Wiedza potoczna a wiedza naukowa

Wiedza potoczna charakteryzuje się następującymi cechami:

• nabywamy ją „samoistnie”,

• wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej obserwacji,

• w jej zdobywaniu człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale emocjami, w związku z tym, rzadko jest neutralna,

• związana jest z wartościowaniem, wiedza rozstrzyga co jest dobre, a co złe,

• operuje podziałami dychotomicznymi które najczęściej albo są wobec siebie przeciwstawne, albo wzajemnie się wyłączają (np. dobry-zły; mężczyzna-kobieta),

• posiada tendencję do uogólnień,

• pełna jest stereotypów, upraszcza problem, jest sztywna i odporna na zmiany.

Czego uczą studia wyższe (I, II i III stopnia)?

Uczą wiedzy naukowej,

W czym się wyraża uczenie wiedzy naukowej?

Czym jest wiedza naukowa, jakie ma cechy:

• nie zadowala się samym opisem, ale zmierza do wyjaśnienie odwołując się do istniejących teorii,

• praktykujące ją osoby - uczonych obowiązuje przestrzeganie trzech podstawowych reguł:

• wyraźne określenie problematyki badawczej w kontekście dotychczasowej wiedzy i istniejących teorii,

• staranne zbieranie danych, umożliwiające kontrolę ich rzetelności,

• odróżnianie twierdzeń opartych na faktach, od tych, które są domysłami

• wyróżnikiem nauki jest neutralność i powstrzymanie się od wartościowania

Wiedza naukowa to poznanie rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, jej cech i prawidłowości, które w niej działają. Poznanie to powinno nastąpić w sposób zamierzony i  metodyczny, w celu opanowania tej rzeczywistości i przekształcenia jej przez człowieka.

Zawodność wiedzy naukowej  - ze względu na metodę naukową, za pomocą której badamy fragment rzeczywistości, uzyskana wiedza ulega redukcji tematycznej.

Jej charakter jest "ścisły" i przekonywujący, ale umożliwia poznanie danego fragmentu rzeczywistości jedynie pod kątem mierzalności.

Badania naukowe

Badania naukowe to prace podejmowane przez określony podmiot (badacza lub zespół badaczy) w celu osiągnięcia postępu wiedzy naukowej, ustalenia nowych twierdzeń naukowych, tez, aksjomatów, uogólnień i definicji.

Badania naukowe mogą być podejmowane w następujących zasadniczych przypadkach:

• dąży się do odkrycia dotąd nie ustalonych nowych zależności, których nikt wcześniej nie badał,

• podważa się istniejący materiał i jego twierdzenia oraz chce się na to miejsce udowodnić funkcjonowanie innych zależności,

• podejmuje się próbę poszerzenia istniejących już badań, które zostały opublikowane częściowo lub w znacznym stopniu wymagają rozszerzenia,

• chce się zaktualizować (lub potwierdzić, że funkcjonują nadal) istniejące badania i ich wyniki ze względu na znaczny upływ czasu i możliwość ich dezaktualizacji,

Mając na uwadze zakres badań naukowych wyróżnia się badania naukowe:

• w szerokim znaczeniu - ogół czynności w obrębie pracy naukowej od powzięcia i ustalenia problemu do opracowania materiałów naukowych, jednak bez czynności pisania pracy, jej poprawiania i oceny; wyróżnia się tu dwa rodzaje czynności: przygotowawcze i wykonawcze;

• w pośrednim znaczeniu to czynności wykonawcze badań naukowych w znaczeniu szerokim; jest to stosowanie praktyczne metod roboczych, gromadzenie materiału naukowego i opracowywanie go;

• w wąskim znaczeniu - to badania właściwe, posługiwanie się metodami roboczymi i zdobywanie w ten sposób materiału naukowego; jego opracowywanie jest już działaniem osobnym i uważa się je niekiedy za etap pisania pracy naukowej;

Typologia badań naukowych

We współczesnej nauce, ze względu na cel, do którego zmierzają badania naukowe wyróżnia się badania:

• podstawowe - podejmuje się je bez celu praktycznego, dla wyjaśnienia zjawisk jeszcze nie zbadanych i odkrycia nowych praw naukowych; stąd też badania naukowe podstawowe nazywa się również teoretycznymi, bądź czystymi;

• stosowane - są zazwyczaj rozumiane jako zmierzające do wykorzystania w praktyce wyników badań podstawowych; ich rezultatem są nowe związki chemiczne, prototypy, modele itp., które powstają i są sprawdzane w laboratoriach i instytutach doświadczalnych pod względem efektywności, walorów technicznych i użyteczności;

• wdrożeniowe - polegają na opracowaniu metod i technik zastosowania wyników badań w produkcji; są końcowym etapem cyklu badawczego od odkrycia wynalazku do praktycznego jego zastosowania; obejmują one przeniesienie wyników badania naukowych stosowanych z laboratoriów do przemysłu, z fazy modeli i prototypów do fazy produkcji masowej; rezultaty tych badań nazywa się innowacjami; badania naukowe wdrożeniowe wiążą się ściśle z pracami rozwojowymi, polegającymi na adaptacji metod i osiągnięć badań wdrożeniowych do warunków produkcji w danym kraju i w danym zakładzie oraz na dostosowaniu produktu do wymogów odbiorcy tego kraju i jego rynku.

Podstawowe przesłanki poprawnej realizacji badań naukowych

Kluczowe dla poprawnej realizacji badań naukowych jest:

1. Ustalenie tematu jako problemu

Badanie naukowe rozpoczyna się od ustalenia tematu jako problemu naukowego. Na tym etapie ustalany jest problem naukowy i formułowany jako temat badania.

Problem naukowy nie musi być w każdym przypadku sprecyzowany dokładnie.

Często dopiero należyte opanowanie literatury przedmiotu stanowi grunt do ustalenia i sprecyzowania problemu. Następnie dobiera się odpowiednią metodę lub metody robocze.

2. Prowadzenie badań

Przed przystąpieniem do badań, a już po zapoznaniu się z literaturą przedmiotu, można jeszcze sprecyzować problem badawczy czy zmienić go. To samo dotyczy wybranych metod roboczych.

Prowadzenie badań naukowych to wykonywanie szeregu czynności podobnych do siebie, których celem jest zdobycie materiału naukowego, materiału do dalszego opracowania. Podczas badań poznaje się nowe fakty lub podstawę do ustalenia nowych faktów. Ważne jest by uczony wykonał badania rzetelnie i dokładnie.

Wykonana praca naukowa stanowi całość pod względem metodologicznym i logicznym; można racjonalnie określić jej początek i zakończenie, a w tym rozmiar badania właściwego. Po zakończeniu badań uczony opracowuje materiały naukowe - materiały zebrane w trakcie badań właściwych. Przechodzi przez etapy opracowania materiałów naukowych, określenia wyników częściowych i pojawienia się z nich wyników końcowych.

3. Prawdziwość wyników

Znaczna część opublikowanych badań naukowych daje fałszywe wyniki. Tym mniejsze szanse są na prawdziwość wyników danego badania, im:

• mniejsze jego rozmiary,

• wielkość efektu jest mniejsza,

• większa liczba testowanych hipotez i mniejsza ich selekcja,

• większa elastyczność w projektowaniu, definicjach, rezultatach i modelach analizy,

• większy konflikt interesów,

• bardziej popularna jest dana dziedzina.

1

---