Notatki / psychologia percepcji / „Liczby nie wiedzą skąd pochodzą” P. Francuz, R. Mackiewicz, str. 3-75, 579-616.

Podstawowe metody badań psychologicznych to obserwacja i eksperyment.

Obserwacja - podstawowa faza eksperymentu, nie jest manipulowana przez badacza, który stara się obiektywnie zaobserwować pewną właściwość.

Eksperyment - Obserwacja wzbogacona o manipulację, badacz sam tworzy sytuację eksperymentu, poddaje badanych pewnym czynnikom.

Podstawowym warunkiem szukania problemów badawczych jest ciekawość poznawcza. (Człowiek musi sobie uświadomić, że czegoś nie wie i mieć odpowiednią motywację, aby tę wiedzę zdobyć.)

Informacji naukowych jest dobrze szukać w czasopismach, książkach, bazach danych.

Zenon Pylyshyn, kognitywista, jest przekonany, że psychologia naukowa, to po prostu rozwinięta psychologia potoczna.

Problem - pytanie badawcze

Gdy chcemy rozwiązać jakiś problem, należy nadać mu postać pytania. Musi ono wyglądać jak konkretne zadanie do rozwiązania, wskazywać w jakiej formie badający oczekuje odpowiedzi.

Rodzaje:

Pytanie rozstrzygnięcia; zaczynają się od „czy” (tak; nie)

Dopełnienia; wymagające dłuższej odpowiedzi.

Pytanie badawcze powinno być jasne (zrozumiałe dla specjalistów z jednej dziedziny), powinno być rozstrzygalne (tzn. za pomocą dostępnych środków naukowych można oczekiwać odpowiedzi na nie.

Założenia pytań; pozytywne i negatywne (Kazimierz Ajdukiewicz); pytania właściwe spełniają oba te założenia.

Rodzaje wyjaśniania (poszukiwanie odpowiedzi na pytanie);

Indukcja; budowanie teorii; od szczegółu do ogółu; gdy budujemy teorię

Dedukcja; od ogółu do szczegółu; gdy weryfikujemy teorię

Konstrukt teoretyczny; termin teoretyczny obiekt idealny, czy proces, o pewnych właściwościach, odwołanie się do niego pozwala lepiej wyjaśnić jakieś zjawisko.

Finalny produkt wyjaśniania = teoria

Wyjaśnianie - też - weryfikacja teorii. Weryfikuje się np. przez eksperymenty, czy falsyfikację (szukanie dziury w całym), Karl Popper to wymyślił, jest to próba obalenia istniejącej teorii.

Hipotezy badawcze; zdanie twierdzące, dot. Przewidywanego wyniku eksperymentu, skonstruowanego w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie badawcze (optymalizacja poziomu ogólności, weryfikowalność, prostota).

PRAWO NAUKOWE to potwierdzona i wyrażona w ogólnej postaci hipoteza badawcza.

Moc predyktywna koncepcji; to taka jej własność dzięki której możliwe jest przewidywanie na podstawie tej koncepcji przyszłych wydarzeń.

ZMIENNE

Prawa naukowe to próba znalezienia stałych związków między różnymi cechami badanych obiektów.

CECHY są stałe dla pewnej grupki obiektów i odróżniają od siebie poszczególne grupy i jednostki.

ZMIENNA to cecha przyjmująca co najmniej dwie wartości, np. płeć, kierunek studiów.

Każdą cechę można traktować jak stałą lub zmienną, od potrzeb (str. 27).

Zmienne ilościowe; przyjmują wartości liczbowe, Zmienne jakościowe; przyjmują wartości nominalne.

