PRWO UBEZPIEACZEN SPOLECZNYCH Dr Jan Piątkowski 11. 11.07

UWAGA WPROWADZAJACA

Jeżeli analizujemy hasło pojęciowe, to mówimy o ubezpieczeniu społecznym w liczbie pojedynczej, natomiast, jeżeli charakteryzujemy instytucję - system ubezpieczenia społecznego, to mówimy o ubezpieczeniach społecznych, dlatego ze w tym systemie mamy cztery rodzaje ubezpieczeń:

• ubezpieczenie emerytalne

• ubezpieczenie rentowe

• ubezpieczenie chorobowe

• ubezpieczenie wypadkowe

CECHY UBEZPIECZENIA SPOLECZNEGO:

1- DEFINICJA UBEZPIECZEŃ

Ubezpieczenie społeczne, to system zagwarantowanych ustawowo świadczeń- na wypadek spełnienia się określonych ryzyk ubezpieczeniowych, (czyli np. osiągnięcie odpowiedniego wieku, niezdolności do pracy)- świadczeń o charakterze roszczeniowym. Z roszczeniowością, nie zawsze jest tak, jakby wynikało to z powyższej definicji, dlatego że mamy wąski obszar emerytur i rent przyznawanych w trybie szczególnym, czyli w drodze wyjątku ( i tu ma miejsce me roszczeniowość)

2- CEL UBEZPIECZEŃ Celem ubezpieczeń jest zagwarantowanie ubezpieczonemu i jego rodzinie środków na zaspokojenie potrzeb losowych związanych z chorobą, wiekiem, śmiercią. w interesie społecznym. Przyznanie świadczenia konkretnej osobie jest wyrazem tego, ze ten system działa w interesie społecznym poprzez indywidualne przyznawanie świadczeń z utworzonych na ten cel funduszy składkowych.

3- FUNKCJONOWANIE UBEZPIECZEN W OBSZARZE REGUŁ KOLIZYJNYCH

Wraz z wejściem Polski do UE zaczęły działać reguły kolizyjne, bo. ???? korzystają z dobrodziejstw naszego prawa, my korzystamy z dobrodziejstw prawa członkowskiego UE, w

Którym jesteśmy ubezpieczeni i ma to związek z byciem ????? wszelkich umów dwustronnych

o ubezpieczeniach społecznych

4- UKSZTAŁTOWANIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH OD SAMEGO POCZĄTKU

Ubezpieczenia społeczne są, to świadczenia ukształtowane od samego początku. Początek

historii systemu ubezpieczeń to wiek XIX. Ubezpieczenia społeczne od początku zostały ukształtowane jako instytucja prawna o charakterze przymusowym- jest to świadome działanie ustawodawcy. Przymusowość jest środkiem służącym temu, aby objąć ubezpieczeniem powszechnie Polaków, bo jeżeli starość, choroba i inne zdarzenia losowe są ???? człowieka, to'?????? masowych (powszechnym) stopniu korzystać z tego ubezpieczenia.

Tę powszechność rozumiemy poprzez przymus ubezpieczenia.

5- UBEZPIECZENIA SĄ ADRESOWANE DO OKREŚLONEJ GRUPY SPOŁECZNO-ZAWODOWEJ

Ubezpieczenia społeczne są adresowane do określonej grupy społeczno - zawodowej, którą z mocy prawa w ubezpieczeniach społecznych kreują indywidualny stosunek do ubezpieczenia społecznego, w odniesieniu do wszystkich osób znajdujących się w obszarze działania ustaw ubezpieczeniowych. Ustawy są bardzo ogólne, ale każdego, kto znajdzie sit? w obszarze zainteresowania takiej ustawy i spełnia zawarte w niej warunki, to obejmuje go indywidualnym stosunkiem ubezpieczenia.

