GLOBALIZACJA ŚWIATA WSPÓŁCZESNEGO MEGATRENDY ROZWOJU

Świat - jakiego już nie chcemy i jaki pożądamy

Nie chcemy świata , w którym ma miejsce (występuje , obowiązują) :	Pożądamy świata , który cechuje :
totalizm - świat jednorodny , w którym możliwa jest jedynie słuszna droga , decyzje podejmuje wódz i jego otoczenie ;	polifoniczność - różnorodność , wielościeżkowość , wybór ;
etatyzacja - państwo decyduje o lasach obywateli ;	uspołecznienie - wyrażające się poprzez prywatyzację własności , decyzji , kontroli , wolny rynek ;
biurokratyzm - urzędnik decyduje o losie obywatela , uprzedmiotowienie , arogancja ;	humanizm - podmiotowość , szacunek , godność , obcowanie , dialog ;
autorytaryzm - ludzi traktuje się jak „śrubki” ;	demokracja - funkcjonują instytucje wyboru , ustanawiania i obowiązywania prawa , poszanowania własności , negocjowania roszczeń ;
zastój - postęp bez rozwoju , jutro jest takie samo jak dzisiaj ;	rozwój - przyszłość staje się nieprzewidywalna ;
fasadowość - kłamstwo , paradność , statystyka , która wszystko tłumaczy ;	realizm - prawdziwość , diagnozy , które przedstawiają rzeczywistość , demaskuje się nieprawidłowości ;
dyscyplina wojskowa - koszarowość , szarość , smutek, kontrola zewnętrzna ;	ufność i samodzielność - punkt ciężkości przenosi się na jednostkę , co wyraża się barwnością , radością , kontrolą wewnętrzną ;
kolektywizm - związany z zatratą tożsamości , istotą jest to , że „my” jest ważniejsze niż „ja” ;	indywidualizm i wspólnota - jako sposób na spełnianie tożsamości ;
partykularyzm - wyrażający się poprzez zestaw przypisanych jednostce ról ;	holizm - ma tu miejsce samookreślanie siebie w otwartej przestrzeni społecznej i gra rolami ;
cynizm - co innego głosi się publicznie , a co innego prywatnie ;	zaangażowanie - wyrażające się poprzez zmierzanie ku zasadom ;
dyktat - wyraża się przez mocne nakazy i zakazy ;	współdziałanie - zalecenia mają „słabą” postać , ma tu miejsce współtworzenie norm ;
powszechne obowiązywanie - epidemiczne upowszechnianie ;	oferowanie - ostrożność w upowszechnianiu , stosuje się strategię „bąbli” i „grom zmiany” ;
konformizm	innowacyjność - krytycyzm , przekraczanie granic ;
jasne kryteria - wszystko jest wcześniej rozstrzygnięte;	kryterialność w dochodzeniu do rozstrzygnięć , wielowartościowa logika , otwartość ;
relekcja - zamykanie dostępności , porządek informacyjny ;	otwartość i dostępność
brak sfery publicznej (to co między rodziną a państwem) - milczenie , samotność ;	sfera publiczna - głos , wymiana ;
cierpienie , zniewolenie , uwięzienie , przymus , ból , lęk , rządza	szczęście , wyzwolenie , przyzwolenie , odwaga
gratyfikacja odłożona historycznie - wszystko robi się dla szczęścia następnych pokoleń ;	gratyfikacja rozłożona - radość i szczęście są udziałem naszym i naszych dzieci
zależność i bezradność	pełnomocność i sprawstwo

Charakterystyka typów społeczeństw

Kryterium , przyjętym w celu wyznaczenia stadiów rozwoju społecznego i typów społeczeństw , jest praca .

