PROCEDURA HOSPITACJI.
Opracowała:
mgr Jolanta Ziółkowska
Ostrowiec Świętokrzyski 2004r.
HOSPITACJA
Ważny instrument kierowania szkołą, podstawowa, główna, bezpośrednia forma nadzoru pedagogicznego, służąca poznaniu, kontroli i pomocy nauczycielom oraz doskonalenia pracy szkoły. Istotna jest wnikliwa, fachowa obserwacja, ocena, instruktaż, pomoc, mobilizacja sił twórczych i wyrabianie umiejętności samooceny nauczycieli.
Cele hospitacji:
1. Osiągnięcie postępu edukacyjnego.
2. Mobilizacja sił twórczych nauczycieli i wychowawców.
3. Kształcenie umiejętności samokontroli.
4. Podniesienie poziomu pracy i efektów dydaktyczno-wychowawczych.
5. Przestrzeganie praw ucznia.
6. Rytmiczność oceniania uczniów, stosowanie różnych form oceny wiedzy i umiejętności - zgodnie z WSO.
7. Realizacja zadań wynikających z programu wychowawczego szkoły.
8. Realizacja wniosków i zaleceń Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
w Ostrowcu Świętokrzyskim. Zadania.
1. Badanie procesu pracy i realizacji obowiązków nauczycieli.
2. Udzielanie pomocy nauczycielom.
3. Badanie realizacji programu wychowawczego szkoły.
4. Badanie realizacji programów nauczania i programów opiekuńczych.
5. Dokonywanie korekty działalności nauczyciela, porównanie stanu z normami pedagogicznymi i celami placówki, ocena stanu.
Zasięg hospitacji.
1. Wszystkie przejawy pracy i życia szkoły, proces lekcyjny, pozalekcyjny, wychowawczy i opiekuńczy.
2. Wszystkie formy zajęć z uczniami, pracy z rodzicami.
3. Zajęcia wszystkich nauczycieli, wychowawców i opiekunów.
4. Wszystkie klasy i zespoły uczniów.
Rodzaje hospitacji.
1. Hospitacja kontrolno-oceniająca: obserwacja połączona z dokonaniem oceny pracy nauczyciela. Oceniającym obserwatorem jest dyrektor, wicedyrektor lub wizytator. Formalną ocenę pracy nauczyciela formułuje się na podstawie obserwacji lekcji przeprowadzonych przez ocenianego.
a) hospitacja kontrolna - nie zapowiedziana, wynikająca
z niepokojących symptomów lub skarg rodziców.
b) hospitacja oceniająca - zgodnie z przepisami o ocenianiu nauczycieli
2. Hospitacja doradczo-doskonaląca: obserwacja warsztatu pracy nauczyciela, sposobu planowania pracy, konstrukcji lekcji, wykorzystania środków dydaktycznych, indywidualizacja nauczania, motywowanie uczniów do nauki, właściwego oceniania itp. Jej celem jest diagnoza mocnych i słabych stron pracy nauczyciela i pomoc w doskonaleniu umiejętności metodycznych obserwowanego nauczyciela. Obserwatorem jest dyrektor, bądź jego zastępca.
a) hospitacja doradcze -doskonaląca - ustalana jest wg harmonogramu opracowanego przez dyrektora dany rok szkolny; jest zapowiedziana.
3. Hospitacja diagnozująca: obserwacja w szczególności uczniów, ich wiedzy, umiejętności i postaw. Jest to hospitacja, która służy obserwacji aktywności
(zachowań) uczniów na lekcji, spowodowanych określonymi działaniami nauczyciela. Dokonywana jest przez dyrektora lub jego zastępcę.
a) termin hospitacji diagnozującej proponuje nauczyciel, który uważa, że
jego uczniowie są gotowi do zaprezentowania swoich osiągnięć
(umiejętności)
4. Hospitacja zajęć innych niż lekcje — wg harmonogramu imprez i uroczystości oraz na zaproszenie nauczycieli.
5. Bieżące kontrole i lustracje-dyżury, dokumentacja, plany pracy.
Etapy procesu hospitacyjnego.
I. Planowanie hospitacji - dyrektor na każdy rok szkolny opracowuje:
1. Problematykę hospitacji:
a) analiza i ocena jakości pracy szkoły w roku ubiegłym;
b) najważniejsze w szkole potrzeby, sprawy, zadania, warunki i okoliczności.
