obie te sfery działalnosci ludzkiej nie są racjonalnie uzasadnione,pochodzą raczej ze źródeł irracjonalnych.Dla dobra współpracy oprócz lojalności i tolerancji potrzebna jest rzeczowa,komplementarna i kontrolowana współpraca.
4) Społeczeństwo i jego struktura (Osowski,Warner,Mills,Marks)
Społeczeństwo(ZNANIECKI)- to kompleks grup współ- istniejących i krzyżujących się, podporządkowanych jednej grupie dominującej. Jest wielką zbiorowością terytorialną stanowiącą układ zamknięty, posiadającą własne cechy odrębności, dostępne badaniom empirycznym i historycz. struktura społeczna- to układ relacji między elementami społeczeństwa- status, rola, organizacja, grupy, instytucje. Według SZCZEPAŃSKKIEGO to sposób ułożenia i przyporządkowanie sobie członków, instytucji, grup oraz elementów tej grupy.
STRUKTURA- wewn zróżnicowanie wg różnych kryteriów:
-ekonomicznego, politycznego,kulturowego,demograficznego,zawodowego
Struktura społ- to układ jego części składowych,ich rozmieszczenie i powiązanie między sobą oraz społeczeństwem i całością. Oznacza układ różnych grup społecznych,instytucji społ. Oraz związków zachodzących między nimi.układ różnic wynikających z podziału pracy,układu władzy oraz społeczności interesu.
Wg.Osowskiego: jest składnikiem polskiej sytuacji oraz ujmowanie kultury społecznej przez klasy pozwala zaobserować ich przynależność do pewnych klas.Porównywanie sobie przeciwstawnych elementów struktury z różnych aspektów.Str.mają swoje ideologie,zainteresowania, pokazują pragnienia jednych grup.Stwarzają bariery pragnień.
-dychotomiczny- podział dwudzielny, bogaci-biedni, dobrzy-źli;
-gradacji prostej- ilościowe kryteria podziału społ., wykształcenie;
-gradacja syntetyczna- ilościowe mierniki połączone z wartościami jakościowymi, szlachetne pochodzenie.
Według Charles'a Mills'a społeczeństwo jest tak zróżnicowane, że tworzy specyficzne ugrupowania społeczne klasy, warstwy.
Wyróżnił 4 układy uwarstwienia: zawodowy, klasowy, prestiżu, władzy.
Klasa społeczna- zbiór ludzi, których łączy wspólnota pewnego losu.
Grupa społeczna- tożsamość społeczno- gospodarcza.
Struktura społeczno- zawodowa- to pojęcie używane w statystyce ludności, ekonomii i socjologii. Jej częścią składową jest kategoria społeczno- zawodowa. Polega na wyróżnieniu i wydzieleniu kategorii społeczno-zawodowych jako podstawowych części składowych społeczeństwa.
5) Proste zbiory społeczne i zbiorowości
ZBIORY SPOŁECZNE
Podstawą istnienia społ. i grup społ. jest człowiek. Zbiory ludzkie dzielą się na proste zbiory i zbiorowości społeczne.
Proste zbiory- to zbiory ludzi wydzielone w sensie dystrybutywnym w praktyce życia społ. ze względu na jakąś
wspólną cechę lub cechy, które są niezależne od ludzi.
Dzielą się na:
Zbiorowisko społeczne- to zbiór ludzi przebywających na określonym terytorium, możliwa jest bezpośrednia styczność osobników.
Kategoria społeczna- zbiór ludzi wydzielony w
sensie dystrybutywnym w praktyce życia społ. ze
względu na określone cechy demograficzne i zawodowe. Nie ma więzi społecznej.
Podział kategorii społecznej:
- płci
- stanu cywilnego
- wieku
- wykształcenia
- zawodu
- pokrewieństwa.
Typy psychospołeczne- zbiory ludzi wydzielonych w praktyce życia społ. ze względu na wykazywane przez te osoby właściwości i dyspozycje psychiczne, które oceniane są pozytywnie lub negatywnie od przeciętnych wzorów społecznych.
6) ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE
Są to zbiory ludzi, w których pomiędzy członkami zachodzą więzi społeczne, wzajemne oddziaływanie. Podstawą ich istnienia są grupy społeczne(formalna,nieformalna,pierwotna,wtórna,mała,duża). Zbiorowości o podobnych zachowaniach: zbiegowisko- przelotne skupienie od kilku do kilkudziesięciu osób zainteresowanych jednym zdarzeniem. Mogą wystąpić postawy i skłonności do wspólnego
działania, do zamienienia w tłum; tłum- przelotne zgromadzenie kilkuset osób. Występują więzi społeczne. Nie posiada norm organizacyjnych i moralnych. Czynniki kształtujące tłum: gniew, zemsta, krzywda, pęd do zdobyczy. Potrzebny jest przywódca. Zjawisko dezindywidualności.
Rodzaje tłumu:
- agresywny- atakujący jednostkę, grupy społ. i instytucje społeczno-polityczne , ekonomiczne
- uciekający, ogarnięty paniką- np. katastrofa żywiołowa
- nabywający, rabujący- w czasie kryzysów gosp., głodu
- demonstrujący- w celu potępienia, pogardy i protestu lub pochwały
publiczność- społeczna całość, nieograniczona ilościowo. Publiczność zebrana- zainteresowanie tym samym przedmiotem. Publiczność rozproszona- brak bezpośredniej styczności, np. słuchacze tej samej stacji radiowej.
Rodzina- mała duża, patriarchalna, matriarchalna
Zbiorowości o podobnej kulturze
7) Grupa społeczna i czynniki kształtujące grupę
To zbiór ludzi, obejmujący co najmniej trzy osoby i wykazujący w swoim współżyciu jakąś organizację społeczną.
Organizacja społeczna grupy-to zespół normatywnie wyznaczonych i sankcjonowanych stosunków społecznych.
Wyznaczniki grupy:
- co najmniej troje członków
- odrębność od innych grup świadomość "my"
- symbole, terytorium, idee
- zadanie i cele grupy
- organizacja grupy utożsamiana z jej strukturą-
pozycja, rola, władza, wzory działania, formy kontroli.
Para nie może być grupą społeczną, ponieważ nie ma tu wpływu osoby trzeciej. Układ stosunków w grupie:
Każda grupa aby trwać i rozwijać się musi posiadać więzi powodujące jej wewnętrzną spójność. Więź społeczna to całość stosunków, połączeń i zależności łączących ludzi w trwałe zbiorowości społeczne.
Między ludźmi powstają więzi osobiste i rzeczowe. Z więziami związek mają wzory społeczne. Więź społeczna to zespół norm określających te właściwości, które winien realizować każdy osobnik danej grupy(styczność przestrzenna, psychiczna, społeczna)
Wzory i role społeczne
Wzór społ-zespół norm określający te właśności, które winien wykazać i te zachowania,które winien realizować każdy osobnik należący do danej grupy.Mogą być ogólne, szczegółowe, przeciętne, idealne pozytywne, negatywne. W grupie wyst. Wzory fizyczne ludzi, stopy życiowej,obyczajowe,f-kcji zawodowych,zainteresowań kulturalnych. Realizacja tych wzorów powstępowania członka grupy zgodnie z przyjętymi przez dany wzór wymaganiami i normami to pełnienie roli społecznej (ojca, kierownika).Nad realizacją ról czuwa system kontroli społecznej.
Rodzaje grup społecznych:
- małe- kilka-kilkadziesiąt osób, przywództwo
- duże
- pierwotne- małe zbiorowości, więź społeczno-psychiczna, emocjonalna;
- wtórne- zbiorowości osób zaangażowane do uzyskania odpowiednich celów, organizacje zawodowe, polityczne;
hobbistyczne, gangi.
-formalne- celowo zamierzone,zorg.administracyjnie na podst.obow.przepisów prawnych,schematów organizacyjnych, tworzone w celu realizacji potrzeb swoich członków
-nieformalne- spontaniczne ,obok norm prawnych, tworzone pod wpływem działania motywów, celu zaspokojenia potrzeb społecznych i osobistych.