Cechy	Społeczeństwo preindustrialne (przedprzemysłowe , rolnicze)	Społeczeństwo industrialne (przemysłowe)	Społeczeństwo postindustrialne (poprzemysłowe , informacyjne)
Model panujących stosunków	życie jest grą przeciwko przyrodzie ;	życie jest grą z techniką (z przetworzoną za pomocą maszyn przyrodą) ;	gra pomiędzy poszczególnymi ludźmi ;
Sposób życia	rytm życia wyznaczają pory roku ; codzienną aktywność człowieka określa pogoda ; ważna jest utrwalona tradycja i rytuał ; świat zewnętrzny odczuwany jest poprzez nieustanną zmienność żywiołów (powodzie , trzęsienia ziemi , wybuchy wulkanów) ; człowiek skazany jest na drogę wytyczoną przez bogów Ziemi , Niebios , Oceanu ;	rytm życia odmierza zegar ; społeczeństwo przemysłowe jest społeczeństwem organizacji hierarchii i biurokracji , w którym ludzie traktowani są jak rzeczy ; działania pragmatyczne (służące realizacji konkretnych celów) ;	orientacja na przyszłość i dalekosiężne prognozowanie;
Stosowane środki oraz sposób ich zdobywania	pozyskiwanie dóbr już istniejących - surowców ; cechą tego etapu rozwoju jest zastosowanie siły roboczej w przemysłach wydobywczych najważniejsza jest siła mięśni ludzkich i zwierzęcych , najważniejsi są ci , którzy dysponują tężyzną fizyczną ; dominują biologiczne źródła energii ;	u podstaw nazwy tego etapu rozwoju społecznego leżą rewolucje naukowo - techniczne ; XVIII w. - „wiek pary” - wykorzystanie maszyn i urządzeń parowych , pojawia się przemysł , wydobycie jest niezależne od siły ludzkich mięśni ; biologiczne źródła energii zostają zastąpione energią maszyn i urządzeń , co umożliwia wzrost wydajności pracy oraz pojawienie się standardowych wyrobów masowych ; dominuje maszyna , a szerzej technika ; koniec XIX w. - olśniewające postępy chemii i zastosowanie energii elektrycznej , produkcja tworzyw sztucznych, materiałów syntetycznych itp. ; dominuje sektor wytwórczy i przetwórczy ;	stosowanym środkiem jest informacja ; sposobem zdobywania środków jest przetwarzanie ; dominuje sektor usługowy (wysoko kwalifikowane usługi , inne niż w poprzednich okresach) ;
Technologia	technologia pracochłonna ; praca wykonywana jest wg nie zmienianych przez wiele lat reguł ;	technologia kapitałochłonna;	technologia naukochłonna ;
Główne instytucje		główną instytucją jest przedsiębiorstwo , fabryka ; istnieje „pułk” wykwalifikowanych robotników oraz kierujących nimi inżynierów;	główną instytucją staje się uniwersytet (szkoła wyższa), która ma do spełnienia określone zadania : tworzy wiedzę , która jest głównym bogactwem , kształci ekspertów i doradców ; robotników zastępują uczeni, naukowcy , specjaliści najwyższej klasy ;

	Społeczeństwo preindustrialne	Społeczeństwo industrialne	Społeczeństwo postindustrialne
Każdemu z tych społeczeństw można przypisać pewien porządek :	świat przyrody i porządek naturalny (powieść Chłopi W. Reymonta) ;	świat techniki i porządek techniczny (film Ziemia obiecana w reż. A. Wajdy) ;	świat społeczny i porządek społeczny (film Z archiwum X) .
Tym porządkom odpowiada określona zasada kosmologiczna (sposób wyjaśniania zmian , jakie dokonują się w świecie) :	dominuje zasada przechodzenia od przeznaczenia do przypadku ; zmienność ludzkiego świata tłumaczy się pojęciami : los , przeznaczenie , fatum ;	zasadą jest racjonalność i postęp ; człowiekowi towarzyszy wiara , że przyszłość będzie lepsza ;	świat społeczny żyje w nieustannym strachu i roztrzęsieniu ; ludzkość nie potrafi odpowiedzieć na pytanie , jakie będzie jutro i nie ma pewności , że stworzy lepszy , doskonalszy świat .

