FOTODERMATOZY
NIEKORZYSTNE ZMIANY ZACHODZĄCE W SKÓRZE POD WPŁYWEM PROMIENI UV
PRZEWLEKŁE
-przedwczesne starzenie się skóry- „photoaging”
-występowanie zmian barwnikowych(piegi, plamy soczewicowate)
-występowanie znamion barwnikowych
-występowanie teleangiektazji
-występowanie niebarwnikowych nowotworów skóry tj.raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego
-zwiększone ryzyko rozwoju czerniaka
PROMIENIE UV MOGĄ BYĆ PRZYCZYNĄ WIELU CHORÓB
Fotodermatozy - to grupa schorzeń, w których występuje nadwrażliwość na promieniowanie UV światła słonecznego. Zaliczamy do nich:
Nabyte idiopatyczne fotodermatozy
-wielopostaciowe osutki świetlne(opryszczka letnia i świerzbiączka letnia)
-pokrzywka słoneczna
-przewlekłe zmiany posłoneczne
Odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne, zależne od czynników zewnętrznych tj. leków, środków chemicznych np.perfum
Dermatozy, gdzie światło słoneczne jest czynnikiem zaostrzającym lub wyzwalającym np.toczeń rumieniowaty
Fotodermatozy genetycznie uwarunkowane (xeroderma pigmentosum, porfirie)
WIELOPOSTACIOWE OSUTKI ŚWIETLNE
(Polymorphic light eruption - PLE)
Czynnikiem wywołującym są promienie UVA, rzadziej UVB lub jedne i drugie
Mechanizm powstawania zmian ma najczęściej charakter nadwrażliwości późnej
Zmiany skórne są wielopostaciowe - rumienie, grudki, pęcherzyki
Umiejscowienie zmian - głównie miejsca ciała odkryte
Odmiany - opryszczki letnie (przewaga zmian pęcherzykowych)
świerzbiączka świetlna ( przewaga zmian rumieniowo-grudkowych)
Pierwsze zmiany pojawiają się najczęściej w dzieciństwie, w okresie wiosennym, stale nawracają
Leczenie - środki przeciwmalaryczne, beta karoten, PUVA, leki immunosupresyjne, leczenie miejscowe - maści sterydowe, kremy z filtrem
POKRZYWKA ŚWIETLNA
(Urticaria solaris)
Jest to rzadka odmiana pokrzywki powstająca pod wpływem promieni słonecznych o różnej długości fali
Mechanizm działania jest prawdopodobnie immunologiczny
Objawy kliniczne - w kilka minut po nasłonecznieniu pojawiają się bąble pokrzywkowe zarówno w obrębie skóry odsłoniętej, jak i zakrytej; bąble utrzymują się kilka godzin
Schorzenie częściej występuje u kobiet
Przebieg choroby jest przewlekły
Leczenie - leki przeciwhistaminowe w bardzo wysokich dawkach, metoda odczulania tj. przyzwyczajania skóry do wzrastających dawek promieniowania, PUVA
PRZEWLEKŁE ZMIANY POSŁONECZNE
Grupa ta obejmuje 3 jednostki chorobowe, które w istocie są odmianami klinicznymi tego samego procesu chorobowego, ale o różnym nasileniu. Zaliczmy tutaj:
Wyprysk słoneczny - najłagodniejsza odmiana, ogniska chorobowe występują na odkrytych miejscach, pod postacią ostrego wyprysku
Przetrwałe odczyny świetlne - zmiany bardziej nasilone, czasami uogólnione pod postacią erytrodermii
Actinic reticuloid - najcięższa odmiana, głównie dotyczy osób starszych, częściej mężczyzn, zmiany skórne mają charakter naciekowy, są bardzo przewlekłe
Leczenie: PUVA, leki immunosupresyjne, beta karoten
ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE
Występują u większości osób poddanych ich działaniu
Głównie są wywoływane przez promienie UVA
Zależne są od dawki środka uczulającego i czasu ekspozycji na światło
Czynnikami wywołującymi są rośliny, leki (sulfonamidy, tetracykliny, leki obniżające ciśnienie, leki p-padaczkowe), środki chemiczne stosowane zewnętrznie (barwniki, dziegcie, olejek bergamutowy zawarty w perfumach)
Zmiany skórne przypominają oparzenie słoneczne, ograniczone są do miejsca kontaktu
Występują przy pierwszym kontakcie z substancją, cofają się po jej usunięciu
ODCZYNY FOTOALERGICZNE
Występują tylko u części osób poddanych ich działaniu
Mają charakter odczynów immunologicznych typu I lub IV
Zmiany skórne przypominają wyprysk
Wywołują je leki stosowane doustnie (sulfonamidy, leki p-cukrzycowe, leki nasenne) lub środki stosowane miejscowo (np.środki p-bakteryjne dodawane do mydeł )
Są rzadsze od odczynów fototoksycznych
ŚWIETLNE ZAPALENIE CZERWIENI WARG
(Cheilitis actinica)
Błona śluzowa czerwieni wargowej jest obrzęknięta, stwierdza się zmiany zapalno-wysiękowe
Jest objawem nadwrażliwości na światło
Zaleca się pomadki do ust ze środkami chroniącymi przed światłem słonecznym
SOLARIUM-FAKTY I MITY
Opalanie w solarium często podrażnia zmiany skórne w trądziku młodzieńczym
Systematyczne opalanie w solarium powoduje szybsze starzenie się skóry
Opalanie w solarium wcale nie jest zdrowsze, niż opalanie naturalne na słońcu
Opalenizna uzyskana w solarium nie uodparnia skóry na działanie słońca, jedynie na samo UVA
15-30 minutowa sesja w solarium to taka sama dawka promieniowania UVA, jaką daje całodniowy pobyt na słońcu
Przyjmuje się, że bezpieczna dawka naświetlań w solarium wynosi do 10 godzin rocznie
TANOREKSJA - uzależnienie od promieni
Nazwa pochodzi od angielskiego słowa „tan”- opalać się i greckiego „oreksis” - pożądanie
Tanoreksja to zaburzenie osobowości wynikające z braku akceptacji własnego ciała (podobnie jak w przypadku anoreksji)
Zaburzenie dotyczy głównie kobiet, ale tanorektykami bywają również mężczyźni, u których nałóg łączy się z uzależnieniem od siłowni i anabolików
Nałóg ogranicza się do sfery psychicznej, pokonanie go wymaga psychoterapii, nie odtrucia