1. Społeczność lokalna
Współczesną społeczność lokalną należy rozumieć jako mieszkającą na danym terytorium, zbiorowość ludzką, która w wyniku rozwoju cywilizacyjno-kulturowych osiągnęła niezbędnych dla artykulacji i zaspokajania swych potrzeb zbiorowych i społecznych upodmiotowania integracji społecznej stając się społecznością o wyraźnie określonej tożsamości. Jest to społeczność, która wykazuje uświadomione potrzeby w sprawach jej dotyczących w sposób zasadniczy i powszechny.
Cztery sposoby lub nurty:
Ekologiczne-polegają na ukazywaniu struktury społecznej w relacji do warunków geograficznych i przestrzennych. Zjawiska społeczne są zdeterminowane przez warunki przestrzenne i przez procesy.
Funkcjonalno-strukturalne-dana społeczność lokalna jest zbudowana z pewnych części składowych, z pewnych struktur( formalne związki, instytucje , określone zależności).
Interakcyjne-polega na przekazaniu, kiedy dochodzi do interakcji
Swiadomości grupowej-podstawową funkcję przypisuje się tutaj w poczuciu przynależności jednostki do danej grupy, identyfikacja z grupą.
2.Komponenty konstytuujące społeczności lokalne:
- miejsce- terytorium, obszar
- kontakty, interakcje- charakter bezpośredni, stały
- wspólnota celów i środków- własne instytucje społeczne, charakter formalny lub nieformalny
- tożsamość- tradycja, ciągłość zbiorowa, trwałość, pamięć
3.Społeczność lokalna jest to zbiorowość zamieszkująca wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, jak np. parafia, wieś, czy osiedle, w której występują silne więzi wynikające ze wspólnoty interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia i przynależności do zamieszkiwanego miejsca. Elementem, który ma duży wpływ na realizację wspólnych interesów społeczności lokalnej, w szczególności w społecznościach miejskich, są działające na ich obszarze stowarzyszenia, organizacje pozarządowe czy grupy społeczne będące wyrazicielami tych interesów. W społeczeństwach tradycyjnych społeczności lokalne mają większą autonomię, swoje własne normy społeczne regulujące ich działania, natomiast w społeczeństwach nowoczesnych przeważać zaczyna makrospołeczny układ normatywny, zaś granice społeczności lokalnych ustanawiane są administracyjnie, w mniejszym stopniu istotne są ich granice kulturowe.
Wspólnoty lokalne są podstawowym środowiskiem budującym tożsamość obywateli i określającym obszar ich działalności. W nich tworzy się (lub degeneruje) kapitał społeczny - tak istotny z punktu widzenia losów zarówno jednostek, jak i wspólnot. Wspólnoty należy traktować jako podmioty nieredukowalne do sumy działań ich poszczególnych członków. Tworzą one złożone systemy zależności, które mogą wpierać (lub blokować) rozwój zarówno osób, jak i instytucji. Wspólnoty mogą być modelem i wzorem autentycznej demokracji i samoorganizacji lub jej zaprzeczeniem.
4. Aksjologiczne i podstawy samorządności.
co oznacza samorządność?
Rządzenie + zarządzanie, sprawowanie, „samo” -działanie we własnym zakresie. Wg. Sartori -„samorządność polega na tym ze rządzimy sami.”
AKSJOLOGICZNE PODSTAWY SAMORZĄDNOŚCI
Konieczne jest spełnienie kilku warunków, aby mieć doczynienia z samorządnością.
Regulacje aksjologiczne- dobrowolne podporządkowanie się pewnym zasadom.
ZASADY AKSJOLOGICZNE
a) wspólnotowość. Wspólnotowość to poczucie osób mieszkających na danym terytorium, pewne kwestie są ważne i istotne dla danej zbiorowości. Jesteśmy w stanie zrezygnować z potrzeb indywidualnych na rzecz dobra wspólnego i ponosimy tego koszty.
b)solidarność. Solidarność- fakt zaistnienia sytuacji gdy czujemy się współodpowiedzialni za obszar , w którym żyjemy, jesteśmy stanie dostarczyć własną prace, zaangażowanie na rzecz wspólnoty
c)lokalność. Lokalność-uznajemy nasza specyficzna lokalna odmienność, poprzez fakt zamieszkania na danym terytorium. Różnimy się od innych gryp społecznych, nasza zbiorowość jest odmienna, twórcza
d)autonomiczność. Autonomiczność- posiadanie przekonania, ze jesteśmy w stanie samodzielnie rozwiązywać problemy, czujemy się odpowiedzialni za te wspólne sprawy, realizujemy je na własną odpowiedzialność we własnym zakresie. j.t ważny element funkcjonowania zbiorowości. Podstawowy warunek utrwalenia się instytucji rządowych. Autonomia to cel i warunek samorządności. Instytucje samorządowe musza posiadać autonomie, uzyskiwanie autonomii nie jest łatwe.
PARTYCYPACJA SPOŁECZNA- musi być jak najszersza, najbardziej skuteczna. Partycypacja to nasze zaangażowanie w zycie społeczne smorzadu i gminy, w którym żyjemy (np. czy uczestniczymy w wyborach)
5. Samorząd i wspólnoty lokalne
Demokracja lokalna i społeczeństwo obywatelskie
Demokracja lokalna jest związana z samorządem lokalnym. Społecznym zapleczem samorządu są mieszkańcy gminy, powiatu, województwa. Zdecydowana większość Polaków deklaruje chęć współuczestniczenia w procesie podejmowania decyzji dotyczących społeczności lokalnej, w której żyją. Wpływ ten może być bezpośredni (39% chciałoby mieć bezpośredni wpływ na decyzje dotyczące ich miejscowości), bądź pośredni- przez swoich reprezentantów radach. Ustawy umożliwiają mieszkańcom podejmowanie ważnych decyzji za pomocą referendum. Obywatele podejmują rozstrzygnięcia dt.władz w głosowaniu powszechnym- poprzez wybory i referendum lub za pośrednictwem władz. Obywatele wybierają radnych, prezydentów, wójtów, sołtysów itd. Postawę bierności i chęć oddania spraw w ręce odpowiednich władz wyraża zaledwie 13% odpowiadających. Ok 8 na 10 obywateli chce wpływać na zarządzanie własną gminą czy dzielnicą. Chęć oddziaływania na decyzje dotyczące społeczności lokalnej towarzyszy powszechne odczucie, że obecnie współudział zwykłych ludzi w zarządzaniu sprawami jest znikomy, choć stale wzrasta. Zauważa się wzrost poczucia podmiotowości obywatelskiej, polegający na rosnącym przekonaniu obywateli o ich wpływie na sprawy kraju oraz swojego miejsca zamieszkania.
