Następstwem wzrostu ludności w wieku podeszłym i starszym jest powstanie Uniwersytetów trzeciego wieku . Wywodzi się on z potrzeby utrzymania u tej części ludności dobrego zdrowia , zachowania sprawności fizycznej i psychicznej oraz zapewnienia warunków do godnego życia . Pierwsza tego typu instytucja powstała we Francji w Tuluzie w 1972 roku . Jego twórcą był profesor z Instytutu Nauk Społecznych Pierre Vellas . Znaczącą rolę w powstaniu Uniwersytetów Trzeciego Wieku miał zjazd ONZ w Wiedniu w 1982 roku zalecono na nim instytucjom państwowym , organizacjom społecznym aby człowiek stary musiał żyć godnie z poszanowaniem i uznaniem . W Polsce pierwszą taką placówką był założony przez prof. Halinę Szwarc było Studium Trzeciego Wieku znajdujące się w Warszawie w 1975 roku. Z biegiem czasu tworzyły się one w innych miastach .
Pod względem prawnym Uniwersytety trzeciego wieku mają dwie formy . Pierwszą są sekcje lub inne agendy szkół wyższych bądź instytucji dokształcania i doskonalenia zawodowego kadr określonego zawodu . Reszta działa jako stowarzyszenia , zgodnie z ustawą z dnia 7 kwietnia 1989r. W organizowanie uniwersytetów zaangażowane są władze samorządowe poszczególnych miejscowości , towarzystwa naukowe , instytucje kultury , instytucje artystyczne , związki emerytów i inwalidów ,organizacje i zrzeszenia sportowe , stowarzyszenia społeczno - naukowe i inne .
Kierownikami i wykładowcami są ludzie różnych zawodów , a zarazem specjaliści różnorodnych dziedzin wiedzy a także lekarze , dziennikarze , prawnicy , inżynierowie , twórcy kultury , kierownicy biur i urzędów .
Uniwersytety trzeciego wieku często wychodzą swoją działalnością poza zakres osświaty. Zajęcia można podzielić na kilka grup :
zajęcia oświatowe wykłady , ćwiczenia i seminaria , konwersatoria , spotkania z ciekawymi ludźmi , lektoraty języków obcych , zebrania w kołach dyskusyjnych ,
zajęcia kulturowo - artystyczne : udziały w spektaklach teatralnych , w koncertach filharmoniach , zwiedzanie muzeów , wystaw, zajęcia w kołach hobbystycznych plastycznych, literackich ,naukowych , zespoły artystyczne ,
zajęcia rekreacyjne i sportowe : zbiorowe spacery , wyprawy piesze po okolicy , gimnastyka , gimnastyka rehabilitacyjna , wycieczki autokarowe , wyjazdy zagraniczne
działalność charytatywna indywidualna i zbiorowa
działalność towarzysko - rozrywkowa są to naprzykład spotka z okazji imienin , świąt , rocznic . Podaje się na nich potrawy , prowadzi rozmowy , odczyty , pokazy sposobu wykonania prac, konkursy jakości .
Powyższe formy zajęć wskazują na wielokierunkowość aktywności zajęć na uniwersytetach .
Treści zajęć oświatowych jest bardzo szeroka i ciągle rozszerzana . Wiodącą w nich dziedziną jest wiedza o ochronie zdrowia , historia , nauka o literaturze , muzyce , filozofia, biologia , psychologia, wiedza o religii , wychowaniu, ekonomia , archeologia, zagadnienia prawne , socjologia , teoria i organizacja wolnego czasu , zagadnienia polityczne , nauka języka obcego . Dzięki takiemu programowi tych instytucji słuchacze nie kończą nauki po upływie roku ale kontynuują ją wybierając nowe kierunki kształcenia .
Warunkiem przyjęcia do uniwersytetu jest osiągnięcie 40 lat życia poza tym nie ma żadnych formalnych wymagań . Wśród przyjętych dominują osoby ze średnim i wyższym wykształceniem . Zajęcia organizowane są w grupach i sekcjach problemowych , odbywają się jeden , dwa razy w tygodniu i trwają 2-3 godziny . Wybór tematyki zajęć jest dobrowolny. Najpopularniejsze są następujące dziedziny : wiedza o zdrowiu , literatura , historia , filozofia , psychologia , rekreacja i sport .
Organizacja i metodyka zajęć jest następująca :
sięganie , przy organizacji i realizacji zajęć do pomocy samych uczestników np. wygłaszanie przez nich referatów ,
prowadzenie wykładu przez specjalistę w danej dziedzinie a następnie wypowiedzi uczestników ,
Uczestnicy uniwersytetów są ich najważniejszym elementem . Wpływają oni na ich wielkość , profil programowy , dobór wykonawców zajęć . Oni także organizują i prowadzą niektóre zajęcia . Uniwersytety pod względem ilości uczestników dzielą się na trzy grupy :
małe od 70 - 200 osób np. Zakopane , Toruń
średnie od 201 do 400 osób np. Olsztyn , Wrocław
duże powyżej 400 osób np. Kraków, Warszawa
Wśród uczestników przeważają kobiety ok. 86 % ogółu uczących się .