POMIAR to procedura przyporządkowywania liczb różnym wartościom zmiennej według ustalonej zasady. ( np. zliczanie, pomiar długości)

Skale do pomiaru zmiennych: (Stanley Smith Stevens)

1. skala nominalna dla cech jakościowych

2. skale dla cech ilościowych; porządkowa, przedziałowa, stosunkowa,

Skala nominalna - nadanie nominałów (klasyfikacja); podział wyczerpujący, jest wtedy, gdy wszystkim badanym obiektom przypisujemy jakąś wartość danej cechy, nazywa się to zamiennie podziałem binarnym lub dychotomicznym. Mierzenie za pomocą skali nominalnej to inaczej klasyfikacja danych zjawisk czy przedmiotów do wyodrębnionych wcześniej, zupełnych i rozłącznych kategorii jakościowych.

Mierzenie na tej skali pozwala określić (mniejsze niż, równe, większe niż) różnorodność obiektów pod względem mierzonej cechy.

Skala porządkowa (rangowa) - uporządkowanie przedmiotów i zjawisk ze względu na nasilenie pewnej cechy. Zachodzą w niej relacje: spójności - jeżeli x jest różne od y, to albo x jest mniejsze od y, albo y jest mniejsze od x. Przechodności - jeżel x jest większe od y i y jest większe od z to x jest większe od z. rangi wiązane - odpowiadają więcej niż jednemu pomiarowi; im więcej ich tym trudniej zróżnicować zbiór. (średnia! Str. 34)

Skala przedziałowa (interwałowa) - np. temperatura, ma wszystkie własności skali rangowej, a dodatkowo zawiera jednostki, czyli interwały. Wartość zerowa więc nie musi być początkiem tej skali, ani oznaczać że jakiś obiekt nie powiada wcale natężenia danej cechy. Służy ona np. do pomiaru inteligencji. Może być jedno lub dwukierunkowa, ta pierwsza sugeruje o natężeniu, druga o tym czy za czy przeciw. Można dodawać, odejmować i liczyć średnią arytmetyczną.

Skala stosunkowa (ilorazowa) - posiada wszystkie cechy skali przedziałowej, ale ma zero bezwzględne, czyli najniższą wartość. Jeśli odniesiemy to zero do jakieś cechy będzie to oznaczać, że danej cechy nie ma. Dzięki temu możemy wykonywać na niej wszystkie działania matematyczne. W badaniach psychologicznych stosujemy ją gdy chcemy mierzyć wielkości fizyczne

ZMIENNE

Eksperyment to procedura w której staramy się określić związek między wybranymi zmiennymi w maksymalnie kontrolowanych warunkach. ; inaczej; procedura w której badacz manipuluje co najmniej jedną zmienną, dokonuje pomiaru innej zmiennej i stara się ograniczyć pozostałe.

Zmienne niezależne - mają lub mogą mieć wpływ na zachowania osób badanych, ; istotne (niezależne istotne główne; badacz nimi manipuluje, lub niezależne istotne uboczne, badacz może je przewidzieć i minimalizować str. 41) i nieistotne (zakłócające, zupełnie niezależne od badacza np. nastawienie badanego; John Barg i Mark Chen, psychologowie społeczni, są mistrzami w wykorzystywaniu ich jako zmienne niezależne istotne główne; tworzą pozory).

Zmienne zależne - badane, mierzone podczas eksperymentu. Najbardziej badacza ciekawi związek między zmienną niezależną istotną główną, a nimi.

*efekt Roberta Rosenthala; utożsamianie tego co widzimy z własnym przekonaniem, eksperyment na szczurach (str. 42)

KANON Johna Stuarta Milla - kanon jednej różnicy; jeżeli dane zjawisko ma miejsce tylko w jednej z dwóch sytuacji, a sytuacje te różnią się tylko jedną z cech, to zjawisko jest skutkiem lub przyczyną wystąpienia tej cechy. Zmienna niezależna główna!!! =>

Wstępna weryfikacja bodźców pokazuje czy zmienna niezależna główna rzeczywiście przyjmuje różne wartości; tzn grupy kontrolne, albo sędziowie kompetentni. Albo ocena sytuacji eksperymentalnej przez samych badanych (zmienna zależna).

