Ekonomia- nauka o dokonyw wyborów dotyczących gospodarczej strefy życia.

Koszt alternatywny- najkorzystn możliwość z której rezygnujemy dokonując konkretn wyboru.

Dobra dzielimy na:

-produkcyjne- to zasoby kapitałowe

-konsumpcyjne- zużywane zaraz po wyprodukowaniu.

Konsumpcja- proces zużywania dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich.

Dobra rzadkie- takie których jest zbyt mało by zaspokoić wszystk potrzeby.

Dobra wolne- dostępne dla każdego w nieogranicz ilościach.

Czynniki wytwórcze obejmują zasoby ludzi irzeczy wykorzyst do produkcji dóbr i usług w celu zaspok potrzeb ludzkich. Dzielimy je na 4 grupy: ziemię (naturalne), pracę (zasoby ludzk), kapitał (budynki), przedsiębiorczość.

Produkcja- proces w którym zatrudn są czynniki wytwórcze, dzięki którym zostają wytworz dobra i usługi w celu zaspok potrzeb ludzk.

Wymiana- dobrowolne przekazanie dobra lub świadcz usługi na rzecz konsum po uzgodnionej cenie.

Konsumpcja- proces zużywania dóbr i usług w celu zaspoko potrzeb ludzkich.

Podmioty gospodarcze:

-gospodarstwo domowe- grupa ludzi mieszkająca razem i wspólnie podejm decyzje dotyczące np. ponosz wydatków

-firma- organizacja która produkuje i sprzedaje dobra lub usługi w celu osiągnięcia zysków

-rzeąd- oddziałuje na funkcjon gospodarki.

Gospodarka jest mechanizm prowadzącym do alokacji (kumul) czynników wytwórczych między konkurencyjne wykorzystanie oraz do dystrybucji dochodu. Rodzaje gospodarki:

-rynkowa- domin własność prywatna i wolność wyboru

-centralnie planowana

-mieszana- sektor publiczny i prywatny

-tradycyjna- od wieków produk się to samo i tak samo.

3 zasadnicze pytania ekonomi: co produkować, jak produkować i dla kogo?

Mikroekonomia- koncentruje się na decyzjach podejm przez poszczeg podmioty.

Makroekonomia- koncentruje się na funkcjonowaniu gospodarki jako całości.

Ekonomia pozytywna- niczego nie ocenia, buduje teorie.

Ekonomia normatywna- ocenia, głosi co jest słuszne.

Rynek- całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunki w jakich one przebiegają.

Klasyfikacje rynku według: przedmiotu obrotu, zasięgu geograficznego, sytuacji rynkowej, stopnia jednorodności przedmiotu transakcji.

Rynek monopolistyczny- 1 przedsiębior mające wyłączność produk i zbytu jakiegoś towaru.

Rynek doskonały- brak barier do wyjścia na rynek, rozproszenie po stronie popytu i podaży, przejrzystość i jedność dóbr.

Popyt- ilość dobra jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie. Czynniki wpływające na popyt: dobra komplementarne, wzrost ceny dobra, dochód, moda, liczba kupujących, pozostałe czynniki.

Kategorie popytu: funkcjonalny, niefunkcjon, spekulacyjny.

Rodzaje zachowań nabywców:

-efekt owczego pędu-popyt wzrasta dlatego że inni konsumują to dobro

-efekt snobizmu- popyt maleje dlatego że inni kupują to dobro.

Podaż- ilość dobra zaoferowanego przez producenta do sprzedaży po danej cenie w określ czasie. Podaż zależy od: ceny dobra, ceny czynników wytwórczych, technologii, ceny innych dóbr.

Wielkość podaży- ilość dobra jaką producenci zamierzają sprzedać po danej cenie i w danym okresie.

Funkcje gospodarstwa domowego: konsumpcyjna i produkcyjna.

Optymalizacja funkcji celu wymaga podejmowania następ decyzji: wyboru struktury konsumpcji bieżącej, wyboru ilości czasu pracy i czasu wolnego, optymalizacji konsumpcji w czasie.

Przedsiębiorstwo jest wyodręb pod względem ekonomicznym jedn prowadzącą działaln produkcyjną, handlową lub usługową.

Pod względem form własności przedsiębiorstwa dzielimy na: prywatne, spółdzielcze, państwowe, komunalne, własność pracowników.

Pod względem wielkości przedsiębiorstwa dzielimy na: małe, średnie i duże.

Spółka- jest umową na mocy której wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego celu.

Sp. cywilna- umowa musi zawierać postanowienia dotyczące celu spółki, czasu trwania, działalności, rodzaju i wysokości wkładów, udziału wspólników w zyskach i stratach.