8) RODZINA
Rodzina-to grupa złożona z osób połączonych więziami małżeństwa, rodzicielstwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji. Jest to grupa pierwotna mała. Zanik przywództwa, jest wyraźny podział pokoleniowy oraz intymność stosunków. Silna spójność wewnętrzna. Jest podstawową grupą społeczną, w której młody człowiek zdobywa pierwszą wiedzę o życiu społecznym. Powstaje dzięki małżeństwu-warunek konieczny.
Są dwa rodzaje więzi:
- małżeńska
- między dziećmi a rodzicami(pokrewieństwa).
Pokrewieństwo może być rzeczywiste i zastępcze. Więź powinowactwa- małżeństwo innych swych krewnych, np. szwagier, teść, zięć. Pokrewieństwo może zachodzić w linii wstępnej(rodzice, dziadkowie, pradziadkowie) oraz w linii zstępnej(rodzice, dzieci, wnuki). Obie występują w linii prostej. W linii bocznej występują ciotki, wujkowie, kuzynowie.
Rodziny dzielą się na:
poligamiczne(poliandria i poliginia), monogamiczne.
Są małżeństwa:
endogamiczne- z tej samej grupy, egzogamiczne.
Uwzględniając liczbę członków wyróżnia się rodziny:
małe(nuklearne- 2 pokolenia) ,duże(wielkie- min 3 pokolenia)
Ze względu na sposób dziedziczenia pozycji społecznej wyróżnia się rodzinę:
patrylinearną (po ojcu) ,matrylinearną (po matce).
Ze względu na hierarchię prestiżu i władzy wyróżnia się rodziny:
patriarchalne. ,matriarchalne ,egalitarne(mąż i żona mają równe prawa).
Ze względu na fakt zamieszkiwania małżeństwa wyróżnia się rodziny:
matrylokalne (w domu matki panny młodej) patrylokalne (w domu ojca pana młodego).
Ze względu na kryterium typu społeczności lokalnej:
rodzina miejska- bardziej zróżnicowana struktura zawodowa, wyższy poziom wykształcenia, istnienie
tzw. czasu wolnego,
rodzina wiejska- bardziej tradycyjna i zwarta, związek z gospodarstwem.
Ze względu na kryteria ekonomiczno-społeczno-kulturowe wyróżnia się rodziny:
robotnicze, chłopskie, inteligenckie, chłopsko-robotniczą, drobnokapitalistyczną.
Funkcje rodziny:
materialno - ekonomiczna, opiekuńczo- zabezpieczająca prokreacyjna- ciągłość biologiczna ,seksualna
legalizacyjno- kontrolna- sprawowanie kontroli postępowania, prawna, obyczajowa, moralna, religijna;
socjalizacyjna- przygotowanie dzieci do samodzielnego pełnienia ról społecznych
stratyfikacyjna- zdeterminowanie pozycji społecznej członków w strukturze społecznej; kulturalna
rekreacyjno- towarzyska ,emocjonalno- ekspresyjna- zaspokojenie emocjonalnych potrzeb, potrzeba wyrażania osobowości jednostek.
W rodzinach mogą występować zjawiska patologiczne przejawiające się w konfliktach, napięciach , kryzysach.
Konflikty są starciem wywołanym rozbieżnościami postaw, celów, sposobów działania. Napięcie to trwały konflikt.
9) Rodzina jako instytucja społeczna
10) Duże grupy społeczne i ich cechy
Duże grupy stanowią złożone i skomplikowane układy grup małych i pośrednich. W grupach tych ważną rolę odgrywają elementy materialne, ich majątek (terytorium,budynki), wyznawane symbole i wartości oraz zinstutucjonalizowane formy działalności, które razem ułożone tworzą funkcjonującą i zmieniającą się caość.
Naród, mniejszości narodowe, elity władzy,
Wielkość, samoistność, trudno podać liczbę osób, która jest górną granicą zbiorowości i od której miałaby się zaczynać zbiorowość wielka. Odrębność organizacyjna, strukturalna jednych grup od innych w myśl zasady, że każda grupa dąży do samodzielności. Wystepuje przewaga styczmości oraz stosunków pośrednich.