Instrukcja eksperymentu ma dwa elementy; instruktażowy (dokładny i jednoznaczny opis oczekiwanej przez badacza formy zachowania podczas eksperymentu, co i jak ma robić osoba badana) i motywacyjny (instrukcja jako zmienna niezależna istotna)

OPERACJONALIZACJA zmiennych

Terminy teoretyczne dotyczą psychologicznych zmiennych które nie są obserwowalne, zaś terminy empiryczne sytuacji i faktów które możemy obserwować. Odbija się to na poziomie zdań; teoretyczne to takie, w którym jest przynajmniej jeden termin teoretyczny. Procedura znajdowania empirycznych odpowiedników dla teorii to operacjonalizacja (klucz do eksperymentu).

Spory merytoryczne dotyczą meritum sprawy, zaś spory metodyczne metod badawczych, sposobów operacjonalizacji zmiennych.

Warunki stworzenia układu z dwoma grupami badawczymi; randomizacja (przydzielenie losowe), procedura niech będzie jednakowa dla wszystkich grup i osób badanych, a zmiana odbywa się jedynie na poziomie zmiennej niezależnej głównej, procedura pomiaru zmiennej zależnej powinna być taka sama dla każdej osoby badanej, niezależnie od grupy.

Błąd próbkowania -czy rozkład cech osób badanych jest taki sam w obu grupach?

Układ z powtarzanymi pomiarami w jednej grupie badawczej; pozwala wyeliminować ten błąd. Wymowa tego układu jest mocniejsza, pozwala zmniejszyć liczbę osób. Wady to to, że zwiększa możliwość wykrycia prawdziwej intencji badacza, i możliwość korygowania swoich reakcji.

Błąd zakotwiczenia; dostosowanie oszacowania do wartości najbardziej typowej lub rzucającej się w oczy (Kahneman i Tversky)

Kiedy jest badanie ze zmienną różnicującą trzeba wykorzystać układ z grupami badawczymi.

Szczególna wersja układu z powtarzanymi pomiarami; gdy dokonujemy pomiaru zmiennej zależnej bez żadnej dodatkowej symulacji (pretest, stan wyjściowy danej cechy) i po symulacji (pottest)

PLAN CZTEROGRUPOWY SOLOMONA

Dzieli się wszystko na cztery grupy, dwóm daje się pretest.

Eksperyment czynnikowy - układ eksperymentalny w którym osoby badane są przydzielane do grup ze względu na więcej niż jedno kryterium. Czynnik = zmienna niezależna główna.

Postępowanie korelacyjne - analizujemy związek dwóch zmiennych zależnych.

Styl APA - zbiór reguł pisania raportów badawczych powszechnie uznanych w psychologii.

Notatki / psychologia percepcji / „Psychologia podręcznik” Strelau J., Doliński D., str. 341-370 (spostrzeganie), 385-399 (wyobrażeniowa reprezentacja rzeczywistości).

Paradygmat informacyjny (information-processing); podkreśla znaczenie przetwarzania informacji w umyśle organizmów żywych, dzięki czemu mogą one sprawnie osiągać cele.

Procesy sensoryczne - opisują mechanizm kształtowania się wrażeń na skutek pobudzenia receptorów zmysłowych.

Wrażenia są źródłem wszelkiej wiedzy o otaczającym nas świecie fizycznym, jednak mają charakter subiektywny i są dostępne w pełni tylko osobie która ich doświadcza.

Współczesne koncepcje procesów spostrzegania:

1. konstruktywizm - doświadczana rzeczywistość jest tworzona w naszym umyśle, nie wiemy o niej nic oprócz tego, że stymuluje go do tworzenia obrazów.

2. Podejście ekologiczne - spostrzegany świat jest właśnie taki jak w swojej istocie. (dużą rolę odgrywa tu ewolucja, bo dzięki niej organizmy żywe tak dostroiły swoje receptory aby móc odbierać cechy fizyczne przedmiotów, tak jak występują one w przyrodzie)

Neurologiczna analiza procesów sensorycznych zajmuje się specyfiką pobudzania analizatorów zmysłowych przez bodźce zewnętrzne.

