epidemia- zachorowanie na dużą skalę

pandemia - zachorowanie ogólnoświatowe

endemia - choroba występująca na danym obszarze w dłuższym okresie czasu

cele epidemiologii:

- zapobieganie

- wykrywanie zagrożeń, opis

- sanometria (badanie stanu zdrowia ludności)

- promocja zdrowia

- tworzenie, wdrażanie i monitorowanie problemów zdrowotnych

Interdyscyplinarność:

- geografia

- biologia

- socjologia

- statystyka

- polityka społeczna

triada epidemiologiczna:

- czynniki środowiskowe (czynniki fizyczne, chemiczne - środowisko, społeczne - styl życia, wartości, normy, zwyczaje, zatrudnienie - zarobki)

- czynniki chorobotwórcze

- czynniki nosiciela/osobnicze (odporność)

- czynniki genetyczne

Rozwój epidemiologii rozpoczął się od badania czynników środowiskowych fizycznych i chemicznych (XVII w.)

XIX w. - czynniki chorobotwórcze

XXI w. - czynniki genetyczne, społeczne

choroby społeczne - uzależnienia, cukrzyca (choroby cywilizacyjne - związane z obszarami zurbanizowanymi)

choroby cywilizacyjne:

- uzależnienia (nikotynizm, alkoholizm, narkotyki, Internet, zakupy, praca, leki, jedzenie - konsumpcjonizm, styl życia -> wynika z dobrobytu)

- grzybice

- nowotwory (skóry, układu pokarmowego - jelita grubego)

- choroby psychiczne (depresja)

- choroby układu krążenia

- choroby przenoszone drogą płciową (AIDS)

- choroby układu oddechowego

- alergie

- cukrzyca

- nadciśnienie

- osteoporoza

Zdrowie publiczne na bazie danych epidemiologicznych tworzy programy zdrowotne.

11 głównych zagrożeń zdrowotnych wg. WHO w skali globu:

- nowotwory

- choroby układu krążenia

- choroby układu oddechowego (dym palenisk domowych)

- otyłość

- głód (główne przyczyny chorób wśród dzieci)

- niedożywienie (cynk, A, D)

- brak dostępu do wody pitnej i wody do celów sanitarnych

- ryzykowne kontakty seksualne (HIV, AIDS)

- wypadki komunikacyjne

- wojny i kataklizmy

- choroby psychiczne

Metody epidemiologiczne/badawcze stosowane w epidemiologii:

- badanie prospektywne (zakładają aktywną rolę badaczy, obejmują przyszłość, czasochłonne, kosztowne, niestałość populacji badanej ze względu na śmierć, migracje - ryzyko wypadnięcia z próby):

a) badania kliniczno-kontrolne (grupy badane: lek i placebo)

b) laboratoryjne (warunki sztuczne)

c) doświadczalne (badanie w środowisku naturalnym); badanie na grupie badanej i grupie kontrolnej

- badania retrospektywne (obarczone większym błędem - kiedyś nieznane metody badawcze, przyczyny)

a) dane spisane

b) teksty źródłowe (książki, kroniki, dzienniki, obrazy - ogólnodostępność danych)

- badania opisowe (opis danego zjawiska)

- badania analityczne/kliniczno-kontrolne (elementy eksperymentu)

Badania kliniczne a badania epidemiologiczne

1. cel badań

- diagnoza kliniczna (ocena zdrowia pacjenta poprzez chorobę, podstawa - wywiad lekarski, diagnostyka, prowadzi lekarz)

- diagnoza epidemiologiczna (ocena zdrowia populacji, zarówno osobnicy chorzy i zdrowi, podstawa - statystyki, ankieta, prowadzi lekarz + inne osoby - matematyk, socjolog)