Sp. akcyjna- podstawą jest kapitał wniesiony przez wspólników. Ma osobowość prawną i jest samodzielną jednostką organizacyjną.

Sp. osobowe- własność co najmniej 2 partnerów, wspólnie ponoszą ryzyko i prowadzą działalność gospodarczą dzieląc zyski. Nie ma osobowości prawnej.

Funkcje przedsiębiorcy:

-inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej oraz innowacje techniczno-organiz.

-podejmowanie kluczowych decyzji związanych funkcjon przedsięb.

-podejmowanie ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Rola zysku w przedsiębiorstwie:

-decyzje o możliwościach rozwojowych firmy

-przesądzenie o stopniu samofinansowania

-pełni funkcję motywacyjną

-wpływa na wielkość zatrudnienia

Aktywa dzielimy na: majątek i środki trwałe, majątek i środki obrotowe.

Pasywa to fundusze własne (wkład, część zysku) i fundusze obce (kredyty).

Czynniki produkcji: stałe (grunty, bud) i zmienne.

Prawo malejących przychodów: zwiększenie nakładów czynnika zmiennego zaczyna od pewnego momentu dawać coraz mniejsze przyrosty produkcji.

Koszty księgowe- obejmują wyłącznie faktyczne wydatki pieniężne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Koszty ekonomiczne- obejmują wszystkie koszty związane z wykorzystaniem zasobów.

Rodzaje zysków: minimalny, bilansowy i ekonomiczny.

Koszty: stałe, zmienne, całkowite, przeciętne.

Korzyści skali- przedsiębiorstwo osiąga je, gdy koszty całkowite rosną wolniej niż rozmiary produkcji.

Niekorzyści skali- gdy koszty całkowite rosną szybciej niż rozmiary produkcji.

Technologiczne źródła korzyści skali:

-duże firmy mogą korzystać z efektów specjalizacji i podziału pracy

-niektóre czynniki są nierozdzielne i mogą być efektywnie wykorzystane tylko w dużych przedsiębior

-nakłady na powiększenie obiektów są relatywnie mniejsze od efektów jakie to przynosi

-możliwość wprowadzenia produkcji wielobazowej bez konieczności przesyłania pólfabrykatów z jednej fabryki do drugiej.

Finansowe źródła korzyści skali:

-duże firmy mogą łatwiej brać kredyty

-mogą korzystać z wielu źródeł finansowania.

Marketingowe źródła korzyści skali:

-przy hurtowych zakupach można wynegocjować niższe ceny

-opłacalne jest zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych pracowników

-koszty marketingowe są niższe w dużych firmach

Typy struktur rynkowych:

-konkurencja doskonała- duża liczba kupuj i sprzedających

-monopol- 1 producent i wielu kupujących, nie ma możliwości wejścia na rynek,

Źródła monopolu: rząd lub władze przyznają firmie prawo do wyłączności, przedsiębiorstwo może wejść w posiadanie patentu, korzyści skali

-konkurencja monopolistyczna- na rynku działa wielu producentów i nabywców, istnieje nieograniczona swoboda wejścia na rynek

-oligopol- niewielka liczba producentów oraz duża liczba kupujących, swoboda wejścia na rynek jest ograniczona.

Zasady działania Urzędu Antymonopolowego:

-tworzenie warunków sprzyjających wzrostowi konkutencji

-promowanie małych i średnich przedsiębiorstw

-obrona przedsiębiorstw przed działaniem władz ograniczających konkurencję.

Sankcje Urz. Antymonopolowego:

-nakazy zaniechania praktyk monopolistycznych

-unieważnianie umów nie respektujących wymogów ustawy antymonop

-nakazy obniżenia cen

-nałożenie kary pieniężnej.

Formy monopolizacji:

-pool- jest luźnym porozumieniem w celu realizacji konkretnych przedsięwzięć np. prowadzenie wspólnej polityki cenowej

-kartel- powst w celu ograniczenia konkurencji między przedsiębiorstwami z tej samej branży

-syndykat- zbliżony do kartelu, tylko ma wspólne centrum kierownicze

-konglomerat- pod jednym kierownictwem skupia obok podstawowej działalności inne formy aktywności gospodarczej

-koncern- związek przedsiębiorstw gdzie silnie dominujące przedsięb sprawuje kontrolę nad pozostałymi

-holding- zwykle S.A. posiada akcje różnych przedsiębiorstw, należ do jednej branży w ilościach zapewniających sprawowanie kontroli.

Płaca- dochody ze sprzedaży pracy dla firm.

