Strata i niespłacone zobowiązania w likwidowanej spółce
Spółka komandytowa jest w likwidacji. Będzie duża strata i niespłacone należności i pożyczki. Jak prawidłowo rozliczyć wynik finansowy i podział straty wśród właścicieli?
Aby poprawnie odpowiedzieć na powyższe zagadnienia, należy na wstępie przypomnieć definicję spółki komandytowej zawartą w art. 102 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem, "spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona".
Z powyższej definicji wynika, że istotną cechą spółki komandytowej jest występowanie wewnątrz niej dwóch kategorii wspólników:
a) komplementariuszy odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia,
oraz
b) komandytariuszy z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości sum komandytowych określonych odrębnie dla każdego komandytariusza.
Przekłada się to na przepisy prawa, bowiem zgodnie z art. 105 K.s.h., umowa spółki komandytowej powinna m.in. zawierać:
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego ze wspólników i ich wartość, oraz
oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Natomiast stosownie do przepisów art. 103 K.s.h., w sprawach nieuregulowanych przepisami tegoż działu - zastosowanie mają przepisy odnoszące się do spółek jawnych.
Tak jest w przypadku likwidacji spółki komandytowej.
W związku z tym należy przypomnieć, iż do likwidacji spółki komandytowej dochodzi w przypadku ziszczenia się jednego z przypadków wymienionych w art. 58 K.s.h., a na likwidatorów powołuje się, co do zasady, wszystkich wspólników.
Zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżących spraw spółki, ściągnięcie wszystkich wierzytelności (w tym także dochodzenie na drodze sądowej), wypełnienie pozostałych zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki (przede wszystkim poprzez jej sprzedaż).
Likwidatorzy uprawnieni są do reprezentacji spółki komandytowej w likwidacji.
Powinni oni stosować się do uchwał wspólników również w przypadkach, gdy likwidatorów wyznaczył sąd, a uchwały podejmowane są jednomyślnie.
Do podstawowych czynności likwidacyjnych należy:
a) sporządzenie bilansu na dzień otwarcia likwidacji,
b) rejestracja otwarcia likwidacji w krajowym rejestrze sądowym,
c) spłata wierzytelności osób trzecich z uwzględnieniem faktu, iż niektórym z nich może przysługiwać ustawowe prawo pierwszeństwa,
d) podział majątku pomiędzy wspólników zgodnie z postanowieniami umowy spółki,
e) zwrot rzeczy wniesionych przez wspólników do spółki w naturze tylko do używania tym wspólnikom, którzy je wnieśli,
f) zwrot wniesionych udziałów,
g) ewentualny podział nadwyżki środków z likwidacji pomiędzy wspólników stosownie do ich udziału w zysku,
h) w sytuacji, gdy majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długów, brakującą różnicę dzieli się pomiędzy wspólników stosownie do postanowień umowy spółki,
i) w przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników, jego część dzieli się w takim samym stosunku pomiędzy pozostałych wspólników.
j) czynności związane z wyrejestrowaniem spółki komandytowej.
Po zakończeniu procedury likwidatorzy obowiązani są do sporządzenia bilansu zamknięcia.
Jeżeli likwidacja trwa dłużej niż rok, to na likwidatorach spoczywa obowiązek sporządzenia dodatkowego sprawozdania finansowego na koniec danego roku.
Jak wynika z przedstawionego powyżej opisu sytuacji, na postawione w pytaniu zagadnienia można odpowiedzieć następująco:
konieczne jest podjęcie przez likwidatorów działań zmierzających do wyegzekwowania należności i spłaty pożyczki,
w przypadku braku możliwości wykonania ww. czynności zalecane byłoby podjęcie stosownych uchwał przez wspólników, co do dalszego trybu postępowania,
niezbędne jest ustalenie przez likwidatorów odpowiedzialności komplementariusza i komandytariuszy za zobowiązania spółki komandytowej wobec jej wierzycieli, mając na uwadze postanowienia umowy spółki.
Rozpatrując odpowiedzialność komandytariusza należy stwierdzić, że górną granicę tej odpowiedzialności majątkiem osobistym (pozostającym poza majątkiem spółki) wyznacza suma komandytowa oznaczona kwotowo w umowie spółki, a ogranicza ją odpowiednio realnie przekazany spółce wkład, pod warunkiem, że nie został on zmniejszony poprzez otrzymanie przez komandytariusza wypłat od spółki.
Wartość wkładu komandytariusza może być w praktyce różna: niższa, równa bądź wyższa od sumy komandytowej.
W przypadku, gdy wniesiony wkład przez komandytariusza do spółki jest co najmniej równy sumie komandytowej, sytuacja komandytariusza podobna jest do sytuacji wspólnika w spółce z o.o. Komandytariusz, wnosząc umówiony wkład do spółki, zwalnia się z odpowiedzialności i żaden wierzyciel nie może dochodzić od niego swoich roszczeń. Jego ewentualna strata ogranicza się do przedmiotu wkładu i jest równa wartości sumy komandytowej.
Wkład komandytariusza może być wniesiony również w wartości niższej niż suma komandytowa (art. 108 K.s.h.). Jedynie zgodne postanowienie wspólników zawarte w umowie spółki może przesądzać o niedopuszczalności takiej sytuacji.
Przy braku takiego zapisu w umowie spółki, wspólnik, wnoszący wkład niższy od wysokości sumy komandytowej, zwolniony jest od odpowiedzialności w granicach wkładu, a odpowiada jedynie za różnicę do wysokości sumy komandytowej.
W świetle dokonanego przeglądu przepisów, w porównaniu z informacjami zawartymi w pytaniu, można stwierdzić, że nie jest możliwe rozliczenie wyniku finansowego spółki komandytowej w likwidacji bez zakończenia procedury likwidacji.