1. Wprowadzenie do mikrosocjologii: model struktury społecznej P. Rybickiego, model struktury społecznej według P. Sztompki, relacja mikrostruktura - makrostruktura.

Podstawowe ujęcie teoretyczne mikrostruktur społecznych:

- świat rzeczywisty tworzy pewien ład, ma pewne stałe elementy, które porządkują działanie, zachowanie jednostki, istnieją niezależnie od jednostki,

- świat społeczny jest strukturalizowany, cechuje go względna stałość i wewnętrzny ład, relacje między ludźmi nie są spontaniczne, lecz uporządkowane, mają charakter stabilny, wynikają z ładu,

- strukturalizowanie składa się z wielu elementów, zależy od sytuacji - od jej interpretacji

Model struktury społecznej P. Rybickiego

- struktura wiąże się ze stabilnością, trwałością ładu,

- w obrębie każdej struktury można wyodrębnić 3 warstwy - wskazują na

obszary uporządkowania :

• Zbiorowości społeczno-strukturalnych - to ilościowe i jakościowe cechy zbiorowości, np. liczba członków, cechy świadomości i działań, role społeczne; struktury określają również wewnętrzne i zewnętrzne warunki egzystencji zbiorowości

• Elementy kulturowe - system znaczeń i wartości (kultura - system przekonań, znaczeń jaki ludzie dają otaczającej rzeczywistości, język, normy, zwyczaje i przekonania): dobra symboliczne (elementy posiadające znaczenie) to przedmioty mające inne znaczeni niż to co bezpośrednio z nich wynika np. krzyż; preferencje i orientacje ludzkie oraz to co z nich wynika, są powiązane z subwarstwą pierwszą, gdyż są przez nie wyznaczone, system znaczeń i wartości określa preferencje jednostkowe

• Obszar działań i zachowań społecznych - zasadniczym jej elementem są świadome działania nakierowane przez cele określone przez działające; szczególnie te, które kształtują stosunki międzyludzkie (sfera jednostkowych działań) np posługiwanie się przedmiotami, stosunek do przedmiotu, do przyrody, a także zachowania przypadkowe i niezamierzone

Struktura świata społecznego według Piotra Sztompki

Struktura to ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowanych zjawisk w tej dziedzinie; jest całością wielowymiarową

Cechy struktury:

- regularność, powtarzalność

- ukryty, głęboki wymiar,

- sieć powiązań,

- determinują, określają zjawiska społeczne

Cztery wymiary struktury:

• wymiar normatywny - składają się na niego wartości, normy oraz ich zespoły ustanawiające instytucje społeczne, mają one chrakter powinnościowy, reprezentują standardy pożądane w grupie, mówi jak ludzie powinni się zachowywać, do czego dążyć jakich norm przestrzegać jak powinna wyglądać relacja między członkami w grupie

• wymiar idealny - stanowi go sieć uproszczonych w danej zbiorowości idei, poglądów dotyczących zarówno własnej grupy jak i innych oraz otaczającego świata,

• wymiar interakcyjny - stanowią go zobiektywizowane kanały wzajemnych oddziaływań, “interakcje podejmowane przez członków zbiorowości ustanawiają określone sieci, następnie determinują one kierunki, częstotliwość oraz partnerów wobec których członkowie podejmują działania i z którymi wchodzą w interakcje, w efekcie mamy tu do czynienia z wytwarzaniem głębokich i determinujących układów organizacyjnych grupy”

• wymiar interesów i szans życiowych - rozkład dostępu do dóbr uznawanych za ogólnie pożądane

odróżnienie wielkich i małych struktur:

- mała zbiorowość to taka, w której przeważają interakcje bezpośrednie typu „face to face”,

- wielkie struktury są samoistne - mogą zaspokajać wszelkie potrzeby uczestników,

Relacja mikrostruktura - makrostruktura

- struktury rzeczywistości istnieją realnie w sensie socjologicznym, świat jest ustrukturalizowany

- istnieją 3 poziomy świata społecznego:

• Jednostki ludzkie

• Małe grupy

• Wielkie zbiorowości społeczne

Jakie relacje zachodzą między tymi poziomami?

1. pierwotne są wielkie zbiorowości społeczne i to w nich mieszczą się małe grupy, w tym ujęciu małe grupy traktowane są jako części wielkiej całości (makrostruktury); istotniejsze są procesy zachodzące w wielkich zbiorowościach

2. małe grupy - to w nich zamierza się istota życia społecznego, poznając prawa rządzące małymi grupami, poznajemy prawa rządzące wielkimi zbiorowościami

3. w życiu społecznym istnieje poziom mezostrukturalny (poziom pośredni między mikro- a makrostrukturami), ten poziom stanowią społeczności lokalne; podstawą ich istnienia jest wspólne zamieszkiwanie terytorium

- istnieją zbiorowości, których nie można zaliczyć ani do makro-, ani do mikrostruktur, dlatego powstały mezostruktury

koncepcja układów koncentrycznych P. Rybickiego:

- małe struktury są częściami ładu makrostrukturalnego,

- ład makro- determinuje mikrostruktury,

- makro- określa podział pracy, dóbr, zróżnicowanie sposobów życia,

- makro- determinuje ład mikrostruktur także w wymiarze kulturowym (np. wartości); mikro- czerpie język, style życia itp. z makro-

- makro- determinuje mikro w wymiarze organizacji społecznej (np. rodzina),

---