SAMORZĄD TERYTORIALNY - Wykłady
Wykład 1
Polityka lokalna - część procesu kształtowania władzy publicznej
Wymiar państwowy - organy administracji rządowej
Historyczne aspekty:
Średniowiecze - wykształcenie się miast i organów obsługujących je. Tworzenie się samorządów. Konflikt władz centralnych i samorządowych.
Wytworzenie mieszczaństwa jako alternatywnej klasy społecznej
Wartości demokratyczne (władza ludu)
Przekształcanie się samorządów
Pierwotnie - samorząd miejski, samorząd wiejski (zwolnienie feudała z pewnych obowiązków wobec wsi na rzecz pewnych organów odpowiedzialnych przed panem feudalnym - sołtysi, rady, później organy sądowe). Organy nominowane, często dziedziczone
XVIII wiek - nowy etap rozwoju samorządów w Niemczech
Polska - słabe mieszczaństwo, system pańszczyźniany, feudalizm. Przejmowanie obcych wzorów samorządności na terenach zaborów.
Decentralizacja władzy cesarskiej:
Powiat - starosta
Gmina (sołectwo)
Zabór rosyjski:
Trójstopniowy podział. Gubernie. Gminy zbiorcze.
Zabór pruski
Samorząd na wzór niemiecki (landy/prowincje podzielone na rejencje powiaty i gminy)
Po 1918 roku najmniej tradycji samorządowych w byłym zaborze rosyjskim i pruskim
1918-39:
Od 1926 roku samorządu uległy ujednoliceniu i rozwojowi
Po 1926 roku - ograniczenie roli samorządów. Podniesienie znaczenia administracji centralnej.
1939-45 - włączenie części ziem do Rzeszy. Utworzenie Generalnej Gubernii (protektoratu). Pozbawienie praw obywateli. Pozostawienie pewnych stanowisk Polakom. Włączenie części ziem do ZSRR.
Po 1945 roku - nawiązanie do starego systemu samorządów. Pojawienie się Rad Narodowych. Dualizm organów samorządu terytorialnego (przedwojennych i nowych)
Po 1950 roku - zwiększanie roli Rad Narodowych oficjalnie w 1952 roku(konstytucja). Nowe jednostki samorządowe w dużych miastach. 17 województw.
Lata 70-te - wprowadzenie wielu małych województw (ułatwienie zarządzania z centrali). 49 województw.
Wykład 2
ZAGRANICZNE FORMY OGRANIZACJI SAMORZĄDÓW
- tradycje państw federalnych państwa, które wykształciły się ze struktur plemiennych
- Austria po 1848 roku:
Wykształcenie liberalnego mieszczaństwa
Powstanie landów
- współczesna Austria
1918 rok - powstanie Austrii Niemieckiej. Przesłanki organizacyjne, decentralizacja władzy państwowej. Różne interesy grup etnicznych.
- Niemcy
16 landów
Po IIwś zmiany kadrowe w instytucjach poszczególnych szczebli samorządów
Kontynuacja tradycji republiki weimarskiej (federalizmu)
Administracja krajowa (federalna) obrona narodowa i landy (kwestie lokalne)
Po 1989 roku - przywrócenie landów w NRD. Przyłączenie wschodnich landów do RFN i stworzenie federacji
- Anglia
Wyspiarski charakter państwa
Mocarstwo imperialne
Potęga morska
Przepływ ludności, proletaryzacja społeczeństwa
Dynamiczny rozwój, przemysł
Kolebka demokracji, osłabienie władzy królewskiej
Miasta siedzibami wielkiego kapitału
Struktura samorządu:
Uwarunkowania historyczne - hrabstwa (wykształcone w okresie plemiennym). Tendencje o charakterze zjednoczeniowym.
Urzędy królewskie (szeryf)
Współczesne organy samorządowe
Local government (zarządy)
Local autorites (władze lokalne)
Central government
I b) mają osobowość prawną, struktura organizacyjna, obejmuje wyraźnie określoną część terytorium, podmiotowość organizacyjna, polityczna.
Koszty funkcjonowania administracji lokalne pokrywane są z dochodów/podatków lokalnych. Subwencjonowanie programów samorządowych z budżetu państwa. Działalność organizacyjna samorządu jest kontrolowana przez wybierane organy.
Wykład 3
KATEGORIA PODMIOTOWA SAMORZĄDU I POLITYKA LOKALNA
- struktura państwowa
- struktura UE
1998 rok - zmiana struktury organizacyjnej w Polsce. Z gmin i województw (49) na gminy, powiaty i województwa (16). Proces decentralizacji.
Samorząd wojewódzki, powiatowy, gminny
- struktura
- sposób wyboru
Struktura podmiotowa samorządu gminnego:
Normowany w konstytucji
Osobowość prawna
Elementy pomocnicze (sołectwa, osiedla, dzielnice)
Struktura podmiotowa:
Wielość struktur
Osobowość prawna każdej jednostki
Rywalizacja między strukturami
3