III.PROZA

A. 1918- 1932

b) 1926- 1932

10. PSYCHOLOGICZNY REALIZM KLASYCYZUJĄCY

• charakterystyka:

• przeciwieństwo nurtów ekspresjonistycznych

• przedstawienie świata intersubiektywnie sprawdzalnego

• mowa potoczna

• z umiarem stosowanie środków wyrazu

• nawiązania do realizmu pozytywistycznego, klasycyzmu

• codzienność

• twórcy:

• Piotr Choynowski

• Jerzy Kossowski

• Irena Krzywicka

• Tadeusz Kudliński

• Wanda Melcer

• Zygmunt Nowakowski

• Stanisław Rembek

• Włodzimierz Perzyński

• ZOFIA NAŁKOWSKA

• MARIA DĄBROWSKA

• JAROSŁAW IWASZKIEWICZ

ZOFIA NAŁKOWSKA

• twórczość:

• Choucas 1927; charakterystyka:

• „powieść internacjonalna”

• szwajcarskie uzdrowisko w Alpach; gruźlicy

• analiza nacjonalizmu, patriotyzmu i stosunków między narodami

• luźna kompozycja

• epizodyczna fabuła

• technika sylwetkowa

• konwencja reportażowo- pamiętnikarska

• Niedobra miłość 1928; charakterystyka:

• nowy nurt w twórczości Nałkowskiej

• ukazanie procesu zmian osobowości pod wpływem innych i podporządkowania się schematom społecznym (interpsychologizm)

• trójkąt małżeński

• narratorka- świadek

• małe miasteczko

• wplatane elementy eseistyczne wyjaśniające tok akcji i założenia powieści

• Romans Teresy Hennert 1924

• Ściany świata 1931- nowele; charakterystyka:

• elementy autentyzmu i powrót chwilowy do reportażu

• portrety zbrodniarz, poparte wspomnieniami działania w Towarzystwie Opieki nad Więźniami

• obłąkana służąca Marcja- motyw służącej, dla inteligenta często jedynej znanej osoby z ludu

• Granica 1935

Podsumowanie twórczości Nałkowskiej:

• 1 nurt: luźna kompozycja, epizodyczna fabuła, konwencja reportażowo- pamiętnikarska (Choucas, Dom nad łąkami)

• 2 nurt: kompozycja zamknięta, rozwinięta fabuła, silnie podkreślona fikcjonalność (Niedobra miłość 1928)

MARIA DĄBROWSKA

• charakterystyka:

• twórczość jakościowo nierówna w czasie

• utwory:

• Ludzie stamtąd 1932

• Noce i dnie 1932

• Znaki życia 1938- nowele

NOCE I DNIE

• powieść przełomowa w walce realizmu z ekspresjonizmem

• wcześniejszy tytuł: Domowe progi

• powieść- rzeka

• akcja: prolog (powstanie 1963); 1884- I wojna światowa

• proces deklasacji ziemiaństwa→ do miejskiej inteligencji

• I tom: Bogumił i Barbara

II tom: Wieczne zmartwienie

• elementy epickości dawno nieobecnej w lit. polskiej

• pożegnanie z odchodzącą epoką

III tom: Miłość

IV tom: Wiatr w oczy

• wielowątkowość, skomplikowanie

• ruchliwość

• niespodziewane zwroty akcji

• nowa perspektywa personalna

• elementy autobiografii dziecięcej- postać Agnieszki

• widać proces niepokoju o kształt niepodległego państwa oraz o rozwiązanie konfliktów wewnętrznych Polski

• bohaterzy:

• Bogumił Niechcic- otwarty na świat, afirmujący go; widocznie preferowany przez Dąbrowską jako dążący do ideału wspólnoty na płaszczyźnie społecznej i zjednoczenia z bytem na płaszczyźnie metafizycznej

• Barbara Niechcic- zamknięta, bierna, refleksyjna

• córka Agnieszka

• praca jako sposób zespolenia z istnieniem, intensyfikacji życia

• walka z instynktem posiadania

• wpływ idei Edwarda Abramowskiego (przeżycie estetyczne jako niezwykle ważne w duchowym życiu człowieka)

• styl „niezauważalny”; elementy mowy pozornie zależnej, języuk potoczny

• rodowód szlachecki inteligencji

*********************POWIEŚCI- RZEKI******************

• Thomas Mann Buddenbrookowie 1901

• John Galsworthy Saga rodu Forsytów 1906- 1928

• Roger Martin du Garda Rodzina Thibault 1922- 1940

• Sigrid Undset Krystyna, córka Lawrenca 1920- 1922; Olaf, syn Auduna 1925- 1927

ZNAKI ŻYCIA

• nowele

• postaci: głupia paniusi- bibliotekarka w Panna Winczewska

• Ksiądz Filip- ton tragiczny, motywy rozpaczy

• charakterystyka:

• tonacja ciemniejsza od Nocy i dni

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ

• charakterystyka:

• połowa lat 20-tych- odchodzenie od poetyzacji (Zmowa mężczyzn 1930)

• codzienność

• beznadziejność wynikająca z wewnętrznej pustki bohaterów

• poszukiwanie wartości

• okres poprzedzający jego największe osiągnięcia

3

---