Z punktu widzenia zawodu słuchaczy uniwersytetu przeważają osoby z następującym wykształceniem : inżynierowie i technicy , nauczyciele i nauczyciele akademidtcy , pracownicy administracyjno - biurowi , ekonomiści i księgowi . Rzadziej lekarze , prawnicy i pielęgniarki . Sporadycznie natomiast gospodynie domowe i pracownicy fizyczni. Głównymi przyczynami uczestnictwa w uniwersytetach są :
nadzieja na rekompensatę braku wykształcenia wyższego w młodości,
przeszła jednokierunkowość w wykształceniu i chęć zdobycia nowych umiejętności ,
przeciwdziałanie poczucia samotności,
potrzeba rozrywki i zaspokojenia potrzeb artystycznych ,
rozszerzenie i uzupełnienie swoje wiedzy ,
potrzeba kontaktu z innymi, łączenia się w grupy ,
zagospodarowanie czasu wolnego ,
poprawa kondycji fizycznej ,m
uczestnictwo w kulturze ,
Uczestnicy uniwersytetu to zazwyczaj osoby o zainteresowaniach naukowych i kulturowych , sportowych , posiadających hobby i pasje . Interesują się oni różnego typu problematyką świata współczesnego . Pragną dowiedzieć się jak najwięcej o świecie współczesnym i zdobyć związane z nim umiejętności . Kierują się potrzebą pełniejszego zrozumienia świata , chcą się rozwijać i pogłębiać swoją mądrość życiową .
Wiele z tych osób aktywnie współpracuje , wpół tworzy i doskonali swój uniwersytet trzeciego wieku .
Uniwersytety trzeciego wieku posiadają poważne osiągnięcia . Najczęściej w funkcji afiliacyjnej polegającej na znalezieniu osób podobnych , nawiązaniu kontaktu z nimi , poszerzeniu kręgu przyjaciół i znajomych co poprawia samopoczucie i niesie ze sobą pozytywne doznania emocjonalne tkj. : odzyskanie wiary w siebie , poczucie się pewniejszym itd.
W funkcji edukacyjnej uniwersytety zajmują się poszerzaniem i aktualizacją wiedzy uczestników . Dzięki temu słuchacze utrwalają swoje zdolności samopoznawcze , potrzeby intelektualne , wzmacniają zdolności umysłowe .
Funkcja integracyjna na uniwersytecie spotykają się osoby z podobnymi problemami społecznymi , ekonomicznymi , zdrowotnymi i moralnymi . Sprawia to że nie czują się osamotnieni .
Funkcja ekspresyjna polega ona realizacji potrzeby aktywności , twórczości artystycznej , działalności charytatywnej , pasji i przeżyć duchowych .
Funkcja profilaktyczna zaspokaja ona w sposób aktywny i twórczy wolny czas . Przeciwstawiając się nudzie, rutynie , apatii , monotonii . Zapobiega i hamuje proces przedwczesnego starzenia się psychicznego i fizycznego.
Uniwersytety trzeciego wieku współpracują ze studentami kierunków pedagogicznych , socjalnych . W ten sposób poznają oni świat ludzi starych przez co mogą przygotować się do życia w wieku podeszłym .
W październiku 1995 powstał w Olsztynie Uniwersytet trzeciego wieku .
Początkowo działał przy Olsztyńskim Stowarzyszeniu Chorych Reumatycznie a powstał z inicjatywy Haliny Borowej i Eugenii Dudzik . Od 1997 r. posiada osobowość prawną jako Warmińsko - Mazurski Uniwersytet Trzeciego Wieku . Obecnie liczy on ponad 600 osób i ta liczba ciągle rośnie . Zorganizowano tu nowe sekcje : internetowa , pływania , rękodzieła artystycznego , języka francuskiego , radiestezji , „ Wspólnota Polska ” - skupiająca kresowiaków . Od 6 lat uniwersytet wspólnie z fundacją M. Oczapowskiego obejmuje patronatem Polską Dziesięcioletnią Szkołę w Ojranach na Litwie i polskie liceum w Wilnie . O działalności UTW napisano cztery prace magisterskie i jedną licencjacką .
Od początku istnienia nastąpiła integracja ze studentami pedagogiki społecznej. Przejawia się ona w prowadzeniu wykładów , wspólnym organizowaniu różnego rodzaju imprez . Członkowie uniwersytetu przygotowują się na przyjęcie młodzieży ci zaś opracowują atrakcyjne programy oraz pokonują trudności z tym związane . Przy tej okazji zdobywają doświadczenie pomocne im w przyszłych środowiskach pracy .
Kolejną formą współpracy są loterie fantowe z których dochody zasilają budżet uniwersytetu lub są przeznaczane na określony cel .
UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU
ORGANIZACJA POMOCY SPOŁECZNEJ