Ekologia-nauka o zewn warunkach bytowania.
Sozologia (ochrona śr) nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska
Środowisko- ogół element przyrodniczych występujących w stanie natural lub przekształconym w wyniku działaln człowieka. Obejmuje powierzchnię ziemi z glebą, kopaliny, wody, powietrze atmosf, świat roślin i zwierząt oraz krajobraz.
Degradacja środowiska- negat skutki produkcyjnej działalności człowieka polegające na obniżaniu wartości poszczeg komponentów środowiska
Zasoby przyrody- elementy środ geograficznego człowieka, które decydują o jego istnieniu i rozwoju ducowym, estetyczny i społecznym (są to bogactwa naturalne, woda, powietrze, rośliny). Dzielimy je na:
- niewyczrpywalne (słońce, prądy morskie)
- wyczerpywalne (odnawialne i nieodnawialne)
Objawy degradacji środowiska powodowane przez przemysł:
-zanieczyszczenie powietrza gazami i pyłami
-zatrucie wód i gleby
-ubytek areału przestrzeni rolniczej
-wyczerpywanie zasobów surowcowych kraju
Zanieczyszczanie powietrza:
-pochodz naturalnego (na skutek wybuchów wulkanów, burz piaskowych)
-pochodz antropogenicznego
Pyły o działaniu toksycznym- powodują szybkie zatrucie organizmu (zaw Hg, Cd)
Pyły o działaniu szkodliwym- uczulające lub pylicotwórcze (zawier krzemionkę, bawełnę)
Pyły neutralne- o działaniu drażniącym (pyły żelaza, wapnia, gipsu)
Niekorzystne zjawiska związane z zanieczyszczeniem atmosfery:
-smog (mgła inwersyjna)
-kwaśne deszcze
-dziura ozonowa
-efekt cieplarniany
Średnie zużycie wody w Polsce to ok.15 km3/rok
Klasy czystości wód:
-kl I- całkowicie czyste nadają się do spożycia, przemysł spożywczy i farmaceutyczny
-kl II- nadaje się do hodowli zwierząt i celów rekreacyjnych
-kl III- woda do zaopatrzenia zakładów przemysłowych
-kl IV- pozaklasowe
Właściwości wód potrzebne do klasyfikacji:
-wskaźniki fizyczne: temperatura, zapach, smak, barwa
-wskaźniki biochemiczne: odczyn pH, utlenialność, biolog zapotrzebowanie na tlen (BZT), twardość, zasadowość
-wskażniki biologiczne: miano coli (ilość wody w cm3 w której znajduje się 1 bakteria pałeczki okrężnicy), indeks coli (liczba bakterii w cm3)
-wskaźnik Holwica-Mersona: na podstawie organizmów żyjących w wodzie. Kataroby- tylko w czystych wodach i Saproby- w zanieczyszczonych wodach.
Ścieki- wody zużyte powstające w wyniku działalności bytowej i przemysłowej człowieka oraz wody opadowe i inne napływające do kanalizacji z terenów zagospodarowanych. Dzielimy je na: komunalne, przemysłowe i rolnicze.
Mamy 4 stopnie oczyszczania ścieków: mechaniczne, biologiczne, chemiczne i uzdatnianie.
Gleby
Degradacja terenów opuszczonych:
-jednostronna eksploatcja
-niedobór skł pokarmowych (P i K)
-przesuszanie terenu
-brak typowych zabiegów pielęgnacyjnych
Degradacja gleby to modyfikacje jej fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości, co wpływa na pogorszenie biolog aktywności środowiska, warunków produkcji żywności, war sanitarnych i estetycznych.
Formy degradacji gleb:
-wyjałowienie gl ze składn pokarmowych
-zakwaszenie lub alkalizacja
-zanieczyszczenie toksynami
-zasolenie
-ubytek próchnicy
-przesuszenie lub zawodnienie
-erozja
-rozdrobnienie powierzchni
-skażenie biologiczne
Czynniki degradujące:
-pożary, erozje, susze
-chemizacja rolnictwa
-eksploatacja kopalń
-działalność bytowa człow
-techniczna zabudowa
Erozja- proces rozmywania lub rozwiewania powierzchniowej warstwy gleby
Czynniki zwiększające erozję:
-niszczenie szaty roślinnej
-nieprawidłowa uprawa
-wadliwy dobór roślin upr
-niewłaściwy wypas bydła
Chemiczne zanieczyszczenie gleb:
-związki siarki, sodu, azotowe
-ropa naftowa
-związki metali ciężkich
-substancje radioaktywne
-nawozy mineralne
-gnojowica
-chem środki ochrony roślin
Zniekształcenie gruntów- zapadliska, wyrobiska, wypiętrzenia
Skala zanieczyszczeń gleby metalami ciężkimi:
-stopień 0- nie zanieczyszczone
-stopień 1- o zwiększonej zawart metali ciężkich (wszystkie uprawy ale nie konsumowane przez dzieci)
-stopień 2- gleby słabo zanieczyszczone (uprawa sałaty, zboża, okopowe i pastewne)
-stopień 3- średnio zanieczyszczone met ciężkimi (uprawa zbóż, okopowe i pastewne pod okresową kontrolą)
-stopień 4- gleby silnie zanieczyszczone (tylko rośliny przemysłowe)
-stopień 5- gleby bardzo silnie zanieczyszczone (wiklina, rzepak na olej)
Rekultywacja- zadaniem jest odtworzenie zdolności produkcyjnych oraz kształtowanie środowiska w kierunku najbardziej korzystnym dla człowieka. Zadania: funkcja ochronna, odtwarzanie zdoln. Produkcyjnych.