Płaca realna- ilość produktów które można kupić za pieniądze stanow płacę minimalną.

Renta- dochody właścicieli ziemi.

Renta ekonomiczna- nadwyżka dochodów z danego czynnika ponad dochody niezbędne.

Dochody niezbędne- dochody które dany czynnik produkcji musi przynieść jego właścicielowi aby zapobiec przejścia tego czynnika do alternatywnego zastosowania.

Funkcje rynku pracy;

-stwarza możliwość otrzymywania dochodów dla ludzi występ z podażą pracy

-jest źródłem czynnika wytwórczego dla firm zgłaszających popyt na pracę.

Krzywa indywidualnego popytu na pracę pokazuje zależność między stawką płac a wielkością popytu w danym okresie.

Krzywa indywidualnej podaży pracy pokaz zależność między stawką płac a wielk podaży.

Położenie krzywej rynkowej podaży pracy zależy od: liczby osób o określonych kwalifikacjach, pozapłacowych korzyści z pracy, płac.

Mobilność pracy- chłonność pracowników do zmiany pracy oraz możliwość przechodzenia z jednej pracy do innej. (mobilność w sensie geograficznym, zawodowym).

Niedoskonałe rynki pracy:

-monopson- 1 pracodawca pewnej kategorii pracowników

-oligopson- kilku wielkich pracodawców.

Prod Kraj Brutto- suma wartości wszystkich prod i usług wytworzonych w danym kraju i roku przez czynniki wytwórcze, niezależnie od właściciela. Metody obliczania: sumowanie produktów i sumow dochodów. PKB= C(konsumpcyjne) +I(inwest) +G(zaku rządowe) +Nekspo

Prod Narodowy Brutto- miara łącznych dochod osiąganych przez obywateli danego kraju, miezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji w kraju i zagarnicą.

Cykl koniunkturalny- okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej. Składa się z następujących faz:

-faza kryzysu- nadprodukcja

-faza depresji- względna stabilizacja

-faza ożywienia- wzrost wskaźników aktywn

-faza rozkwitu- dalszy wzrost.

Bank centralny: bank banków, emisyjny, wpływa na działalność banków.

Funkcje BC: emisja pieniądza gotówk, zaopatruje inne banki w gotówkę, prowadzi rozliczenia z rządem,, stabilizuje rynki finansowe.

Narzędzia BC do kontroli podaży pieniądza: zmiana stopy rezerw obowiązkowych, zmiana stopy redyskontowej, wypuszczanie obligacji.

Polityka restrykcyjna BC: podniesienie stóp redyskontowej i rezerw obowiązujących i sprzedaż papierów wartościow.

Pieniądz- powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonywana jest wymiana produktów i usług. Funkcje pien: środek wymiany, jednostka obrachunkowa, środek płatnicy, środek przechowywania wartości.

Funkcje banków:

-przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych w zamian za odsetki

-świadczenie usług finansowych związanych z obiediem pieniądza

-udzielanie kradytów

-kreacja pieniądza.

Stopa rezerw obowiązujących- minimalny stosunek rezerw w gotówce w kasie banku i rezerw BC do ogólnej sumy wkładów zgromadz w banku.

Popyt na pieniądz- ilość pieniądza na jaką istnieje zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty gospod.

Podaż na pieniądz- ilość pieniądza wprowadzona do obiegu.

Banki- prywatne, spółdzielcze, państwowe; specjalistyczne i uniwersalne; tradycyjne i elektroniczne.

Inflacja- proces wzrostu ogólnego cen. Mierzymy ją stopą wzrostu cen (3 mierniki):

-wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

-wskaźnik cen dóbr produkcyjnych

-wskaźnik cen PNB.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy- cele:

-popierani międzynarodowej współpracy walutowej

-ułatwienie rozwoju i zrównoważonego wzrostu wymiany międzynarodowej

-utrzymanie stabilności walut

-wzmocnienie zaufania do członków przez stawianie do dyspozycji środków MFW.

Funkcje MFW: kontrolna, operacyjna, regulacyjna.

Bank Światowy- członkostwo pierwotne i wtórne.

EBOR- europ bank odbud i rozw. Cele: finansowe wspieranie przemian gospod w państwach Europy środkowej i wschodniej, udzielanie kredytów tym krajom.

Organa Banku: organ główny- Rada Dyrektorów z 23 przedstaw państw członk

organ wykonawczy- Prezes i Komitet Wykonawczy

Zasady udzielania pożyczek przez EBOR:

-wielkość pożyczki ok. 5mln euro

-udzielane na okres 5-10 lat

-udzielana w walutach wymienialnych wg jednostek walutowych

---