Psychologiczna analiza tych procesów zajmuje się subiektywnym doświadczaniem bodźców.

Gustaw T. Fechner - pierwsze badania w psychofizyce, wymyślił, że umysł i materia są dwoma różnymi aspektami tego samego świata, dlatego można badać zarówno same wrażenia jak i zjawiska fizyczne. U Fechnera eliminuje się bodziec kontekstowy i maksymalnie idealizuje warunki badań. Psychofizyka bada związek między bodźcem fizycznym a wrażeniem.

Bodźce kontekstowe - kształtują wrażenie bodźca podstawowego

Psychofizyka integracyjna - koncepcja opracowana przez Normana Andersona łącząca procesy sensoryczne z organizacją percepcyjną (tj. bodźce łączą się na poziomie wrażeń i tworzą subiektywną reakcję)

Pierwsze prawo psychofizyczne Fechnera - zostało opracowane na podstawie obserwacji Webera, które dotyczyły spostrzeganej różnicy w ciężarze dwóch podnoszonych ciężarków, różnica była dostrzegana gdy dokładano do ciężarka 1/18 jego początkowej wagi. Związek wielkości bodźca i jego wrażenia można przedstawić za pomocą stałej k która jest nazywana stałą Webnera i jest to: minimalny przyrost wagi potrzebny do dostrzeżenia różnicy (deltaI)/I(fizyczną wagę bodźca)=k. Ułamek webnera jest różny dla różnych zmysłów, a subiektywnie różnią się jeszcze bardziej (np. muzycy są bardziej uwrażliwieni na niektóre dźwięki). Samo prawo Fechnera pozwala na tworzenie skal wrażeń zmysłowych wyprowadzanych z ułamka Webnera.

Prawo Stevensa - nawiązuje do kwantowej teorii procesów sensorycznych i jest bezpośrednią metodą skalowania wrażeń zmysłowych (obserwatorzy bezpośrednio określają wielkość wrażenia).

PRÓG - jest tą wielkością bodźca która pozwala na dostrzeżenie go, bądź dostrzeżenie różnicy między nimi.

Próg bodźca (absolutny) - minimalna wielkość w jakiej bodziec jest dostrzegany

Próg różnicy - dostrzegalna minimalna różnica między dwoma bodźcami czyli just noticeable difference)

Szum wewnętrzny (neuronalny) - spontaniczne wyładowania OUN (ośrodkowego układu nerwowego)

Szum zewnętrzny - bodźce zakłócające. Z powodu obu szumów subiektywne progi bodźca są często różne.

Funkcja psychofizyczna - opisuje związek między wielkością bodźca a prawdopodobieństwem jego dostrzeżenia; nie ma w niej skokowości, bodźiec jest jednoznacznie dostrzegalny poza układem minimalnego przyrostu, częściej bliżej jego górnej granicy.

Sposoby badania progów:

1. metoda granic - badanemu prezentuje się bodziec bądź różnicę między bodźcami w kolejnych seriach wstępujących bądź zstępujących, w każdej serii bodziec zmniejsza bądź zwiększa swoją wartość a badany musi stwierdzić czy już ją dostrzega, liczy się z tego średnią i wariancję i powstaje funkcja psychofizyczna.

2. Metoda stałych bodźców - badanemu przedstawia się wielokrotnie losowo bodźce ze strefy niepewności, i policzone trafienia (metoda trafnych ocen) tworzą funkcję

3. Metoda dostosowywania - badany sam dostosowuje wielkość bodźca, dokonuje się wielu takich prób i powstaje funkcja.

4. Metoda kwantowa - stałe kryterium reagowania podczas eksperymentu, uważne wykonywanie działania i utrzymywanie oceny bodźców wyłącznie w wymiarze danego ośrodka sensorycznego.

Kwantowa teoria spostrzegania Stephena Stevensa - opisuje skokową naturę układu sensorycznego. Obserwator dostrzega dany bodziec gdy jego wartość jest na tyle duża żeby pobudzić określony kwant OUN. Kwanty to inaczej progi skokowe, są wyznaczone przez organizm.

