Grupa Skamander - dzieje, przedstawiciele, program.
29.11.1918 roku rozpoczęła działalność kawiarnia poetów „Pod Picadorem”. Realizowano w niej nową formę kontaktów poezji z publicznością: autorzy czytali swoje wiersze. Wśród nich byli między innymi przyszli skamandryci. Jednym z założycieli i filarów kawiarni był Jan Lechoń. Na pierwszym wieczorze przeczytał „Mochnackiego”. W prasie „realizowali się” w piśmie „Pro Arte”. Kawiarnia działała do marca 1919r.
6.12.1919r. odbyło się pierwsze spotkanie Skamandra. Słowo wstępne wygłosił Lechoń, on też był autorem nazwy.
Nazwa: „Wokół Troi, w której zatrzasnęła się i broni dusza narodu, chcemy opływać jak Wisła, broniąc wrogom dostępu i dając napój spragnionym” Lechoń nawiązał do prologu II aktu „Akropolis” S. Wyspiańskiego („Skamander połyska, wiślaną świetląc się falą”).
W styczniu 1920r. ukazał się pierwszy nr „Skamandra” (pismo to było kontynuacją zamkniętego we wrześniu 1919r. „Pro Arte”). Był to nieregularnie wydawany miesięcznik (do 1928r.). Jego red. nacz. był Mieczysław Grydzewski.
„Skamander”, „Wiadomości Literackie” i „Cyrulik Warszawski” - organy prasowe grupy. „W. L.” - najbardziej stabilny i znaczący tygodnik literacki okresu międzywojennego. Pisma powyższe zapewniały Skamandrytom niezależność, jakiej nie doświadczyła żadna inna grupa Dwudziestolecia.
Literackim patronem grupy był Stefan Żeromski - Lechoń dedykował mu „Karmazynowy poemat”.
„Wielka piątka Skamandra”: Lechoń, Tuwim, Słonimski, Wierzyński, Iwaszkiewicz. Towarzyszyła im legenda młodych zdobywców, którzy bez nadmiernego wysiłku, za to z wdziękiem i swobodą, opanowali w krótkim czasie stołeczny Parnas.
Prócz nich: M. Pawlikowska-Jasnorzewska, K. Iłłakowiczówna, S. Baliński, J. Wittlin. Czołowi krytycy: Wilam Horzyca, Karol Wiktor Zawodziński.
Poetyka grupy wydaje się sumą doświadczeń narastających przed 1914r. w poezji europejskiej i częściowo w polskiej. Skamandryci znaleźli się w nowej sytuacji historycznej - Polska odzyskała niepodległość. Przynosząc nowe propozycje literackie (witalizm, kompleks cywilizacyjny, optymistyczne spojrzenie na świat współczesny), momentalnie zyskali kontakt z publicznością i odnieśli sukces.
Literatura nie musiała już spełniać zadań patriotycznych, tyrtejskich. Ale nie miała też być wartością samą w sobie. Reakcja przeciw modernizmowi (zbyt indywidualistyczny, bierny, „płaczliwy”). Zerwanie z dydaktyką i patosem.
Poezja jako swoiście wyrażony aktywny stosunek do świata, aprobata współczesności - nie chce jej przebudowywać, ale przyjmuje taką, jaką jest. Poetyka codzienności, wyrażanie bujności codziennego życia.
Skamandryci byli niechętni formułowaniu programów (Irzykowski mówił o programofobii). Ich program opierał się na negacjach. To też pozwalało im wprowadzać do twórczości elementy bardzo różnorodne.
Szybko jednak to, co ich spajało w jedną grupę (wiara w piękną, niezakłóconą żadnymi konfliktami przyszłość kraju oraz nastawienie antymodernistyczne) przestało mieć rację bytu: w 1922r. zabito Narutowicza, konwencje młodopolskie przestały być problemem, bo się zestarzały. Już w połowie lat '20 każdy ze Skamandrytów był samoistną indywidualnością literacką.
1