Społeczeństwo obywatelskie jest rozumiane jako społeczeństwo, w którym do minimum ograniczona jest ingerencja władzy politycznej w życie obywateli, czyli w nasze życie. W takim społeczeństwie obywatele sami tworzą odpowiadające ich potrzebom formy życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego. My jako obywatele państwa Polskiego, mamy możliwość organizowania się w niezależne od państwa grupy, które są zdolne do obrony swych interesów prywatnych. Termin społeczeństwo obywatelskie został wprowadzony przez Georga Wilhelma Friedricha Hegla.
Społeczeństwo obywatelskie powinno skupiać się nad pracą dla dobra wspólnego. Istnienie oraz działanie organizacji społecznych jest jedną z najważniejszych podstaw dla pojawienia się społeczeństwa obywatelskiego.
Socjologowie uważają, że społeczeństwo obywatelskie cechuje się następującymi właściwościami:
- osiąga wysoki poziom organizacji społecznej,
- posiada samoczynny wzrost ekonomiczny i kulturalny ( gospodarka rynkowa ),
- kieruje się pozytywnym stosunkiem do innych ludzi i innych społeczeństw,
- jest tolerancyjne i otwarte na rozsądne argumenty, inne kultury i na ludzi o odmiennych światopoglądach,
- jest rozumne , rezygnuje z wiary w przeznaczenie.
Pisząc o społeczeństwie obywatelskim chciałabym nadmienić że rozwinęło się ono u nas szczególnie po upadku komunizmu. Termin ten zaczął być powszechnie stosowany jako określenie działalności człowieka, która nie należy ani do sektora państwowego, ani do prywatnego. Jest to różnorodny sektor, do którego zwykle zaliczane są zarówno małe inicjatywy społeczności lokalnych, jak i duże narodowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe. Można tam znaleźć stowarzyszenia i organizacje, takie jak: związki zawodowe, organizacje charytatywne, grupy społeczności lokalnych, kościoły i grupy wyznaniowe, grupy wzajemnej pomocy i spółdzielnie, instytucje naukowe oraz partie i grupy polityczne.
Szczególny niepokój budzi zjawisko bezradności społecznej, zagrażające zarówno pełnej realizacji praw obywatelskich i jak szerokiemu udziałowi każdego obywatela w życiu publicznym. Wynika to zazwyczaj z poczucia niemożności rozwiązania wielu codziennych kłopotów, jakie trapią znaczną część społeczeństwa. To poczucie bezradności i zniechęcenia narasta nie tylko wśród potrzebujących pomocy, ale także wśród tych, którzy im pomagają. Zjawisko to, narastając, zaczyna zagrażać dalszemu rozwojowi kraju i społeczeństwa. Nie można budować demokracji, gdy obywatele nie wiedzą jak wykorzystywać swe prawa. Nie można budować nowego społeczeństwa bez udziału wszystkich obywateli. Zwalczenie bezradności społecznej wymaga wspólnego wysiłku całego społeczeństwa we współdziałaniu z instytucjami i strukturami państwa.
Moim zdaniem ważne jest, aby każdy z nas czuł się w Polsce, czyli we własnym kraju wolnym i mającym możliwość decydowania o jego przyszłości. Tak więc uważam, że społeczeństwo obywatelskie powinno mieć swój początek już w rodzinie. Rodzice poprzez właściwe wychowanie swoich dzieci zobowiązani są do kształtowania więzi społecznych. Jeśli zaszczepi się w nas już od najmłodszych lat takie więzi, będziemy bardziej zaangażowani w życie narodu i zbudujemy państwo bardziej stabilne.
6. Samorządność a decentralizacja
Decentralizacja jest to ustawowe, trwałe, prawem chronione, przekazywanie organom decentralizowanej władzy publicznej (gminom, powiatom, województwom) zadań, kompetencji i środków, w której do tej pory były wyposażone organy władzy centralnej
przyczyna - ilość zadań, ich zróżnicowanie i charakter, zapewnienie udziału obywateli, lepsze wykonanie zadań przez struktury stykające się z nim bezpośrednio
cel - identyfikacja i organizowanie zaspokojenia zbiorowych potrzeb miejscowej ludności(sprawowanie władzy musi spoczywać na władzach najbliższych obywatelom)
wyodrębnienie niezależnych i względnie samodzielnych podmiotów, które nie są podporządkowane hierarchicznie organom występującym na wyższych szczeblach
Decentralizacja, decentralizacja władzy publicznej - przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla. Decentralizacja władzy publicznej jest zasadą prawną wyrażoną w art. 15 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przykładami decentralizacji była reforma służby zdrowia wchodząca w skład programu czterech reform rządu Jerzego Buzka oraz utworzenie trzema ustawami z 1990 i 1998 trójszczeblowego samorządu terytorialnego. Rozmieszczenie uprawnień decyzyjnych w zaplanowanym układzie hierarchicznym stanowisk jest na tyle ważne, że rozpatruje się je jako odrębną cechę struktury organizacyjnej, tj. stopień centralizacji-decentralizacji. Decentralizacja umożliwia podejmowanie decyzji tam, gdzie są (będą) one realizowane. Ułatwia zbieranie potrzebnych danych, umożliwia dostosowanie procedur do warunków, jednym słowem zwiększa elastyczność, która jest szczególnie ważna w warunkach dynamicznego rynku.
