NASIENNICTWO -dziedzina nauki zajmująca siębiologiąnasion oraz opracowaniem:

-metod pożniwnej poprawy jakości nasion,

-sposobów przechowywania nasion zapobiegających utracie ich żywotności

-norm jakości nasion i zasad obrotu materiałem siewnym.

Inspekcja Nasienna -organ czuwający nad prawidłowym procesem reprodukcji nasion.

Inspektorzy dokonują kwalifikacji polowej plantacji nasiennych. Pozytywny wynik jest pierwszym warunkiem uzyskania świadectwa kwalifikacji materiału siewnego.

Drugim warunkiem jest pozytywny wynik oceny laboratoryjnej przeprowadzonej przez Stację Oceny Nasion lub inne upoważnione do tego laboratoria.

Wartość siewna nasion zależy od:

-genotypu,

-warunków klimatycznych,

-agrotechniki,

-pożniwnych zabiegów uszlachetniających,

-warunków przechowywania.

ROZWÓJ NASIENIA:

-zapłodnienie woreczka zalążkowego,

-formowanie się podstawowych części składowych nasienia:

-zarodka -z zapłodnionej komórki jajowej (n+n=2n),

-bielma (endosperm) -z zapłodnionego wtórnego jądra woreczka zalążkowego (2n+n=3n),

-obielma (perysperm) -z komórek ośrodka (2n),

-okrywy (łupiny) nasiennej -z osłonek zalążka.

Zarodek i okrywy nasienne są składowymi wszystkich nasion. Pozostałe części rozwijają się różnie w zależności od grupy systematycznej.

DOJRZEWANIE NASION:

-wzrost nasienia,

-gromadzenie materiałów zapasowych,

-dehydratacja -zmniejszanie zawartości wody w nasieniu.

NASIONA TYPOWE (ORTHODOX SEEDS)

-bezpośrednio po zbiorze pozostają w stanie spoczynku, w tym czasie wykazują bardzo niską zdolność kiełkowania, co jest zabezpieczeniem przed przedwczesnym kiełkowaniem (porastanie nasion).

SPOCZYNEK NASION -okres ograniczenia procesów metabolicznych.

Okresy spoczynku nasion różnią się długością. Np. odmiany jare -dłuższy okres, ozime -krótszy.

Wyższa temperatura otoczenia, dostępność wody i tlenu skracają okres spoczynku.

Niska temp, niedobór wody i tlenu oraz podwyższona zawartośćCO2 -przedłużają.

NASIONA NIETYPOWE (RECALCITRANT SEEDS):

-bardzo krótki okres spoczynku,

-mogą kiełkować bezpośrednio po rozsianiu, niekiedy nawet na roślinie macierzystej.

Reprodukcja nasienna- proces rozmnażania materiału siewnego z zachowaniem jego wartości genetycznej.

WSPÓŁCZYNNIK ROZMNOŻENIA- ile hektarów można obsiać materiałem siewnym zebranym z 1 hektara plantacji nasiennej

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

DO GŁÓWNYCH ZADAŃ NALEŻĄ DZIAŁANIA:

1. nadzór nad zdrowiem roślin:

2. nadzór nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin:

3. nadzór nad wytwarzaniem, oceną i obrotem materiału siewnego:

•ocena polowa, laboratoryjna i cech zewnętrznych materiału siewnego

•kontrola tożsamości materiału siewnego

•kontrola przestrzegania zasad i obowiązujących wymagań w zakresie wytwarzania, oceny, przechowywania i obrotu materiałem siewnym, w tym modyfikowanym genetycznie

•wydawanie akredytacji w zakresie pobierania próbek i oceny materiału siewnego oraz kontrola warunków ich przestrzegania

•wydawanie urzędowych etykiet i plomb oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi do wypełniania etykiet

•kontrola materiału siewnego wwożonego z państw trzecich oraz ustalanie stopni kwalifikacji tego materiału

•dokonywanie oceny materiału siewnego w przypadku złożenia odwołania od oceny wykonanej przez akredytowane podmioty

