Temat: Polityka społeczna wobec ubóstwa

Zagadnienia:

1. Rodzaje i definiowanie ubóstwa: absolutne, relatywne, subiektywne.

2. Różnice między minimum socjalnym a minimum egzystencji - do czego służą powyższe kategorie?

3. Wynagrodzenie (płaca) minimalna, wynagrodzenie godziwe.

4. Zalety i wady poszczególnych miar ubóstwa.

5. Czynniki generujące ubóstwo.

6. Trzy sposoby postrzegania biedy jako problemu społecznego

7. Ubóstwo a wykluczenie społeczne - kogo i czego dotyczy, rodzaje deficytu, rodzaj naruszanych praw, czas i trwałość, przyczyny, rozwiązania.

Literatura:

Fragment z książki R. Lister, Bieda,

Polityka wobec ubóstwa, [w:] O. Kowalczyk, S. Kamiński (red.), Wymiary polityki społecznej, Wyd. UE we Wrocławiu, Wrocław 2009 (do s. 119).

1. Ubóstwo = problem z definiowaniem

• z socjologicznego punktu widzenia ubóstwo dotyka ludzi, których sytuacja wskazuje na niezaspokojenie większości podstawowych potrzeb Ŝyciowych (jedzenie, ubranie, mieszkanie, zdrowie,bezpieczeństwo), a także potrzeb ponadpodstawowych, (kultura, oświata, wypoczynek);

• ubóstwo to niemożność osiągnięcia minimalnego standardu życiowego

• Absolutne ubóstwo (bezwzględne) = niezaspokajanie podstawowych potrzeb (które są minimalne)

• Ubóstwo relatywne (względne) = wiąże się z niesprawiedliwością społeczną; ubogi jest ten, kto posiada o wiele mniej niż ci, których dochody są na średnim poziomie

• Ubóstwo subiektywne = społeczeństwo jest generalnie ubogie; „w Niemczech życie lepsze”; na podstawie opinii członków gospodarstwa domowego

2. Minimum socjalne = wyższy lewel; przeżycie i możliwość uczestnić się w życiu społecznym

• wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie koszyka dóbr służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie. Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia, lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych

• Tak samo jak egzystencjalne ale troche lepsze

• Transport i łączność

• Oświata i wychowanie

• Kultura

• Sport i wypoczynek

• Minimum egzystencjalne = koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia

• Wyżywienie - poziom bezpiecznego spożycia

• Mieszkanie

• Odzież i obuwie

• Ochrona zdrowia (lekki)

• Higiena osobista

• Edukacja w zakresie podstawowym

• Wynagrodzenie (płaca) minimalna, wynagrodzenie godziwe.

• Wynagrodzenie godziwe = zapewnia wystarczający poziom życia ich samych i ich rodzin

• Prawo pracowników do zwiększonej stawki wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych

• Prawo pracowników do równego wynagrodzenia za pracę jednakowej jakości (mężczyzni i kobiety)

• Godziwe wynagrodzenie, oznacza wynagrodzenie zapewniające wystarczający poziom życia, w ten sposób, iż wystarcza ono na zaspokojenie podstawowych potrzeb ekonomicznych, społecznych i kulturalnych pracowników i ich rodzin, w zależności od stopnia rozwoju społeczeństwa, w jakim żyją.

• Płaca minimalna - najniższa z możliwych płac, najczęściej ustalana na drodze prawnej przez dane państwo.

• Celem odgórnego ustalenia nieprzekraczalnego minimum płacowego jest wykluczenie szkodliwej dla pracowników konkurencji pracodawców w obniżaniu kosztów przez zaniżanie płac.

• Zalety i wady poszczególnych miar ubóstwa.

• Wskaźnik rozwoju społecznego (ang. Human Development Index, HDI; czasem tłumaczony jako „wskaźnik rozwoju ludzkiego”) - syntetyczny miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów

• Składowe wskaźnika:

• oczekiwana długość życia

• średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców w wieku 25 lat i starszych

• oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia

• dochód narodowy per capita w USD, liczony według parytetu nabywczego waluty (PPP $).

