STREFY WOLNEGO HANDLU
EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu - European Free Trade Association)
Powstało na podstawie traktatu podpisanego w Sztokholmie 4 stycznia 1960 r. (wszedł w życie 3 maja 1960) przez Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję i Wielką Brytanię. Następnie przystąpiły: Finlandia (1967), Islandia (1970) i Liechtenstein (1991). Były to państwa, które z przyczyn politycznych bądź ekonomicznych nie przystąpiły do EWG, a sama EFTA miała być odpowiedzią na powstanie Wspólnot. Inicjatorko powołania strefy była Wielka Brytania.
Celem EFTA było przyśpieszenie wzrostu gospodarczego oraz zwiększenie dobrobytu państw członkowskich poprzez liberalizację wymiany handlowej artykułami przemysłowymi. Traktat nie przewidywał wyższych form integracji. 1 stycznia 1967 powstała strefa wolnego handlu, natomiast handel artykułami rolno-spożywczymi został uregulowany na podstawie umów dwustronnych. Redukcja ceł w istotnym stopniu przyczyniła się do wzrostu obrotów handlowych, szczególnie w krajach skandynawskich, gdzie wzrost obrotów przyczynił się także do wzrostu tendencji integracyjnych.
EFTA była traktowana przez część jej członków jako karta przetargowa przy negocjacjach z EWG i ich liczba malała wraz z kolejnymi rozszerzeniami (Dania i Wielka Brytania - 1973, Portugalia - 1986, Austria, Finlandia i Szwecja - 1995). Obecnie do EFTA należą jedynie Szwajcaria, Liechtenstein, Islandia i Norwegia. Warto podkreślić, że EFTA wykazywała się sprawnym działaniem zgodnie z przyjętymi zasadami.
EFTA cechuje się prostą organizacją - jej organami są Rada (przedstawiciele państw członkowskich; Rada podejmuje decyzje, gł. dotyczące znoszenia ceł i barier pozataryfowych, powołuje komitety, prowadzi negocjacje ws. zawierania umów międzynarodowych i przyjmuje nowych członków), komitety (Komitet Ekspertów Handlowych, Ekspertów ds. Ceł i Pochodzenia Towarów, Komitet Ekonomiczny, Komitet Konsultacyjny, Komitet ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, Komitet Budżetowy, Komitet Przedstawicieli Parlamentarnych; zajmują się kwestiami szczegółowymi) oraz Sekretariat (70 osób; siedziba w Genewie, koordynacja bieżącej działalności stowarzyszenia).
CEFTA (Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu, Central European Free Trade Agreement)
Powstało na mocy podpisanego 21 grudnia 1992 r. porozumienia (weszło w życie 1 lipc 1994). Jego sygnatariuszami były Polska, Czechy, Słowacja i Węgry. CEFTA rozpoczęła działalność 1 marca 1993 r. W 1996 dołączyła Słowenia, w 1998 Rumunia, a w 1999 Bułgaria.
Podpisanie porozumienia poprzedzały prowadzone od początku 1992 r. negocjacje, które z kolei zainicjowało memorandum z 30 listopada 1991, w którym podnoszono kwestie stworzenia strefy wolnego handlu, stopniowego eliminowania barier taryfowych i pozataryfowych, modyfikacji porozumienia po podpisaniu przez jego sygnatariuszy układów z UE i EFTA i okresu przejściowego, po którym ma nastąpić pełna liberalizacja.
Głównym celem porozumienia jest stopniowe ustanowienie wolnego handlu produktami przemysłowymi oraz selektywna liberalizacja obrotów artykułami rolno-spożywczymi (strefa powstała ostatecznie 1 stycznia 1997 r.). Innymi celami były: rozwój wzajemnych stosunków gospodarczych między członkami w wyniku rozszerzenia wymiany handlowej, prowadzącej do zwiększenia aktywności gospodarczej oraz efektywności, poprawy warunków życia społeczeństw, wzrostu zatrudnienia, a także stabilizacji finansowej, stworzenie podstaw do rozwoju handlu światowego, aktywne uczestnictwo w rozwoju handlu światowego. Priorytetem była również szybka integracja z UE i NATO.