WARUNKI, JAKIE NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY DECENTRALIZACJA PRZYNIOSŁA POZYTYWNE EFEKTY (wg R.H.Cordinera):
* Decentralizacja powinna przybliżyć uprawnienia, możliwość podjęcia decyzji, do miejsca, w którym odbywa się działanie.
* Decentralizacja wymaga stworzenia warunków umożliwiających szerokie informowanie personelu o wszystkich podejmowanych decyzjach.
* Wynikające z decentralizacji uprawnienia niższych szczebli nie mogą być pozorne, czyli nie mogą wiązać się z koniecznością drobiazgowego tłumaczenia się władzą zwierzchnim z każdego posunięcia lub też sprawdzaniem przez te władze każdej decyzji przed jej wydaniem.
* Konieczne jest przeświadczenie, że osoby, którym w ramach decentralizacji przyznaje się uprawnienia decyzyjne, zdolne są do dokonywania właściwych wyborów, a pewność ta powinna brać początek w postawie kierownictwa naczelnego, które nie może przejawiać nieufności wobec szczebli niższych.
* W warunkach decentralizacji niezbędne jest przyjęcie zasady, że główną rolą komórek doradczych i usługowych jest udzielanie pomocy i rad kierownikom średniego i niższego szczebla, tak aby mogli podejmować racjonalne decyzje, w żadnym zaś przypadku kontrolowanie tych kierowników lub komenderowanie nimi.
* Aby decentralizacja przyniosła pożądane efekty, musi być oparta na znajomości i zrozumieniu struktury organizacyjnej, celów i strategii przedsiębiorstwa. Należy przy tym zaznaczyć, że określenie przez naczelne kierownictwo polityki firmy, czyli zbioru prawideł regulujących podejmowanie organizacyjnych decyzji, musi wiązać się z konsekwentną jej realizacją.
* Decentralizacja może być skuteczna tylko wtedy, gdy kierownicy wyższego szczebla zrozumieją, że uprawnienia, które przekazali niżej, nie należą już do nich.
* Decentralizacja daje pozytywne wyniki tylko wtedy, gdy każdy kierownik realizuje zakres swych obowiązków ramach proporcjonalnej do nich odpowiedzialności.
* Decentralizacja musi być poparta odpowiednią polityką, uwzględniającą efektywność pracy, stopień i jakość realizacji zadań, nagrody za właściwą pracę, a niekiedy zwolnienie za zbyt niską efektywność, lub za brak wystarczających umiejętności
7.Totalitarne i autorytarne reżimy polityczne wobec interesów lokalnych.
1. W Totalitaryzmie: Chociaż w licznych deklaracjach reżimy totalitarne podkreślają dbałość o każdego człowieka, to tak naprawdę liczy się tylko interes państwa. Jemu podporządkowane są wszelkie działania władz. Prawa człowieka do wolności, poszanowania jego godności nie są w praktyce respektowane. Państwo stara się rozciągnąć kontrolę nad życiem osobistym każdego obywatela. Może ona należeć tylko do takich organizacji, które są zaakceptowane przez państwo. Może czytać książki lub oglądać filmy, które nie stanowią zagrożenia dla rządzących. Istnieje więc rozbudowany aparat cenzury, czyli kontroli wszelkich wydawnictw i filmów. Utwory uznane za niewłaściwe nie mają szans na dotarcie do odbiorców lub docierają w formie nielegalnej tylko do niewielkiej ich części.
Roztacza kontrolę nad każdym przejawem aktywności obywatela. Państwo zapewnia policji wszystkie środki niezbędne do takiego działania... nawet kosztem obniżenia poziomu życia jego mieszkańców. Policja ochrania władze państwowe i inwigiluje (systematycznie obserwuje) społeczeństwo, często stosując bardzo brutalne formy represji w stosunku do ludzi uznanych za niebezpiecznych. Rozbija wszelkie organizacje opozycyjne lub stara się do nich wprowadzać swoich ludzi, by przejąć nad nimi kontrolę. Charakterystyczną cechą państw totalitarnych było istnienie więzień i obozów, w których przetrzymywano ludzi uznanych za wrogów. Zaostrzony system kar i tortury miały doprowadzić do złamania ich woli oporu. Indoktrynacja to wpajanie członkom społeczeństwa ściśle określonych przekonań politycznych i społecznych. Służy temu rozbudowany system propagandy wykorzystujący np. system oświaty (wszelkiego typu szkoły) i środki masowego przekazu (prasa, radio, telewizja). Celem indoktrynacji jest wywarcie takiego nacisku na każdego człowieka, aby uczynić go posłusznym wykonawcą woli rządzących, całkowicie przekonać do słuszności ich postępowania i stłumić wszelki opór.
2. W Autorytaryźmie: Społeczeństwo wielokrotnie pokłada duże nadzieje w nowej władzy, nie związanej ze „starym”, niestabilnym reżimem, często skompromitowanym swoją nieporadnością w kwestiach szczególnie wrażliwych społecznie. w okresie zbliżania się terminu upływu kadencji i przeprowadzenia nowych wyborów. Wtedy to ugrupowania polityczne znajdujące się w parlamencie w wielu takich okolicznościach prześcigają się w uchwalaniu populistycznych ustaw, stanowią takie Prawo, aby przypodobać się wyborcy, niejednokrotnie przydzielają środki finansowe z budżetu na doraźną Pomoc dla ubogich a zarazem szerokich warstw społeczeństwa, które mogłyby poprzeć Dane ugrupowanie lub ugrupowania w zbliżających się wyborach (jest to postępowanie bardzo szkodliwe dla budżetu państwa, szczególnie jeżeli i bez tego wydatki socjalne bardzo nadwerężają państwowe finanse). Znamiennym tego przykładem jest obecna sytuacja w Polsce. Zwłaszcza zważywszy na powszechną w polskim parlamencie skłonność do rozdawania pieniędzy na Prawo i lewo w ramach demonstrowania lewicowej i prawicowej wrażliwości Można zauważyć taką tendencje, że w raz ze zbliżaniem się wyborów do parlamentu większość polskich ugrupowań politycznych porusza kwestie wrażliwe społecznie (np. sprawa waloryzacji rent i emerytur lub zasiłków dla bezrobotnych) i dąży do ich takiego rozwiązania, które zapewniłoby poparcie danej warstwy społecznej. Korzystając dalej z przykładu ostatnich wydarzeń w III Rzeczypospolitej: Plan racjonalizacji wydatków zwany planem Hausnera, tak rozsławiony jako ratunek dla finansów państwa, został w znacznej części rozmyty właśnie po to, żeby „przypodobać” się grupom społecznym, w których interesy ten Plan uderza.