Teoria poziomu adaptacji Harrego Helsona i Andersona. - zwraca szczególną uwagę na rolę kontekstu w odbiorze bodźców. PODSTAWOWY MODEL ADAPTACJI zawiera trzy elementy integrowane ze sobą w procesie wrażenia zmysłowego: 1) zasadniczy bodziec (np. woda o niskiej tem.) - jego wrażenie zależy od aktualnego poziomu adaptacji osiągniętego przez 2) wcześniejsze bodźce i ślad w pamięci obserwatora. Są jeszcze 3) bodźce kontekstowe zewnętrzne prezentowane z bodźcem zasadniczym (np. wielkość przedmiotu).

Teoria detekcji sygnałów (Wilson Tanner i John Swets) - (efekt sensoryczny; czasem badany nie zauważa bodźca chociaż jest i na odwrót). Wszystko sprowadza się do trafienia (na poziomie sygnału) lub poprawnego odrzucenia (na poziomiue szumu sensorycznego); błędne decyzje to chybienie (sygnał) i fałszywy alarm (wywołany przez szum). Liczba poprawnych lub błędnych decyzji może być regulowana konsekwencjami jakie ponosi obserwator.

Pamięć sensoryczna

Percepcyjne wyobrażanie rzeczywistości jest możliwe tylko wtedy, gdy dany obiekt jest przywoływany z pamięci do świadomości w sposób angażujący dany analizator zmysłowy. Zajął się tym George Sperling i w ten sposób odkrył pamięć ultrakrótką czyli sensoryczną (bufor rejsem sensoryczny lub pamięć ikoniczna lub echoiczna) Pamięć sensoryczna trwa krócej niż pół sekundy i zawiera pełen obraz spostrzeganych obiektów, zawiera surowe, fizyczne bodźce, zapisuje bardzo krótko wszystko to, co jest odbierane przez zmysły na poziomie sensorycznym.

Maskowanie wsteczne - jeśli w czasie działania pamięci sensorycznej pojawi się marker maskujący, osoba nie będzie w stanie odczytać danego, zakrytego elementu, jeśli jednak odległość czasowa między prezentacją bodźców a pojawieniem się markera maskującego wydłuży się poza pamięć sensoryczną, to odczytanie zakrytego elementu będzie możliwe, ponieważ zapamiętane bodźce zostały przekazane do pamięci krótkotrwałej. Badali to Awerbach i Coriell. Pamięć sensoryczna działa na poziomie (odtwarza) centralnym a nie peryferyjnym (mózg a nie oko).

PERCEPCJA KSZTAŁTU zajmował się tym David Marr

Stałe ramy odniesienia (siatkówki) - to pewne osie umysłowe organizujące postrzegane bodźce względem ich stałego układu. (tło organizujące spostrzeganie figury), to ramy zewnętrzne.

Ramy odniesienia wewnętrzne obiektu - te, które do niego przystają, tzn te, które pozwalają nam widzieć dany przedmiot takim samym, i rozpoznawać go pod różnymi kontami etc. Od nich zależy postrzeganie tego samego kształtu w różnych rotacjach w przestrzeni.

Prawa organizacji percepcyjnej (Max Wetheimer):

1. Prawo podobieństwa - elementy podobne do siebie tworzą figurę

2. Prawo wspólnej drogi - elementy poruszające się w tym samym kierunku są spostrzegane razem i tworzą figurę. (klucz ptaków), zależy od osi symetrii.

3. Prawo bliskości - elementy położone obok siebie tworzą jedną figurę, natomiast oddalone od siebie mogą należeć do różnych figur.

4. Prawo dobrej kontynuacji - elementy łagodnie przechodzące jeden w drugi tworzą jedną postać, natomiast nagła zmiana kierunku tych elementów tworzy odrębną figurę.

5. Prawo domykania - system percepcyjny dodaje brakujące elementy w spostrzeganym przedmiocie i zamyka kształt niekompletnej figury, tworząc umysłowy obraz rzeczywistości którego nie ma w świecie fizycznym.