•rejestracja przedsiębiorców prowadzących obrót materiałem siewnym oraz dostawców materiału szkółkarskiego i materiału rozmnożeniowego i nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych

•prowadzenie bazy danych o ekologicznym materiale siewnym

•prowadzenie rejestru umów dla reprodukcji materiału siewnego w krajach trzecich

Fizjologiczne i biochemiczne podstawy kiełkowania

Etapy:

1. imbibicja,

2. wykorzystywanie substancji zapasowych przez zarodek i jego wzrost, aktywacja enzymów proteolitycznych,

3. pojawienie się korzenia zarodkowego (korzeń musi wrosnąć w glebę, a pęd przebić się na powierzchnię, żeby rozpoczęła się asymilacja).

SPOCZYNEK NASION-zahamowanie zdolności do kiełkowania

1. względny -nasiona osiągnęły dojrzałość fizjologiczną, ale warunki zewnętrzne są nieodpowiednie,

2. bezwzględny (głęboki) -nasiona są dojrzałe morfologicznie, natomiast fizjologicznie nie.

Np. łubin arktyczny -nasiona mogą„leżeć” w wiecznej zmarzlinie nawet kilkaset lat i zachowywać żywotność

Przyczyny spoczynku głębokiego:

•niedojrzałość morfologiczna zarodka,

•nieprzepuszczalność okrywy nasiennej dla wody i gazów,

•mechaniczne powstrzymywanie wzrostu zarodka przez tkankę okrywającą,

•specjalne wymagania -głównie świetlne,

•występowanie endogennych inhibitorów.

Chwasty

Dopuszczalną obecność chwastów oraz innych roślin uprawnych na plantacjach nasiennych poszczególnych roślin uprawnych podają odpowiednie regulacje prawne np. u pszenicy występowanie innych zbóż kłosowych w superelicie i elicie może wynosić do 1, a w niższych stopniach kwalifikacji do 10 roślin na 100m2.

Szkodliwość nasion chwastów polega na trudnościach skutecznego ich oddzielenia, tym trudniej im nasiona chwastów są bardziej zbliżone do roślin uprawnych.

Często czyszczenie należy powtarzać wielokrotnie, co znacznie podwyższa koszty.

W nasiennictwie chwasty dzieli się na 3 grupy:

1. chwasty bardzo szkodliwe- gatunki pasożytnicze (kanianka), trujące (życica roczna, lulek czarny), obniżające jakość produktów -nadają gorzki smak lub przykry zapach (czosnek dziki), gatunki krzyżujące się z roślinami uprawnymi, trudne do zniszczenia na plantacji (owies głuchy),

2. chwasty szkodliwe- gatunki bardzo płodne, występujące masowo, silnie zacieniające, czepne, sprzyjające wyleganiu, utrudniające czyszczenie materiału siewnego (wyka, komosa biała, marchew zwyczajna, gorczyca polna),

3. chwasty mniej szkodliwe- pozostałe drobne gatunki niskiego piętra, jeśli nie występują masowo, a ich nasiona są łatwe do oddzielenia

Zaprawianie -odkażenie materiału siewnego oraz ochronę nasion i kiełków przed szkodnikami i patogenami znajdującymi się w glebie.

Otoczkowanie- zwiększenie masy nasion i poprawa ich kształtu. Otoczka składa sięz przynajmniej 2 warstw: budulcowej (wapień, dolomit, kreda, talk lub tworzywa sztuczne np. poliester) i kleju (guma arabska, żelatyna, skrobia, tlenek polietylenu). Otoczka powinna być mechanicznie trwała oraz przepuszczalna dla wody i gazów

Inkrustacja -nakładanie cienkiej warstwy środków ochrony roślin, barwników i lepiszczy.

W skład błony polimerowej wchodzą zwykle polisacharydy i ich pochodne np. alginiany, skrobia, celuloza.

Muszą być one nietoksyczne, wykazywać powinowactwo w stosunku do użytych preparatów oraz być przepuszczalne dla wody i gazów.

Dzięki temu zabiegowi możliwe jest kontrolowane i stopniowe uwalnianie środków ochrony roślin oraz podniesienie ich efektywności o około 30%.

---