• Główną zaletą zastosowania tej miary jest możliwość uwzględnienia w analizie czynników pozaekonomicznych. Poziom rozwoju nie zależy przecież tylko od zmiennych ilościowych, ale także od jakościowych

• Jeśli chodzi o wady, to pomimo tego, że na wskaźnik HDI składa się więcej zmiennych niż na PKB, to jednak pomija on wiele innych ważnych wielkości. By nie szukać daleko, są to choćby kwestie związane z zanieczyszczeniem środowiska.

• Wskaźnik Ubóstwa Społecznego - HPI (ang. Human Poverty Index) - miernik powołany przez ONZ, opisujący w zakresie społecznego rozwoju intelektualno-ekonomicznego. Powszechnie uważa się go za bardziej miarodajny niż PKB, czy Wskaźnik Rozwoju Społecznego[potrzebne źródło] - bowiem w przypadku HPI brane są pod uwagę nie tylko zarobki w odniesieniu do struktury demograficznej, ale porównanie ze stopniem ubóstwa, i poziomem rozwoju intelektualnego:analfabetyzmem czy długoterminowym brakiem zatrudnienia.

• Dla krajów rozwijających się

• Czynniki generujące ubóstwo

• osobowe niezależne od człowieka: kalectwo, niepełnosprawność umysłową lub fizyczną, długotrwałą, obłożną chorobę, podeszły wiek

• subiektywne zależne od człowieka: określone postawy i cechy charakterologiczne niektórych osób dotkniętych ubóstwem, są to np.: lenistwo, brak zasad, brak chęci do pracy i kształtowania się, nieuczciwość, rozrzutność

• obiektywne - istniejące niezależnie od woli człowieka (w tym strukturalne): masowe bezrobocie.

• Główne przyczyny: wielodzietność, bezrobocie, bezdomność, niski poziom wykształcenia, niewłaściwa i niewystarczająca ochrona socjalna, nadmierne zadłużenie rodzin, odrzucenie pozytywnego modelu rodziny, rozpad rodziny, podeszły wiek oraz niewystarczające środki przeznaczone dla ludzi starych.

6. Trzy sposoby postrzegania biedy jako problemu społecznego

7. Ubóstwo a wykluczenie społeczne - kogo i czego dotyczy, rodzaje deficytu, rodzaj naruszanych praw, czas i trwałość, przyczyny, rozwiązania

• Często błędnie pojęciem wykluczenia społecznego utożsamia się z pojęciem ubóstwa. Mimo iż są to pojęcia pokrewne to wykluczenie społeczne jest pojęciem szerszym, gdyż oprócz niskich dochodów zwraca też uwagę na inne czynniki powodujące wyłączenie jednostek z funkcjonowania w życiu społecznym. Zależność między ubóstwem, a wykluczeniem społecznym może mieć charakter sprzężenia zwrotnego tzn. ubóstwo może powodować wykluczenie, ale i może być jego skutkiem.

• Grupami społecznymi najbardziej narażonymi na wykluczenie społeczne są: osoby niepełnosprawne, osoby chore psychicznie,uzależnieni, długotrwale bezrobotni, opuszczający zakłady karne i poprawcze, kobiety samotnie wychowujące dzieci, ofiary patologii życia rodzinnego, osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych, starsze osoby samotne, bezdomni, dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych oraz wychowujące się poza rodziną, osoby będące imigrantami oraz członkowi mniejszości narodowych (np. członkowie społeczności romskiej).

• Wykluczenie społeczne to odmowa podstawowych praw socjalnych, zapewniających obywatelom pozytywną wolność do uczestnictwa w życiu społecznym i ekonomicznym i przez to nadających znaczenie ich podstawowym wolnościom negatywnym”

• „Wykluczenie społeczne to proces erozji uznania i szacunku dla praw obywatelskich, od których zależą środki do życia i jego poziom. Związane jest to z konfliktami i negocjacjami społecznymi, w których atakuje się i broni określonych uprawnień”

---