ZASTOSOWANIE TOKSYNY BOTULINOWEJ W DERMATOLOGII
TOKSYNA BOTULINOWA (BTX)
jedna z najsilniejszych znanych trucizn
produkowana przez laseczki jadu kiełbasianego Clostridium botulinum
wyróżnia się 8 podtypów (A,B,C1,C2,D,E,F,G), z których podtyp A jest stosowany w celach medycznych
MECHANIZM DZIAŁANIA
Toksyna botulinowa blokuje uwalnianie acetylocholiny z zakończeń nerwowych, dotyczy to głównie synapsy nerwowo-mięśniowej i ma przebieg trójfazowy:
1 faza - trwa ok. 30 minut, polega na wiązaniu toksyny z receptorami presynaptycznymi
2 faza - transport BTX do wnętrza zakończenia nerwowego
3 faza - zahamowanie uwalniania acetylocholiny, następstwem czego jest odnerwienie i zanik mięśnia
KLINICZNE ZASTOSOWANIE TOKSYNY BOTULINOWEJ
INTERAKCJE Z LEKAMI
- działanie toksyny botulinowej może być wzmocnione przez antybiotyki aminoglikozydowe, cyklosporynę A, D-penicylaminę, sukcynylocholinę
- działanie toksyny botulinowej może być zniesione przez chlorochinę i hydroksychlorochinę
PRZECIWSKAZANIA DO STOSOWANIA TOKSYNY BOTULINOWEJ
myasthenia gravis
zespół Lamberta-Eatone
uczulenie na albuminy ludzkie
nie należy stosować u kobiet w ciąży i karmiących
PREPARARTY TOKSYNY BOTULINOWEJ (BTX) ZAREJESTROWANE I DOPUSZCZONE DO OBROTU
BOTOX (Allergan, Inc. Irvine, California, USA)
DYSPORT (Ipsen Limited, Speywood Pharmaceuticals, Maideenhead, England)
POWIKŁANIA PO ZASTOSOWANIU TOKSYNY BOTULINOWEJ
-lekkie zaczerwienienie i zasinienie w miejscu wkłucia, co ustępuje po kilku godzinach lub dniach
-opadanie powieki górnej, które ustępuje po kilku tygodniach
-opadnięcie kącika ust
-osłabienie siły mięśniowej dłoni, o charakterze przejściowym
-bardzo rzadkie - wywiniecie powieki, obniżenie powieki dolnej, podwójne widzenie, krwiak w miejscu wkłucia, przejściowy ból głowy
-toksyna botulinowa nie przechodzi przez barierę krew-mózg i dlatego nie wpływa na centralny układ nerwowy
IMMUNOGENNOŚĆ
- immunogeność preparatu jest niewielka
- przeciwciała stwierdzono jedynie u 3-45 pacjentów, głównie u osób które otrzymywały toksynę botulinową w dawce pow. 300j. jednorazowo, w odstępach miesięcznych
- niekiedy obserwuje się zmniejszenie wrażliwości na toksynę, wymagające niewielkiego zwiększenia jej dawki w celu uzyskania pożądanego efektu; dotyczy to głównie pacjentów, którym wykonywano zabiegi wielokrotnie, powtarzając je co kilka miesięcy
- do dzisiaj nie stwierdzono powstawania autoprzeciwciał u pacjentów leczonych ze wskazań dermatologicznych
- nie zanotowano do tej pory nadwrażliwości na toksynę botulinową C
CELEM ZMNIEJSZENIA POWIKŁAŃ NALEŻY
- zapoznać się z anatomią i funkcją mięśni twarzy
- wstrzykiwać BTX w małych dawkach w jednym nakłuciu
- unikać nadmiernego ucisku i masażu, aby zapobiec przedostaniu się toksyny do innych mięśni
- po zabiegu pacjent powinien przebywać przez około dwie godziny w pozycji pionowej
Usuwanie zmarszczek gładzizny czołowej
- Toksyna botulinowa usuwa zmarszczki gładzizny czołowej o umiarkowanym lub zaawansowanym nasileniu
- W obrębie gładzizny konieczne jest porażenie trzech par mięśni :
- marszczącego brwi ( m. corrugator)
- mięśnia podłużnego nosa ( m. procerus )
- mięśnia czołowego ( m. frontalis )
Zmarszczki okolicy
wokółoczodołowej
- Zabieg wykonuje się w pozycji siedzącej
- BOTOX wstrzykujemy do mięśnia okrężnego oka 1 cm na zewnątrz granicy oczodołu
- Konieczność zastosowania okładów z lodu
Zmarszczki wokół ust
- Spowodowane są wzmożonym napięciem mięśnia okrężnego ust
- Stosuje się małe dawki (1j BOTOXu) celem obniżenia napięcia mięśnia, a nie jego porażenia
Zastosowanie BOTOXu w usuwaniu objawów nadmiernej potliwości dłoni
i dołów pachowych
- Przed wykonaniem zabiegu należy wykonać test jodowo - skrobiowy, polegający na posmarowaniu dłoni, czy pachy jodyną oraz posypaniu mączką ziemniaczaną
-Miejsca pokrywające się potem ulegają wkrótce zaczerwienieniu,
a miejsca wymagajace wstrzyknięcia botuliny pokrywają się widocznymi kropelkami potu
- Pole nadmiernej potliwości dzieli się na kwadraty 1x1 cm przy pomocy wykałaczki nasączonej roztworem fioletu gencjany
- Do każdego kwadratu wstrzykuje się 0,1 ml ( 4j ) Botoxu, co czyni odpowiednio 30-80 j na jedną dłoń lub pachę
- Lek wstrzykuje się śródskórnie na głębokość 3-5 mm
- Ustąpienie nadpotliwości obserwuje się po 3-5 dniach po zabiegu i utrzymuje się od 4-6 miesięcy
Zalety toksyny botulinowej
- Injekcje nie wymagają znieczulenia
- Preparat prosty w przygotowaniu
- Czas wykonywania zabiegu krótki
- Gwarancja szybkiego powrotu pacjentów do zajęć codziennych
- Odwracalny efekt
- Działania niepożądane odwracalne
- Używana od ponad 10 lat w leczeniu kurczu powiek
Podsumowanie
- toksyna botulinowa służy jedynie do wygładzania zmarszczek dynamicznych zależnych od mimiki, nie wygładza zmarszczek statycznych, wynikających ze zwiotczenia, utraty sprężystości i elastyczności skóry
- znajduje zastosowanie u osób do 65 r. życia
- w miarę postępu badań nad toksyną botulinową jest szansa na rozwój coraz bardziej kreatywnych zastosowań tego preparatu
- metoda wstrzyknięć toksyny botulinowej różni się od technik wypełniania zmarszczek np. kolagenem, gdyż wpływa bezpośrednio na przyczynę ich powstawania (osoba do tej pory silnie i często marszcząca brwi czy czoło, po zabiegu nie jest w stanie tego wykonać)
- terapia toksyną botulinową jest prostą i bezpieczna metodą
- terapia toksyną botulinową jest również alternatywną metodą dla osób uczulonych na kolagen, a także dla tych, u których z różnych powodów nie można wykonać zabiegu chirurgicznego