Percepcja przedmiotów w procesie z dołu do góry. - proces postrzegania jest umysłową konstrukcją przedmiotu, zbudowaną z podstawowych, prostych elementów. Biedermann na podstawie tej teorii (Marra) zbudował swoją - rozpoznawanie przedmiotów na podstawie komponentów - każdy przedmiot składa się z geonów, prostych figur geometrycznych, to koncepcja integracyjna w której proste elementy składają się na obiekt złożony. I to wszystko składa się na postrzeganie z dołu do góry. Kiedy to się integruje przywołujemy widziany obiekt z pamięci, porównujemy i rozpoznajemy.

W procesie z góry na dół - kontekst wewnętrzny w tym wypadku to pamięć przedmiotów z otaczającej rzeczywistości. Czyli; najpierw widzimy całość, potem skupiamy się na częściach. John Bransford rozróżnił konteksty; zewnętrzny - pokazuje różne funkcje i znaczenia danego przedmiotu w różnych sytuacjach; wewnętrzny - struktury pamięciowe nakładane na odbierany bodziec, tzn. na podstawie wcześniejszego doświadczenia wiemy do czego co służy.

Cały proces z góry na dół polega na tym, że najpierw odbierana sytuacja sensoryczna jest widziana jako całość, a następnie porównywana do zapisanego w pamięci bodźca czy kontekstu jego -> wtedy obiekt nabiera sensu.

To wszystko było z konstruktywistycznego podejścia, teraz ekologiczne, które opisuje James Gibson.

CHODZI O PERESPEKTYWĘ. Wcześniejsze prawa mają zastosowanie tylko w idealnych warunkach.

Należy pamiętać, że organizacja percepcyjna dostosowuje spostrzeganie bodźca do zapisanego w pamięci doświadczenia.

Gibson wprowadza pojęcie niezmienników przedmiotu - te stałe wartości które są odkrywane podczas poruszania się wokół przedmotu, lub w trakcie jego rucu względem obserwatora. Odnosi się to do Stałości Percepcji.

Według podejścia ekologicznego funkcją systemu percepcyjnego jest rejestrowanie niezmienników które są podstawą zmieniających się perspektyw spostrzeżeniowych przedmiotu. Pokój Amesa.

Stałość kształtu i wielkości: efekt ten występuje gdy spostrzegany przedmiot zawiera w sobie wskazówki aktywizujące wiedzę na temat jego 3d struktury. Podobnie znaczenie posiadanego widzenia ujawnia się na polu wielkości widzianych przedmiotów. W środowisku naturalnym jest wskazówka głębi, czyli wielkość zmiany struktur (gradient struktury), oraz gradient jasności.

Przez to, że cieniowanie w zależności o kontekstu wewnętrznego może dawać wrażenie głębi lub wypukłości, uzasadnione jest podejście konstruktywistyczne.

Występuje stałość percepcji jasności przedmiotu, w jej widzeniu mamy o czynienia z percepcją z góry na dół.

Widzenie dwuoczne - jest w nim możliwe postrzeganie perspektywy w procesie dołu do góry (paralaksa ruchu - doświadczana różna szybkość przesuwających się przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od obserwatora). Julesz prowadził badania nad widzeniem dwuocznym.

Wiedza o wyodrębnianiu cech jest sztywna i stanowi podstawę automatycznych reakcji. (Z dołu w górę). Na bazie tej wiedzy, ale z góry w dół (tego już się uczymy), jako kontekstu wewnętrznego tworzą się różne sposoby widzenia rzeczywistości, myślenie, czy rozwiązywanie problemów.

Spostrzeganie jest złożonym procesem przetwarzania inf. Sensorycznej angażującym pamięć i myślenie w architekturze poznawczej.

