Odczyn uzdrowiskowy
Odczyn uzdrowiskowy
Odczyn uzdrowiskowy, nazywany również odczynem kąpielowym lub balneologicznym, występuje o różnym natężeniu u wszystkich chorych w czasie kuracji uzdrowiskowej. Jest następstwem bodźcowania organizmu wieloma zróżnicowanymi czynnikami działającymi w czasie pobytu w uzdrowisku.
Intensywność odczynu zależy głównie od rodzaju i ilości stosowanych tworzyw leczniczych, natężenia bodźców klimatycznych oraz od przebytych i toczących się procesów chorobowych, ponadto od wydolności ogólnej i wieku pacjenta
Odczyn uzdrowiskowy stanowi zespół objawów swoistych uzależnionych od występujących schorzeń oraz od objawów nieswoistych związanych z reaktywnością organizmu na zadane bodźce.
Objawy swoiste i nieswoiste występują miejscowo i ogólnie o różnym natężeniu u wszystkich pacjentów w czasie kuracji uzdrowiskowej. Wyraźnie odczuwalne objawy, zwłaszcza w pierwszym tygodniu, są przez około 70-80% chorych
Większość balneologów uważa, że odczyn balneologiczny o umiarkowanej sile jest nieodzowny w procesie leczenia uzdrowiskowego, ponieważ warunkuje uzyskanie pozytywnego efektu leczniczego.
Objawy swoiste, będące zaostrzeniem istniejącego procesu chorobowego lub utajonego, wyrażają się zróżnicowanymi wymiernymi objawami, takimi jak: wzrost temperatury, zmienność ciśnienia tętniczego z przewagą jego wzrostu, zwiększenie liczby leukocytów, zwiększenie OB, pogorszenie wyników prób wątrobowych, zmniejszenie wydolności ogólnej, zwiększenie napięcia mięśniowego, wystąpienie odczynów skórnych, najczęściej rumień, świąd, pokrzywka.
Wyróżnia się kliniczny oraz subkliniczny odczyn balneologiczny. Drugi można stwierdzić za pomocą odpowiednich badań laboratoryjnych oraz badań z zastosowaniem odpowiedniej aparatury diagnostycznej stosowanej w danej grupie schorzeń.
Najbardziej odczuwalne przez pacjentów są objawy kliniczne mające charakter ogólny:
- bóle stawów i mięśni;
obrzęki;
bóle głowy;
uczucie znużenia i rozbicia;
osłabienie siły mięśniowej i szybkim męczeniem;
kołatanie i kłucie w okolicy serce;
brak łaknienia;
wzdęcia;
wzrost pragnienia;
zmniejszona tolerancja na zimno i ciepło;
wzmożona potliwość;
niepokój;
odczyny skórnymi.
Niejednokrotnie dochodzi do zaostrzenia objawów chorobowych podstawowej oraz uczynnieniem procesów ogniskowych.
Do częstych dolegliwości należą zaburzenia snu (sen płytki, często przerywany, uczucie niewyspania). Na początku kuracji u wielu pacjentów występuje wzmożona senność w ciągu dnia.
Odczyn uzdrowiskowy najszybciej i najsilniej występuje po kąpielach zawierających większe ilości siarki i radonu, po zabiegach borowinowych i po dłużej trwających kąpielach przegrzewających.
Odczyn balneologiczny występuje najczęściej około 2-3 dnia pobytu w uzdrowisku, najczęściej już po 2-3 zabiegach leczniczych, zwłaszcza intensywnych i osiąga najwyższe nasilenie około 7 dnia. Następnie stopniowo się zmniejsza około 14 dnia pobytu i po tym okresie jest już najczęściej słabo lub bardzo słabo wyrażony i przez większość kuracjuszy nieodczuwalny.
Przebieg odczynu uzdrowiskowego:
I faza- pełnoobjawiowa- trwa przeciętnie
tydzień,
II faza- przejściowa- trwa także tydzień,
III faza- słabo objawowa- przez dalszy ciąg
kuracji oraz w krótkim okresie po jej
zakończeniu. W czasie tej fazy uzyskuje
się najlepsze wyniki leczenia.
Podział odczynu uzdrowiskowego ze względu na natężenie objawów :
Odczyn wygórowany- najczęściej charakteryzuje się wystąpieniem znacznego stopnia zaburzeń układu krążeniowo-oddechowego oraz gwałtownego nasilenia objawów choroby podstawowej;
Odczyn wzmożony- objawia się przejściowym krótkotrwałym wzrostem ciśnienia i tętna, okresową dusznością, bólami i kołataniem serca oraz zaostrzeniem objawów choroby podstawowej;
Odczyn umiarkowany- charakteryzuje się przejściowymi wahaniami ciśnienia tętniczego i tętna, okresowymi bólami mięśniowo-stawowymi, osłabieniem, sennością;
Odczyn łagodny- występuje bezpośrednio po zabiegach, dając uczucie zmęczenia, przegrzania, a nieco później zwiększonego napięcia mięśniowego i przejściowe różnorodne pobolewania ciała;
Odczyn poronny- występuje zazwyczaj, gdy po zabiegach następuje większy wysiłek fizyczny, który jest gorzej znoszony niż w warunkach normalnych, jednocześnie ma miejsce większa męczliwość nawet przy niewielkich wysiłkach, wzmożona potliwość
Odczyn balneologiczny o umiarkowanym natężeniu jest miernikiem korzystnego przebiegu kuracji, ponieważ mobilizuje organizm do zwalczania toczących się procesów chorobowych.
Wywołanie wygórowanego odczynu balneologicznego jest bardzo niekorzystne, a w skrajnych przypadkach może być niebezpieczne dla zdrowia i życia. Wymaga natychmiastowego wyłączenia leczenia uzdrowiskowego, niejednokrotnie leczenia farmakologicznego w sanatorium lub w cięższych przypadkach leczenia szpitalnego.
Wygórowany odczyn uzdrowiskowy występuje najczęściej u pacjentów skierowanych niezgodnie ze wskazaniami i przeciwwskazaniami do leczenia uzdrowiskowego.
Wygórowany i wzmożony odczyn uzdrowiskowy świadczy o przedawkowaniu leczenia bodźcowego w stosunku do możliwości adaptacyjnych organizmu.
Sposoby eliminacji wystąpienia odczynu wygórowanego i wzmożonego:
Przestrzeganie wskazań i przeciwwskazań do leczenia uzdrowiskowego;
Dawkowanie rodzaju i ilości zabiegów leczniczych stosowanie do ostrości toczącego się procesu chorobowego oraz wydolności ogólnej i wieku pacjenta;
W okresie pierwszych 3-4 dni nie zalecać pełnej gamy zabiegów leczniczych, oraz zalecać ograniczenie wysiłku fizycznego;
Prowadzić wzmożoną obserwację chorych w pierwszym tygodniu leczenia