Zakres rekultywacji należy określić na podstawie inwentaryzacji środowiska przyrodniczego w strefie bezpośrednich i pośrednich przeobrażeń terenu. Inwentaryzacja powinna obejmować:
-warunki klimatyczne
-ukształtowanie terenu
-warunki hydrograficzne, hydrologiczne i geologiczne
-użytkowanie gruntów i stosunki własnościowe
-gleboznawczą charakterystykę gruntów
-opis świata roślinnego i zwierzęcego
Fazy rekultywacji: przygotowawcza, podstawowa i zagospodarowania.
Odpady- są wytworem człowieka i stanowią formę nieprzydatną w miejscu i czasie ich produkowania.
Podział odpadów: komunalne, przemysłowe i specjalne.
Utylizacja (np. BSE)- w temp. minimum 133˚C, ciśnieniu 36 barów przez ok. 20min, rozdrobnienie na części nie większe niż 5 cm.
Przyczyny wyginięcia rzadkich gatunków roślin: cheminizacja, rozwój przemysłu, urbanizacja, zanieczyszczenie środowiska, braki wody, fragmentacja ekosystemów.
WCU- światowa organizacja ochrony przyrody
W 1997 r. powstała lista zagrożonych gatunków. Ma podział na 7 grup:
DD- brak informacji
EX- gat. całkowicie wymarłe
EW- gat. wymarłe w warunkach naturalnych
CR- gat. zagrożone krytycznie
EN- gat. zagrożone
VU- gat. zagrożone na wyginięcie
Formy ochrony przyrody:
-Parki Narodowe
-Rezerwaty Narodowe
-Parki Krajobrazowe
-Obszary Chronionego Krajobrazu
-Stanowiska dokumentacyjne
Ok. 217 gatunków roślin jest pod ochroną całkowitą
-drzewa- limba, sosna błotna, jarząb szwedzki, cis
-krzewy- kosodrzewina, brzoza niska i karłowata, malina MoroZka, bluszcz
-inne rośliny- wszystkie sasanki i zawilce, grążel, mikołajek nadmorski, storczyki, miłek wiosenny, widłaki.
Krajobraz: rozróżniamy 4 klasy krajobrazów naturalnych:
1.kl I- krajobrazy nizin:
-A- równinne i faliste
-B- pagórkowate
-C- wzgórzowate
2. kl II- krajobrazy wyżyn:
-A- lessowe (słabo i silnie rozwiniętych)
-B- węglanowe i gipsowe
-C- krzemianowe i glinokrzemianowe
3. kl III- krajobrazy gór:
-A- średnigórskie
-B- wysokogórskie
4. kl IV- krajobrazy dolin:
-A- zalewanych den dolin
-B- tereny nadzalewowe
-C- obniżeń kotlin
-D- równin bagiennych
Kierunki działania;
-w leśnictwie: doskonalenie zrównoważonej gospodarki leśnej, ochrona i powiększenie biologicznej różnorodności lasów, poprawa stanu zdrowotnego lasów i ochrona przed pożarami, biologiczna zabudowa obrzeży leśnych.
-w rolnictwie: zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko nawozów i środków ochrony roślin, zwiększanie stopnia zalesienia.
Kodeks dobrego rolnika:
-nawożenie- nie stosować od 30marca do 1listopada,na glebach zamarzniętych, na dużych stokach, co najmniej 20m od źródeł wody.
-ścieki- nie stosować na uprawach do bezpośredniego spożycia, na glebach o dużej przepuszczalności, w szklarniach, w parkach nar,krajobr, na terenach zalanych
-gospodarka na użytkach zielonych- limitowana obsada bydła, zakaz intensywnych wypasów przy brzegach jezior i wód powierzchniowych.