6- OBOWIĄZKOWOŚĆ OPŁACANIA SKŁADKI

Składką jest wniesiona charakterem wykonawczym. Ściągalność składek, oraz naliczanie odsetek udowadniają, ze składki są obowiązkowe. Wysokość świadczenia zależy w dużej mierze od opłacania składek i okresu długości jej opłacania. Składka to okresowe i obowiązkowe świadczenie pieniężne, którego spełnienie ciąży na zobowiązanych podmiotach w następstwie powstania określonego stosunku ubezpieczenia społecznego. Stosunek ubezpieczenia społecznego ma charakter zobowiązaniowy (jest to sprawa cywila). Składka jest działaniem celowym i związany jest x cecha_ wzajemności. Tradycyjnie liczy się składkę z wzajemnością- chodzi o udzielenie ochrony ubezpieczeniowej w zamian za udział ubezpieczonych w tworzeniu funduszy.

WZAJEMNOŚĆ JEST CECHĄ SKŁADKI

Jeżeli ubezpieczony w jakiejś mierze opłaca składkę ze swoich funduszy, to jest to przejaw samo ubezpieczenia się-, czyli przejaw realizacji prawa do ubezpieczenia. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jest realizowany w ramach stosunku prawnego łączącego płatnika składek z instytucją ubezpieczeniową. Płatnikiem składek jest pracodawca, albo inny podmiot pozostający z osobą wykonującą pracę w stosunku prawnym uprawniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniem społecznym. Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i chorobowe są, wyrażane w formie w stopy procentowej, w zasadzie, jednolitej dla ubezpieczonych, ale są takie kategorie osób, dla których ta stawka jest inna np. osoby duchowne. Natomiast składka procentowa na ubezpieczenia wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek, ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Stopy procentowe składek zawiera art. 22 ustawy o ubezpieczeniach społecznych wynoszą:

1. 19,52% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne, część składki ubezpieczonego wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki odprowadzana jest przez zakład ubezpieczeń do wybranego przez ubezpieczonego, albo wylosowanego, otwartego funduszu emerytalnego, zarządzanego przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne- dotyczy to osób urodzonych po 31 XII 1968 r. Osoby urodzone po 31 XII 1948 r, a przed dniem 1 I 1968 mogą na swój wniosek przystąpić poprzez zawarcie umowy do wybranego funduszu emerytalnego.

2. 10 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia rentowe w okresie przejściowym (3,5 % obciąża pracownika z jego środków, 6,5 % płatnika); po okresie przejściowym 6 %

1. 2,45 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe-

3. Od 0,4 % do 8,12 % podstawy wymiaru na ubezpieczenia wypadkowe, to zróżnicowanie jest ustalane w formie decyzji ZUS-u na okres trzech lat.

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok. Okres nie opłacania składek z powodu przekroczenia progu jest okresem ubezpieczenia w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach i nie wywołuje żadnych ujemnych konsekwencji w zakresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

7- ROZKŁAD SKŁADKI (podstawa wymiaru stadek różnicując go w odniesieniu do rożnych grup ubezpieczonych)

a- na ubezpieczenia emerytalne pracowników i innych kategorii osób wyszczególnionych w art. 16 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni i płatnicy składek,

b- składki na ubezpieczenia rentowe finansują z własnych środków, w wysokości 1,5 o/o podstawy wymiaru ubezpieczeni i w wysokości 4,5 o/o podstawy wymiaru płatnicy składek.

c- składki na ubezpieczenie chorobowe osób podlegających temu ubezpieczeniu finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

d- składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek.

e- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu

f- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne finansuje w całości wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

g- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy

8- CO NIE STANOWI PODSTAWY WYMIARU DKŁADKI

Co nie stanowi podstawy wymiaru składki określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z XII 1998 r.. Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody.

1. nagrody Ministra Gospodarki za szczególne osiągnięcia w eksporcie,

2. odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,

3. nagrody jubileuszowe, pod warunkiem, że są przyznawane nie częściej, niż co 5 lat

4. odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,

5. odszkodowania za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy - należne od pracodawcy na podstawie -Kodeksu pracy,

6. ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika

7. wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór,

Czynności techniczne w zakresie obliczania i przekazywania składek, co miesiąc do ZUS-u wykonuje płatnik składek. Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia nie może być udowadniana zeznaniami świadków.

