Wykorzystanie kopalin w Polsce
W Polsce na większą lub mniejszą skalę wykorzystuje się około 34 kopalin, ale decydujące znaczenie ma tylko dziewięć z nich. Potencjalna wartość tych dziewięciu kopalin wynosi około 96% potencjalnej wartości naszych kopalin a ich kolejność według tej wartości przedstawia się następująco:
węgiel kamienny 64,0 %
kamienie drogowe i budowlane 9,0 %
sól kamienna 8,5 %
rudy miedzi 4,0 %
węgiel brunatny 3,5 %
wapienie 3,0%
gliny ceramiki budowlanej 1,5 %
siarka 1,5 %
kruszywo naturalne 1,0 %.
GÓRNICTWO SUROWCÓW SKALNYCH
Baza surowcowa
Polskie górnictwo surowców skalnych obejmuje szeroką i zróżnicowaną grupę skał. Są to kopaliny od bardzo zwięzłych i zwięzłych (w tym bloczne) po surowce okruchowe i ilaste.
Wystarczalność udokumentowanych zasobów surowców skalnych w złożach zagospodarowanych w ujęciu globalnym jest duża i wynosi odpowiednio:
kamienie drogowe i budowlane - ponad 140 lat,
wapienie przemysłu cementowego i wapienniczego - ponad 140 lat,
surowce ceramiki budowlanej - 120 lat,
kruszywa naturalne - 140 lat (dla zasobów udokumentowanych bilansowych).
Natomiast:
surowce bloczne,
skalenie,
magnezyty,
kwarc,
gliny białowypalające się,
kaolin,
wysokiej jakości kwarcyty itp.
w coraz większych ilościach są do Polski importowane.
Rys. 1. Wydobycie surowców skalnych w poszczególnych grupach surowców za lata 1986-2002.
Podstawą działalności górnictwa węgla brunatnego są bogate zasoby geologiczne.
W ponad 100 rozpoznanych złożach, zasoby perspektywiczne węgla brunatnego szacuje się na około 60 mln ton.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe wynoszą około 14 mld ton, a zasoby pozabilansowe określa się na 4,9 mld ton.
Tylko część (w ilości 3,0 mld ton) zasobów bilansowych jest obecnie zagospodarowana co stanowi około 22% tej kategorii zasobów.
Wydobycie węgla brunatnego prowadzone jest obecnie w czterech kopalniach (piąta kopalnia Sieniawa eksploatuje znikome ilości węgla na potrzeby lokalnych odbiorców) przy czym trzy z nich są kopalniami wieloodkrywkowymi (Adamów, Bełchatów, Konin) a jedna (Turów) jest kopalnią jednoodkrywkową.
Kopalnie te zlokalizowane są w Polsce Centralnej i Zachodniej, a więc w rejonach oddalonych od głównej bazy paliwowo- energetycznej kraju, jaką stanowi Górnictwo Śląskie.
Kopalnia Węgla Brunatnego Turów S.A. jest najstarszą kopalnią w polskim górnictwie węgla brunatnego Udokumentowane zasoby złoża Turów umożliwiają funkcjonowanie zespołu górniczo-energetycznego do 2045 roku.
Kopalnia węgla brunatnego „Bełchatów” S.A. posiada zdolność wydobywczą na poziomie 38,5 mln ton rocznie.
Czynna obecnie odkrywka Bełchatów zakończy eksploatację w 2017 r., w związku z tym rozpoczęto budowę nowej odkrywki Szczerców, której zakończenie eksploatacji przewiduje się na okres 2031 do 2035 (ze złożem satelitarnym).
Kopalnia Węgla Brunatnego Konin S.A. o łącznej zdolności wydobywczej ok. 15 mln ton eksploatuje obecnie trzy odkrywki, a to: Kazimierz Północ (do roku 2011), Jóźwin IIA (do roku 2004) oraz Lubstów (do roku 2009).
Rozpoczęto eksploatację w nowej odkrywce Jóźwin IIB (planowana eksploatacja do roku 2019) oraz przewiduje się podjęcie eksploatacji w następujących odkrywkach:
Drzewce (od 2005 do 2021),
Tomisławice (od 2009 do 2026),
Mąkoszyn Grochowiska (od 2013 do 2035),
Piaski (od 2017 do 2040 r.)
STRATEGIA ROZWOJU BRANŻY WĘGLA BRUNATNEGO W POLSCE W KOPALNIACH CZYNNYCH I NA ZŁOŻU LEGNICA
Ogółem obecnie czynne kopalnie od 2003 roku do roku 2048 wydobędą 1941 mln Mg węgla brunatnego. Wielkość ta jest zbliżona do wydobycia węgla brunatnego w kopalniach odkrywkowych i głębinowych uzyskanego w latach 1945-2002.
W latach tych wydobyto łącznie w Polsce ponad 2007 mln Mg węgla brunatnego.
Zrealizowanie prognozowanego do roku 2048 wydobycia zależy głównie od poziomu odbioru węgla.
Polska mimo posiadania dużych zasobów węgla brunatnego, prowadzi jego eksploatację tylko w czterech rejonach kraju, w oparciu jedynie o 20 % udokumentowanych zasobów złóż bilansowych tego surowca, których wyczerpanie będzie miało miejsce pomiędzy 2024 rokiem („Adamów”) a 2048 rokiem („Turów”).
Wśród licznych polskich złóż węgla brunatnego za najbardziej predysponowane do kolejnego zagospodarowania należy uznać złoża węgla brunatnego położone w rejonie Legnicy.
Przy jednofrontowym układzie wydobycia węgla, kopalnia będzie pracować około 90 lat, a przy dwufrontowym układzie około 50 lat.
Uruchomienie KWB „Legnica” planowane jest po roku 2020.
Planowe wydobycie węgla brunatnego z kopalni czynnych i nowej kopalni „Legnica” w układzie dwu-frontowym z horyzontem czasowym do około 2075 roku.
Jeżeli z bilansu energetycznego wynikałoby większe zapotrzebowanie na tanią energię z węgla brunatnego, to można by było zaplanować zagospodarowanie szeregu innych złóż, takich choćby, jak:
złoże Radomierzyce - 180 mln Mg zasobów
złoże Rzepin i Torzyn - zasoby bilansowe ponad 1,0 mld Mg
złoże Złoczew - 485 mln Mg
złoże Gubin - 280 mln Mg
złoże Babina i Mosty - 310 mln Mg
złoże Cybinka o zasobach ponad 230 mln Mg.
Zagospodarowanie tylko tych złóż, łącznie ze złożem Legnica, pozwoliłoby za około 20 lat na podniesienie poziomu wydobycia węgla brunatnego w Polsce do poziomu około 100 mln Mg rocznie i utrzymanie go na tym poziomie przez co najmniej dalsze 50 lat.