Warstwy KLASY KASTY

Pojęcie stratyfikacji wyraża fakt, że wszelka społeczność składa się z poziomów pozostających ze sobą w relacjach nadrzędności i podporządkowania, niezależnie od tego, czy będą to relacje władzy, przywileju czy prestiżu. Mówiąc prościej, stratyfikacja oznacza, że każde społeczeństwo ma pewien system rang. Pewne warstwy stoją wyżej, inne zaś niżej. Ich suma stanowi system stratyfikacyjny danego społeczeństwa.

Pojęcie klasy społecznej, stanu i warstwy:

Zbiorowości ludzkie mogą być stratyfikowane, czyli dzielone na zbiory albo grupy ludzi, którzy znajdują się względem siebie niżej albo wyżej w przyjętej i uznanej hierarchii. Pojęcia pozwalające stratyfikować:

1. KLASA - do XIX wieku traktowana jest jako ekwiwalent ruchu społecznego. W znaczeniu statystycznym jest to zbiór ludzi posiadających określone cechy. Wg Marksa i Webera podział na klasy zdeterminowany jest ekonomicznie. Klasy wg Marksa to zbiory ludzi, z których jedni posiadają środki produkcji, inni nie, jedni sprawują funkcje kierownicze, inni się podporządkowują, jedni otrzymują większą część produktu społecznego inni mniejszą. Są 2 antagonistyczne klasy podstawowe, a każda z nich jest wewnętrznie zróżnicowana i rozwarstwiona.

2. WARSTWA - to pewna grupa w obrębie klasy, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona kryteriami wyższości lub niższości społecznej od innych grup, przy czym podstawą tego oddzielenia jest pewien dystans oparty na kryteriach posiadania, kryterium poziomu kulturalnego, stylu życia, urodzenia, przywilejów, systemu wartości np.: warstwa ekonomiczna to ludzie, którzy mają takie same dochody; warstwa kulturalna - ludzie o tym samym lub zbliżonym poziomie wykształcenia i aktywności kulturalnej. ważnym problemem jest tu świadomość.

3. STAN - zdeterminowany kulturalnie (łączy się z nim styl życia); zbiorowości, które różnicuje stopień szacunku społecznego, przysługującego ze względu na wspólną cechę członkom stanu. Tą wspólną cechą może być tożsamość religijna, etniczna, rasowa, regionalna, itd. Podział na stany to następstwo zasad konsumpcji dóbr. Stany są obecne we wszystkich, nie tylko przedkapitalistycznych społeczeństwach

Kasty

1. Kasta to zamknięta grupa społeczna do której przynależność jest uwarunkowana urodzeniem (status przypisany), charakteryzuje się:

• endogamicznymi związkami małżeńskimi, odrębną kulturą, odrębnym stylem życia, określonym statusem w społeczeństwie, dziedziczeniem pozycji i zajęć przez członków, ściśle zrytualizowanymi kontaktami z osobami z poza kasty, ścisłym przestrzeganiem barier kastowych

Najbardziej rozwinięty i złożony (ok. 3000 kast i podkast) jest usankcjonowany religijnie system kastowy w Indiach.

2. Kasta to partykularna i hermetyczna grupa społeczna oparta na dziedzicznej przynależności jej członków, zajmująca określoną pozycję w strukturze społecznej, związana z określonymi przywilejami i obowiązkami, usankcjonowana religijnie i prawnie.

Klasa średnia w stratyfikacji społecznej klasa społeczna znajdująca się pomiędzy klasą wyższą i klasą niższą określaną czasmai jako klasa robotnicza.

W XIX wieku do klasy średniej przynależeli drobni przedsiębiorcy oraz coraz częściej urzędnicy, czyli te kategorie społeczne, które nie miały miejsca w dwubiegunowym podziale społeczeństwa na proletariat i burżuazję zaproponowanym przez Karola Marksa.

W obecnym rozumieniu tego pojęcia do klasy średniej włącza się przede wszystkim kategorie społeczno zawodowe, charakteryzujące się względną samodzielnością, osoby pracujące we własnych firmach lub mających pracę umysłową oraz pewnym poziomem dobrobytu nie będących jednakże ani posiadaczami duzych majątków, ani nie legitymujących się arystokratycznym pochodzeniem (głównie w Wielkiej Brytanii). Do klasy średniej należa też przede wszystkim osoby o wyższym wykształceniu oraz o wyższych kompetencjach kulturowych niż klasa robotnicza (niższa).