9- WYPŁACALNOŚĆ ŚWIADCZEŃ Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Wypłacalność świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest gwarantowane przez państwo, w praktyce chodzi o dopłaty z budżetu do funduszu ubezpieczeń. Emeryturę otrzymujemy z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Gwarantowanie przez państwo świadczeń odbywa się w praktyce poprzez dopłaty z budżetu na rzecz funduszu ubezpieczeń społecznych. FRD ( Fundusz Rezerwy Demograficznej) nie może zaciągać pożyczek lub kredytów. Budżet państwa gwarantuje wypłatę świadczeń emerytalnych z FUS (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych).

10- UBEZPIECZENIA ARBITROWANE SĄ PRZEZ ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Obecny ZUS jest następstwem prawnym działającego do 1950 r ZUS-u, który został utworzony w roku 1933, a także jest następstwem ubezpieczeniowym społecznych funduszy ubezpieczeniowych w zakresie ubezpieczeń społecznych. Z stąd też może występować stanowiących zwrot nieruchomości stanowiących w tamtym okresie własność tych podmiotów. W momencie wejścia w życie ustawy, czyli w 1999 r ZUS przejął na własność cały majątek pozostający w zarządzie Zakładu stanowiący własność Skarbu Państwa.

ZUS jest to państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.

ZUS jest dysponentem funduszu ubezpieczeń społecznych. Państwowy Fundusz Celowy

(fundusz ubezpieczeń społecznych) jest powołany do realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

ZUS działa na podstawie ustawy, a więc wszystkie kompetencje, które są w ustawie- są istotne np. do zakresu działania ZUS-u należy m.in. ustalanie uprawnień do świadczeń ubezpieczeń społecznych; wypłacanie tych świadczeń; wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społ., ubezpieczenia zdrowotne, na fundusz pracy, fundusz świadczeń gwarantowanych; prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych.

ZUS wykonuje nie tylko zadania wyznaczone w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu społecznym, ale także w ustawach odrębnych np. w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych, w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w ustawie o promocji zatrudnienia.

Do kompetencji ZUS-u należy również prowadzenie prewencji rentowej, obejmującej rehabilitację leczniczą ubezpieczonych, co, do których orzeczono całkowitą lub częściową niezdolność do pracy, ale także osób uprawnionych do zasiłku chorobowego itd.; badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy, oraz inne działania prewencyjne np. kierowanie ubezpieczonych do ośrodków rehabilitacyjnych, a nawet tworzenie i prowadzenie własnych ośrodków rehabilitacyjnych.

11- NAJSZERSZA KATEGORIA UBEZPIECZONYCH-PRACOWNICY

Najszerszą kategorią ubezpieczonych są pracownicy, dlatego trzeba widzieć też pewne szczególne cechy odnoszące się do tych osób.

Szczególne cechy ubezpieczeń odnoszących się do pracowników to:

1. ubezpieczenie obejmuje wszystkie osoby pozostające w stosunku pracy, z wyjątkiem sędziów i prokuratorów ( te osoby mają prawo do uposażenia w stanie spoczynku, ale jeżeli sędzia lub prokurator zostanie wydalony ze służby, to ma prawo ubiegać się o świadczenia na zasadach ogólnych)

2. w porównaniu z innymi grupami ubezpieczonych, ubezpieczenie społeczne pracowników jest najpełniejsze, gdyż obejmuje wszystkie jego rodzaje, czyli rentowe, emerytalne, chorobowe i wypadkowe

3. obowiązek ubezpieczenia wiąże się z automatycznym powstaniem stosunku ubezpieczenia wraz z podjęciem zatrudnienia w ramach stosunku pracy ( z chwilą nabycia statusu pracownika, jest on zarazem ubezpieczonym), czyli występuje w podwójnej roli: jako pracownik i jako ubezpieczony.

12- STOSUNEK UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO PRACOWNIKA

Stosunek ubezpieczenia społecznego pracownika łączy trzy podmioty: pracodawcę, pracownika i ubezpieczyciela.