11) Naród i czynniki narodowotwórcze
NARÓD-to grupa osób ludzi historycznie uformowanych na określonym etapie rozwoju elementów etnicznych,
posiadająca zwarte terytorium, swoistą kulturę, gospodarkę i organizację polityczną. Jest zbiorowością stanowiącą zamknięcie łańcucha rozwojowego. Przesłanki i powstania N.:
-ekonomiczne-gospodarka towarowo-pieniężna,
-przemiany społeczno-polityczne- feudalizm à kapitalizm
-środowisko geograficzne- terytorium
-idea ojczyzny
Czynniki narodotwórcze:
Ø język-warunek konieczny, ale wspólnota językowa
nie jest koniecznym atrybutem narodu;
Ø państwo
Ø gospodarka- stosunki i współzależności ekonomicz.
Ø elementy społeczno- kulturowe;
Ø świadomość narodowa- składają się na nią: przekonania, wartości, oceny. Wyraża się w niej poczucie wspólnoty i solidarności z określonym narodem oraz towarzyszące mu poczucie odrębności wobec innych państw;
Ø charakter narodowy- właściwości psychiczne, osobowościowe, polityczne, kulturowe, nawyki.
12) Osobowość społeczna
osobowość-to całokształt względnie stałych, choć stale zmieniających się cech jednostki. W ujęciu socjologicznym osobowość jest cechą kulturową będącą wyrazem wzoru, do którego osiągnięcia zmierzał proces wychowania i samowychowania. Terminu osobowość używa się w 3 znaczeniach:
-na określenie tego, co warunkuje jedność i toąsamość istoty ludzkiej,
-na określenie wzoru idealnego, do którego zmierza proces wychowania,
-na określenie układu stałych cech lub mechanizmów wewnętrznych regulujących zachowania się człowieka.
Osobowość społeczna- ogół społecznych wzorów, jakie realizuje i ról, jakie pełni jednostka wobec innych ludzi jako
członków społeczeństwa. Składniki osobowości to: potrzeby, motywacje, zainteresowania, poglądy, wartości, postawy, mechanizm kontroli, temperament, zdolności i inteligencja. elementy składowe osobowości dzieli się na:
biogenne- przekazywane dziedzicznie: własności anatomiczne, wzrost, budowa organizmu, fzijologia, psychogenne- pamięć, wola, wyobraźnia, uczucia, inteligencja, spostrzegawczość, temperament. Najważniejsze to:
-temperament- zespół cech wrodzonych, tworzących psychiczną podbudowę osobowości, emocjonalność, aktywność, oddźwiękowość
-charakter- nadbudowa temperamentu, względnie trwałe cechy psychiczne zależne od warunków społecznych
-intelekt- obejmuje zdolności i zainteresowania, socjogenne- 4 elementy: 1)kulturowy ideał osobowości,
2)role społeczne pełnione w grupach społeczn. 3)jaźń subiektywna- wyobrażenie o własnej osobie pod wpływem innych, 4)jaźń odzwierciedlona- wyobrażenia o sobie odczytane z wyobrażeń innych ludzi o nas.
TYPY OSOBOWOŚCI
typy osobowości wg Hipokratesa:
Ø sangwinik- człowiek łatwo zapalający się i łatwo gasnący, żywe usposobienie, aktywny, ale nie wytrwały
Ø choleryk- też pobudliwy, ale wytrwały;
Ø flegmatyk- mało pobudliwy, ale wytrwały;
Ø melancholik- słabo reagujący uczuciowo i mało aktywny, ale wytrwały.
Hipokrates za podstawę klasyfikacji przyjął cechy: emocjonalność, aktywność i oddźwiękowość.
Biologiczne typy osobowości(Kretchmer):
- pykniczny,
- asteniczny,
- atletyczny,
- dysplastyczny.