W ujęciu Lloyda Warnera klasa średnia podzielona została na klasę niższą i klasę wyższą. W późniejszych koncepcjach zakładających podział społeczeństwa na 9 klas, wyróżnione są podklasy klasy średniej:

• klasa średnia wyższa (upper middle class)

• klasa średnia właściwa (middle middle class)

• klasa średnia niższa (lower middle class)

W społeczeństwach nowoczesnych, a szczególnie w ponowoczesnych klasa średnia stanowi wiekszość populacji. Obecnie klasę średnią zasilają coraz bardziej tzw. wired workers, czyli osoby zajmujące się wytwarzaniem i przetwarzaniem informacji, jak również menedżerowie średniego szczebla czy pracownicy administracji.

Klasa średnia nie ma ostrych granic i ciągle jest redefiniowana przez socjologów czy ekonomistów

Klasa społeczne, warstwa i stan
Wielka zbiorowość społeczna wyodrębniana w różnych koncepcjach naukowych z uwagi na istotne wspólne cechy łączące jej członków, np. status społeczny, położenie ekonomiczne. Przynależność do danej klasy nie jest prawnie sformalizowana, i w zasadzie nie wiąże się z pochodzeniem, choć w rzeczywistości w przeważającym stopniu jest wyznaczana przez dziedziczenie pozycji społeczno - ekonomicznej. Kryteria wyróżniania klas mają charakter przede wszystkim ekonomiczny. System klasowy jest formą otwartej stratyfikacji w której można zmieniać pozycję określoną przez urodzenie. W istocie jednostkowa pozycja w klasie zależy od statusu osiągniętego do którego dochodzi się, przynajmniej w części dzięki własnym wysiłkom i decyzjom. Dwie główne, najbardziej znane teorie podziału klasowego społeczeństwa to:

1. Teoria Maxa Webera, który klasę społeczną definiuje jako grupę ludzi o zbliżonym położeniu klasowym tzn. mających podobne szanse na zaspokojenie swoich potrzeb; położenie klasowe jest więc głównie zdeterminowane ekonomicznie i wynika z możliwości używania dóbr, wykorzystania kwalifikacji i siły roboczej (także własnej) do uzyskania dochodu. Weber wprowadził podział na klasy posiadania oraz klasy zysków i dochodów.

Stany społeczne są zazwyczaj wspólnotami często o nieukształtowanym charakterze. Położenie stanowe to wszelkie typowe składniki losów ludzkich uwarunkowane przez określoną pozytywną lub nie ocenę godności społeczną wiążącą się z jakąś  cechą wspólną pewnej liczbie osób. Zasadniczo położenie stanowe nie wiąże się z roszczeniami czystego posiadania , do jednego stanu mogą należeć zarówno posiadający jak i nieposiadający.  Stan wyróżniany jest ze względu na honor (obejmuje szacunek godność dumę) , wyrazem godności stanowej jest zazwyczaj oczekiwanie specyficznie ukształtowanego stylu życia dla każdego kto chce należeć do danego kręgu. W stanie zgodne działania są wynikiem poczucia wspólnoty a nie naśladownictwa. Zjawiskiem powszechnym w grupach stanowych jest dyskwalifikacja zwykłej pracy fizycznej a także pracy zarobkowej oraz niektórych rodzajów sztuki.

Weber wyróżniał 4 koncepcje stanu:

• własnościowo- polityczna;

• aspiracyjno-referencyjna;

• prawno-polityczna;

• uniwersalistyczna-referencyjna

Grupa staje się stanem społecznym, gdy przynależność do niej pociąga szacunek lub dyskryminacje i pogardę.

2. Teoria marksowska, w której klasy definiuje się jako wielkie grupy ludzi różniące się między sobą miejscem w historycznie określonym systemie produkcji, stosunkiem do środków produkcji, rolą w społecznej organizacji pracy i udziałem w podziale bogactwa;  Warstwa - zbiorowość składająca się z jednostek stanowiących część lub podgrupę jakiejś klasy społecznej lub z jednostek o niejednorodnej przynależności klasowej, wyróżnianych na podstawie podobnej pozycji i miejsca w hierarchii społecznej.  Warstwa społeczna oddzielana jest od reszty społeczeństwa ustanawianymi w procesie rozwoju społecznego barierami wyznaczającymi jej granice;

Warstwy społeczne wyróżnia się najczęściej na podstawie 1. dochodów 2. rodzaju aktywności gospodarczej, 3. przynależności etnicznej i lub regionalnej. 4. wspólnoty warunków życia 5. przekraczającej podziały klasowe wspólnoty stylu życia 6. podobieństw poziomu prestiżu społecznego 7. zakresu sprawowanej władzy 8. zasobów majątkowych. 

Stan społeczny - Relatywnie zamknięta zbiorowość społeczna różniąca się od innych stanów konkretnymi przywilejami społeczno prawnymi, podtrzymywana w danej formie przez prawo i zwyczaj, niekiedy przez religię. Przynależność do tego rodzaju kategorii jest sformalizowana prawnie, związana z pochodzeniem, ale także z możliwością nobilitacji, czy też nabycia praw miejskich.

---