Pracodawcy, który jest płatnikiem składek, pracownik będący ubezpieczonym, czyli osoba fizyczna podlegająca jednemu z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczyciel, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych

13- BEZWZGLĘDNY CHARAKTER PRAWA UBEZPIECZENIOWEGO
Bezwzględny charakter prawa ubezpieczeniowego podkreśla wiele przepisów, nie tylko te
przepisy, które mówią, że nabywamy prawo do emerytury. Bezwzględność jest również w
rym kontekście, że mamy ubezpieczenia obowiązkowe np. emerytalne i dobrowolne i kategorię osób nie podlegających ubezpieczeniu. Dobrowolne nie przysługują każdemu, kto chce się ubezpieczyć, tylko kategorii osób upoważnionych do dobrowolnych ubezpieczeń. Bezwzględność to również instytucje, które prowadzą, administrują, że jest fundusz, z których się wypłaca środki- są to przepisy, które układają cały proces związany z ubezpieczeniami i mają charakter bezwzględny. Podstawy prawne ustroju zabezpieczającego ludzi przed skutkami ryzyk to:

• ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 X 1998 r Dz. U nr 11 poz. 74 -tekst jednolity z 2007 (wczytać się w art. 1 i 2) Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:

1. ubezpieczenie emerytalne;

2. ubezpieczenia rentowe;

3. ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej "ubezpieczeniem chorobowym";

4. ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej "ubezpieczeniem wypadkowym".

Art. 2.

1. Ustawa określa:

1. zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym;

2. zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru;

3. zasady, tryb i terminy:

1. zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,

2. prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,

3. rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,

4. opłacania składek na ubezpieczenia społeczne;

4. zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek;

5. zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "FUS";

6. organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem";

7. zasady działania Funduszu Rezerwy Demograficznej, zwanego dalej "FRD", oraz zasady zarządzania tym funduszem;

8. zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

2. Rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych, warunki nabywania prawa do nich oraz zasady i tryb ich przyznawania określają odrębne przepisy

3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo.

Jest to ustawa, która obejmuje cztery rodzaje ubezpieczeń, czyli daje przepisy wspólne dla tych kategorii ubezpieczeń i nazywana jest „ustawą matką" albo „ustawą scaleniową"- bo zastąpiła wiele ustaw. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie tylko zawiera przepisy wspólne dla wszystkich rodzajów ubezpieczeń społ., ale ma charakter powszechny, bo obejmuje wszystkich ubezpieczonych, natomiast nie podlegają tej ustawie rolnicy i obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze naszego kraju nie ma charakteru stałego i SA zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, instytucjach międzynarodowych, misjach specjalnych- chyba, że ustawa stanowi inaczej.

• ustawa z 17.XII 1998 r o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, tekst jednolity z roku 2004, Dz.U. 04.39.353

• ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych z 2002 r

• ustawa o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby i macierzyństwa

Mówiąc o bezwzględnym charakterze nie można widzieć pewnego obszaru, który nie pasuje prawa bezwzględnego. Ustawa o negocjacyjnym systemie kształtowania wynagrodzeń z 1994 r, jest to ustawa bezwzględna, nie roszczeniową, ale jest w nie art. 4a który jest roszczeniowy. Ustawa o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych jest również ustawą nie roszczeniową o charakterze bezwzględnym, ale art. 82 i 83 są artykułami roszczeniowymi, które dotyczą Prezesa Rady Ministrów i Prezesa ZUS-u. Mogą oni przyznać w drodze wyjątku emeryturę lub rentę na zasadach ogólnych. Od decyzji przyznającej świadczenia w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej takiego świadczenia odwołanie nie przysługuje, czyli mamy zezwolenie w przepisach bezwzględnie obowiązujących.

Prezes Rady Ministrów może w szczególnie uzasadnionych przypadkach przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w ustawie.

Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie, po spełnieniu odpowiednich przesłanek:

• ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania emerytury lub renty

• nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek -podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym

• nie mają niezbędnych środków utrzymania
(przejrzeć art. 1,2,6,7,13,14)

Skorzystanie z gwarantowanych pracowniczych ubezpieczeń społecznych jest legalnym celem zawierania umów, natomiast skutek, który chcemy osiągnąć w umowach pozornych jest zabroniony. Jeżeli w umowie zawartej dla pozoru pojawią się jakieś czynności pracownicze, to taka umowa jest ważna ( każda czynność wykonana w ramach umowy zawartej dla pozoru powoduje, że ta umowa nie jest pozorna tylko rzeczywista)

14- FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ JAKO GŁÓWNE ŹRÓDŁO FINANSOWANIA ŚWIADCZEŃ SPOZAROLNICZEGO SYSTEMU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Jest to fundusz celowy nie mający osobowości prawnej, powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem funduszu jest ZUS, co oznacza, że ZUS jest zobowiązany na bieżąco zarządzać funduszem.

W znaczeniu cywilistycznym fundusz ubezpieczeń jest jednostką organizacyjną Skarbu Państwa. SP ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania funduszu ubezpieczeń, a więc za zaciąganie kredytów i pożyczek. Z ustawy o finansach publicznych wynika, że właściwym w sprawie realizacji zobowiązań jest minister finansów. W sytuacji, gdy minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego jako organ nadzorujący ZUS uzna, że dysponent nie właściwie wykonywał swoje obowiązki w zakresie realizacji umowy pożyczki czy kredytu, Skarbowi Państwa będzie przysługiwało roszczenie do zakładu ubezpieczeń o zwrot z tytułu spłaty zobowiązań funduszu ubezpieczeń społecznych.

Emerytury przysługują według ustawy, z funduszu ubezpieczeń społecznych, a nie od

ZUS-u, czy SP

15-ZN1ESIENIE JEDNOLITEGO FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ

Kolejną cechą jest to, że zniesiono jednolity fundusz ubezpieczeń i od 1 I z funduszu wyodrębniono następujące fundusze:

1) fundusz emerytalny, z którego wypłacane są emerytury

2. fundusz rentowy, z którego wypłacane są renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, wypłaty dodatków pielęgnacyjnych i dodatków dla sierot niepełnych, zasiłki pogrzebowe, oraz świadczeń zleconych ZUS-owi do wypłaty podlegających finansowaniu z budżetu państwa (emerytury i renty przyznane w drodze wyjątku)

3. fundusz chorobowy- wypłaca świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa, t.j. zasiłki chorobowe, opiekuńcze, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i zasiłki wyrównawcze

4. fundusz wypadkowy, z którego finansowane są wypłaty świadczeń z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych, a także prewencji wypadkowej.

Pojawiły się też dwa inne fundusze

1. fundusz rezerwowy dla ubezpieczeń rentowych i chorobowych, z którego wypłaca się środki tylko na uzupełnienie niedoborów funduszu rentowego i chorobowego

2. fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia wypadkowego, z którego środki mogą być wykorzystane tylko na uzupełnienie niedoborów funduszu wypadkowego

Tworzony jest też inny fundusz (od 11.2002 r)- Fundusz Rezerwy Demograficznej, którego środki będą wykorzystane nie wcześniej niż w 2009 r na uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego.

Dochodami funduszów są:

• składki na ubezpieczenie społeczne niepodlegające przekazaniu na rzecz prywatnych instytucji, czyli otwartych funduszy emerytalnych, którymi zarządzają towarzystwa

• dopłaty z budżetu państwa

• pozostałe dochody, np. należności pochodzące od składek, takie jak odsetki za zwlokę, oprocentowanie środków na rachunku bankowym, czy też zwrot nienależnie pobranych świadczeń.

Czasami mamy do czynienia z odciążeniami funduszy ubezpieczeń społecznych zwłaszcza za sprawą pracodawców, którzy finansują absencję chorobowa w wymiarze do 33 dni skumulowanej niezdolności do pracy w ciągu roku, z wyłączeniem absencji wypadkowej (tutaj od 1 dnia dostajemy zasiłek)

15- RÓWNE TRAKTOWANIE WSZYSTKICH UBEZPIECZONYCH

Do równego traktowania wszystkich ubezpieczonych zmusiła nas Wspólnota Europejska, zwłaszcza w dyrektywie Rady europy 1978r o stopniowym wprowadzaniu zasady równego, traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie ubezpieczenia społecznego.

