Edukacja dzieci z uszkodzonym wzrokiem "Przygotowanie dziecka z wadą wzroku do

nauki w systemie integracyjnym. Zadania dla rodziców i nauczycieli."

Autorki: mgr Elżbieta Milewska-Patka i mgr Dorota Maćkowska

II kierunki działania

2 kierunki działania wyznaczające rozwój integracyjnych form kształcenia specjalnego:

1).

KONCEPCJA INTEGRACJI PEŁNEJ stworzona i upowszechniona została przez

prof. A.Hulka.

założenie: dążenie do umożliwienia każdemu dziecku niepełnosprawnemu wychowania i nauczania w jego naturalnym środowisku. (rodzinie, szkole powszechnej, środowisku lokalnym) i tworzenie dla niego w tym środowisku odpowiednich warunków rozwoju, wychowania i nauki.

CELEM integracji jest umożliwienie niepełnosprawnym prowadzenia

normalnego życia, udostępnienie im wszystkich instytucji kształcenia, pracy,

kultury i rekreacji, z których korzystają pełnosprawni oraz udzielanie im

różnych rodzajów pomocy socjalnej w ich środowisku.

2)

KONCEPCJA INTEGRACJI NIEPEŁNEJ polega na dopełnieniu społeczeństwa

osobami niepełnosprawnymi.

W odniesieniu do szkolnictwa oznacza włączenie do istniejących struktur szkolnych tylko dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, o mniejszym ograniczeniu sprawności.

Oznacza również WPROWADZENIE RÓŻNYCH SYTUACJI DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH w których uczniowie mają możliwości :

-przebywania w środowisku osób pełnosprawnych,

-nawiązywanie z nimi kontaktów,

-odbywania wspólnych zajęć, zabawy, pracy.

Dąży się również do tego, aby wychowankowie ośrodków specjalnych przebywali jak

najczęściej w swoim środowisku rodzinnym.

ISTOTA SPOŁECZNEJ INTEGRACJI

polega na pełnym "łączeniu" osoby niepełnosprawnej w społeczność osób pełnosprawnych. Włączenia danej osoby dokonują sami członkowie danej grupy, a nie osoba z zewnątrz, podejmująca działania w celu jej osiągnięcia (np. wychowawca).

Dzieci pełnosprawne przechodzą wcześniej "edukację włączającą", w procesie której kształtowane jest u nich przekonanie, że każde z nich, niezależnie od stanu swojego zdrowia i sprawności, ma prawo do wspólnej nauki i uczestnictwa we wszystkich sytuacjach społeczności uczniowskiej i że nie należy nikogo wykluczaćz tej społeczności ani nikogo w niej izolować i pozbawiać praw należnych wszystkim.

WADY INTEGRACYJNEJ FOMY KSZTAŁCENIA:

Najczęściej jako wady integracyjnej formy kształcenia nauczyciele wymieniają: ---brak odpowiednich środków dydaktycznych

-słabe przygotowanie metodyczne.

Zdecydowanie pozytywną stroną tego sposobu kształcenia jest:

lepsza socjalizacja dzieci przez stały kontakt z domem rodzinnym i widzącymi kolegami. Także rodzice uczniów z defektem wzroku uczących się w integracji wykazują większe zainteresowanie ich postępami w nauce i tym samym częściej nawiązują kontakt ze szkołą.

Młodzież ta nie sprawia problemów wychowawczych, a jednocześnie spotyka

się w środowisku szkolnym z akceptacją nauczycieli i rówieśników, wśród których

znajdują przyjaciół.

ZŁOŻONOŚĆ PROCESU DYDAKTYCZEGO W INTEGRACYJNYM KSZTAŁCENIU UCZNIÓW Z DYSFUNKCJAMI WZROKU:

Brak czasu na indywidualną pomoc dziecku w zbyt licznych klasach oraz brak wiedzy o specyfice pracy szkolnej tych uczniów powoduje wiele trudności w ich nauczaniu.

Jest to dowodem na to, że nauczyciele nie są przygotowani do pracy z dziećmi specjalnymi.

Nauczyciele często zaniżają wymagania wobec dzieci stosując często taryfę ulgową i kierując się źle pojętą litością.

Konsekwencją takiego postępowania w miarę upływu czasu mogą być braki w materiale szkolnym, mała sprawność manualna, czy trudności wychowawcze.

Wpływ niedowidzenia na funkcjonowanie dziecka w masowej szkole podstawowej(złożoność problemu.)

Niedowidzenie ma oczywiście pewien negatywny wpływ na

funkcjonowanie dziecka w szkole, jednak jest on spowodowany zewnętrznymi

aspektami funkcjonowania .

Natomiast nie wynika on z osobowości i możliwości poznawczych i intelektualnych uczniów z defektem wzroku.Defekt wzroku kompensowany jest u nich rozwojem innych procesów poznawczych takich jak:

pamięć, uwaga, wyobraźnia.

Dzieci uczące się w szkołach masowych są na ogół dobrze do niej przystosowane, bowiem te dzieci niedowidzące, które nie zaadoptowały się zostały skierowane do szkol specjalnych.

-Niebagatelne znaczenie mają zbyt liczne klasy w szkołach. Praca w nich utrudnia

indywidualizowanie nauczania z uczniem słabowidzącym i powoduje postawy

obojętne.

-Często nauczyciele reprezentują zbyt niski poziom wiedzy dotyczący

uwarunkowań psychicznych i fizycznych dziecka niedowidzącego.

-Wydaje się, że problem tkwi nie w niechęci pełnosprawnych kolegów do dzieci z defektem wzroku, ale z nieznajomości z ich strony ograniczeń i potrzeb.