Redukcja ceł na dobra przemysłowe zależała od ich zakwalifikowania do jednej z trzech grup. Kryterium klasyfikacji był wpływ na handel międzynarodowy: grupa A, która obejmowała surowce i produkty przemysłowe o niskiej konkurencyjności, na które cła zniesiono już 1 marca 1993, grupa B, do której zaliczały się dobra przemysłowe o średnim wpływie na handel międzynarodowy - cła były redukowane o 1/3 każdego roku, począwszy od 1994, wreszcie grupa C, w której znajdowały się dobra o wysokim stopniu substytucyjności (tzw. dobra wrażliwe) - cła w 1995 zostały zredukowane do 10 %, a następnie miały być obniżane co roku o 15 % aż do całkowitej eliminacji.
W dziedzinie artykułów rolnych liberalizacja miała charakter selektywny i oparta była na wzajemnie przyznanych kwotach. Ułatwienia importowe odnoszą się do produktów, które nie są wytwarzane w kraju importera.
Porozumienie zakładało także szereg środków ochronnych, które obejmowały: klauzulę o przeciwdziałaniu porozumieniom i praktykom przedsiębiorstw naruszających reguły konkurencji, klauzulę o przeciwdziałaniu wspierania przez państwo niektórych przedsiębiorstw lub produkcji pewnych dóbr, klauzulę antydumpingową, ogólną klauzulę ochronną, klauzulę o zapobieganiu reeksportowi do państwa trzeciego lub zapobieganiu poważnemu brakowi produktu istotnego dla państwa eksportującego, klauzulę o przeciwdziałaniu trudnościom w bilansie płatniczym, klauzulę restrukturyzacyjną.
Przed powstaniem CEFTA doszło do spadku obrotów handlowych między krajami Europy Śr.-Wsch, co było wywołane rozpadem RWPG i osłabieniem więzi politycznych oraz podpisaniem układów stowarzyszeniowych z Wspólnotą Europejską. Porozumienie miało przynieść importerom spadek cen towarów przez nich importowanych, eksporterom wzrost popytu na towary wytwarzane w krajach partnerskich oraz rozszerzenie rynku regionalnego.
W toku działalności CEFTA ujawniło się kilka kontrowersji. Wobec rosnącego szybko ujemnego sala w polskim handlu rolnym, Polska w 1997 wstrzymała dalszą liberalizację handlu płodami rolnymi i odrzuciła czesko-słowacki postulat całkowitego otwarcia rynków rolnych w 1998. Innym problemem był fakt nieuznawania świadectw jakości towarów przemysłowych i rolno-spożywczych. Toczące się od 1994 okazały się bezskuteczne. Ponadto pojawiły się różnice interpretacyjne dotyczące umowy.
Efekty natomiast były następujące: w 1993 nastąpiło zahamowanie spadku wzajemnej wymiany, co było poniżej oczekiwań i zaowocowało korektami w planie liberalizacji wymiany (Protokoły Dodatkowe podpisane w Budapeszcie i Poznaniu; przyspieszono redukcję ceł i rozszerzono zakres ułatwień w wymianie produkcji rolnej), natomiast poprawa w sytuacji gospodarczej krajów CEFTA przyniósł wzrost wymiany (lata 1994-1995; największy był tu udział Polski i Węgier).
NAFTA (Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu, North American Free Trade Agrement)
Powiązania handlowe i kapitałowe, wysoki poziom zintegrowania gospodarek USA, Kanady i Meksyku (szczególnie dwóch pierwszych) było impulsem do rozpoczęcia w 1985 negocjacji, które zaowocowały powstaniem strefy wolnego handlu (CAFTA lub CUFTA) w 1989. Jednocześnie w 1985 podpisano porozumienie o subsydiach i cłach wyrównawczych, w którym Meksyk zgodził się ograniczyć subwencje dla określonych gałęzi eksportu. Warto zaznaczyć, że o ile Kanada i Meksyk opowiadały się za uregulowaniem stosunków tylko z USA, to Stany Zjednoczony optowały za porozumieniem trójstronnym.
12 sierpnia 1992 podpisano porozumienie o wolnym handlu w Ameryce Północnej, które weszło w życie 1 stycznia 1994. Traktat ten stanowił, że: artykuły rolne i przemysłowe w ciągu 5 lat będą całkowicie zwolnione od obciążeń, możliwe są ograniczenia importowe dla tzw. towarów wrażliwych, chronione będą prawa własności intelektualnej i środowiska naturalnego.