Zasada równego traktowania nie może być zasadą bezwzględną. Równe traktowanie ubezpieczonych jako nakaz wspólnotowy i nakaz naszego ustawodawcy nie oznacza jednakowości stosunków ubezpieczenia wszystkich ubezpieczonych i każdego z nich.

Zasady nabywania prawa do świadczeń przez ubezpieczonych będących pracownikami mogą być ukształtowane inaczej niż ubezpieczonych z innych tytułów.

Zniesiono dotychczasowy podział na pracownicze i niepracownicze grupy ubezpieczonych i w zasadzie zastąpiono te grupy kategorią ubezpieczonego z zachowaniem odrębności podmiotowej ( ubezpieczony jest kategorią jednostkową)

Z nakazu równego traktowania ubezpieczonych nie można wynieść zakazu wprowadzenia zróżnicowanych systemów ubezpieczenia dla pracowników i dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

16 -

Rodzaje ubezpieczeń społecznych to: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Częścią ubezpieczeń społecznych nie są ubezpieczenia zdrowotne, które żądzą się swoimi prawami i działają na podstawie ustawy 27 VIII 2004 r o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Choroba jako zdarzenie losowe może wywołać skutki w sferze ubezpieczeń społecznych w zakresie ubezpieczeń chorobowych i w sferze ubezpieczeń zdrowotnych, czyli jest funkcjonalna więź między tymi ubezpieczeniami, bo u ich źródeł tkwi pewne zdarzenie losowe- choroba.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie pozostają względem siebie w izolacji, bo art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wyraźnie stanowi, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczenie społecznym rolników, którzy SA pracownikami-, czyli zakres podmiotowy ubezpieczenia zdrowotnego jest wyznaczany podmiotowym zakresem ubezpieczenia emerytalno-rentowym

17- FILAROWOŚĆ SYSTEMU UBEZPIECZEŃ SPOŁCZNYCH

System ubezpieczeń społecznych- system emerytalny- oparty jest na modelu trzy filarowym. Jest to system sprywatyzowany, gdzie działają instytucje prywatne, które pomnażają (albo i nie) nasze odprowadzone składki,

• filar jest obowiązkowy, zarządzany przez Publiczny Zakład Ubezpieczeń Społecznych na zasadzie repartycji (podziału). Emerytury z tego filaru są niedziedziczne.

• filar jest obowiązkowy dla osób urodzonych po II1969 r.

Filar Ił stanowi typowe rozwiązanie dla tego modelu, który oparty jest na wytycznych Banku Światowego- przymus obowiązkowego oszczędzania w otwartych funduszach w celu uzyskania emerytury. Część składki pracownika- 7,3% podstawy wymiaru przekazywana jest do otwartego funduszu przez ZUS ( otwarty, bo każda osoba, która chce musi być do niego przyjęta). Otwartym funduszem zarządza Powszechne Towarzystwo jako instytucja prywatna. Fundusz i Towarzystwa działają na rynku kapitałowym w celu powiększania kapitału stanowiącego zysk ze składek każdego indywidualnie ubezpieczonego. Ponieważ pojawia się część sprywatyzowana ubezpieczeń to państwo musiało stworzyć gwarancje, a więc pojawiło się szereg przepisów ograniczające Powszechne Towarzystwa

III filar stanowią zakładowe systemy emerytalne, nazywane pracowniczymi
programami emerytalnymi, oraz inne formy dobrowolnego zabezpieczenia. Ten filar jest
nieobowiązkowy i podlega prawu prywatnemu. Decyzję o prowadzeniu zakładowego
programu podejmuje pracodawca.

Pracownicze programy mogą być prowadzone w jednej z czterech form:

1. pracowniczego funduszu działającego na podobnej zasadzie, co OFE

2. umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego funkcjonującego na otwartym rynku kapitałowym

3. umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z prywatnym zakładem ubezpieczeń

4. umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek na rzecz pracowników w zorganizowanym Towarzystwie Ubezpieczeń Wzajemnych

W zasadzie w Polsce funkcjonują dwa filary I i II. Po trzech latach po reformie powołano tylko 18 pracowniczych funduszy, nie powołano żadnego towarzystwa ubezpieczeń grupowych.

7

---