8. Demokracja parlamentarna - ustrój polityczny, w którym uprawnieni do głosowania wybierają parlamentarzystów jako swoich przedstawicieli (w Polsce posłów i senatorów). Liczba przyznanych mandatów zależy od głosów oddanych na poszczególne partie w wyborach oraz od obowiązującej ordynacji wyborczej. Demokracja parlamentarna jest najbardziej popularną odmianą demokracji pośredniej.
We współczesnej teorii demokracji liberalnej, wywodzącej się z prac Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla zakłada się, że faktyczny ustrój demokratyczny powinien charakteryzować się:
* możliwością wyboru władzy przez wolne i uczciwe wybory
* możliwością kandydowania do ciał tworzących władzę przez wszystkich obywateli
* rządami prawa i jawnością stanowienia prawa
* przestrzeganiem elementarnych praw człowieka takich jak: wolność głoszenia swoich poglądów - nawet jeśli nie są one w danym momencie popularne, wolność zrzeszania się i tworzenia politycznych grup nacisku, wolność od dyskryminacji (rasowej, religijnej, seksualnej itp.)
Demokracja może być stopniowana - tzn. w danym ustroju politycznym faktyczny udział we władzy ogółu obywateli może być większy albo mniejszy. Np: w monarchii konstytucyjnej władza należy formalnie do króla, jednak rzeczywiste stosunki między królem a jego poddanymi reguluje konstytucja, która może w praktyce oddawać niemal całą władzę poddanym. Współcześni demokraci uważają, iż demokracja jest jedynym możliwym gwarantem istnienia wolnej konkurencji w gospodarce, na rynku pracy oraz możliwości wprowadzenia koniecznych reform po debacie i dojściu do porozumienia. Z drugiej strony systemy, które są z formalnego punktu widzenia demokracjami, mogą w rzeczywistości dawać rzeczywistą władzę wąskiej grupie oligarchów, którzy praktycznie sprawują ją w sposób skrajnie niedemokratyczny.
Zagadnienie stworzenia ustroju, w którym z jednej strony wszyscy obywatele mają rzeczywisty wpływ na rządy, a z drugiej strony jest on technicznie sprawny, stanowi jeden z najważniejszych i wciąż nierozstrzygniętych problemów w teorii demokracji.
Jedno z najsłynniejszych stwierdzeń, podsumowujących nieustającą debatę na ten temat zostało wypowiedziane przez Winstona Churchilla:
"Stwierdzono, że demokracja jest najgorszą formą rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu."
9. Standardy europejskie w zakresie struktury i mechanizmów działania samorządu lokalnego.
W 1985 r. nastąpiło ujednolicenie standardów ,odbył się Światowy Kongres Władz Lokalnych w Rio de Janeiro.Tezy, które ustalono to:
- prawo i jawność władz lokalnych do lokalnego regulowania i zarządzania sprawami publicznymi dla dobra społeczności lokalnej, oraz że zasada samorządu lokalnego i podstawowe kompetencje władz lokalnych powinny zostać zapisane w konstytucji lub ustalone w drodze ustawowej.
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego- Strasburg-15.10.1985r-ratyfikowana przez 19 państw europejskich. Postanowienia i zasady funkcjonowania wg EKST :
zakłada, że samorząd terytorialny oznacza prawo i możliwość do regulowania spraw lokalnych w ramach ustaw na własną odpowiedzialność i dla dobra mieszkańców poprzez przedstawicieli wybieranych w wyborach
podstawowe kompetencje korporacji terytorialnych powinny być zawarte w konstytucji i w ustawach
komunalne korporacje terytorialne mają prawo zajmowania się wszelkimi sprawami, które nie zostały wyłączone z ich właściwości, albo nie zostały przekazane innym organizacjom.
Nadzór administracyjny nad samorządem terytorialnym może być sprawowany tylko w sposób zawarty w konstytucji i ustawach. Celem nadzoru może być przestrzeganie i zapewnienie stosowania ustaw i konstytucji.
Samorząd należy wyposażyć w odpowiednie środki finansowe, którymi może on swobodnie dysponować w granicach kompetencji, środki finansowe muszą być adekwatne do zadań przypisanych samorządowi, część z tych środków musi pochodzić z podatków i opłat komunalnych, których samorząd może określać samodzielnie.
wspólnoty samorządowe mają prawo zrzeszania się/miasta partnerskie
10. Samorząd Terytorialny po II wojnie światowej
W okresie po II wojnie światowej nie podjęto od razu radykalnych kroków w zakresie przekształcania podziału terytorialnego. Brak zasadniczych zmian w podziale terytorialnym Polski po II wojnie światowej spowodowany był przez dwa czynniki po pierwsze - oparto się na względnie nowoczesnym podziale państwa z okresu dwudziestolecia międzywojennego (województwa, powiaty gminy), po drugie - wychodzono z założenia, że podział terytorialny powinien stanowić jeden z trwałych elementów ustroju.