Wśród motywów utworzenia tego ugrupowania można wyróżnić motywy ogólne i poszczególnych krajów. Wśród motywów ogólnych mamy chęć stworzenia przeciwwagi dla ugrupowań regionalnych w Europie i Azji oraz przezwyciężania ich protekcjonizmowi, integracji największego obszaru i ułatwienia rozszerzenia powiązań handlowych z Ameryką Łac. i Śr. oraz wzmocnienia pozycji krajów członkowskich w wielostronnych negocjacjach na forum WTO. Stany Zjednoczone chciały stworzyć blok, w którym będą miały dominującą pozycję, co ułatwi ekspansję amerykańskich firm, a ponadto wzmocnić swoją pozycję w handlu światowym, przezwyciężyć słabnącą konkurencyjność eksportu i poprawić sytuację w bilansie płatniczym, a ponadto wzmocnić demokrację w Meksyku i ograniczyć nielegalną emigrację i handel narkotykami. Kanada obawiała się protekcjonizmu amerykańskiego i chciała podnieść efektywność i konkurencyjność swojej gospodarki. Meksyk natomiast również chciał się obronić przed amerykańskim protekcjonizmem, ponadto przeżywał trudności finansowe (stagnacja, zadłużenie, malejący popyt na ropę).
W przypadku USA i Kanady efekt kreacji handlu nie przyniósł dużych korzyści, o tyle nastąpił wzrost strumienia handlu między USA a Meksykiem.
NAFTA mogła przynieść z jednej strony wzrost dobrobytu, zmniejszenie różnic w poziomie wynagrodzeń, a przez to spadek nielegalnej emigracji, zwiększenie korzyści skali w państwach członkowskich i zagranicznych inwestycji w Meksyku, z drugiej jednak mało istotny efekt przesunięcia handlu, obniżenie wynagrodzeń w USA i Kanadzie oraz koszty społeczne.
Zaproszenie do NAFTA uzyskały Chile, ale ostatecznie zdecydowały się na stowarzyszenie z Mercosur.
LAFTA (Strefa Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej, Latin American Free Trade Area)
Powstała na mocy traktatu z Montevideo (18 lutego 1960), który podpisały Argentyna, Brazylia, Chile, Meksyk, Paragwaj, Peru i Urugwaj. W 1961 dołączyły Ekwador i Kolumbia, a w 1967 Brazylia i Wenezuela.
Celem LAFTA było utworzenie strefy wolnego handlu, aby ożywić wzajemną wymianę handlową oraz stworzyć rynek zbytu dla rozwijającego się regionie przemysłu. Bariery handlowe miały zostać zniesione w ciągu 12 lat.
Rozmiar ulg był zróżnicowany, stworzono wspólną listę towarów, na które obrót miał być zliberalizowany.
Jednak handel w obrębie strefy stanowił nikły procent globalnych obrotów krajów członkowskich. Przyczyn tego stanu było kilka. Między krajami wystąpiły sprzeczności dotyczące liberalizacji obrotu ważnymi dobrami fiskalnego charakteru ceł, ponadto nastąpiły problemy z rozliczeniami walutowymi.
Wskutek bezskutecznych negocjacji nastąpiło przesunięcie redukcji ceł na 1980. Brak sukcesów w ramach LAFTA doprowadziło do zmiany formuły współpracy w regionie.
BFTA (Bałtycka Strefa Wolnego Handlu, Balic Free Trade Area)
Została stworzona w 1994 r. przez Litwę, Łotwę i Estonię. Umożliwiła ona bezcłowy obrót towarami między tymi krajami, przy zachowaniu własnych taryf importowych wobec krajów trzecich. W czerwcu 1996 trzy kraje regionu podpisały porozumienie o wolnym handlu towarami rolnymi. Jednocześnie były zawierane porozumienia o wolnym handlu z EFTA i UE, a także porozumienie polsko-litewskie.
FTAA (Free Trade Area of the Americas)
Deklaracja zapowiadająca utworzenie do końca 2005 r. strefy wolnego handlu obejmującej obie Ameryki została ogłoszona na szczycie przywódców państw amerykańskich w Miami (9-11 grudnia 1994). Z jednej strony celem takiego ugrupowania miał być rozwój gospodarczo-społeczny, a z drugiej umacnianie demokracji w regionie. AFTA (pierwotna nazwa: American Free Trade Agreement) była realizacją idei prezydenta Busha „Enterprise for the Americas”, która zakładała scalenie wszystkich traktatów handlowych na kontynencie amerykańskim. Zagrożeniem dla planu okazały się konflikty w Kongresie.