Relacje pomiędzy edukacją a poszczególnymi typami społeczeństw

Kategoria	Społeczeństwo preindustrialne	Społeczeństwo industrialne	Społeczeństwo postindustrialne
Język :	łacina , greka ;	języki narodowe ;	język angielski .
Uczniowie :	dzieci elity ;	młodzi ludzie ;	każdy .
Wiek uczniów :	6 - 20 lat	6 - 16 lat (powszechna edukacja)	bez względu na wiek
Kto płaci za naukę :	rodzice ;	podatnik ;	uczeń .
Organizator edukacji :	kościół ;	państwo ;	korporacje .
Miejsce nauki :	siedziba wiedzy ;	miasta ;	wszędzie .
Czas nauki :	wzajemnie ustalony pomiędzy nauczycielem a uczniem ;	ustalony przez państwo ;	edukacja może odbywać się kiedykolwiek .
Źródło programów nauczania :	nauczyciel ;	państwo ;	potrzeby uczniów .
System ekonomiczny :	gospodarka tradycyjna ;	tayloryzm - system , który uzależnia bogactwo od wkładu pracy; nazwa pochodzi od nazwiska twórcy ;	neoliberalizm - system , w którym nie ma prostych zależności między pracą i bogactwem , które jest splotem wielu czynników jednocześnie .

Globalizacja jako najważniejszy proces współczesnego świata

U podstaw globalizacji leżą dwie idee :

1. Idea globalnej wioski Marshala McLuhana zakłada , że świat wskutek rozwoju telewizji , zwłaszcza satelitarnej i kablowej , stanie się wspólnotą . Można powiedzieć , że ta idea realizuje się - niezależnie od miejsca zamieszkania na globie ziemskim można uczestniczyć poprzez telewizję w różnych wydarzeniach na świecie . Rozwój telewizji przybrał takie rozmiary , że człowiek nie jest w stanie kontrolować ilości przekazów telewizyjnych .

2. Powstanie globalnej ekonomii , która dominuje nad rynkami krajowymi czy lokalnymi i która powoduje , że ma miejsce umacnianie się światowych korporacji finansowych czy przemysłowych . Europejskim odpowiednikiem tego procesu jest wprowadzenie wspólnej waluty .

Traci na znaczeniu kategoria państwa narodowego , jest coraz mniej użyteczna do opisywania dzisiejszego świata , „kurczącego się” pod wpływem mediów , które nie znają granic . Świat „kurczy się” też pod wpływem procesów integracyjnych , realizowanych w wymiarze ekonomicznym i politycznym .

Definicje globalizacji :

1. Anthony Giddens , socjolog ang. , definiuje globalizację jako „intensyfikację stosunków społecznych o światowym zasięgu , która łączy różne lokalności w taki sposób , że lokalne wydarzenia kształtowane są przez zdarzenia zachodzące w odległości wielu tysięcy mil i same zwrotnie na nie oddziałują” .

2. Martin Albrow mówi , że „globalizacja odnosi się do tych wszystkich procesów , w wyniku których narody świata zostają włączone w jedno światowe społeczeństwo - społeczeństwo globalne” . Pod pojęciem „wszystkich procesów” kryją się procesy polityczne , społeczne i kulturowe .

3. Ronald Robertson uważa , że „globalizacja to zespół procesów , które tworzą jeden wspólny świat” .

Globalizację można rozumieć dwojako :

1. Proces integracji w wymiarze ekonomicznym - jest to wąskie rozumienie , ponieważ nie uwzględnia działań ludzkich .

2. Proces integracji o charakterze kulturowym - ten proces dokonuje się poprzez hybrydyzację , czyli włączanie elementów jednej kultury do innej kultury (np. restauracje , muzyka itp.) . Zjawiska kulturowe nie są ograniczone przestrzennie .

Istnieje też stanowisko godzące oba w/w rozumienia :

3. Globalizacja nie oznacza eliminowania lokalności , nie istnieje żadna sprzeczność między tym , co uniwersalne , a tym, co lokalne .