WYOBRAŻENIOWA REPREZENTACJA RZECZYWISTOŚCI

Wyobrażenie - reprezentacja umysłowa jakiegoś obiektu czy zdarzenia występująca pod ich nieobecność. Jeżeli przedmiot wyobrażenia jest w zasięgu naszych zmysłów, nie jest to już wyobrażenie a spostrzeżenie. Reprezentacja ta powinna mieć charakter zmysłowy. Kosslyn bada wyobrażenia. U ludzi dominują wyobrażenia w zakresie modalności wzrokowej. Podobnie jest w odniesieniu do marzeń sennych, jednak tu można wyróżnić trzy typy ludzi; 1) dominacja modalności głównych (wzrokowa, słuchowa i kinestetyczna) 2) wszystkie modalności 3) w snach nie pojawiają się żadne elementy zmysłowe. Tym różnicom odpowiadają też różnice w funkcjonowaniu wyobraźni na jawie.

Cheves Perkly zademonstrowała w eksperymencie podobieństwo wyobrażeń do spostrzeżeń. Z jej badania wynikało, że wyobrażenia są jak bardzo słabo wyraziste spostrzeżenia.

REPREZENTACJE O RÓŻNYM POZIOMIE REALIZMU:

1. spostrzeżenia - występują w obecności obiektu spostrzegania i są maksymalnie do niego podobne. Jednym wyjątkiem są złudzenia zmysłowe. Cechuje je duża konkretność i informacje o szczegółach. Wykazują zmienność (na poziomie siatkówki) jednak cechuje je stałość (barwa, wielkość, kształt). Przykład z otwartymi drzwiami.

2. Obrazy ejdetyczne - obrazy pamięciowe, jednak cechujące się znacznie większą wiernością i detalicznością niż wyobrażenia. Tzw. Pamięć fotograficzna (Gustaw Fechner ją miał).

3. Wyobrażenia - traktuje się je jako pewną formę pamięci, np. wzrokowej, czy innej modalności, lokalizuje się je we własnej głowie (są też wewnętrzne narządy zmysłów - „oczy wyobraźni”), ich emocjonalne zabarwienie jest subiektywne, w przeciwieństwie do spostrzeżeń.

4. Halucynacje - wyobrażenia, które są traktowane jak rzeczywistość. Dominują wśród nich słuchowe, rzadziej wzrokowe, to sytuacja odwrotna do wyobrażeń, gdzie dominuje modalność wzrokowa. Halucynacje słuchowe pochodzą z pętli fonologicznej (części pamięci roboczej). Halucynacje wzrokowe pochodzą ze szkicownika wzrokowo-przestrzennego.

WYOBRAŻENIA a SPOSTRZEŻENIA.

Badanie Kosslyna i Finke, o wyobrażeniu ostrych kropek - wykazało że pole widzenia ostrości w wyobraźni jest podobne do rzeczywistego i ma kształt elipsy.

Obrazy następcze - pojawiają się w niskich fazach spostrzegania i na wyższych piętrach OUN, nie pojawiają się w wyobrażeniach, chyba że te wyobrażenia są rejestrowane na wyższych partiach OUN; czerwony kwadrat na białej kartce -> zieleń (zmęczenie fotoreceptorów).

Obrazy następcze są wynikiem zmęczenia elementarnych procesów percepcyjnych. (Efekt McCollough). Procesy odpowiedzialne za pionowy bądź poziomy przebieg pasków na matrycy - wyższe partie OUN i tam też tylko działa ten efekt na poziomie wyobraźni; w przypadku barwy - niższe partie OUN ten efekt nie działa w wyobraźni. Czyli - nie istnieje podobieństwo między obwodowymi lub niskimi fazami spostrzegania a wyobraźnią, podobieństwo pojawia się dopiero w późniejszych fazach spostrzegania, regulowanych przez wyższe piętra OUN.