Realizację utworzenia FTAA rozpoczęto 30 czerwca 1995 na spotkaniu ministrów i przedstawicieli świata biznesu w Denver. Omawiali oni problemy wynikające z likwidacji barier i ustalili, że pierwsze rozwiązania będą dotyczyć prawa pracy i ochrony środowiska. Kolejne spotkania odbyły się w 1996 w Kartaginie, w 1997 w Belo Horizonte i w 1998 w San Jose. W czasie tych spotkań doszło do konfrontacji wizji interpretacji USA i Brazyli, pretendującej do roli lokalnego mocarstwa. Zauważalne było również wzmocnienie pozycji krajów latynoamerykańskich, głównie dzięki stworzeniu jednego bloku w negocjacjach. W toku spotkań ustalono kształt dokumentu powołującego FTAA, który miał mieć jednolitą postać, ustalać prawa i obowiązki strefy i być zgodnym z normami WTO. Poruszono także kwestia współistnienia FTAA z innymi ugrupowaniami regionalnymi. Prace prowadzono w 11 grupach roboczych.
W negocjacjach FTAA dużym problemem są stawki celne i ich zróżnicowanie, choć zauważalna jest ich szybka redukcja w ramach umów dwu- i wielostronnych. Innym problemem jest kwestia ustalenia pochodzenia towarów. W San Jose ustalono podejmowanie decyzji na zasadach konsensusu i podział problemów negocjacyjnych na dwie grupy. Tzw. „drugą generację” omawiano na szczytu w Santiago de Chile, gdzie ponadto poruszano kwestie demokracji. Ponadto powstał komitet negocjacyjny, który rozpoczął właściwe negocjacje 30 września 1998.
AFTA (ASEAN Free Trade Area)
Temat stworzenia strefy wolnego handlu został podjęty w związku z Rundą Urugwajską GATT i tendencjami integracyjnymi w innych częściach świata na szczycie państw ASEAN w styczniu 1992. Podstawą miało być porozumienie o wspólnym efektywnym planie ceł preferencyjnych (CEPT), który początkowo nie obejmował artykułów rolnych i dopuszczał pewne czasowe odstępstwa od liberalizacji. W zależności od wyboru programu cel miał być osiągnięty w 2003 lub 2008 r. Początkowo porozumienie dało wzrost obrotów handlowych, ale kryzys w Azji postawił pod znakiem zapytania rozwój wolnego handlu. Jednak kraje członkowskie podjęły działania mające na celu przyspieszenie redukcji ceł, jednocześnie określając towary czasowo nieobjęte redukcją ceł i wrażliwych produktów rolnych. W efekcie do 2000 r. zredukowana cła do poziomu 0-5 % na prawie 90 % towarów. Pewnym problemem okazał się handel artykułami rolno-spożywczymi. AFTA ma szansę stać się najludniejszą strefą wolnego handlu. Celem było wówczas przywracanie stabilizacji i podnoszenie konkurencyjności krajów ASEAN. Pod koniec lat 90. spadek inwestycji skłonił państwa do liberalizacji w tej dziedzinie i stworzenia Strefy Inwestycyjnej. W 2001 rozpoczęto negocjacje w sprawie całkowitej liberalizacji handlu usługami.
CARIFTA (Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Caribbean Free Trade Association)
Powołane 15 grudnia 1965 przez trzy ówczesne kolonię: Antiguę, Barbados i Gujanę Bryt. (weszło w życie w 1967). W skład weszły brytyjskie terytoria zależne na obszarze Karaibów oraz kraje należące do Wspólnoty Narodów, status obserwatorów mają ponadto Haiti, Surinam i Dominikana. Celem jest stopniowe znoszenie barier celnych i wspólna polityka rozwoju regionu i wobec inwestorów zagranicznych, a ponadto dywersyfikacja handlu. W celu koordynacji programu rozwoju powołano Karaibski Bank Rozwoju w 1969. W 1972 CARIFTA została przekształcona w Karaibski Wspólny Rynek (CARICOM).