W 1944 r. powołano Rady Narodowe które były reprezentacją PPR. Utworzono Prezydium Rady jako organ wykonawczy-odebrano w latach 70-tych. Rady Narodowe gospodarowały mieniem oraz podejmowały decyzje związane z potrzebami mieszkańców. RN wyższych szczebli miały możliwość ingerencji w pracę RN niższych szczebli. Istniał system delegowania do RN przez organy polityczne.
Podział 1944-50 na 14 województw + dwa wydzielone miasta - Warszawa, Łódź.
290 powiatów w tym 29 powiatów grodzkich. 3006 gmin wiejskich. W 1950 r. wydano ustawę o terytorialnych organach jednolitej władzy państwowej, która upaństwawiała wszelkie organizacje oraz samorząd, zadania przypisane samorządowi scedowano na Rady Narodowe i nadano im status organizacji państwowej. Podkreślała również że Rady są usytuowane hierarchicznie. W latach 50-tych doszły nowe województwa: Opole, Zielona Góra, Koszalin oraz miasta wydzielone: Poznań, Kraków, Poznań. Było 371 powiatów w tym 76 grodzkich . W 1954 roku wprowadzono nowy typ jednostki podziału terytorialnego: osiedla robotnicze, uzdrowiskowe, rybackie. Wprowadzono zasadnicze zmiany w podziale terytorialnym wsi. W wyniku przeprowadzonych reform zniesiono 3001 gmin a wprowadzono 8789 gromad. Utworzono ten podział z myślą o kolektywizacji wsi (dawał większe możliwości kontroli i manipulacji społecznością lokalną). Do 1970 r. zostało 4313 gromad. W 1958 roku nowelizacja w przepisach o funkcjonowaniu Rad Narodowych. W prowadzono obowiązek partycypacji jednostek w budowie inwestycji komunalnych. Gminy i powiaty w sprawie każdej inwestycji musiały uzyskać akceptacje Rady Wojewódzkiej.
W 1972 r. wprowadzono ustawę o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o Radach Narodowych. Znosiła ona dotychczasowe gromady i powołała 2365 znacznie większych gmin, które przetrwały z małymi zmianami do dnia dzisiejszego. Likwidowała również osiedla jako odrębne jednostki podziału terytorialnego.
1973 r. odebranie kompetencji wykonawczych dla Prezydium Rad Narodowych które stały się organem organizującym pracę Rad Narodowych. Pojawia się wojewoda i naczelnik gminy którego powołuje się w drodze nominacji.
1975 r. ustawa (28 maja) o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa i o zmianie ustawy o Radach Narodowych. Wprowadzono w miejsce trójstopniowego podziału terytorialnego państwa system dwustopniowy tzn. zniesienie szczebla powiatowego. Powstało 49 województw oraz w miejsce dotychczasowych powiatów wprowadzono rejony.
1981 r. utworzono komisje Prawa i Praworządności, wydano dokument „Doświadczenie i przyszłość”, który formułował tezy o odbudowie samorządu terytorialnego(Regulski, Bury, Kulesza)Zawiązano społeczny zespół samorządu terytorialnego i gospodarki przestrzennej.
Na I zjeździe Solidarności 22 postulat traktował o potrzebie odbudowy samorządu terytorialnego.
1983 r. Episkopat Polski wygłasza stanowisko w sprawie odbudowy samorządu terytorialnego.
W połowie lat 80-tych powstają Komitety Obywatelskie przy Lechu Wałęsie i powołują Komisję Samorządu Terytorialnego, która przedstawia: „ Kierunki rozwoju samorządów terytorialnych w Polsce”, są one podstawą podczas rozmów przy okrągłym stole w 1989 r.
Uzgodniono ostatecznie 3 kwestie;
1.Podpisanie się pod punktem - gwarantowana prawnie autonomia samorządu,
2.Odrębność finansowa,
3.Demokratyczne i wolne wybory.
1988 r wprowadzono zmiany do ordynacji wyborczej, zakładano że kandydatów do Rad Narodowych mogą wybierać obywatele, zniesiono preferencje dla określonych kandydatów na listach wyborczych. Rolę miało odgrywać społeczeństwo przez liczbę oddanych głosów.
08 marca 1990 roku - ustawa o samorządzie terytorialnym, oraz ustawa z 22 marca o terenowych organach rządowej administracji ogólnej.
W 1990 roku przeprowadzono pierwsze wolne wybory do Rad Gmin.
5 czerwiec 1998 roku wprowadzono dwie ustawy o samorządzie powiatowym i samorządzie wojewódzkim.
24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu trójstopniowego podziału terytorialnego państwa i zasadniczego podziału na gminy powiaty i województwa od 1 stycznia 1999 r.
Ustawa tworzy 16 województw.
11. Konstytucyjne podstawy samorządu terytorialnego
Po Odzyskaniu niepodległości Konstytucja Marcowa 1921roku przyjęła 3 podstawowe zasady;
-decentralizacji ,
-zespolenia w jednym urzędzie organów administracji państwowej w poszczególnych jednostkach terytorialnych,
- udziału obywateli powołanych drogą wyborów w wykonywaniu zadań tych urzędów, w granicach określonymi ustawami.
Konstytucja określała, ze ustrój Polski oparty jest na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego. Konstytucja przewidywała trzy stopnie samorządu odpowiadające podziałowi terytorialnemu na; gminy, powiaty i województwa. Organy samorządowe zostały podzielone na stanowiące i wykonawcze.
Konstytucja kwietniowa z 1935 r. określała inaczej samorząd terytorialny i administrację państwową, która określa jako służbę publiczną oraz uznaje administrację rządową i samorządową za jednorodne elementy administracji państwowej- co prowadzi do znacznego ograniczenia samodzielności organów samorządu. Konstytucja Kwietniowa utrzymuje trójstopniowy podział samorządów. Powołuje również samorząd terytorialny i gospodarczy do udziału w wykonywaniu zadań życia zbiorowego.
