Dydaktyczne zajęcia pozalekcyjne
Zadania zajęć pozalekcyjnych
Zajęcia pozalekcyjne są to zajęcia dzieci i młodzieży organizowane przez szkołę, przy czynnym udziale uczniów, wybrane przez nich dla spędzenia wolnego czas, dające rozrywkę i wypoczynek oraz doskonalące:
- poprzez rozwijanie zainteresowań w różnych dziedzinach nauki, techniki, sztuki i sportu
- poprzez wyrobienie umiejętności i nawyków, stosowanie wiedzy w praktyce i rozwijanie talentów i uzdolnień
- poprzez rozwijanie aktywności i samodzielności oraz umiejętności życia w szkole.
Zajęcia pozalekcyjne mają charakter dobrowolny, nie mają jednolitych programów, zaś tematyką, często wykraczającą poza program, dostosowują się do zainteresowań i uzdolnień uczniów. Inna też jest rola nauczyciela, który jest przede wszystkim organizatorem i instruktorem samodzielnej pracy uczniów. Nie stosuje się lekcyjnych form kontroli wyników, ale poprzez wystawy, konkursy, olimpiady itp. pokazuje się ich dorobek. Należy jednak wiązać tematykę tych zajęć z programami nauczania.
Rodzaje zajęć pozalekcyjnych
Praca masowa - polega na organizowaniu zbiorowych zajęć kulturalnych, imprez, rozrywek itp. należą do nich m.in. poranki, pogadanki, odczyty, referaty, wieczory dyskusyjne lub literacko - artystyczne, wystawy, pokazy, spotkania, imprezy sportowe, prace społecznie użyteczne, wspólne wyjścia do kin i teatrów.
Praca w kołach zainteresowań - polega na organizowaniu uczniów w kilkuosobowe zespoły do prowadzenia z nimi zajęć przez dłuższy okres, według określonego planu i programu w celu rozwijania ich indywidualnych uzdolnień i zamiłowań. Celem kół zainteresowań jest:
- poszerzenie wiedzy oraz umiejętności związanych z określoną dziedziną techniki, sztuki, sportu itp.
- wykrywanie i rozwijanie indywidualnych zdolności oraz zainteresowań uczniów
- organizowanie wolnego czasu uczniów
- pogłębianie działania wychowawczego
Koła przedmiotowe - najliczniejsze w szkole, grupujące zespoły uczniów zainteresowanych określonym przedmiotem szkolnym. Skupiają uczniów od klasy piątej o mniej więcej jednakowym poziomie wiedzy i uzdolnień w danym przedmiocie, ale niekoniecznie z tych samych klas. Mają charakter dobrowolny i wszelki nacisk na należenie do nich jest niewskazany, ale z chwilą wstąpienia do koła trzeba egzekwować od ucznia, aby w zajęciach uczestniczył i sumiennie pracował. Koła te mają na celu rozszerzenie wiedzy uczniów z wybranych zagadnień poszczególnych dyscyplin naukowych oraz rozwoju ich zdolności poznawczych. Wśród członków tych kół rekrutują się uczestnicy olimpiad. Obok kół zainteresowań przedmiotowych (polonistycznych, historycznych, chemicznych, matematycznych) mogą też być koła specjalistyczne w danym przedmiocie (np. w zakresie biologii - koła botaników, zoologów, hodowców).
Koła techniczne - mają na celu zdobycie przez uczniów praktycznych umiejętności i sprawności, zaznajomienie z różnymi dziedzinami techniki oraz budzenie zainteresowań naukowo - technicznych. Koła te mogą być w różny sposób łączone z nauką szkolną, z formami kształcenia politechnicznego i mogą stanowić ogniwo w orientacji zawodowej. Organizuje się je dla uczniów od klasy czwartej. Mogą to być koła radioamatorów, elektrotechników, fotografików, mechaników, modelarzy, introligatorów, sprawnych rąk itp. Praca kół technicznych powinna obejmować teorię i praktykę.
Koła artystyczne - skupiają młodzież, która dysponuje pewnymi wiadomościami i umiejętnościami w określonej dziedzinie i pragnie je doskonalić poprzez różne rodzaje twórczości artystycznej. Mogą to być koła dramatyczne, muzyki, malarstwa, rzeźby, tańca, żywego słowa, rysunku, śpiewu, gry orkiestralnej itp.
Koła sportowe - mają na celu rozwój fizyczny młodzieży oraz podniesienie jej zdrowotności. Mogą to być koła lekkiej atletyki, kolarstwa, narciarstwa, żeglarstwa, gier sportowych itp.
Indywidualna praca - pozalekcyjna może sprowadzać się do wykonywania albumów, opracowania referatu, konstruowania modeli, wykonywania pomocy naukowych, dekoracji itp.
Organizacja zajęć pozalekcyjnych
Szkoła powinna stwarzać warunki do organizowania różnorodnych zajęć pozalekcyjnych, aby uczeń miał możliwości wyboru. Każdy uczeń może należeć do najwyżej dwóch kół zainteresowań i to z różnych dziedzin.
Zajęcia w kołach prowadza przeważnie nauczyciele oraz zaangażowani instruktorzy spoza szkoły. Program koła inicjuje nauczyciel w ścisłym porozumieniu z jego członkami. Nauczyciel dba o realizację planu, wskazuje metody pracy, udziela porad, uwag i wyjaśnień, stwarza dobrą atmosferę w pracy. W metodach pracy na czoło wysuwa się pobudzenie zainteresowań i aktywności uczniów przez organizowanie samodzielnej ich pracy.
Formy zajęć w kołach:
- czytanie lektury, odczyty, referaty, spotkania
- dyskusje, wycieczki, pokazy, eksperymenty, ćwiczenia
- konstruowanie, montaż, modelowanie, wystawy własnych prac, olimpiady, konkursy
- samodzielne studiowanie problemu
Koła zainteresowań z reguły kładą nacisk na dydaktyczne rezultaty swoich prac. Jest to słuszne, ale nie można zapominać o połączeniu we wszystkich dziedzinach pracy szkoły strony dydaktycznej ze stroną wychowawczą.
Doświadczenia wykazują, że udział w pracy kół zainteresowań ma duże znaczenie wychowawcze.