EWOLUCJA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ W UE
Kilka uwag ogólnych o integracji WE/UE
Pogłębianie integracji odbywa się przez rozszerzanie zakresu kompetencji, oddziaływania i regulacji władz Wspólnoty na coraz większą liczbę sfer gospodarki przy odpowiednim zmniejszeniu wpływu narodowego. Może być to integracja negatywna, czyli eliminowanie barier lub integracja pozytywna, czyli tworzenie równych warunków dla funkcjonowania integrujących się całości gospodarczych. Integracja rozprzestrzenia się zarówno przez obejmowanie nowych dziedzin, jak i przez rozszerzenie jej geograficznego zasięgu. Integrację możemy mówić przez wzrost wzajemnych obrotów lub też ilości inwestycji dokonywanych w innych państwach Wspólnoty/Unii. Innym wskaźnikiem jest wzrost liczby państw członkowskich, wzrost nakładów na wspólne instytucje i organy oraz wzrost liczby podejmowanych decyzji i wydawanych przepisów. Integracji towarzyszyło także stopniowe przesuwanie kompetencji z poziomu narodowego na ponadnarodowy (wspólnotowy).
Traktat Rzymski
Traktat podpisały 25 marca 1957 Francja, RFN, Włochy, Holandia, Belgia i Luksemburg.
Głównym celem EWG było popieranie harmonijnego rozwoju gospodarczego wszystkich państw członkowskich oraz ciągła zrównoważona ekspansja regionu i wzrost poziomu życia jego mieszkańców.
Realizację tych celów przewidywano przez następujące środki: zniesienie ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach między państwami członkowskimi, ustanowienie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich, wprowadzenie swobody przepływu usług, kapitału i ludności, realizacja wspólnej polityki rolnej, ustanowienie zasad chroniących konkurencję na obszarze Wspólnoty, koordynacja polityki ekonomicznej państw członkowskich, harmonizacja przepisów prawa poszczególnych krajów w zakresie niezbędnym dla sprawnego funkcjonowania wspólnego rynku, utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego w celu zwiększenia możliwości zatrudnienia i wzrostu poziomu życia pracowników, utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który ma być źródłem kreacji środków ułatwiających ekspansję ekonomiczną Wspólnoty, stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich w celu zwiększenia wzajemnej wymiany i ułatwienia ich rozwoju społecznego i gospodarczego.
Unia celna została utworzona w 1968 r. Wcześniej weszła wspólna taryfa celna. Ograniczenia ilościowe w handlu towarami przemysłowymi zniesiono w 1961. Od 1970 prowadzona jest wspólna polityka handlowa.
W 1962 podjęto decyzje podstawach Wspólnej Polityki Rolnej, z którą związany był kryzys jaki zaistniał w połowie lat 60.
W 1971 Rada Ministrów po raz pierwszy podjęła temat utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. W 1973 utworzono Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, a 6 lat później powstał Europejski System Walutowy i wprowadzono Europejską Jednostkę Walutową (ecu).
W 1973 dołączyły Wielka Brytania, Irlandia i Dania, w 1981 Grecja, w 1986 Hiszpania i Portugalia.
Jednolity Akt Europejski
Program realizacji jednolitego rynku wewnętrznego został przedstawiony w tzw. Białej Księdze przez zespół pracujący pod przewodnictwem przewodniczącego Komisji Jacquesa Delorsa 14 czerwca 1985 i przyjęty na szczycie w Mediolanie (28-29 czerwca 1985)
JAE przyjęty w styczniu 1986, wszedł w życie 1 lipca 1987. 1 lutego opublikowano tzw. Pakiet Delorsa - Powodzenie Jednolitego Aktu Europejskiego: nowa granica dla Europy, który zawierał strategię budowy jednolitego rynku wewnętrznego do 1992.
JAE obejmował trzy grupy dyspozycji: realizacja do końca 1992 założeń jednolitego rynku europejskiego (obszar, na którym ma miejsce swobodny przepływ dóbr, usług, osób i kapitału - tzw. 4 wolności), rozszerzenie obszary działania i kompetencji wspólnoty (m. in. nowe kompetencje w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz ochrony środowiska rozszerzenie kompetencji w sferze polityki socjalnej i budowania spójności społecznej i ekonomicznej), modyfikacja procedury decyzyjnej (podejmowanie przez Radę większością kwalifikowaną decyzji w sprawach związanych ze swobodą wymiany i realizacji jednolitego rynku bez kwestii fiskalnych i socjalnych i wzmocnienie roli Parlamentu przez wprowadzenie procedury współdecydowania i zgody na zmianę traktatów lub przyjęcie nowych członków).