2. Plan hospitacji, który uwzględnia:
a) każdego nauczyciela - co najmniej l raz w ciągu roku szkolnego, a nauczycieli stażystów i kontraktowych wg odrębnych przepisów;
b) godziny do dyspozycji wychowawców;
c) zajęcia pozalekcyjne;
d) zajęcia opiekunów organizacji młodzieżowych;
e) zebrania z rodzicami, wywiadówki;
f) wycieczki;
g) uroczystości szkolne, imprezy;
II. Przygotowanie hospitacji:
1. Poznanie:
a) programu nauczania danego przedmiotu i jego zgodności z podstawą programową;
b) planu nauczania (wychowania, opieki);
c) wyników pracy nauczyciela - wychowawcy (dzienniki lekcyjne, prace uczniów, ocenianie uczniów, inne);
d) norm metodycznych przedmiotu, przedmiotowego systemu oceniania.
2. Rozmowa przedhospitacyjna - wywiad z nauczycielem
a) ogólna charakterystyka klasy/poziom, podejście do nauki, problemy dydaktyczno-wychowawcze
b) obudowa dydaktyczna do przedmiotu: czy nauczyciel posiada przedmiotowy system oceniania, czy i jak przekazał uczniom i rodzicom wymagania edukacyjne
c) stosowany program nauczania - ministerialny, autorski, inny
d) planowany temat obserwowanej lekcji
e) cele lekcji: ogólne i operacyjne f) planowane formy przeprowadzenia lekcji.
III. Hospitacja.
1. Bezpośrednia obserwacja zajęć, bez ingerencji w zaplanowany temat i tok zajęć hospitacyjnych.
2. Zachowanie taktu, poszanowania godności nauczyciela.
3. Odnotowanie faktu hospitacji w dzienniku lekcji - zajęć.
IV. Przygotowanie do rozmowy pohospitacyjnej.
1. Analiza spostrzeżeń, selekcja notatek.
2. Rozważenie oceny, przygotowanie uwag, argumentów i projektu zaleceń pohospitacyjnych.
V. Rozmowa pohospitacyjna (do trzech dni po hospitacji).
1. samoocena hospitowanego nauczyciela.
a) ustosunkowanie się do wykonania ostatnich zaleceń;
b) samoocena przygotowania się do lekcji (zajęć);
c) ustosunkowanie się do przebiegu i wyników lekcji;
d) stopień osiągnięcia celów, postawa pedagogiczna;
e) dostrzeżone niedociągnięcia, błędy, trudności, niepowodzenia.
2. Ocena lekcji (zajęć) hospitującego oraz udzielenie nauczycielowi instruktażu w zakresie:
a) dobór tematu lekcji;
b) organizacja lekcji;
c) metody nauczania, wychowania, opieki i innych norm pedagogicznych;
d) realizacja programu (nauczania, wychowania, opieki)
e) zastosowanie środków dydaktycznych;
f) aktywizacja intelektualna, emocjonalna i praktyczna uczniów;
g) ocenianie uczniów;
h) prowadzenie przez uczniów i poprawianie przez nauczyciela zeszytów
przedmiotowych; i) urządzenie klasy, pracowni; j) współpraca z rodzicami;
k) rady i wskazówki.
3. Wyjaśnienia i uwagi hospitowanego nauczyciela:
a) ustosunkowanie się do oceny;
b) przyczyny niepowodzeń i niedociągnięć;
c) uwagi i spostrzeżenia samokrytyczne;
d) drogi i zakres doskonalenia się.
4. Ustalenia kierunkujące dalszą pracę :
a) ustalenie treści zapisów, jakie znajdą się w arkuszu obserwacji lekcji (zajęć);
b) ustalenie dalszych dróg i kierunków korygujących.
Zalecenia wraz z instrukcją wykonawcza powinny być umotywowane, mieć jasny i krytyczny zakres oraz określony termin wykonania.
c) przyjacielskie pożegnanie.
VI. Kontrola wykonania zaleceń pohospitacyjnych w okresie jednego miesiąca od upływu terminu ich realizacji.
Bibliografia:
ElsnerD.: „20 problemów pracy własnej dyrektora szkoły” - Jelenia Góra, 1992
Król I.: „Organizacja i kierowanie szkołą.” - Warszawa/Poznań, 1992
Nalaskowski St. : „O kierowaniu szkołą” - Kraków, 2001
Szubański R.: „Nadzór pedagogiczny sprawowany przez dyrektora szkoły” - Warszawa, 2000