Po II wojnie światowej wskutek zmian systemowych i wprowadzenia komunizmu ograniczono działalność samorządu terytorialnego a w następstwie 1950 roku zniesiono samą nazwę samorząd terytorialny (na 33 lata). Ugruntowała to konstytucja z 1952 roku, która umocowała Rady Narodowe i ich pozycję. Wskazywała, że RN są terenowymi organami władzy państwowej i podstawowymi organami samorządu społecznego ludu pracującego miast i wsi. Podkreślała również, że RN są usytuowane hierarchicznie.
W wyniku przeprowadzonych reform 1989/ 90 - aby wprowadzić samorząd terytorialny , wymagało zmiany konstytucji dnia 8 marca 1990 a następnie w konstytucji z 17 X 1992 o wzajemnych stosunkach miedzy władzą ustawodawczą a wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym ,w art. 69 ust.1- wymienia , że do wykonywania władzy w państwie w zakresie administracji publicznej są powoływane organy rządowe oraz samorząd terytorialny. Obecnie obowiązują rozwiązania wprowadzone w Konstytucji RP z 1997, która reguluje sprawy samorządu terytorialnego głównie w Roz. VII.
Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku nie stworzyła nowych dodatkowych rozwiązań w zakresie struktury samorządu lokalnego i zasad organizacyjnych w powiązaniu z administracją rządową. Konstytucja ta stanowi fundament przyszłych rozwiązań samorządowych i administracji rządowej w utworzonych na jej podstawie ustaw 1998 roku, które te rozwiązania funkcjonują z małymi zmianami do dnia dzisiejszego. Jest to zrozumiałe, ponieważ w chwili uchwalania konstytucji brak było jasnej i jednolitej koncepcji struktury terenowych organów administracji publicznej.
13.Wyłanianie się nowych instytucji samorządu terytorialnego po 1989 roku.
Powrót do samorządu terytorialnego w klasycznym, właściwym rozumieniu tej instytucji stał się możliwy dopiero po okrągłym stole, częściowo już demokratycznych wyborach parlamentarnych 4 czerwca 1989 oraz powołaniu rządu Tadeusza Mazowieckiego. Początek tego procesu stanowiło - pionierskie wśród państw postkomunistycznych - wprowadzenie samorządu gminnego na mocy serii ustaw z 1990r., w tym ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym (która od 1999 nosi, wobec wprowadzenia samorządu wyższych szczebli, tytuł o samorządzie gminnym). Przywracając samorząd gminny, wyraźnie nawiązywano do tradycji z czasów II Rzeczpospolitej - co oznaczało pośrednie nawiązywanie do klasycznego modelu niemieckiego. Zarazem co w państwach postkomunistycznych było wówczas wyjątkowe, radykalnie zerwano z instytucjami typu radzieckiego, nie „cywilizując' rad narodowych, lecz znosząc je, by od nowa stworzyć rzeczywisty samorząd.
System samorządu terytorialnego w ramach trójstopniowego podziału administracyjnego państwa stworzyło następnie, znów zresztą nawiązując do tradycji II Rzeczpospolitej (przynajmniej w odniesieniu do powiatu), ustawodawstwo z 1998r. Przywrócenie samorządu terytorialnego uzyskało, co istotne, od razu sankcję konstytucyjną. Jednocześnie z uchwaleniem ustawy o samorządzie terytorialnym dokonano zmiany konstytucji z dnia 22 lipca 1952r.(noszącej już jednak od grudnia 1989 r. tytuł Konstytucji RP). Mianowicie zmieniono tytuł rozdziału 6 Konstytucji - z „terenowe organy władzy i administracji rządowej” na „samorząd terytorialny” pierwszy przepis tego rozdziału otrzymał treść: `Samorząd terytorialny jest podstawową formą organizacji życia publicznego w gminie”.
Mała konstytucja poświęciła samorządowi terytorialnemu rozdział V. Stanowił on konstytucyjne utrwalenie i rozwinięcie zasad ustawodawstwa o samorządzie terytorialnym z 1990r., kiedy to przez „samorząd terytorialny” rozumiano jednak - co prawda tymczasowo - wyłącznie gminę. Sformułowania Małej Konstytucji w oczywisty sposób wpłynęły na przepisy Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997r., która jest obecnie podstawowym dokumentem prawnym z dziedziny ustroju i zadań samorządu terytorialnego.
W 1998r., już pod rządem konstytucji RP, przeprowadzono reformę samorządową polegającą na utworzeniu dwóch wyższych szczebli jednostek samorządu terytorialnego: powiatu i województwa, przy całkowitej zmianie kształtu terytorialnego województwa. Reforma weszła w życie 1 stycznia 1999r. Składało się na nią wiele ustaw, a przede wszystkim dwie ustawy z 5 czerwca 1998r.: o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa. Dokonano również pewnych zmian w ustawie o samorządzie terytorialnym, która od 1 stycznia 1999r., nosi tytuł: Ustawa o samorządzie gminnym. Ustawy te poddano dalszym nowelizacjom, przy czym szczególne znaczenie należy przypisać nowelizacji z 2001 roku.