Proces globalizacji jest oceniany nie tylko pozytywnie , niektórzy uważają , że wiąże się z nim wiele niebezpieczeństw . Niemniej świat „stanął otworem” i nie wystarczy ograniczyć się do własnego kraju .

Megatrendy rozwoju na przykładzie USA

1. Przejście od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego .

Lata 1956-57 to początek społeczeństwa informacyjnego dla USA . Po raz pierwszy liczba pracowników biurowych , tzw. „białych kołnierzyków” , przewyższyła pracowników zatrudnionych w przemyśle .

W 1957 r. Rosjanie wysłali sputnik w kosmos - to stało się katalizatorem rozwoju informacyjnego .

2. Przejście od technologii „siłowej” do ultratechnologii (ultrastyku) .

Ultratechnologia - to reakcja na nową technologię :

• zwiększyła się rola telewizji w życiu Amerykanina (ok. 5 godzin dziennie) ;

• pojawił się ruch terapii grupowej (np. joga , orient) ;

• reakcją na wprowadzenie w szpitalach sprzętu podtrzymującego życie było powstawanie hospicjów ;

• centra handlowe stały się miejscem spotkań towarzyskich , ponieważ zaczęły pochłaniać coraz więcej czasu .

3. Przejście od gospodarki narodowej do gospodarki globalnej .

Wszystkie kraje świata są coraz bardziej uzależnione od innych krajów (państw) , mimo , że każde państwo jest demokratyczne .

4. Przejście od myślenia krótkofalowego do myślenia długofalowego .

Punktem wyjścia był alarm ekologów dotyczący stanu zasobów środowiska naturalnego .

Prawo sytuacji (Mary Fdet) - trzeba rozszerzać zakres produkcji .

5. Przejście od centralizacji do decentralizacji .

Istotą decentralizacji jest to , że następuje proces różnicowania . Zostało odrzucone pojęcie społeczeństwa homogenicznego na rzecz różnorodności . Dobrym przykładem jest Mc'Donald .

6. Przejście od pomocy zinstytucjonalizowanej do samopomocy .

Zawiodły instytucje państwowe , więc powstały grupy obywatelskie , działające przeciwko agresji , przemocy , pomagające w dostarczaniu żywności osobom starszym , w realizacji edukacji w domu itp.

7. Przejście od demokracji przedstawicielskiej do demokracji uczestniczącej .

Ludzie chcą decydować o swoim terenie . Więcej ludzi bierze udział w referendach oddolnych niż w wyborach prezydenta . Demokracja przedstawicielska stała się niemodna .

8. Przejście od hierarchii do sieci .

Zarządzanie przez wiele stuleci przypominało piramidę (u góry decydenci , na dole wypełniający decyzje) . W drugiej połowie XX w. ten sposób zarządzania stał się nieefektywny .

Przykładem zarządzania sieciowego jest ruch AA , typ „waldorfski” (nie ma dyrektora , zarządzają wszyscy nauczyciele) .

Model sieciowy - to spotkania , koalicje , taśmy , biuletyny ; instytucje funkcjonują na zasadzie drabiny ; sieci wzmacniają jednostkę .

orientacja wertykalna - m. hierarchii

9. Przejście z północy na południe .

Zostało zapoczątkowane przez :

• przemianę społeczeństwa przemysłowego w informacyjne ;

• przejście od gospodarki krajowej do ogólnoświatowej ;

• odrzucenie systemu centralistycznego na rzecz zdecentralizowanego .

Od 1988 r. więcej Amerykanów mieszka na południu i zachodzie (Dolina Krzemowa) niż na północy i wschodzie .

10. Przejście od schematu „albo - albo” do wielokrotnego wyboru .

Od lat 80-tych mamy do czynienia z różnorodnością czyli z rynkowym zdecentralizowaniem :

• pojawiają się zindywidualizowane style życia (7% rodzin to rodziny typu rodzice biologiczni + dzieci) ;

• jest różnorodność produktów spożywczych ;

• wystąpiła inwazja telewizji ;

• próbuje się podtrzymać korzenie różnych narodowości .

Żyjemy w czasach zamieszania , między epokami .

---