Program budowy jednolitego rynku obejmował zniesienie wszelkich barier utrudniających swobodny przepływ dóbr, usług, kapitału i siły roboczej. Bariery te podzielono na 3 kategorie: fizyczne (np. stanowiska celne), techniczne (np. zróżnicowanie regulacji i norm odnośnie dóbr i usług), fiskalne (akcyzy, zróżnicowane stawki VAT). Zniekształcają one konkurencję i utrudniają wymianę. Racjonalizacja działalności gospodarczej miała być osiągnięta przez lepsze wykorzystanie zasobów i zdolności wytwórczych, relokację zasobów wewnątrz każdej gałęzi przemysłu i między krajami. Zniesienie barier miało zintensyfikować konkurencję, której regulatorem miały być Wspólnoty.
Większość decyzji JAE została wprowadzona w życie. Do sprawnego funkcjonowania wspólnego rynku potrzebna jest transpozycja przepisów, standaryzacja w przemyśle oraz zasady funkcjonowania systemu zamówień publicznych.
Największy postęp związany z wprowadzeniem JAE wiąże się z funkcjonowaniem jednostek gospodarczych, mniejszy w kwestiach społecznych i politycznych.
Traktat z Maastricht
Traktat ten uzgodniony na szczycie 9-10 grudnia 1991 wyrażał wolę przejścia do unii walutowej, ekonomicznej i politycznej.
Celem było usprawnienie wymiany na rynku wewnętrznym wymiany przez wprowadzenie jednolitego pieniądza i systemu zharmonizowanych polityk ekonomicznych. Jego realizację podzielono na trzy etapy: w pierwszym, dokonano liberalizacji przepływów kapitałowych we Wspólnocie, w drugim rozpoczęto przygotowania do utworzenia Europejskiego Banku Centralnego, a w trzecim powołano Europejski Bank Centralny i wprowadzono do obiegu jednolity pieniądz.
Zalążkiem Europejskiego Banku Centralnego był utworzony 1 stycznia 1994 Europejski Instytut Walutowy (EMI) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem. Jego zadaniem było wykształcenie instrumentów i procedur warunkujących realizację unii walutowej. Ponadto EMI miał wspierać współpracę między bankami i koordynować polityki monetarne oraz nadzorować funkcjonowanie Europejskiego Systemu Walutowego.
W związku z niemożliwością spełnienia przez kraje członkowskie wymogów unii ekonomicznej, niestabilnością systemu walutowego i brakiem niezbędnej koordynacji polityk makroekonomicznych na szczycie w Dublinie przesunięto termin zakończenia przygotowań z końca 1996 na koniec 1998, ostatnia faza realizacji UW ma być rozpoczęta w 1999. Aby kraj znalazł się na liście członków UW, należy spełnić następujące kryteria: inflacja poniżej 1,5 % w grupie trzech krajów członkowskich o najlepszych wynikach gospodarczych, dostosowanie długookresowych stóp procentowych (mogą przekraczać przeciętne poziom stóp nie więcej niż o 2 %), stabilność krajowej waluty, wahania kursu nie mogą przekraczać 2,25 %, dług publiczny nie może przekraczać 60 % PKB.
Skutkiem UGW będzie poprawienie konkurencyjności Unii, eliminacja kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego.
Ponadto traktat dokonał uwspólnotowienia kolejnych dziedzin: przemysłu, sieci transeuropejskich, ochrony konsumenta, edukacji i młodzieży, ochrony zdrowia i kultury.
W 1995 do Unii przystałpiły Austria, Szwecja i Finlandia, a w 2004 Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Cypr, Malta, Litwa, Łotwa i Estonia.
Bibliografia:
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, Warszawa 1998
Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej, red. E Oziewicz, Warszawa 2001
E. Jantoń-Drozdowska, Regionalna integracja gospodarcza, Warszawa-Poznań 1998
Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, red. W. Malednowski, Cz. Mojsiewicz, Wrocław 2004
P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Warszawa 2002
Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej, red. E. Oziewicz, Warszawa 2001, s. 57
E. Jantoń-Drozdowska, Regionalna integracja gospodarcza, Warszawa-Poznań 1998, s. 28
Ibidem, s. 28
Ibidem, s. 28-29
Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej, red. E. Oziewicz, Warszawa 2001, s. 100
Ibidem, s. 33-34
Ibidem, s. 34
Ibidem, s. 37
Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej, red. E. Oziewicz, Warszawa 2001, s. 218-219
Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej, red. E. Oziewicz, Warszawa 2001, s. 45
Ibidem, s. 73
Ibidem, s. 75
Ibidem, s. 78