ADOLESCENCJA WŁAŚCIWA

Literatura:

• E. Hurlock: Rozwój młodzieży, PWN, Warszawa 1965

• Obuchowska: Rozdział V: Adolescencja, w książce B. Harwas-Napierała, J. Trempała: Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa 2002

1. Cykl prenatalny

2. Dzieciństwo:

• Wczesne

• Średnie

• Późne

Dorastanie

• Preadolescencja (wczesna adolescencja)

• ADOLESCENCJA WŁAŚCIWA (średnia adolescencja)

• Późna adolescencja

• Dorosłość

• Wczesna

• Średnia

• Późna

• Starość

Adolescencja- z łac. adolescere, co znaczy wzrastanie ku dojrzałości, jest okresem przemian w życiu człowieka, które z dzieciństwa prowadzą go ku dorosłości (wg. B. Harwas-Napierały)

Adolescencję dzielimy na 3etapy:

• Preadolescencję (wczesną adolescencję)

• Adolescencję właściwą (średnią adolescencję)

• Adolescencję późną

ADOLESCENCJA WŁAŚCIWA- jest okresem w cyklu dorastanie, między wczesną a

późną adolescencją.

1. Czas trwania adolescencji właściwej:

Adolescencja właściwa trwa mniej więcej od 11-12 roku życia do 15-16 roku życia. Zależy to od indywidualnych różnic każdego człowieka.

W okresie tym człowiek rozwija się na wielu płaszczyznach:

• biologicznej

• psychicznej

• emocjonalnej

• intelektualnej

• duchowej

• społecznej

2. Rozwój psychiczny

Na okres ten przypada „kryzys tożsamości”, aby go pokonać młody człowiek musi scalić dotychczasową wiedzę o sobie zawartą w pełnionych przez niego rolach i uzyskać integrację swojej przeszłości i teraźniejszości z koncepcją przyszłości.

Kryzys tożsamości, według Erika Eriksona:

• to decydujący moment dla tworzenia tożsamości, powstaje poczucie własnej odrębności, indywidualizm i niepowtarzalność, w oczach własnych i innych ludzi,

• następuję wybór zawodu i partnera seksualnego

• może pojawić się negatywna tożsamość( przekonanie o posiadaniu wielu złych cech, co może prowadzić do zanegowania pozytywnych oczekiwań i wartości społecznych)

• przejściowe niepowodzenia rodzą poczucie beznadziejności,

• może w tym stadium powstać totalizm, czyli ślepe i fanatyczne podążanie za tym, co wydaje się bezsprzeczne i słuszne,

• może nastąpić w tym okresie nasilenie stereotypów i uprzedzeń w stosunku do innych ludzi.

Charakterystycznym celem dorastającego człowieka jest osiągnięcie poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji tożsamości oraz świadomości siebie.

Aby to osiągnąć należy wypróbować rozmaite role początkowo bez zbytniego zaangażowania, w ten sposób dochodzi do kształtowania się trwałych postaw i wartości. Skutkiem niepowodzenia w osiągnięciu tożsamości jest rozproszenie się ról albo poczucie dezorientacji co do tego czym czy kim jest.

Szczególną wagę w tym okresie życia przywiązuję się to takich potrzeb psychicznych,, wśród których na pierwszy plan wysuwają się:

• potrzeba bezpieczeństwa

• potrzeba uznania

• potrzeba przyjaźni

• potrzeba nowych doświadczeń

• potrzeba miłości

• potrzeb przynależności

3. Stosunki heteroseksualne

W okresie tym zwiększa się zainteresowanie osobami płci przeciwnej, następuje rozwój stosunków heteroseksualnych.

U podłożą dojrzewania płciowego rozwija się potrzeba seksualna, która czasem przyjmuje formę dążenia ku osobie płci przeciwnej. Popęd seksualny jest realizowany przez masturbację, która częściej występuje u chłopców niż u dziewcząt. W tym okresie rozwijają się intymne przyjaźnie między rówieśnikami tej samej płci. Następnym efektem rozwoju psychoseksualnego jest obdarzanie uczuciem, zwykle na krótko rówieśnika płci przeciwnej. W drugiej fazie rozwoju dorastania rozluźnieniu ulegają związki z osobami tej samej płci, natomiast tworzą się przyjaźnie heteroseksualne. Pojawia się pierwsza postać miłości- miłość szczenięca. Potem pojawia się miłość romantyczna, która prowadzi do idealizowania osoby obdarzonej uczuciem.

4. Rozwój społeczny

KONTAKTY Z RODZICAMI:

Charakterystycznym rysem rozwoju dla tego okresu jest obniżenie się autorytetu rodziców oraz zmniejszenie interakcji między nimi a dziećmi, co prowadzi do konfliktów.