Niedowidzenie stwarza również przeszkodę dla rozwoju aktywności społecznej w

szkole.

Większość dzieci niedowidzących nie uczestniczy w formach aktywności

proponowanych przez szkołę. Nauczyciele nie tylko nie wybierają dzieci

niedowidzących do występów podczas uroczystości szkolnych, ale uważają, że

dzieci te do tego się nie nadają ze względu na istniejący defekt wzroku. (oczywiście istnieją nauczyciele którzy ambitniej pochodzą do tych dzieci i Nawet więcej wymagają.)

Przeszkodą dla dzieci z defektem wzroku są również bariery architektoniczne:

-olbrzymie budynki szkolne,

-strome schody,

-śliskie posadzki ogromny tłok w korytarzach stwarzają zagrożenia dla wszystkich dzieci.

Mimo uwag krytycznych nie można negować słusznych idei integracji.

Aby jednak przyniosła ona oczekiwane efekty, w jej realizacji musza być

uwzględnione różne warunki:

1 Wprowadzenie do szkół podręczników z powiększonym drukiem;

2 Zaopatrzenie dzieci nie tylko w lupę do czytania z bliska, ale również w

3 unetki do czytania z tablicy;

4 Modyfikacja zajęć praktyczno-technicznych i plastycznych;

5 W ramach zajęć z wychowania fizycznego konieczne jest umożliwienie wszystkim

dzieciom niedowidzącym korzystanie z gimnastyki korekcyjnej;

6Stworzenie gabinetów wyrównawczych, wyposażonych w odpowiednie pomoce i

przyrządy optyczne;

7 Objęcie dzieci niedowidzących opieką przez instruktorów orientacji

przestrzennej;

8 Organizowanie szkoleń dla nauczycieli z zakresy tyflopedagogiki;

9 Umieszczenie dzieci słabo widzących w szkołach masowych i klasach o możliwie

niewielkiej liczbie uczniów.

Celem procesu wychowania niewidomych i słabo widzących jest przede wszystkim ich

maksymalny rozwój oraz przystosowanie do pełnienia roli społecznych. Cel ten

jest taki sam jak w pedagogice ogólnej, a tylko pedagogika oprócz tego realizuje

cele rewalidacyjne. Rewalidacja ma zapewnić:

maksymalną aktywność i usamodzielnienie wychowanków

maksymalną aktywność i usamodzielnienie wychowawców,

systematyczna korekta wad i funkcji organizmu,

usprawnianie zachowanych funkcji organizmu.

!! profesor Zofią Sękowską, iż

"Warunki prawidłowego kształcenia zintegrowanego niewidomych i słabo widzących są różnorodne i często trudne do spełnienia. Trzeba się liczyć z tym, że nie

wszyscy uczniowie im sprostają...".

istotne kwestie:

Dziecko niewidome lub niedowidzące powinno być poddane dokładnej wielospecjalistycznej diagnozie, gdyż wymaga indywidualnych potrzeb w zakresie organizacji procesu dydaktycznego oraz rewalidacji.

Zasady i metody ped.specalnej:

Proces nauczania i wychowania dzieci z uszkodzonym wzrokiem musi uwzględniać

zasady i metody pedagogiki specjalnej.

Podstawowe zasady to:

Zasada indywidualizacji. Warto zauważyć, iż zasadzie indywidualizacji

podporządkowana jest struktura merytoryczno- organizacyjna klas

integracyjnych,

Zasada konkretności i poglądowości nauczania,

Zasada priorytetu rewalidacji w organizacji procesu dydaktycznego,

Zasada przystosowania wymagań do indywidualnych możliwości wychowanków,.

Zasada zapewnienia bezpieczeństwa, życzliwości, akceptacji, tolerancji,

zaufania dziecka do prowadzącego zajęcia,

Zasada stopniowania trudności, zasada korekcji i kompensacji (zastępowanie

wzroku innymi zmysłami),

Zasada celowości i systematyczności,

Zasada kształtowania u dziecka pozytywnej motywacji do nauki, kształtowanie

wiary we wła-sne siły, przezwyciężanie trudności (krok po kroku),

Zasada optymizmu pedagogicznego

!!

Glenn Doman:

"pierwsze osiem lat rozstrzyga o całym późniejszym rozwoju dziecka". Dziecko

uczy się od urodzenia. Zaniedbań edukacyjnych, wychowawczych tego okresu nie da

się całkowicie wyrównać. Dobre przygotowanie dziecka niewidomego i słabo

widzącego do nauki wymaga wczesnej rewalidacji ukierunkowanej na rozwój funkcji

psychomotorycznych i poznawczych.

Dlatego bardzo ważna jest praca z dzieckiem niewidomym lub niedowidzącym w

okresie wczesnych lat życia. Znaczenie dla rozwoju dziecka ma rodzina

zapewniająca poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, chętna do współpracy z innymi,

wytrwała, cierpliwa.

W. Szuman pisząc: "Także człowiek niewidomy staje się szczęśliwy, jeśli

czuje, że pod wielu względami jest samodzielny, a w całym życiu pożyteczny

sobie, swemu otoczeniu. Pamiętaj Matko, Ojcze, że od Was w wielkiej mierze

zależy czy Wasze dziecko będzie już teraz z każdym dniem zręczniejsze i mędrsze,

swobodniejsze, czy już będzie brało udział wżyciu nieruchomo, w jednym miejscu,

biernie, bezczynnie, znudzone i samotne".

!!

"Było sobie raz dziecię, które co dzień przed siebie naprzód szło i ledwie wzrok

podniosło na rzecz, jaką, już przemieniało się w nią. I rzecz ta cząstką się

jego stawała, na cały dzień, lub na część dnia. Albo na lat wiele, na długie lat

okresy".

---