Samorząd i wspólnoty lokalne
14.Organy samorządu terytorialnego:
GMINA
Gmina realizuje zadania poprzez swoje organy: radę gminy (organ stanowiący i kontrolny) oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (organ wykonawczy).Rada gminy - organ stanowiący i kontrolny gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, to rada nosi nazwę rady miejskiej; w gminach miejskich jest to rada miasta.W skład rady wchodzą radni w liczbie:1) 15 w gminach do 20.000 mieszkańców,2) 21 w gminach do 50.000 mieszkańców,3) 23 w gminach do 100.000 mieszkańców,4) 25 w gminach do 200.000 mieszkańców,oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte 100.000 mieszkańców, nie więcej jednak niż 45 radnych. Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Na czele rady stoi przewodniczący i wiceprzewodniczący w liczbie od 1 do 3.Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:1) uchwalanie statutu gminy,2) powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu,3) uchwalanie budżetu gminy oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej gminy i udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu,4) uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,5) uchwalanie programów gospodarczych,6) ustalanie zakresu działania sołectwa i dzielnicy (osiedla) oraz przekazywanie im składników mienia do korzystania,7) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach,WÓJT GMINYOd 2002 jest wybierany w wyborach powszechnych, pełniąc funkcję organu wykonawczego gminy.Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,
2) określanie sposobu wykonywania uchwał,
3) gospodarowanie mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budżetu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójtem nie może być osoba nie będąca obywatelem Polski.Obecnie burmistrz to jednoosobowy organ wykonawczy (wójt) gminy miejskiej oraz gminy miejsko-wiejskiej. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców lub posiadających historycznie przyjęte nazewnictwo organem wykonawczym jest prezydent miasta. Burmistrz jest również kierownikiem urzędu miasta (lub miasta i gminy). Z mocy ustawy jest też kierownikiem urzędu stanu cywilnego, lecz może w swoje miejsce mianować odrębnego kierownika tego urzędu, co też z reguły jest praktykowane.Prezydent miasta - odpowiednik burmistrza (wójta) - organ wykonawczy gminy. W miastach na prawach powiatu pełni ponadto funkcję starosty.
POWIAT
Rada powiatu to organ stanowiący i kontrolny samorządu powiatowego. Jego członkowie (radni) wybierani są w wyborach bezpośrednich w systemie wyborów proporcjonalnych.- organ wykonawczy powiatu. W jego skład wchodzą starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Zarząd wybierany jest przez radę powiatu. Liczy od 3 do 5 osób.Na czele powiatu stoi starosta wybierany przez radę powiatu, który wraz z zarządem powiatu jest organem władzy wykonawczej w powiecie.
RADA POWIATU:
- organizacyjne (uchwalanie statutu powiatu; tworzenie, przekształcanie i likwidacja jednostek organizacyjnych oraz wyposażanie ich w majątek; podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi powiatami i gminami, jeżeli jest to związane z koniecznością wydzielenia majątku);
- planistyczne (uchwalanie budżetu powiatu);Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu oraz zadania powiatu określone przepisami prawa. Do zadań zarządu należy w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał rady, wykonywanie uchwał rady, gospodarowanie mieniem powiatu, wykonywanie budżetu powiatu, zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu z zastrzeżeniem, że szczególne warunki lub zasady powoływania, odwoływania oraz tryb zatrudniania i zwalniania kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek
-Sejmik województwa (potocznie: sejmik wojewódzki) jest organem stanowiącym i kontrolnym samorządu województwa, który tworzą radni, wybierani w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa cztery lata, licząc od dnia wyborów.Sejmik jest przede wszystkim odpowiedzialny za rozwój cywilizacyjny w skali regionu, a więc za politykę regionalną.Sejmik województwa wybiera ze swojego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczących, którzy nie mogą wchodzić w skład zarządu województwa, a więc w skład organu wykonawczego.Przewodniczący sejmiku województwa organizuje pracę tego sejmiku i prowadzi jego obrady. Może on powierzyć wykonywanie tych czynności jednemu z wiceprzewodniczących sejmiku. Przewodniczący sejmiku nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz. Pełniona przez niego oraz przez wiceprzewodniczących funkcja ma charakter społeczny.Kompetencje sejmiku
Sejmik stanowi akty prawa miejscowego, w tym statut województwa (jest on uchwalany po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów), zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim, a także zasady i tryb korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Sejmik uchwala strategię rozwoju województwa oraz wieloletnie programy wojewódzkie. Do wyłącznej właściwości sejmiku należy również uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego.
Sejmik uchwala także programy wojewódzkie służące realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów publicznych.
Do wyłącznej właściwości sejmiku należy podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa.
Sejmik uchwala również budżet województwa i określa zasady udzielania dotacji z budżetu województwa.
Rozpatruje sprawozdania z wykonania budżetu, sprawozdania finansowe województwa oraz sprawozdania z wykonania wieloletnich programów województwa.
Podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu.
Sejmik wybiera ponadto i odwołuje zarząd województwa, rozpatruje sprawozdania z jego działalności oraz powołuje i odwołuje, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.
15.Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie terytorialnym
Demokracja bezpośrednia była zapoczątkowana przez Starożytne Ateny. Patrycjusze, urzędnicy i arystokraci zbierali się na rynku (agorze) i podejmowali ważne decyzje. Ateńczycy nie chcieli by poprzez zostania w radzie ktos był pokrzywdzony przez to że on został wybrany daltego stosowano losowania. Forma demokracji, w której ogół obywateli osobiście bierze udział w sprawowaniu władzy państwowej.
Formy demokracji bezpośredniej:
* Zgromadzenie ludowe
Zebranie ogółu obywateli zamieszkujących określone terytorium w celu usystematyzowaniu aktów prawnych.
W niektórych krajach na szczeblu gminy lub powiatu
W dwóch kantonach w Szwajcarii (w pozostałych parlament)
* Referendum
Wypowiedzenie się w drodze głosowania w określonej sprawie przez ogół obywateli posiadających czynne prawo wyborcze i zamieszkujących dane państwo lub jego część
* Plebiscyt - 3 definicje
Synonim referendum
Szczególny przypadek referendum - na pierwszy plan wysuwa się problem zaufania do władzy (przeprowadzali np. de Gaulle, Napoleon III )
Instytucja prawa międzynarodowego ( a referendum analogicznie - krajowego) w sprawie przynależności państwowej
* Inicjatywa ludowa
Przysługuje określonej liczbie obywateli. Jest to prawo występowania z wnioskiem o ustanowienie aktu prawodawczego przez organ państwowy lub głosowanie powszechne
* Veto ludowe
Przysługuje określonej liczbie obywateli. Jest to prawo do sprzeciwu wobec aktu ustanowionego przez organ państwowy i prawo żądania głosowania dotyczącą obowiązywania aktu
Nie występuje w Polsce
Najbardziej rozpowszechnione w Szwajcarii: „Prawo powiedzenia nie, gdy Berno mówi tak”
REFERENDUM (podziały):
* Ogólnokrajowe (wiążące przy frekwencji powyżej 50%, jeśli frekwencja jest niższa, wynik referendum ma charakter jedynie opiniodawczy),
Lokalne (może zostać przeprowadzone na obszarze gminy, powiatu bądź województwa, w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców bądź wcześniejszego odwołania organu stanowiącego (rady gminy, rady powiatu bądź sejmiku województwa; wystąpić o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania może 1/10 mieszkańców (5% w przypadku województwa), a wymagana frekwencja wynosi 30%.)