Dzieci buntują się przeciwko rodzicom. Częstym powodem sprzeczek jest bardzo silna potrzeba samodzielności. Rodzice starają się wpoić dzieciom te wartości, które w ich mniemaniu gwarantują rozwój społeczny i postęp. Młodzież z kolei najczęściej nie aprobuje tych samych wartości.

Najczęstsze źródła konfliktów:

• pretensje rodziców o naukę i zachowanie w szkole

• sposób ubierania się

• upodabnianie się do kolegów

• ograniczona swoboda

Nasilenie tych konfliktów następuje mniej więcej:

• U dziewcząt pomiędzy 12 a 14 rokiem życia

• U chłopców pomiędzy 13 a 14 rokiem życia

Charakterystyczny dla tego wieku jest negatywizm, (kontraformizm) czyli tendencja do zachowania niezgodnego z oczekiwaniami otoczenia, szczególnie wyraźnie w okresie dojrzewania, kiedy jest wyrazem niezadowolenia z kontroli ze strony rodziców i nauczycieli.

KONTAKTY Z RÓWIEŚNIKAMI:

W okresie tym dynamicznie wzrasta wpływ rówieśników, tworzą się związki rówieśnicze (wg. B. Harwas- Napierała):

• Paczki (kliki)- czyli małe, blisko ze sobą zżyte grupy złożone najpierw z osób tej samej płci, później heteroseksualne (do 15osób)

• Grupy, które są liczniejsze, a kontakty między ich członkami oparte są na podobnych zainteresowaniach oraz orientacjach zawodowych

• Związki przyjaźni- obejmujące zazwyczaj jednego lub dwoje bliskich przyjaciół, z którymi kontakty są intensywne, oparte na lojalności i zaufaniu

Młodzież wchodzi też w grupy nieformalne, takiej jak gangi (bandy). Grupa ta posiada zasadnicze cechy:

• Przywódca- ten, który utrzymuje dyscyplinę i narzuca wole

• Obowiązują pewne normy grupowe, do których wszyscy muszą się dostosować.

W tym okresie grupy rówieśnicze pełnią ważne funkcję w życiu dorastającego człowieka:

• zastępują rodzinę

• stabilizują osobowość

• wzbudzają poczucie własnej wartości

• określają standardy zachowania

• grupa pozwala na orientację hierarchii w grupie

5. Rozwój fizyczny

1. Dziewczęta

• piersi są już w pełni rozwinięte

• owłosienie łonowe osiąga wygląd jak u osoby dorosłej

• regularnie występuje jajeczkowanie i miesiączkowanie

• osiągnięta zostaje ostateczna wysokość ciała

• wysubtelniają się rysy twarzy

Cechy te zostają osiągnięte mniej więcej w 15 roku życia.

1. Chłopy

• narządy płciowe oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej

• przyrost masy ciała zmniejsza się

• zarost na twarzy staje się mocniejszy

• głos staje się męski

Cechy te zostają osiągnięte mniej więcej w 16-17 roku życia.

6. Rozwój emocjonalny

Charakterystycznym zjawiskiem dla tego okresu jest labilność emocjonalna, czyli łatwe przechodzenie do stanów skrajnych emocjonalnie, szybkie i częste zmiany emocji, np. w jednej chwili jednostka śmieje się a po chwili zaczyna płakać.

Wśród trudność emocjonalnych można wyróżnić:

• Poczucie niższości i zagrożenia

• Brak wiary w siebie

• Niestabilność uczuć (depresję, kochliwość itp.)

• Niepełne uświadomienie seksualne

• Wątpliwości dotyczące religii, dalszej nauki, wyboru zawodu

• Strach i obawy dotyczące przyszłości

7. Rola szkoły w okresie średniej adolescencji

W dalszym ciągu dominującą formą działalności jest NAUKA.

Szkoła w okresie tym pełni bardzo ważną funkcję w kształtowaniu osobowości i zachowań pro społecznych człowieka. Szkoła jest miejscem proponującym uczniowi bardzo bogaty repertuar zachowań i sytuacji społecznych.

Dorastający człowiek pełnią w szkole przynajmniej dwie role społeczne: ucznia i kolegi. Ma możliwość przebywania w dużym zbiorowisku ludzkim: wśród rówieśników, klasy szkolnej, starszych lub młodszych kolegów, dorosłych, mogą obserwować innych, wstępują różnice związane z płcią. Szkoła jednocześnie uczy współdziałania i współpracy, czyli najważniejszych umiejętności społecznego współżycia. W okresie tym młody człowiek podatny jest na wpływy grupy rówieśniczej. Szkoła kreuje postawy i nastawienia do siebie i innych, w powiązaniu z konkretną rzeczywistością i najbliższym otoczeniem. Rola środowiska szkolnego jest zatem bardzo ważna dla dorastającego człowieka, ponieważ w dużym stopniu przyczynia się do przygotowania go do dorosłego życia, współżycia i współdziałania z innymi ludźmi oraz zdobywania umiejętności i kompetencji społecznych.




---