WYOBRAŹNIA a INNE TYPY REPREZENTACJI

Teoria podwójnego kodowania (Alan Paivio) - są dwa podstawowe systemy; werbalny i niewerbalny (percepcyjny), Paivio wyszedł od proponowanego przez Mortona pojęcia logogenu (struktura odpowiedzialna za generowanie reprezentacji werbalnych) i stworzył imageny (struktury odpowiedzialne za generowanie reprezentacji obrazowych - obrazów, takim obrazem może być zarówno spostrzeżenie jak i wyobrażenie. Sama teoria zakłada że obie te struktury istnieją niezależnie, ale są ze sobą powiązane, tzn aktywność percepcyjna i poznawcza może przebiegać w obu oddzielnie, ale także może równocześnie w obu. Związki między obydwoma systemami mają charakter referencyjny tj. reprezentacjom obrazowym odpowiadają werbalne. System obrazowy jest ograniczony (jak niby narysować istotę żywą?). Empirycznie - ludzie szybciej uczą się list o charakterze obrazowym (lis, kot, pies), niż teoretycznym (abstrakcja, odwaga). BO -> słowa o dużym ładunku obrazowym koduje się podwójnie. Efekt odległości symbolicznej - czas porównania wielkości obiektów należących do tej samej kategorii jest tym dłuższy im mniejsze są różnice między nimi (nosorożec a osioł, osioł a koń). Kiedy pokazuje się obrazki decyzje są szybsze, niż gdy pokazuje się słowa.

Komputacyjna teoria umysłu - komputacja to wykonywanie pewnych działań arytmetycznych, Kosslyn, oczywiście, to trochę pierdoła, są różne teorie w zależności ile możliwości rodzajów reprezentacji wyobrażeniowej przyjmują. Ale ogólnie mówią o tym, że obrazy umysłowe mogą być produktem innych procesów, zachodzących na głębokim poziomie. Reprezentacje w postaci sądów opisują relację między elementami (na lub przed, trzeba wtedy dwóch elementów - książki i stołu np.). W tej teorii przyjmuje się, że twierdzenia odnoszące się do wyobrażanego obiektu określają przestrzenne położenie elementów.

Izomorfizm pierwszego rzędu - proces odwzorowywania właściwości przedmiotu musi uwzględniać poszczególne części reprezentowanego obiektu; czyli izomorfizm Pr jest odpowiedzialny za obrazowość czy też realistyczność wyobrażenia.

Izomorfizm drugiego rzędu - odpowiada on za odwzorowywanie w wyobrażeniu tych relacji, które występują w rzeczywistości. (Dzięki niemu rozpoznajemy konia z góry, badania Palmera, Roscha i Chase), tłumaczy on zdolność do dokonywania transformacji wyobrażenia.

Stanowisko propozycjonalne - Zenon Pylyshyn; postuluje istnienie reprezentacji głębokiej w postaci zbiorów twierdzeń.

Stanowisko obrazowe - Steven Kosslyn; dopuszcza istnienie odrębnych reprezentacji obrazowych.

Roger Shepard - badania nad rotacjami umysłowymi; człowiek obraca figurę o 50 stopni w ciągu sekundy.

Kosslyn, Bar i Reiser - badania nad skanowaniem umysłowym;; efekt odległości - im dłuższą drogę przebywamy w wyobraźni, tym więcej czasu to pochłania.

Le Bihan - rejestrował aktywność kory mózgowej za pomocą rezonansu magnetycznego w czasie wykonywania różnych zadań. -> pierwszorzędne pola wzrokowe.

Martha Farah - odkryła, że podczas generowania wyobrażeń, płaty potyliczne, które zawierają ośrodki wzrokowe, są aktywizowane silniej niż podczas zwykłego spostrzegania wzrokowego.

D'Esposito - lewa półkula, znowu wzrok.

Wyobraźnia - zdolność do potencjalnego generowania wyobrażeń, na konieczność rozróżnienia jej od wyobrażeń zwraca uwagę Thomas mówiąc, że wyobraźnia nie ogranicza się do jednej struktury, jest wielowymiarowa. Na powstanie wyobraźni pozwala ja poznawcze (pojawia się, gdy poznajemy się w lustrze)

Notatki / psychologia percepcji / „Psychologia podręcznik” Kosslyn., str. 157-205

---