Według Junga są dwa typy osobowości:
introwertyk (całą energie obraca do wewnątrz)
ekstrawertyk (na zewnątrz)
Są cztery podtypy: myślący, uczuciowy, intuitywny i Zmysłowy.
Klasyfikacja wg Znanieckiego:
Ø człowiek pracy
Ø człowiek zabawy
Ø człowiek dobrze wychowany
Ø człowiek zboczeniec.
Człowiek jest istotą społeczną i dlatego trudno się doszukać w nim stałej, niezmiennej osobowości. Społeczeństwo
stwarza warunki pozwalające na utrzymanie fizycznej egzystencji człowieka oraz umożliwia mu rozwinięcie zdolności psychicznych, nabycie wiedzy, wyrobienie postaw regulujących i ułatwiających zachowanie się.
13) Kierunek rasowo-antropologiczny
struktura społ i rozwój społeczeństwa zależy od rasy, dziedziczności i doboru.
Cała ludzkość w przestrzeni i w czasie dzieli się na rasy antropologiczne tzn zbiory ludzi posiadających takie same wrodzone,dziedziczne i jakościowo niezmienne cechy somatyczne i psychiczne.
Między cechami somatycznymi i psychicznymi zachodzi ścisła korelacja, tzn ze cechom somatycznym towarzysza pewne cechy psychiczne.
Dziedziczne cechy biopsychiczne wyznaczaja gospodarkę, ustrój społ i kulturę.
Rasy są nie tylko różne, ale i nierówne, co do wartości, tzn są rasy bardziej i mniej wartościowe, uzdolnione, wyższe i niższe.
-Artur hr. Gobineau (nierównośc ras to nierówność narodów, obecną cywilizację tworzy rasa aryjska, słowiańska najgorsza, zniknie rasa aryjksa to zniknie postęp)
- de Lapango (teorie oparte na autropometrii, tworzy rasy w europie- czysta aryjska, rasa wladcow, rasa alpejska, srodziemnomorska; zmiany ludnosci to wplyw srodowiska geograficznego, selekcji spolecznej, militarne, polityczne, religijne, moralne, prawne,ekonomiczne) Selekcja społeczna jest najważniejsza, tworzy rozwój lub degenerację ras.
- Otto Amman (wyjaśnia genezę uwarstwień społecznych, podział społeczeństwa, stosuje terie darwina - walka o byt, dziedziczenie, nierównośc uzdolnien jednostek, współzawodnictwo, walka o byt, każda jednostka zajmuje pozycję społeczną, pełni funkcję odpowiadajaca jej wrodzonym właściwościom i uzdolnieniom, krażenie „genetycznych elit” miedzy miastem a wsia, tworzyc instytucje sprzyjajce pojawieniu się jednostek wybitnych)
- F. Golton (ludzie sa nierwoni i roznia się cechami somatycznymi i psychicznymi, barwa skory, wlosow, stanem zdrowia, inteligencja, sila intelektu, roznice sa uwarunkowane wplywem srodowiska i dziedziczenia, najwiazniejszy wplyw dziedzicznosci - „ z wrodzonej miernoty nie uczyni się geniusza”
- Pearson (postep albo degeneracja spolecvzenstwa zalezy od biologicznego ich składu, jeżeli selekcje spol sprzyjaja rozmnazaniu się biologicznie wartosciowych ras to spol. I jego kultura się rozwija, malzenstwa mieszane zakazane)
KRYTYKA- CELE
- nie maja dostatecznego uzasadnienia teorytecznego i empirycznego ze wzgl na niedostatek metody
- bezpodstawne zalozenia, ze odmienne cechy psychiczne raz ulegaja wartosciowaniu akcjologicznemu na nizsze i wyzsze, a tym samym wplywaja na dynamike rozwoju spolecznego,
- dlugogłowośc
- genotym psychiczny nie jest jednoznacznie zdeterminowany przez genotym psychofizyczny
14) Metody badań
W socjologicznych badaniach empirycznych wyróżnia się b.weryfikacyne i diagnostyczne.
obserwacja
wywiad
ankieta
pomiar socjometryczny
testy i skale
analiza dokumentów