* Konstytucyjne
Ustawodawcze
Dotyczące aktów podstawowych
* Obligatoryjne ( bez referendum akt nie może być uchwalony)
Fakultatywne ( obok procedury z referendum występuje procedura alternatywna. O przeprowadzeniu referendum decydują: organy egzekutywy, Parlament, człony federacji, grupy deputowanych, grupa obywateli
* Konsultatywne - opiniodawcze - decyzja zależy od organu. (Wielka Brytania, Skandynawia)
Rozstrzygające (konstytutywne, stanowiące)- organ musi postąpić tak jak wyrazili swoją wolę obywatele
* referendum aprobatywne (afirmatywne)- przyjęcie;
referendum derogacyjne - odrzucenie.
Samorząd terytorialny forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium. W Polsce obowiązuje trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego:
samorząd gminny
samorząd powiatowy
samorząd województwa
Zasady działania samorządu terytorialnego:
* unitarność - państwo stanowi całość, gminy nie mogą być autonomiczne, samodzielne
* subsydiarność (pomocniczość)- nie należy jednostce wyższego rzędu powierzać zadań, które równie dobrze mogą być wykonane przez jednostkę mniejszą, przekazanie ich na poziom wyższy może nastąpić tylko wtedy, gdy ich wykonanie przekracza możliwość poziomu niższego, sprawowanie władzy powinno spoczywać na instytucjach najbliższych obywatelom, państwo powinno je przejmować gdy będą przez nie wykonane efektywniej
* samodzielność - wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność, za własne pieniądze
* demokracji - wybory władz
* decentralizacji - zadania przydzielane są na niższe szczeble, przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności
Cechy samorządu terytorialnego:
* jego członkami są z mocy prawa wszyscy mieszkańcy
* jest zbudowany na zasadzie decentralizacji
* powstaje tylko pod nadzorem organów państwowych (kryterium: zgodność realizowanych zadań z prawem) tylko w ściśle określonych przez prawo sytuacjach i formach
* posiada własną organizację ustaloną w przepisach
* powołany do wykonywania zadań administracji państwowej w granicach przez prawo określonych, w sposób samodzielnej i w formach właściwych dla administracji państwowej
* wykonuje zadania przy pomocy organów, w które zostały wyposażone
* wykonują zadania samodzielne, w imieniu własnym, na własną odpowiedzialność
* ma osobowość prawną, podmiotowość cywilnoprawną
* posiada pewną niezależność
16.Zadania samorządu terytorialnego oraz materialne podstawy i prawne formy ich realizacji.
Rozważania nad zakresem działania samorządu terytorialnego muszą być obecnie prowadzone na dwóch płaszczyznach:
1.rozdziału zadań między samorządem terytorialnym a administracja rządową
2.rozdziału zadań między poszczególnymi szczeblami jednostek samorządowych.
Ujęcie zadań samorządu terytorialnego wynika z istoty tej instytucji. Zakłada ona dalszy podział zadań z zakresu administracji publicznej tak by pewna ich część należała do samodzielnej sfery działania samorządu tak zwane zadania własne a część nadal przynależąc do zadań administracji rządowej była wykonywana przez jednostki samorządowe jako tak zwane zadania zlecone.
Zadania własne to zadania wykonywane przez samorząd we własnym imieniu i na własna odpowiedzialność a to oznacza że są one wykonywane w sposób samodzielny. Decyzje są podejmowane przez organy samorządowe nadzór organów rządowych jest ograniczony do kontroli legalności a realizacja zadań własnych powinna być finansowana z dochodów własnych i subwencji.
Zadania zlecone to zadania przynależne administracji rządowej ale wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego. Nie zachodzi tu więc jednolitość przedmiotowo podmiotowa jak w przypadku zadań własnych bo w sensie podmiotowym są to zadania samorządu a w sensie przedmiotowym zadania administracji rządowej.
Do najważniejszych zadań organów wykonawczych w samorządzie terytorialnym należą: wykonywanie uchwał rady lub sejmiku, wykonywanie budżetu, gospodarowanie mieniem komunalnym, zatrudnianie i zwalnianie kierowników lokalnych jednostek organizacyjnych, wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.
Materialne podstawy i prawne formy ich realizacji. Jednostki samorządu realizują swoje zadania poprzez działania w formach prawnych właściwych dla administracji publicznej. Konieczne jest wiec rozróżnienie dwóch podstawowych sfer działalności samorządu: publicznoprawnej i cywilnoprawnej. W prawie cywilnym jednostka samorządu występuje jako jeden z podmiotów obrotu cywilnoprawnego. Jej samodzielność wynika z nadania jej osobowości prawnej i przyznania jej uprawnień właścicielskich. Istotą samodzielności jest swoboda podejmowania czynności prawnych. W prawie publicznym gmina, powiat, województwo występuje jako jednostka samorządu i wykonuje zadania z zakresu administracji publicznej. Podejmuje wiec m.in. działania władcze wobec obywateli. Także w tym zakresie odnosi sie do nich zasada samodzielnosci co znajduje wyraz w ukształtowaniu środków nadzoru i w przyznawaniu jednostkom samorządu prawa do ochrony sądowej. Dla realizacji zadań samorządu terytorialnego zasadnicze znaczenie ma system finansowy.